Oorlogsverleden: toch onderscheiden
Medisch team in
Ouwehands' redt
een orang-oetan
Opzienbarende resus ontdekking in dierenpark
jt
Genoeg gepraat
CIRCLE
LEASE
Eerste kinderen
Voor do pleegouders overigens
geen ongewone klus. Zij
brachten in 1976 ook al het
eerste kind van Sjaan en Bon
go de dochter Bernardine. die
nu dagelijks veel bekijks
trekt in Ouwehand. met de
fles groot
Sjaan wilde toen niets weten
van haar eersteling, een nor
maal verschijnsel overigens
bij orang-oetans Ook de
tweede dochter, de in maart
1979 geboren Bosja. groeide
op in het huis van Peter en
Ans van der Kijk
Pas de derde baby. de in februa
ri vorig jaar geboren Karin,
werd door de beide bos a pen
geaccepteerd. Karin leefde
slechts tien dagen, maar zorg
de indirect voor het overleven
van haar op eerste paasdag
geboren broer Bons
„Toen we Kann dood bij haar
moeder vonden, was ze knal
geel. Een normaal verschijn
sel bn resus-kinderen. Dat
zette 'me aan het denken
herinnerd Van Foreest zich.
Sectie op Karin toonde een
verhoogde afbraak van rode
bloedlichaampjes aan. Een
resus-geval"* De diagnose van
de dierenarts bleek trefzeker
toen enkele maanden later
het bloed van de opnieuw
zwanger geraakte Sjaan werd
geanalyseerd. Reden om het
medisch team voor te berei
den op de geboorte van een
resus-orang-oetan.
„Het is de moeite en de kosten -
vergeet niet wat Ouwehand
dit heeft gekost - waard ge
weest. Het is alleen verschrik
kelijk jammer dat moeder
Sjaan is gegaan gegaan. Het
Vaticaan - eerst het kind en
dan de moeder - zal wel goed
keurend knikken, maar zo
lang we niet weten waardoor
Sjaan is gestorven, blijf je
toch met een onbevredigend
gevoel zitten. Gelukkig weten
we al wel dat het niet aan de
verdoving - nodig om bij haar
bloed af te tappen - heeft gele
gen Maar het blijft jammer"
aldus de Oosterbeekse
dierenarts jonkheer Van Fo
reest.
De eerste wisseltransfusie in de
nacht van eerste op tweede
paasdag leverde echter niet
het gewenste resultaat. De an
ti stoffen in het bloed van
Sjaan bekwamen Bons niet.
Boris dreigde het niet te red
den. maar Bongo, zijn vader,
bracht uitkomst. Het serum
uit zijn bloed werd in het
bloedlaboratorium van het
Elisabeth Gasthuis vermengd
met de rode bloedli
chaampjes uit het bloed van
Sjaan. Het bleek een gouden
greep van het medisch tea-
Na de derde wisseltransAisie
herstelde Bons merkbaar en
trok de voor resus-kinderen
kenmerkende gele kleur al
lengs weg. Voor chef dierver-
zorger Peter van der Eijk en
zijn vrouw Ans brak toen een
drukke tijd aan. Veel slaap
hebben ze in de afgelopen we
ken niet gehad, want om het
andere uur moest de fragile
orang-baby aan de fles. Maar
ondanks de prille en kwetsba
re levensgeesten hield Boris
bij elke voeding een speel-
goedbeestje onwrikbaar in
zijn knuisten.
ARNHEM - De overeenkomst tussen mens en aap is weer een bewijs rijker dank zij
een opzienbarende ontdekking in Ouwehands' Dierenpark in Rhenen. Bij orang-
oetans, behorend tot de grote mensapen, blijkt evenals bij de mens de resusfactor
voor te komen. Dank zij deze ontdekking en een uniek samenspel tussen een
team van artsen en het Arnhemse Elisabeth Gasthuis is een op eerste paasdag
geboren orang-oetan-baby nog springlevend.
De inmiddels al behoorlijk hari
ge baby, Boris genaamd, is de
eerste kritieke weken won
derbaarlijk goed doorgeko
men. Niet in het minst dank
zij de goede zorgen van zijn
pleegouders. Peter en Ans
van der Eijk.
Naar het zich nu laat
zal Boris tijdig de babykamer
in het huis van de chef dier-
verzorger bij Ouwehand kun
nen ruimen om plaats te ma
ken voor het eerste kind van
Peter en Ans van der Eijk. De
baby wordt in augustus ver
wacht.
„We hebben goede hoop dat Bo
ris het redt. Hij is nu voor het
eerst boven zijn geboortege
wicht", meent de Oosterbeek
se dierenarts jhr. A. W. van
Foreest. Hij is in de eerste
plaats de man achter het suc
ces. dat inmiddels internatio
naal in kringen van dierge
neeskundigen grote aandacht
heeft getrokken.
De ontdekking van de resus
factor bij orang-oetans. Ma
leis voor bosaap, betekent
vrijwel zeker dat deze indruk-
wekkende dieren definitief
voor uitstervén zijn behoe-
d.
In vrijheid leven nog circa 5000
orang-oetans, uitsluitend op
de eilanden Borneo en Suma
tra. Hun toekomst da^r is ech
ter allerminst zeker. Daar
naast bevinden zich vele
soortgenoten in gevangen-
schap in dierentuinen over de
hele wereld.
Tot dusver stierven relatief veel
in gevangenschap geboren
orang-oetans een vroege
dood. Over de oorzaak tastte
de diergeneeskunde tot dus
ver in het duister. Maar de
ontdekking in Ouwehand kan
een baanbrekende ommekeer
betekenen.
Bloedgroepen
„Het is nu zaak om de bloed
groepen van de in dierentui
nen levende orang-oetans
vast te stellen. Zodra dat in
kaart is gebracht, kunnen we
over de hele wereld voorko
men dat apen met tegenge
stelde resus-factoren met el
kaar paren", aldus bioloog F
Engelsma van Ouwehand,
nauw betrokken bij de opera
tie die Boris het leven spaarde
en de wetenschappelijke ken
nis over de orang-oetans een
belangrijke dienst bewee-
Zijn resus-kinderen bij r
medisch gezien al jaren geen
probleem meer. de internatio
nale diergeneeskunde weet
nu dat behalve bij onder an
dere resus aapjes en chim
pansees ook bij orang-oetans
vermenging van resus-
positief met resus-negatief
bloed tot een fatale zwanger
schap kan leiden.
kaanse expert in bloedonder
zoek bij orang-oetans van de
universiteit van New York,
kon niet worden voorkomen
dat de moeder van Boris,
Sjaan. drie dagen na de ge
boorte van haar baby stier-
f.
Moeder dood
Zonder de kennis die met resus-
kinderen in de humane ge
neeskunde is opgedaan, had
Boris het overigens niet ge
red. De betrokkenen mijden
elke publiciteit, willen hun
namen onder geen beding ge
noemd zien, maar dierenarts
Van Foreest aarzelt niet een
wezenlijk aandeel in het suc
ces toe te schrijven aan een
kinderarts en een vrouwen
arts van het Arnhemse Elisa
beth Gasthuis.
Dank zij hun kennis en vaardig
heid werden de bloedtransfu
sies die Boris in een koorts
achtig paasweekeinde enkele
keren kreeg toegediend, een
succes. Maar ondanks deze
gebundelde medische kennis
aangevuld met een Ameri-
Hoewel er sectie is verricht op
het kadaver, is de doodsoor
zaak van Sjaan voorlopig nog
niet vastgesteld. Wellicht is
het te wijten aan een complex
van factoren, want Sjaan was
nauw betrokken bij de pogin
gen haar zoon Boris in leven
te houden.
Geen bloedbank
Van Foreest: „Voor apen be
schikken we in tegenstelling
tot bij mensen, niet over een
bloedbank. Bovendien was
niets bekend over de bloed
groepen van andere orang-
oetans in ons land. Dus zat er
ni^ts anders op om voor de
vervanging van het bloed van
Boris het bloed van de moe
der te gebruiken".
i
De kleine orang-oetan tussen leden van het
DEN HAAG - In de Neder
landse kolonie in de
hoofdstad van Mexico is
opwinding ontstaan over
de onderscheiding tot Of
ficier in de Orde van Oran
je Nassau van de voormali
ge vice-voorzitter van de
Nederlandse Kamer van
Koophandel in dat land,
M. P. A. E. Lalieu. Deze
man is in 1939 betrokken
geweest bij het smokkelen
van Nederlandse militaire
uniformen naar Duitsland,
die bij de inval in de mei
dagen van 1940 moesten
dienen als vermomming
voor Duitse militairen.
Volgens dr. L. de Jong van
het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie was
Lalieu ook in dienst van de
Duitse contra
spionage.
In deel twee van zijn geschiedenis
van Nederland in de Tweede We
reldoorlog gaat dr. Lou de Jong
uitvoerig in op deze affaire en
noemt Lalieu met name. „Ik kan
mij herinneren dat ik een brief
wisseling heb gehad met een Ne
derlander in Mexico, die infor
meerde naar het oorlogsverleden
van Emiel Lalieu". zegt Lou de
Jong nu. „Ik heb hem terugge
schreven dat ik niet zo zwaar til
aan die uniformensmokkel uit
1939. Maar het is natuurlijk te dol
om een man die zich aan dit soort
van verraad heeft schuldig ge
maakt nu nog een koninklijke on
derscheiding te geven. Als het
ministerie van buitenlandse za
ken bij justitie zou hebben geïn
formeerd was het dossier van La
lieu ongetwijfeld op tafel geko
men", aldus dr. Lou de Jong.
De Nederlandse ambassade m Me
xico bevestigde vrijdag dat het
om de, door De Jong genoemde
Lalieu' gaat. Volgens de woord
voerder van het ministerie van
buitenlandse zaken is de voor
dracht voor het verlenen van de
koninklijke onderscheiding, zo
als gebruikelijk wanneer in het
buitenland verblijvende Neder
landers in het geding zijn. van de
ambassade afkomstig. De Neder
landse ambassadeur, mr. J. C. P.
Baron Speyart van Woerden
heeft bij de voordracht vermeld
dat er twijfels waren over het oor
logsverleden van Lalieu. De Ne
derlander zou volgens de ambas
sadeur echter bij een officieel on
derzoek van alle blaam zijn gezui
verd.
Deze aantekening is. aldus de
woordvoerder, doorgegeven aan
het betrokken vakministerie, m
dit geval economische zaken.
Daar heeft men echter geen be
zwaar gezien in het verlenen van
de onderscheiding en buiten
landse zaken het fiat gegeven. Mi
nister Van der Klaauw heeft de
voordracht uiteindelijk met zijn
handtekening bekrachtigd. De
woordvoerder bevestigde dat het
een ongebruikelijke zaak zou zijn
een Nederlander met een aan-
Lalieu zelf zei gisteren tegenover
onze correspondent in Mexico,
Rob Sprenkels, dat hij niet ver
baasd was een koninklijke onder
scheiding te hebben gekregen.
„Ik heb me dertig jaar lang in Me
xico ingespannen voor de belan
gen van het Nederlandse be
drijfsleven". aldus Lalieu. Hij
vond het onbegrijpelijk dat zijn
verleden nu weer wordt opgera
keld.
„Ik heb met deze dingen niets te
maken gehad. Ik ben wel een
paar keer gearresteerd, maar
nooit gedagvaard. Het is nooit tot
een proces gekomen, omdat erte
gen mij geen bewijzen waren in te
brengen. Ik heb in de oorlog een
hoop mensen kunnen helpen, of
het nu joden waren of niet. maak
te niet uit. Daarvoor had je na
tuurlijk wel contacten nodig", zei
hij. suggererend dat er wel vuile
handen gemaakt moesten wor-
AD VERTENTIE
I
We moeten aan de slag om ons land, onszelf en onze kinderen een g( >etie toekomst
te geven. Samen aan 't werk, dat wil de WD. Meer banen, meer deeltijdbanen ook.
Betere startkansen voor onze kinderen. Een nieuw woningbouwbeleid, waarbij er
betaalbare huurwoningen bijkomen, ook voor êón- en tweepersoons huishoudens.
Help mee dit beleid uit te voeren. Stem op 26 mei WD,
lijst 3, H. Wiegel.
Samen aan 't werk
y Antwoordnummer 1877,2500WB DenHaag,tel.070-611121
den. Voor verder commentaar
verwees hij naar zijn Nederland
se advocaat.
Lalieu was volgens dr. De Jong be
trokken bij Hitlers voorbereiding
en. in oktober 1939. voor de inval
in Nederland. Het was zijn bedoe
ling om bij Maastricht de Maas
over te steken om van daaruit zo
snel mogelijk Belgiè binnen te
vallen. Een afdeling speciaal op
geleide militairen zou daartoe in
Nederlandse uniformen gesto
ken worden om de verkeersbrug-
gen over de Maas bij verrassing te
nemen. Die afdeling moest dus
ergens de Nederlandse grens pas
seren. Hoe kon men daar de doua
ne uitschakelen?
Hitier overwoog korte tijd over
rompeling met behulp van als
vrouwen verklede militairen. La--
ter leek het hem beter die militai
ren in het uniform van de Neder
landse marechaussee te steken.
Hij gaf opdracht om een aanzien
lijk aantal Nederlandse unifor
men te bemachtigen, niet alleen
van het leger, maar ook van de
marechaussee, de douane, de
spoorwegen, de gemeentepolitie
en de PTT
Dat zou in die tijd heel gemakkelijk
geweest zijn. want ook toen al liet
Nederland het merendeel van
zijn uniformen in Duitsland ma
ken. Maar dat beseften Hitier en
zijn spionage-afdeling niet. De
centrale van de Abwehr in Berlgn
zocht contact met een officier van
justitie die regelmatig in Neder
land kwam, Richard Gerkcn.
Die kende wel enkele Nederlandse
handelaars die hem aan de ge
vraagde uniformen zou kunnen
helpen. M. P A. E. Lalieu en Ab
van Olst. Lalieu deed al spionage
werk voor de Duitsers in de ha
ven van Antwerpen en aan de Ma-
ginotlinie. Ab van Olst zocht een
joodse koopman in gedragen kle
ding in Amsterdam op met de
mededeling dat hij voor een op
voering van de operette. „De
Graaf van Luxemburg" in Osna-
bruck een groot aantal Neder
landse uniformen nodig had.
De joodse handelaar kreeg arg
waan. noteerde het nummer van
de auto en waarschuwde de poli
tie. De auto werd bij Denekamp
aangehouden en doorzocht een
hele collectie militaire kleding
kwam te voorschijn, benevens
uilmonsteringsstukkcn van de
Nederlandse Spoorwegen, van
d<- gemeentepolitie cn van dc Ne
derlandse posterijen
Antwerpen, reisde spoorslags
naar Osnabruck kreeg daar een
schriftelijke verklaring van de di
recteur van het Sladt Theater, dat
de uniformen alleen maar be
stemd waren geweest voor een
operetteuitvoering Met die ver
klaring trok hij naar Amsterdam.
Maar de politie was er niet van
onder de indruk en Emil Lalieu
werd gearresteerd.
In een notitieboekje vond dc politie
uitgebreide gegevens over de
Antwerpse haven en de Franse
verdedigingslinie. Maar de ver
dachten hielden styf vol dat zij
alleen maar requisieten voor een
operette hadden gekocht. Lalieu
werd vrijgelaten. In de mei-dagen
van 1940 werd hij echter met 21
anderen opnieuw als staatsge
vaarlijk in hechtenis ^genomen
Eenmaal door de Duitsers be
vrüd bleef hu gedurende de oor
log werken voor de Duitse con
traspionage.
Dr. De Jong schrijft in een voetnoot
letterlijk ..Het in 39 40 door de
Nederlandse justitie ten aanzien
van deze affaire opgebouwde
dossier is niet terguggevonden.
Gedeeltelijk werd de affaire gere
construeerd ten behoeve van de
naoorlogse berechting van Lalieu
en Van Olst. hetgeen bemoeilijkt
werd door het feit dat de Duitse
superieur, het hoofd van de Ab-
wehrstelle Munster. Richard Ger
kcn in 1947 en '48 de fictie van de
„operette-uitvoering volhielde-
ADVERTENTIE
De zaak f
ntgcr
Geen gepieker over prijzen,
gezeur over beurten, bonnetjes voor brandstol
gedoe bij een deuk. irritaties bij inruil,
blokkering van kapitaal.
Eén positief gesprek over auto-lease kan u
van veel overbodige lasten bevrijden
Nodig ons uit cn kies de voor u meest
efficiënte vorm van
wagcnparkbchccr
Cunpcralicvc Vereniging
C'irele Lease H A
Arnhemse* eg Piwlbus I UK.
Wfcl Hl) Aiik'iOooil
Uk-loon HlUMO ui
k-k-\ WIKIIK ui
