Glorie van het Delfts
aardewerk te boek
•WOENSDAG 6 MEI 1981
Dachau
Ed Hoornik is een belangrijk
dichter, die enkele tientallen
mooie gedichten heeft ge
maakt. waaruit de belang
rijkste bloemlezers van de
laatste jaren, Gerrit Komrij
en Hans Warren, maar een
spaarzame keuze hebben ge
maakt. Komrij kon maar één
gedicht vinden. Pogrom', dat
hij opname in 'De Nederland
se poëzie van de 19e en 20e
eeuw in 1000 en enige gedich
ten' waardig keurde, en Hans
Warren kwam in 'Spiegel van
de Nederlandse poezie. tol
drie Waarvan met één 'oor
logsgedicht' (dat is 'Pogrom'
in feite ook niet. want het
werd geschreven voor de oor
log uitbrak; maar het heeft er
iii elk geval mee te maken),
terwijl Hoornik. die in Da
chau heeft gezeten en dat ge
weten heeft, nu juist een van
de weinige dichters is ge
weest. die zijn oorlogserva
ringen in gedichten wist om
te zetten, zonder dat zij tot
strijdliederen devalueerden
zodra zij aan hel daglicht
werden blootgesteld.
Tot de doden
i. Neem bijvoorbeeld het gedicht
'Tot de Doden', dal ik nu ci-
f teer:
,,Wij kunnen U niet meer berei
ken.
Wij komen een zintuig tekort.
Wij leggen ons neer bij dq feilen
Dal gij minder en minder
wordt.
De enkele keren dat ge
In dromen ons nog verschijnt.
Wordt ge al ijler en ijler
Tot ge voor altijd verdwijnt.
Straten houden Uw namen
Voor heden en morgen in stand.
Maar onze kinderen brengen
Ze niet meer met U in verband.
Het land ligt nog nel als hel
toen lag.
Van polder tot polder te kijk
Blijven zich zelve gelijk.
Maar eenmaal per jaar is de
stilte
Tot de hemel toe van u vervuld.
En belijden wij zonder woorden
Onze dankbaarheid en onze
schuld".
Appèlplaats
Nu staat datzelfde gedicht in de
bundel 'Woorden tegen ver
nietiging', Europese poëzie
uit de Tweede Wereldoorlog,
samengesteld door Berlus
Dijk, alleen zijn de drie laat
ste coupletten anders. In-
plaats van 'Straten houden
Uw namen', enzovoort staat
daar:
„In een windvlaag langs de ba
rakken
Een kierende deur, in een steen.
In voetstappen op de appel
plaats
Voelen wij u om ons heen
Als vader en moeder doortrekt
ge
De binnenkant van ons be
staan
Daar blijven wij met U dood
gaan
En schrijven U uil c
daan.
Adieu, gij doden van Dachau.
Wordt museum, wordt aarde.
wordt steen:
Wij kijken U na net als vroeger
En gaan dan als vreemden uil-
Geledenheid
De heer Groot uil Krommenie,
die zich afvroeg of Ed Hoor
nik nu het eerste gedicht had
geactualiseerd door het
schrijven van de drie nieuwe
strofen, of juist omgekeerd hel
gedicht waarin Dachau
wordt genoemd later veran
derd heeft zonder Dachau er
in, heb ik al kunnen melden
dat Ed Hoornik eerst de ver
sie schreef met de barakken,
de appelpaals en Dachau er
in. Mies Bouhuys, die met
hem getrouwd was (Ed Hoor
nik stierf in 1970). vertelde
me dat hij het gedicht ge
schreven had naar aanlei
ding van de eerste herden
kingstocht na de oorlog naar
het concentratiekamp Da
chau. In zekere zin was het
dus een gelegenheidsgedicht.
Later wilde hij het toch liever
ontdichten tot een gedicht met
een bredere strekking en ver
werkte hij er de twee minuten
stilte van de dodenherden
king in. inplaats van de her
inneringen aan Dachau. Zo
zit dat dus. Alweer een
iwaagstuk minder in de we
reld. Nu dat van oorlog en
vrede nog, dan zijn we klaar.
DEN HAAG (GPD) - Naast het
Chinese porselein is er geen aar
dewerk ter wereld zo beroemd
geworden als het produkt van
de Delftse plateelbakkers uit de
zeventiende en achttiende
eeuw. Zoals „China" synoniem
is geworden voor aardewerk in
de Engelssprekende wereld, is
„Delft" het in de Latijnsameri-
kaanse landen. Het beroemde
Delfts „blauw" is verzamel
naam geworden voor bepaalde
soorten keramiek in Zuid-Euro
pa, waar tegels worden aange
duid als „azulejos" (azul is
blauw).
Het fenomeen Delfts aardewerk
vormt een dankbaar studie-ob
ject voor kunsthistorici. Naast de
vele studies die erover in Neder
land zijn verschenen, is onder de
titel 'Delfts Aardewerk' nu een
Vertaling uitgegeven van het lu
xe standaardwerk van de conser
vator van het Musée National de
Cramique de Sèvres, Henri Pier
re Fourest.
Het boek vormt een aanvulling op
de vele Nederlandse weten
schappelijke uitgaven omdat het
de ontwikkeling van het Delfts
aardewerk volgt aan de hand van
stukken, die zich voor een groot
gedeelte in het buitenland bevin-
clen, met name in Frankrijk. Be-
halve afbeeldingen van bekende
produkten uit de Delftse ateliers
in de collecties van het Rijksmu
seum in Amsterdam en het Ge
meentemuseum in Den Haag,
toont het boek vele voor de Ne
derlander minder bekende stuk
ken uit Belgische en Franse ver
zamelingen. Vooral in Frankrijk
bestaat een grote belangstelling
voor het Delfts blauw.
Namaken
In het begin van de zeventiende
eeuw arriveerden in de haven
van Amsterdam twee schepen
volgeladen met Chinees porse
lein. Het Chinese aardewerk was
toen al wel in Holland bekend,
omdat min of meer toevallig
stukken Ming blauw en wit over
land Europa hadden bereikt. Die
schepen voerden een zo grote
hoeveelheid aan, dat de handel
er zich meester van kon maken.
Dat had zoveel succes dat de
voorraad snel was uitverkocht en
de slimme kooplieden op zoek
In het Musée National de Cerami-
que de Sèvres bewaart men deze
Delftsblauwe tulpenhouder. Dit
soort vazen werd opgebouwd uit
zeven elementen.
gingen naar pottcbakkers die de
Chinese vazen en schalen kon
den namaken.
Holland kende al redelijk lopende
ateliers die door export een
naam hadden gekregen in Euro
pa en konden concurcren tegen
de befaamde ..Majolica" uit Italië
en Spanje. Dat was echter grof
werk in vergelijking met het Chi
nese. Onder invloed daarvan
werd de Hollandse keramiek
steeds fijner en lichter.
Aanvankelijk werden de Chinese
voorbeelden klakkeloos geco-
pieerd. Bijna een eeuw lang
schilderden de plateelbakkers
van de lage landen Chinese
stellingen op hun vazen. Maar
naarmate men de techniek daar
van onder de knie kreeg, groeide
een eigen stijl met voorstellingen
van bekende meesters uit de
schilderkunst, waardoor het
Delftse aardewerk wereldbe
roemd zou worden.
Brouwers
Over de vraag waarom de ateliers
zich in Delft concentreerden, be
staan vele theorieën. De stad had
in het begin van de zeventiende
eeuw al een grote naam gekregen
door het produkt van de laken
wevers. Er waren niet minder
dan tweehonderd bierbrouwerij
en. die echter dreigden te ver
dwijnen door een moordende
concurrentie uit Engeland. Die
brouwerijen stortten zich op het
vervaardigen van plateel Veel
pottebakkerijen uit die tijd dra
gen de namen van vroegere bier
brouwers: „Drie klokken", ,.Dc
Paauw", „De Griekse A", „De
Roos".
Delft had niet alleen ambachtslie
den te over. de stad lag gunstig in
de buurt van de grote waterwe
gen voor aanvoer van de grond
stof en afvoer van de gerede pro
dukten. Voor het fraaiste Delftse
aardewerk waren volgens oude
analen nodig „zes gewone krui
wagens Doornikse aarde, drie
wagens Rhijnlandse of zwarte en
twee wagens Dclftsche of zoveel
meerder of minder als de aarde-
wasscher na de qualiteit van de
aarde best oordeelt".
Het uit imitatie geboren Delftse
aardewerk werd door de voortva
rendheid van de Hollandse koop
lieden in Europa zo snel be
roemd. dat het op zijn beurt weer
werd geimiteerd. De handels
merken werden overal geco-
pieerd en het is na drie eeuwen
zelfs voor deskundigen moeilijk
uit te maken wat de herkomst
van bepaalde stukken is. Zo
kreeg het Delfts blauw een even
grote naam in de wereld als de
Hollandse meesters van de schil
derkunst uit de Gouden Eeuw.
'Delfts Aardewerk' door Henri
Pierre Fourest. Uitgeverij H. J.
W. Becht, Amsterdam. Gebon
den f145.
JAN VAN BEEK
LUXOR (121239) 'Ordinary people
da. 14.30. 19.00 en 21.30 uur. zo. 14 00
16.30. 19.00 en 21.30 uur. al
Nachtvoorstelling "Love and death
vr. en za. 23.30 uur. 16 jr
LIDO 1 (124130): "De spiegel barstte'
14 30. 19 00 en 21 15
LI DO 2: "Van 9 tot 5". da 14.30. 19 00 en
21.15 uur. zo. ook 16 45 uur. al
LID0 3" "Strawdogsda 14.30, 19.00 en
21.15 uur, zo. ook 16 45 uur. 16 jr.
LIDO 4 "Een vlucht regenwulpen", da
14.30. 19.00 en 21 15 uur. z.» ook 16.45
uur. 12 jr
STUDIO(133210) Het zaljenicht maar
wezen", da. 19.00 en 21.15 uur, cl,,vr.,
ma. en di. ook 14.30 uur. 16 jr.
Kindermatinee "The Anstocati", woe
en za. 14.30 uur, zo. ook 16.45 uur
TRIANON 123875) The final count
down". da 14.30. 19.00 en 21 15 uur
14.15, 16.30. 19 00 en 21.15 uur. al
REX (125414) Zachte plekjes", da
14.30. 19.00 en 21.15 uur, zo 14 15. 16.30,
19.00 en 21.15 uur. 16 jr
Nachtvoorstelling "Zwoele pornofees
ten". za. 23.30 uur. 16 jr
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Eüsabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diacones senhuis:
Middagbezoekuur 13 45-14 30 uur
Avondbezoekuur 18 30-19.30 uur
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur Kinderafdeling dage-
Spor»medisch Advies Centrum, blessu
respreekuur Elisabethziekenhuis. Lei
derdorp. s maandags van 19 30-20.30
Kraamafdeling: dag van 11.15-12 OOuur
(alleen voor echtgenoot) en van
18 30-19 30 uur. Babyshow laatste kwar
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag van 1500-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten ibehalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volat
Elke dag-
14 15-15 00 uur
18 30-19 30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor <>u-
KLEINE VAART
Calypso 4 v Rotterdam nr Billingham
Mare Altum 4 te Tees
Marc Iratum 4 5 w Dover nr Fawley
GROTE VAART
•a 4 260 wnw Arica nr Valparaiso
4 v Singapore nr Chittagong
:an Express 4 250 no Maputo nr
Alnati 4 68 zzw Fernando Noronha nr
Rotterdam
Amersfoort 4 100 nw Lissabon nr Ham
burg
Amstelbrmk 4 520 o Rio de Janeiro nr
Kio Grande do Sul
Amstellaan 4 v Sydney nr Ktiwait
Amstelmeer 4 550 zzo San Diego nr Los
Buena Vista 4 210 no Madeira nr New-
haven
Chevron Eindhoven 5 te South Riding
Rotterdam
Cumulus 4 te Rotterdam
Dallia 4 120 o Miami nr Curacao
Delfborg 4 te Kopmansholmen
Diadema 4 v St James nr Coatzacoalos
Docklift-2 4 v Dublin nr Rotterdam
Ecmhavcn 4 310 wzw Las Palmas nr Rio
de Janeiro
Eemsbarg 4 te Zaandam
Esso Nederland 5 te Aruba
Fusus 4 t.a. rede Abu Dhabi
Gardenia 4 v Gent nr Tartous
Getafix 4 730 w Las Palmas nr Singapo-
Honolulu 5 te New York verw
Incotrans Spirit 5 te Oakland
Largsbav 4 v Suez nr Jeddah
Lepton 4 t a rede Ras Tanura
Maasbree4 t.a. rede Genua nr RasTanu
Macoma 4 t.a rede Aruba
Mijdrecht 10 te Londen verw
Nedlloyd Amsterdam 4 v Singapore
Nedlloyd Balti
r Mai
anillo
4 450 z Los Angeles
Maandag t m vr
1830 18.45 u
Zaterdag en zon
14 45-15 00 u
Bezoek aan ernstige patiënten wanne»
voor ernstige patiënten doorlopend t»e-
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken
Bezoektijden Kinderkhniek
Dagelijks
15 00-15 45 uur
18 30 19 00 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag
14 15-15 00 uur
18 30-19 00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas lï-1130;
13 30-14.15 en 18 30-19 30 uur 3e kk.
13 30-14 15 m Ik 3a 19 30 uur Kraamaf
deling 13.30-14 45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur Kinderafdeling voor ou
ders 18 -18 30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkor van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden g«-meld bij h«-t in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
nil (020-1750001
Nedlloyd Bangkok 4 560 w Loqimbo nr
Singapore
Nedlloyd Delft 5 v Rotterdam nr Ham
burg
Nedlloyd Forcados 4 320 w Guayaquil
Nedlloyd Freetown 5 te Singapore verw
Nedlloyd Holland 5 te Singapore verw
Nedlloyd Hoorn 4 v Hong Kong nr Bu
Nedlloyd Leuve f. te Paranagua verw
Nedlloyd Linge 4 130 ozo Diego Garcia
nr Durban
Nedlloyd Rockanjc 4 v Charleston nr Pi-
Nedlloyd Rouen 4 v Jeddah nr Suez
Nedlloyd Rijn 4 te San Pedro
Nedlloyd Spaarnekerk 4 250 zzo Hong
Kong nr Hong Kong
Nedlloyd Steenkerk 6 te Durban verw
Nedllovd Talbot 4 100 zzw Ushant Is
land nr Soyo
Nedlloyd Tasman 7 te Suez verw
Nedlloyd Tauranga 4 te IJmuiden verw
Nedlloyd Weser 3 v Hong Kong nr Sin-
gapore
Norned Thor 4 450 wnw Finisterre nr
Tampa
Ondina 4 v Colombo nr Ras Tanura
Polydirus 4 v Rotterdam nr Hamburg
Prinses Margriet 4 v Dublin nr Amstei
dam
Rotterdam 4 pass Guayaquil nr Buena-
Rijksmuscum van Geologie en Minera
lugie. Hooglandse Kerkgracht 17. tm
18-5. "Planten van vroeger en nu i s.ir
de Hortus Botanicus dor Rijksuniversi
i 10-12 uur. 14 tot 17
i 14 t
1 17 i
Museum Boerhaave, Dr. Auzoux ten
toon.'telling van anatomische modellen
uit 1900. gemaakt van papier-mache
Steenstraat la. l m 11 mei. ma t'm vr van
'nt 16 uur en zo van 13 tot I». UÜI
Rijksmuseum voor Volkenkunde.
Steenstraat 1.1 m 3 1 H2 Indianen an
Mexico. Azteken in "t Verleden. Nahuas
van Heden, geopend ma t m za 10-17
uur: zo- en feestdagen 13-17 uur
Stedelijk Museum Dc Lakenhal. Oude
Singel 28-32. tm 10 5 Collectie van
Berge Henegouwen" verzameling van
antieke radio's, geopend ma tm za 10-17
uur. zon- en feestdagen 13-17 uur
LAK-foyer. Levendaal 150. expositie
Roger Busschots-Monotypes, april, van
19 30 uui tot 2030 uur
Art Tea House De Oude Rijn. t/m 29
april. Hilbrand Bruyning en Liesbeth
Lukaart. di tm za van 10-18 uur. do van
19-21 uur en zo van 11-17 uur
cfthidclieums
6 mei 1981
Honderd jaar geleden stond in
de krant
- De klacht over een ergerlijk
geval van roof door Engelsche
V'tsschers. gepleegd op Neder-
landsche. m de nabijheid van
Terschelling, heeft het ge-
wenschle gevolg gehad. De mi
nister van marine heeft zich ter
stond omtrent het wrurval doen
voorlichten en heeft bevelen ge
geven tot bescherming onzer
visscherij. Er is dan ook reeds
een stoomschip met dat doel
van Nteuwediep vertrokken
- Een viertal leerlingen uan het
instituut St.-Nicolaas te Po rijs,
jongelieden van 16- en 17-jari-
gen leeftijd, hebben een waar
heldenfeit verricht Terünjl zij
op het plein "des Invalides'
aan het spelen waren, werd
hunne opmerkzaamheid
eensklaps getrokken door een
schitterende equipage, waar
van de paarden aan het hollen
waren geslagen eti die lijnrecht
op he li afkwam Zonder zich
een oogeniijk te bedenken, wier
pen de moedige knapen zich ge-
lijklijdtg voor de hoofden der
jiaarden. lieten zich oi>cr een af
stand van 30 meters meesleuren
en slaagden er toen in het woes
te vierspan tot staan te bren
gen De schok waarmede dit
stilstaan geschiedde, was zoo
geweldig dat het rijtuig omviel
en de tuigen braken Gelukkig
bekwamen de personen binnen
in. de markies De Lavalette en
echtgenootë. daarbij geen letsel
V ijft tg jaar geleden
- De Fransche bladen melden,
dat de belastingen op sommige
parfums belangrijk verhoogd
zullen worden Dit besluit ha tl
een ongewone oorzaak het al-
coholverbrutk had namelijk bij
de bewoners van de Fransche
kolonie Senegal in Afrika zo»>d-
amge vormen aangenomen, dat
de gouverneur zich al geruimen
tijd geleden genoodzaakt had
gezien een hooge belasting te
heffen op alcohol van een zeker
grhalte. Het gevolg was echter,
dat de inboorlingen parfums
a Is drank gingen gebruiken
waarop de industrie parfums
ging vervaardigen met pee/ al
cohol en een geringe hoeveel,
heid essence De nieuwe hela:
ting zal hieraan nu paal u
perk moeten stellen
Eén maar? Twintig zeker f' J
