SU moordt in Afghanistan
Eerste mei op vele
plaatsen gevierd
Wordt Saigon-
lente door
zomer gevolgd?
Leider Spaanse staatsgreep
beschuldigt koning Carlos
Cambodja massaal
naar de stembus
Sobere vertoning in Polen
Getuigen tribunaal Stockholm:
jarino rekreahe
Belgische minister
op vingers getikt
ZATERDAG 2 MEI 1981
PAGINA 9
MOSKOU/PEKING/SPANJE/TE
HERAN/POLEN (UPI) - In vele
ïanden is gisteren de le mei. de
dag van de arbeid, weer uitge
breid gevierd.
In Moskou was de gehele Sowjet-
top aanwezig bij het afnemen
van de traditionele parade op het
Rode Plein. Een groot aantal am
bassadeurs van westerse landen
liet hierbij echter verstek gaan
uit protest tegen de Sowjet-aan-
wezigheid in Afghanistan. In Pe
king waren ter gelegenheid van
de le mei de portretten van de
"vaders" van het socialisme.
Marx. Lenin en Engels, weer op
gehangen.
De le mei is in Polen op ingetogen
wijze gevierd met parades en
marsen, die slechts een schaduw
waren van de massale festivitei
ten van de afgelopen jaren.
Deelneming was vrijwillig. In War
schau gingen circa 50.000 men
sen de straat op - meest commu
nistische partijactivisten - ter
wijl aan de parade van vorig jaar
250.000 mensen deelnamen.
Functionarissen zeiden dat het
geringere enthousiasme verband
hield met de ernstige economi
sche crisis en de diepgaande ver
anderingen in Polen sinds arbei
ders vorig jaar zomer eigen vrije
vakbonden afdwongen.
Rn gevechten die uitbraken in de
Iraanse hoofdstad Teheran nadat
een handgranaat was gegooid in
een 1 mei-betoging zijn twee do
den gevallen en zeker 300 gewon
den. zo is van ziekenhuizen in de
hoofdstad vernomen. De meeste
gewonden vielen in vechtpartij
en tussen naar schatting 20.000
linkse betogers en 5000 islamiti
sche fundamentalisten.
Rechtse actievoerders in Madrid
MOSKOU - De traditionele 1-mei optocht op het Rode Plein in Moskon
werd vanaf de eretribune op het Lenin-mausoleum bekeken door de Sow-
jet-leiders.
hebben de lmci-viering in de
Spaanse hoofdstad tot het groot
ste vertoon van hun macht ge
maakt sinds zij twee maanden
geleden een mislukte couppo
ging ondernamen.
STOCKHOLM (ANP) "De Sowjet-Unie bedrijft op grote
schaal volkerenmoord in Afghanistan, al of niet met be
hulp van haar marionet, de communistische regering van
Babrak Karmal in Kaboel".
Dit hebben Afghaanse burgers gisteren gezegd toen zij ge
tuigden op de eerste dag van het Afghanistan-tribunaal
in Stockholm.
De uit veertien personen met een
internationale reputatie bestaan
de jury onder voorzitterschap
van de Belgische volkenrechts-
geleerde Francois Rigaux moet
een oordeel vellen over het Sow-
jetoptreden in Afghanistan. Zij
hoorde gisteren acht Afghaanse
burgers die verslag deden over
de gruwelijkheden van de oorlog
in Afghanstan. Verscheidene van
hen zijn afkomstig uit het actieve
verzet in het binnenland. Ande
ren zijn vluchtelingen die mo
menteel in Pakistan of Europa
wonen. Samen schetsten zij een
beeld van volkerenmoord, mar
telpartijen en verkrachtingen.
Ook vernielden de legers van de
Sowjet-Unie en de regering Kar
mal oogsten en doodden zij het
vee van de boeren.
De omstandigheden van de bevol
king die niet in staat is voorraden
aan te voeren uit de buurlanden,
zijn erg slecht, zo zei Mohammed
Gafoer Jossefdzai, de leider van
het Farchan-front in de noorde
lijke provincie Badakhshan, die
aan de Sowjet-Unie grenst. Hij
was werkzaam op een ministerie
in Kaboel, maar voegde zich in
maart 1979 nog voor de Sowjet-
invasie bij zijn Tadzjiekse stam
genoten, die de tweede bevol
kingstroep zijn van Afghanistan
na de Pasjoe. Hij verklaarde niet
bang te zijn voor de Russen en
zou de strijd tot het bittere einde
voortzetten. "Wij strijden niet te
gen het communisme, socialis
me of atheïsme, maar tegen een
buitenlandse mogendheid die
ons land is binnengedrongen.
Jossefdzais Farchan-front werd al
gauw na de communistische
machtsovername van Noer Mo
hammed Taraki in april 1978 ac
tief. Opvallend was dat geen van
de getuigen de machtswisseling
van eind december 1979 toen
Karmal aan het bewind kwam,
ziet als het begin van de Sowjet-
invasie. Moskou opende toen een
luchtbrug op Kaboel nadat Sow-
jet-luchtlandingstroepen het
vliegveld hadden ingenomen.
Binnen enkele weken bevonden
zich naar westerse schatting
90.000 Sowjet-soldaten in het
land. Maar de getuigen zagen
veeleer reeds de hand van het
Kremlin achter de machtsover
name van 1978.
Zij waren ervan overtuigd dat de
(communistische) volksdemo-
cratische partij van Afghanistan
die toen de macht greep, het land
wilde uitleveren aan de Sowjet-
Unie. Een aantal van de getuigen
gaf voorbeelden van martelprak
tijken en slachtingen onder de
bevolking, reeds bedreven tij
dens het bewind van Taraki.
BANGKOK (UPI) - "In alle delen
van het land" heeft de Cambod
jaanse bevolking gisteren "mas
saal" deelgenomen aan de eerste
algemene verkiezingen sinds in
januari 1979 een Pro-Vietnamese
regering werd geïnstaleerd in
Phnom Penh.
Dit meldde het officiële Cambod
jaanse persbureau 'SPK" De
pro-Chinese Rode-Khmerbewe
ging, die twee jaar geleden de
macht in Cambodja werd ontno
men, heeft de verkiezingen be
stempeld als een "Vietnamese
politieke komedie".
De Cambodjanen moeten 117 af
gevaardigden kiezen uit 148 kan
didaten van het "front van de na
tionale unie voor het behoud van
Kampuchea" (funsk, de regeren
de pro-Vietnamese coalitie). De
eerste taak van de afgevaardig
den zal het opstellen vn een nieu
we Cambodjaanse grondwet zijn.
De Cambodjaanse regering heeft
niet meegedeeld hoeveel kiezers
er staan ingeschreven, maar
"SPK" liet weten dat "twee uur
na opening van de stembureaus
in de hoofdstad, 48.27 percent
van de kiezers" gestemd had.
"Een grote deelneming wordt
voorzien voor het hele land", zo
voegde het eraan toe. De Cam
bodjanen zijn verplicht te stern-
Naast de Rode Khmers hebben
ook de niet-communistische lan
den van de Asean (de associatie
van zuidoost-Aziatische landen),
Indonesië, Maleisië, de Filippij
nen en Thailand de Cambodjaan
se verkiezingen veroordeeld als
"frauduleus". China en de Ver
enigde Staten spraken eveneens
hun veroordeling uit.
ADVERTENTIE
cMwnOR DE PINKSTER-1
BUNGALOW- De Koog op Texel. Andijk midden in hei
PARKEN watersportgebied IJsselmeer. lussen
Enkhuuen en Medemblik. Yerseke aan i
Oosterschelde Renswoude en Voorthui
Veiuwe en een park bi) de Flevohol en aar
Veluwemeer, suden, zwemmen zeilen'
en Botel Loosdrecht.
REKREATIE- Texel, Bergen NH, Otterlo, Voorthuizen,
VILLA'S Diever. Leek, Roden, Garnwerd en
Gieten.
f\ -41-
WASHINGTON (AP) - De Britse kroonprins Charles brengt op het ogenblik een bezoek aan de Verenigde
Staten. Op de foto is hij in een gesprek gewikkeld met president Reagan in diens "ovale kamer" in het Witte Huis.
MADRID (AFP/UPI) De Spaan
se luitenant-kolonel Antonio Te-
jero, die in februari de leiding
had van de bezetting van het
Spaanse parlement, heeft tegen
over de rechter van instructie
verklaard dat koning Juan Car
los instemde met de plannen
voor de staatsgreep.
Ook het meerendeel van de bevel
hebbers van de elf militairfe re
gio's zou zijn instemming heb
ben betuigd. De tekst van Teje-
ro's verklaringen is gisteren ge
publiceerd in een groot aantal
Spaanse dagbladen. Het is niet
duidelijk hoe deze verklaringen
in een zaak die nog 'onder de
rechter' is, konden uitlekken.
Tejero zegt hierin dat generaal Mi-
lans Del Bosch hem had verteld
dat de koning, in een gesprek
met generaal Armada, verklaar
de overtuigd te zijn van de nood
zaak van een staatsgreep. Konin
gin Sophia, die bij het gesprek
aanwezig was, had tegen gene
raal Armada gezegd: 'Jij bent de
enige die ons kan redden, Alfon-
De aanstichters van de coup had
den Tejero duidelijk gemaakt dat
'er geen druppel bloed vergoten
mocht worden', en 'dat het er
niet om ging om de democratie
af te schaffen, maar slechts om
een hervorming'. Ook sommige
socialisten stonden volgens Teje-
Unifil betrapt
El Fatah-leclen
BEIROET (UPI) - Nederlandse
soldaten van de tijdelijke VN-
vredcsmacht in Zuid-Libanon
(Unifil) hebben donderdag veer
tien Palestijnse guerrillastrijders
staande gehouden en ontwa
pend, zo heeft een woordvoerder
van de Verenigde Naties gisteren
meegedeeld.
Bij het dorp Majd Al Zoun, 5 km
ten noorden van de grens met Is-
real, ontdekten de militairen zes
leden van El Fatah, die bezig wa
ren raketlanceringssystemcn te
installeren zoals die indertijd in
Vietnam zijn gebruikt. Volgens
de mededeling schoten zij de ra
ketten af toen ze de Nederlan
ders in de gaten kregen. De ra
ketten kwamen echter niet ver
en ze veroorzaakten geen schade
De Nederlandse militairen na
men vervolgens drie automati
sche geweren, een pistool, twee
handgranaten en de lanceerin-
stallaties in beslag.
Waarnemers menen dat Tejero s
medestanders waarschijnlijk
voor het uitlekken van diens ver
klaringen naar de pers verant
woordelijk zijn, om zo de aan
dacht af te leiden van hun eigen
verantwoordelijkheid door de in
druk te wekken dat brede groe
peringen in het leger en de poli
tiek achter de coup stonden, en
vooral om afbreuk te doen aan
het' democratisch imago van de.
koning, die immers een beslis
sende rol heeft gespeeld bij het
doen mislukken van de staats
greep.
Het daeblad El Pais herinnert er
aan dat tal van betrokken officie
ren nog gewoon op hun post zit
ten, en meent dat gepoogd wordt
een gunstig klimaat te scheppen
voor een nieuwe poging tot
staatsgreep. Namen van betrok
ken officieren zijn donderdag ge
noemd in nieuwe onthullingen
van het dagblad Diario 16. Vol
gens dit blad stond een tweekop
pige leiding achter de coup: de
voormalig stafchef van het
Spaanse leger, generaal Alfonos
Armada, en generaal Jaime Mi-
lans del Bosch. De aanvankelijke
poging van de politie om beslag
te leggen op dit nummer heeft
veel verontwaardiging gewekt
bij de pers en bij de oppositiepar
tijen.
BRUSSEL (ANP) De Belgische vice-premier en minis
ter van begroting, Guy Mathot, is op de vingers getikt
door de inspectie van financiën in zijn land, omdat hij
zijn eigen richtlijnen inzake de aanschaf van dienstwa
gens heeft overtreden.
Het is al de tweede keer dat hij in
conflict komt met deze dienst.
Eerder, toen hij nog minister van
openbare werken was, kreeg hij
al eens aanmerkingen op de hoge
drankrekeningen van zijn kabi
net.
In november 1979 stelde de Belgi
sche regering grenzen aan de be
dragen die uitgegeven mochten
worden voor dienstwagens Een
ministeriële auto. zo werd toen
bepaald, mocht niet meer dan
31.500 gulden kosten (zonder
btw) en bijvoorbeeld de chef van
het ministerieel kabinet mocht
een auto rijden van 16.800 gulden
(zonder btw). De man die dat be
sluit namens de regering onder
tekende was minister Mathot.
Maar nu blijkt dat uitgerekend de
ze bewindsman zich niet aan dit
door hem ondertekende besluit
heeft gehouden. Omdat hij twee
portefeuilles heeft (vice-premier
en begroting) is Mathot gerech
tigd er twee kabinetten op na te
houden en voor de chefs van die
kabinetten heeft hij dure auto't
besteld, bij een garagehouder is
Seraing, waar Mathot ook nog
burgemeester is.
De ene auto is een tweedeurs BMW
sportmodel 323 met injectiemo
tor die aanzienlijk duurder is dan
de 16.800 gulden, ook al omdat er
extra snufjes besteld werden zo
als speciale stoelen, sportvelgen.
een vijfde versnelling, een open
dak, een voorruit met gekleurd
glas, een speciale vloerbedek
king en nog zo wat aardigheden,
zoals bijvoorbeeld een dure ra
dio-cassetterecorder. Alles bij
een maakten die snufjes de wa
gen nog eens ruim 8000 gulden
duurder.
De tweede wagen was een wat
meer klassiek model, namelijk
een BMW 525. Maar ook die werd
opgesierd met zaken zoals sport
velgen, een overdrive, een spe
ciaal stuur, airconditionering,
een open dak een dure radio. Om
die uitgaven wat minder in het
oog te doen lopen moest de gara
io Li. r v. r-chill.-nd.-
fakturen maken Maar de inspec
tie van financien liep daar niet in
en bracht een ongunstig advies
uit over de aankoop Daar zal het
overigens wel bij blijven, want
dc koog kan niet meer ongedMSl
gemaakt worden.
Een grap die op het
ogenblik in Saigon, nu
Ho Tsji Min-stad gehe
ten, de ronde doet:
„Waarom bouwt het
Hoge Commissariaat
voor de vluchtelingen
haar kantoor op 25 kilo
meter buiten het cen
trum van de stad?"
Antwoord: „Omdat zij
een rij van 25 kilometer
lengte verwachten".
Dc enorme exodus van het jaar 1979 blijft ongi venaard, maar de
eerste drie maanden van dit jaar verlieten toch weer vijfliendui
zend Vietnamezen illegaal hun land De mensen die voor op
vang zorgen merken twee dingen op meer en meer vluchtelin
gen komen uit het noorden (waar de meeste honger heerst), en
het zijn vaak jonge mannen van dienstplichtige leeftijd. Mensen
die niets met het oude regime te maken hebben gehad, en die
willen vermijden dat zij worden ingelijfd bij eenheden van het
leger in de buurlanden Cambodja en Laos
Op 30 april vierde Vietnam de zesde verjaardag van de „bevrij
ding" van het Zuiden. Maar voor feestelijkheden is nauwelijks
enige aanleiding. Economisch staat het land aan de rand van de
afgrond, de ontevredenheid neemt toe ook in het noorden,
waar de communisten al dertig jaar aan de macht zijn - en inter
nationaal staat het regime geïsoleerder dan ooit.
Rantsoen
„De oorlog winnen tegen de Verenigde Staten was gemakkelijker
dan het opbouwen van onze economie", verzuchtte onlangs een
hooggeplaatste ambtenaar in Hanoi De cijfers liegen er niet om
De njstproduktie blijft ver achter bij de behoefte. Een team van
de VN-voedselorganisatie FAO schat het tekort aan rijst dit jaar
op meer dan vier miljoen ton. De helft daarvan is volgens deze
deskundigen „structureel", met andere woorden kan niet wor
den toegeschreven aan de typhonen en andere natuurrampen
die Vietnam dit jaar teisterden Als gevolg van dit tekort zijn dc
rantsoenen van rijst, het hoofdvoedsel in dit dee1 van de wereld,
verlaagd naar 10,5 kilo per maand per persoon: In het noorden
moet men hier en daar zelfs tevreden zijn met minder dan 10
kilo.
Om de vastgelopen economie weer vlot te trekken grijpt Hanoi nu
in navolging van zoveel andere communistische staten naar ka
pitalistische middelen: vrije handel wordt weer toegestaan, fa
brieken gaan over op stukloon en boeren krijgen stukjes land
om privé te bewerken. De weg in de partij en overheidsfuncties
wordt vrijgemaakt voor jonge mensen, die zich onderscheiden
door kennis, en niet door marxistische bijbelvastheid Met ande
re woorden: Vietnam doet - noodgedwongen - grote plenzen wa
ter in de (verzuurde) socialistische wijn
Lente
Ondanks de nog geldende avondklok (tussen middernacht en vijf
uur 's morgens) heeft het straatbeeld in Ho Tsji Minh stad weer
iets levendigs gekregen. Fleurige kleding en rock muziek zijn
niet langer taboe. Maar veel inwoners zijn bang dat de 'Saigon
lente' niet door een zomer zal worden gevolgd Immers, sinds de
communistische overwinning in 1975 heeft dc regering wel
meer zwenkingen gemaakt, en niets wijst op een langduriger
liberalisering dit keer. De regering zelf benadrukt dat het om
tijdelijke „stappen terug" gaat. die later moeten worden gecorri
geerd.
Het Politburo geeft nu toe dat het economisch beleid na 1975 ver
keerd was. De weg van het - volgens klassiek marxistisch recept
- overhaast opbouwen van een zware industrie, en van het van
bovenaf collectiviseren van de landbouw, is voorlopig verlaten.
Hulp
Zo soepel als de regering van Pham Van Dong nu acteert op eco
nomisch terrein, zo halsstarrig blijft zü vasthouden aan het mili
tarisme. Niet minder dan dc helft van het overheid:-budget
wordt in het straatarme Vietnam besteed aan het leger, dat met
een miljoen manschappen onder de wapenen het op dne na
militair-sterkste land ter wereld is. Iets waar Hanoi niet nalaat
regelmatig op te wijzen.
Vietnam heeft - na dertig jaar oorlog dringend behoefte aan eco
nomische hulp van buiten, maar dankzij haar politiek in Indo-
China wordt het land door het Westen in quarantaine gehouden
De meeste westerse landen werkten na do Vietnam- invasie in
Cambodja eind 1978 de afgesproken projecten keurig af. maar
nieuwe toezeggingen kwamen niet aan de orde. Verbet, ring van
de relaties met het Westen kan pas verwacht worden als er voor
Cambodja een democratische oplossing is gevonden, op basis
van - zoals door een zeer grote m- i l. - van db
Verenigde Naties is geist - terugtrekking van de tweehonderd
duizend Vietnamese manschappen
De middelen van de grote socialistische broer Moskou zijn ook
niet onbeperkt, en het heeft Vietnam in 1978 niet bn .de interna
tionale arbeidsdeling" van de Comecon inge »chak< ld om subsi
dies in een bodemloze put te storten. Berichten over wrm ingen
tussen de Sowjet-Unie en Vietnam worden de laatste tijd dan
ook steeds vaker gehoord
De vraag is hoe serieus die wrijvingen zijn De Vietnamese com
munistcn lijken wel hun uiterste best te doen om er zo openlijk
mogelijk lucht aan te geven. Iedereen die het weten wil krijgt
horen dat Vietnam niet m.-.-r dan de al U m - tot
duizend Sowjet adviseurs in huis wil halen Nguyen Lam hoofd
van Hanois economische planning, vertelde de 'Far Eastern
Economic Review', dat Moskou aan Vietnam nog geen bijdrag»
heeft toegezegd voor het inmiddels gestarte derde Vijfjarenplan
(1981-1985)
Oppositie
Niet dat er geen reden is om te klagen De Sowjet Unie i niet erg
vrijgevig als het gaat om economische hulp Maar het heeft er
alle schijn van dat Hanoi in de weer is om de tegenstellingen met
de Sowjet-Unie voor de buitenwacht te overdrijven Doel hier
van zou zijn een openening te maken voor hulp uit het Westen,
waar sommigen redeneren dat Vietnam htenaei loi| W—VI kan
worden uit de knellende banden met Moskou
Hanoi is intussen in zo'n wanhopig benarde situatie terecht geko
men. dat het zonder Sowjet-bijstand niet zou overleven Per dag
geeft Moskou tussen de zes en de tien miljoen gulden aan de
ideologische broeders in Hanoi Het levert negen tiende van all.
olie, en een vijfde van het graanverbruik En bovenal voor mil
jarden aan militaire uitrusting - het enige dat Hanoi gratis
schijnt te krijgen
Weerstand ondervindt het regime al lang niet meer alleen van de
soldaten en ambtenaren van het Thieu bewind Ho. - - t g. en
georganiseerde oppositie lijkt te bestaan is de onvt r chilligheid
en dc ontevredenheid vrij algemeen, zeker ook <»nd« r de ni. i
communistische aanhangers van de Voorlopig. Revulutionaire
Regering, die samen met de 'Victcong' tegen Thieu en de Vei
enigde Staten vochten
Het is de vraag wat erger is ongrijpbare passiviteit, of openlijk
ver/et. dat tmuwons nu it
ben in Haiphong en in de provincie Nghe Tinh vocdsclrellen
plaatsgehad, en de officièle publikalies waarschuwen dag in djg
uit tegen „saboteurs, spionnen'en flessentrekkers
Die kwade elementen bevinden zich ook binnen de communi ti
sche partij, die aan een uitvoerig zuiveringsproces wordt ond. r
worpen. Van de 1,6 miljoen leden van de communistische partij
hebben slechts 700 000 een officieel partij»-., ki. de r. t w.rdt
nog onderzocht op politieke volgzaamheid Eind dit jaar verg,,
dert het vijfde partijcongres Dat zal waarschijnlijk v-.-.r d' on
houdbare combinatie kiezen van versoepeling <>p economisch
gebied met versterking van de partijdiscipline en het militari
RUUD KREUTZER
