„Oorlog
mag
je niet
vergeten"
Kernoorlog wordt steeds meer werkelijkheid
Hoofdredacteuren oorlogstijdschriften
De Tweede Wereldoor
log. Men raakt er maar
niet over uitgepraat.
Nog steeds is het een
geliefd onderwerp om
speelfilms over te ma
ken. In 1979 zond de
TROS er zelfs een hele
televisieserie over uit,
genaamd Holocaust.
Naar aanleiding daar
van laaide er toen in
de media een hele dis
cussie op over de
vraag of al dat mense
lijk leed ruim 35 jaar
na dato nog moest
worden opgerakeld.
Met 5 mei voor de deur
dient die discussie
zich opnieuw aan.
Desalniettemin doet de
Tweede Wereldoorlog
het nog altijd goed, ze
ker op de internationa
le tijdschriftenmarkt.
De tijdschriften 'War
Monthly' en 'After the
Battle', die in Enge
land worden gemaakt
en in Nederland als
respectievelijk
'Maandblad Oorlog' en
,,'40-'45 Toen en Nu"
verkrijgbaar zijn,
zwermen in diverse
vertalingen over de
hele wereld uit.
Derhalve sprak Sjak
Jansen in Londen met
de verantwoordelijke
redacteuren en uitge
vers van deze twee
oorlogstijdschriften
en vroeg hen onder
meer, wat hen naast
uiteraard commercië
le overwegingen - er
toe aanzet deze bladen
te maken en zodoende
de mensen telkens
weer met de neus op
die bloedvergietende
oorlog te drukken.
Polen
Nogal wiedes dus dat Lamb en
Harrison het onzin zeggen te
vinden om die Tweede We
reldoorlog dood te zwijgen
..It's life-history", zegt Harri
son. „De hele landkaart van
Europa is er door veran
derd."
,En", voegt Lamb eraan toe.
„als je dit soort feiten zou ver
zwijgen. ben je zelfs bezig de
geschiedschrijving te verval
sen. Ten minste, zo denk ik
.Daar komt bij", vervolgt de
Engelsman. ..dat er altijd
mensen zullen blijven be
staan. die Hitler willen zijn.
log is er altijd. Kijk nu maar
naar Polen. Daarom: als we
de gebeurtenissen in de
Tweede Wereldoorlog bestu
deren. kunnen we ons een
aardig idee vormen van hoe
wij in een nieuwe oorlog ons
mannetje kunnen staan."
Neo—nazi's
..Dat is nog altijd wat anders
dan oorlogsverheerlijking".
stelt Harrison nog eens over
duidelijk. „Daar doen wij
pertinent niet aan mee en
daarom geloof ik ook dat on
ze bladen niks te maken heb
ben met de opkomst van
neo-nazi's in sommige lan
den Neo-nazi's zijn er altijd
al geweest en zij zullen, denk
ik. ons soort bladen niet le-
Zoals gezegd zwermt dat soort
bladen vanuit Engeland in di
verse vertalingen over de he
le wereld uit. Echter: niet
naar West-Duitsland Daar
bestaat nauwelijks of geen
belangstelling voor dit soort
lectuur. Winston Ramsey be
treurt dat ..Het zou alleen
maar nuttig zijn", zegt hij.
„wanneer ook de Duitse
jeugd zou weten waar het in
die vijfjaren van oorlog om te
doen is geweest."
„Maar", vraagt Ramsey zich
dan hardop af. „als de Duit
sers gewonnen hadden, mis
schien dat die belangstelling
voor de Tweede Wereldoor
log er dan wel zou zijn ge
weest?"
vegen."
Ramsey, Lamb en Harrison
doen dat dan ook niet in hun
tijdschriften. Maar wanneer
zij over de Tweede Wereld
oorlog schrijven, proberen zij
wel zoveel mogelijk de afgrij
selijkheden. die zich daarin
hebben afgespeeld, buiten
hun kolommen te houden.
Een gruweldaad moet wel
heel erg ter zake doen, willen
Ramsey, Lamb en Harrison
er melding van maken.
Historisch
Daarom worden op historische
leest geschoeide tijdschriften
als 'Maandblad Oorlog' en
,.'40-'45 Toen Nu" ten on
rechte nogal eens vergeleken
met Amerikaanse bladen als
'Soldier of Fortune', die niks
met historie te maken heb
ben. maar daarentegen veel
eer gericht zijn op de behoef
ten van Vietnamveteranen,
die heimwee hebben naar het
slagveld.
'Soldiers of Fortune' is voor dit
soort professionele vechters
bazen niet alleen een me
dium, waarin het zijn
knoklustige diensten kan
aanprijzen, maar tevens een
uitstekende raadgever over
het nieuwste wapentuig. 'Sol-
diers of Fortune' bericht daar
uitvoerig over en vandaar dat
de agressiviteit bijkans van
het papier afstraalt.
Dat is echter beslist niet het ge
val met 'Maandblad Oorlog'
en ,,'40—'45 Toen Nu".
Vandaar ook dat uitgeverij
Tijl in Zwolle vier jaar gele
den geen enkel kwaad zag in
het op de markt brengen van
om een vroege vrede met Ita
lië te sluiten, waardoor dit
land bespaard had kunnen
blijven voor een conflict,
waartegen het totaal niet op
gewassen bleek.
Hij ziet helemaal geen aanlei
ding om. wat de Duitse vij
and ons toen allemaal heeft
aangedaan, te vergeten. „Wel
om te vergeven", zegt hij,
„maar tussen vergeven en
vergeten ligt een groot ver
schil."
Volgens Richard Lamb (69). sa
men met Chris Harrison (41)
verantwoordelijk voor de in
houd van 'Maandblad Oor
log'. zou het zelfs onzinnig
zijn om de oorlog nu klakke
loos te vergeten. „De jaren
'40-'45 zijn bepalend ge
weest voor onze beschaving",
meent Lamb, „die kun je niet
zo maar onder het vloerkleed
een Nederlandse vertaling
van 'War Monthly'. -Driftig
werd gebrainstormd over de
naam, die men de Nederland
se vertaling zou geven. Uit
eindelijk werd gekozen voor
'Maandblad Oorlog': een vlag
die de lading dekte.
Kastanjes
Tijl echter kon op dat moment
niet bevroeden dat het woord
'oorlog' in de titel sommige
mensen en media volledig in
het verkeerde keelgat zou
schieten. „Tijl ging een oor
logszuchtig blaadje op de
markt brengen", zo luidde
het uit die monden meteen.
En er brak een Storm van kri
tiek los, waarin diezelfde lie
den zich ernstig afvroegen
waar Tijl in vredesnaam de
moed vandaan haalde?
De uitgeverij werd die weken
bestookt met boze brieven en
telefoontjes. „Terwijl, moetje
nagaan", zegt Sacha Tamari
nof van de Zwolse uitgeverij.
„het blad zuiver historisch is
en helemaal niet oorlogs
zuchtig."
Tamarinof denkt met afgrijzen
aan die periode terug. Zijn
taak was het toen de intro
ductie van 'Maandblad Oor
log' te begeleiden en zodoen
de heeft hij de nodige kastan
jes uit het vuur kunnen ha
len. „Alles bij elkaar was het
natuurlijk niet meer dan een
storm in een glas water", zegt
Tamarinof nu. „Onze enige
bedoeling was een blad op de
markt te brengen, waarin het
verschijnsel oorlog zakelijk
wordt beschreven. En zo'n
blad is 'War Monthly'."
Nostalgisch
Zo'n blad is ,,'40-'45 Toen
Nu" eveneens. Het verschilt
in zoverre van 'Maandblad
Oorlog' dat het in plaats van
maandelijks driemaandelijks
verschijnt en uitsluitend ver
slag doet van de Tweede We
reldoorlog. Redacteur Ram
sey gaat daarbij voornamelijk
fotografisch te werk. Zijn uit
gangspunt is immers te tonen
wat er tussen toen en nu is
veranderd aan de plaatsen,
waar zich de oorlog voltrok.
„töet is daarom", zegt Ramsey,
„dat tamelijk veel mensen
..'40-'45 Toen Nu" lezen
uit nostalgische overwegin
gen. Die mensen hebben in
de oorlog gevochten en be
zoeken veelal zoveel jaar later
nog eens de slagvelden. Die
oorlog is per slot een stuk van
hun leven. Daar bewaren ze
talloze herinneringen aün. En
die halen ze daar en in ons
tijdschrift op."
Pure geschiedkundige interes
se is een andere reden waar
om mensen Ramsey's tijd
schrift lezen. Het is ook deze
categorie lezers, van wie
'Maandblad Oorlog' het voor
namelijk moet hebben. En
het is daarom dat Lamb cn
Harrison met hun tijdschrift
zoveel mogelijk historisch
graafwerk proberen te ver
richten, hetgeen nogal eens
opzienbarend nieuws wil op
leveren.
Lord Beaverbrook
Vorig jaar april nog onthulde
'Maandblad Oorlog' zware
beschuldigingen van het
Britse ministerie van Buiten
landse Zaken aan het adres
van Lord Beaverbrook. Vlak
voordat Beaverbrook in april
1940 als minister van Staat
toetrad tot de oorlogsregc-
ring van Churchill, zou hij
pogingen hebben onderno
men om vrede te sluiten met
Hitler, hetgeen toen de nodi
ge opschudding teweeg
bracht in Frankrijk.
Drie maanden later haalde
'Maandblad Oorlog' opnieuw
de Britse pers. Richard Lamb
schreef toen dat Anthony
Eden. minister van Buiten
landse Zaken in Churchills
oorlogskabinet, gedurende
de oorlog niet minder dan zes
kansen onbenut had gelaten
De Tweede Wereldoorlog is be
palend geweest voor onze be
schaving en mag je zodoende
niet onder het vloerkleed regen,
vinden Richard Lamb (links),
Winston Ramsey (midden) en
Chris Harrison.
LONDEN - Naarmate de Tweede Wereldoorlog ver- Sjak Jansen
der van ons vandaan komt te liggen, gaan er steeds
meer stemmen op om die vijf zwarte jaren maar zo
gauw mogelijk te vergeten. Deze geluiden zijn ech- Foto
ter niet afkomstig van Winston G. Ramsey (40), uit
gever en redacteur van het oorlogstijdschrift Lawrence Harris
„'40—'45 Toen Nu".
Tekst:
Ruim 35 jaar geleden wierpen
de Verenigde Staten twee
atoombommen op de Japan
se steden Hiroshima en Naga
saki. Die twee bommen dood
den en verwondden 200.000
mensen, de helft van de inwo
ners van de twee steden Dat
is meer dan de hele bevolking
van een stad als Eindhoven of
Groningen.
De atoombom heeft bij een ex
plosie drie uitwerkingen; hit
te. druk cn straling. De enor
me hitte bij de explosie maak
te de meeste slachtoffers.
Niets dan een schaduw bleef
over van velen.
Hiroshima en Nagasaki: wat
zegt het ons nog? Afschuwe
lijke zaken verdring je liever
uit het bewustzijn. Een kern
bom dat zal ons niet overko
men, denken we als we er al
over denken. We zijn er aan
gewend geraakt, overspoeld
door informatie die zegt dat
kernwapens noodzakelijk
zijn voor de vrede. Sinds de
vijftiger jaren hebben we in
Nederland ook kernwapens.
Nou ja. hebben... Ze liggen
hier, de Amerikanen beslis
sen erover. De bewapenings
wedloop wordt steeds gevaar
lijker. Er zijn nu meer dan
9000 Amerikaanse strategi
sche kernwapens en 6000
Russische. De zwaarste kdm-
wapens zijn 25 megaton (4000
maal de kracht van de bom op
Hiroshima). Het effect van ex
plosie van dergelijke bom
men is niet voorstelbaar. (In
de Tweede Wereldoorlog
werd over de gehele wereld
vier megaton aan bommen
gegooid. Daarbij kwamen 55
miljoen mensen om)
De toename van de trefzeker
heid. de uitbreiding van het
arsenaal kernwapens die in
zetbaar zijn op het slagveld,
de ongelukken die nu een
maal gebeuren bij berekenin
gen en transport maken de
kans op een reële explosie
'van kernwapens steeds groter
Tegelijkertijd wordt gesugge
reerd dat we ons daartegen
kunnen beschermen. Door de
overheid worden atoomkel
ders gebouwd en rampen
plannen ontwikkeld.
In Amsterdam wordt 20 miljoen
besteed aan zo'n kelder waar
ongeveer 2000 mensen kun
nen schuilen.
Maar slechts weinigen weten
dat zo'n kelder onzinnig is.
Ook in een schuilkelder zal bij
een kernexplosie massale
dood optreden. Overleven
den zullen na het verlaten van
de kelder slachtoffer worden
van straling en de rampen op
milieugebied Kortom sterfte
wordt door de bouw van der
gelijke kelders niet voorko
men. Er wordt echter wel val
se hoop op bescherming en
overleving gewekt bij dc Ne
derlandse bevolking. Ook de
volstrekt belachelijke „Wen
ken voor de bescherming van
Uw gezin en Uzelf' van de Be
scherming Bevolking vor
men een misleiding van het
Nederlandse volk. Er wordt
ten enenmale voorbij gegaan
.i.iii <ii' I k. rul» oigL-n v,m
een kernexplosie.
De kans dat kernwapens ge
bruikt zullen worden, wordt
steeds groter. Een kernoorlog
wordt steeds meer werkelijk
heid Aan de andere kant ra
ken wc gewend aan de aanwe
zigheid van kernwapens We
worden veelal zo voorgelicht
dat kernwapens de vrede die-
Door de gewenning aan kernbe
wapening en een niet aflaten
de zeer eenzijdige informatie
zijn de mensen over het alge
meen totaal niet op de hoogte
van dc realiteit. Vanuit de ge-
zondhcidszor g die zich toch
steeds ten doel stelt bedrei
ging van gezondheid te voor
komen wü zij daarom infor
matie verschaffen over deze
grote gezondheidsbedreiger.
Kennis en inzicht zal dc bewa
peningsspiraal pas kunnen
doorbreken Misschien is nog
aan deze waanzinnige zelfver
nietiging te ontkomen.
