Agressie en
verzet centraal
in de modder
Vanavond bij het late journaal
Kleurlingen
vertrapt
Werkteater fascinerend
toegelicht
F-Act met Boesman en Lenamorgen in het LAK
Ned. Operastichting blaast Fidelio nieuw leven in
Bijzondere tv-JUm
over de rechtspraak
Jacht op
affiches
Tegenpartij
[^SlRrogramma I
Hartig
aanblaf!1
bij<tebw
VRIJDAG 1 MEI 1981
RADIO - TV - KUNST
PAGINA 5
zelfhaat teweeg: de vernederin
gen zijn te hard voelbaar, en wor
den door Boesman zoveel moge
lijk verdrongen en afgewenteld
op Lena, die hij slaat om dingen
die zijn niet gedaan heeft.
In de verhouding tussen Boesman
en Lena komt verandering wan
neer Lena een oude neger bij het
vuur haalt, hem haar brood en
water geeft, en tenslotte samen
met hem de nacht buiten door
brengt. Ze heeft de neger daar
voor moeten kopen van Boes
man met een fles wijn. Lena
voert hele gesprekken met de
man. die hij niet verstaat, net zo
min als zij zijn antwoorden
verstaat. Dat doet er ook niet toe:
Lena heeft nu een getuige van
haar ellende en weet zich niet ge
heel onopgemerkt.
Boesman, jaloers geworden op Le
na's nieuw gevonden eigenwaar
de, probeert haar terug te krijgen
in zijn gareel. Maar Lena, bij
ziend. gedesoriènteerd, haar hele
leven in een ijzeren emmer ge
pakt. weet nu hoe ze staat. De
dood van de neger doet haar ver
langen naar eenzelfde soort van
bevrijding van aardse beslom
meringen. en ze besluit naakte
en alleen achter te blijven. Tot
dat ze toch weer met Boesman
verder trekt.
Fugard. een blanke Zuid-Afrikaan,
weet op duidelijke, maar niet op
dringerige wijze de essentie van
de apartheid in beeld te brengen.
Het bestaan van de twee kleur
lingen staat volledig in het teken
van de onrechtvaardigheid uitge
sloten te zijn van het leven. De
doelloze trektocht van Boesman
en Lena staat ook voor de situa
tie waarin de gehele kleurlingen-
en negerbevolking van Zuid-
Afrika zich bevindt. Duidelijk
wordt dat zij hun eigenwaarde in
zichzelf en bij elkaar moeten vin
den. Fugard heeft zijn stuk ech
ter niet als politie3k pamflet be
doeld. en zo is het ook niet door
Akerman vormgegeven. Eerder
is het een sfeerstuk geworden,
waaraan dekor. kostuums en be
lichting een grote bijdrage leve
ren.
JACQUELINE MAHIEU
SCHEVENINGEN Voor het eerst sinds het afscheid van
Gré Brouwenstijn in februari 1971 heeft de Ned. Operas
tichting Beethovens "Fidelio" weer op het repertoire ge
nomen, maar de voorstelling die gisteravond in het Cir
custheater in première ging, verschilde werkelijk he
melsbreed van de uitvoeringen van weleer.
Verantwoordelijk voor het toneel
beleid waren nu regisseur Harry
Kupfer en ontwerper Wilfried
Werz, die ook de "Elektra" van
enkele jaren geleden op hun
naam brachten. Het neerlaten tij
dens de ouverture van een reus
achtige afbeelding van de bestor
ming van de Bastille zou mis
schien nog de indruk kunnen
wekken dat de periode rond de
Franse revolutie als tijds kader
gehandhaafd was. De medede
ling echter dat het Oorlogsmu
seum in Overloon "waardevolle
adviezen" had verleend, was
voor de aandachtige lezer van
het programmaboekje al een dui
delijke indicatie van wat hem te
wachten stond. Het kale decor
met vier grote lichtmasten riep
onherroepelijk associaties op
aan een concentratiekamp van
enkele decennia geleden en het
gebruik van staartpruiken voor
sommige solisten verhinderde
niet dat ook de aankleding ver
wees naar modernere tijden.
De bedoeling van Kupfer zal onge
twijfeld geweest zijn om te laten
zien dat zowel onderdrukking als
verzet gegevens van alle tijden
zijn. Een Leonore die zichzelf op
offert om haar man terug te vin
den, als die onschuldig het
slachtoffer van een systeem of
corruptie dreigt te worden, is
evenzeer van alle tijden als dc ge
moedelijke cipier, die alleem
maar bevelen uitvoert, en de cor
rupte machthebber, die door zijn
positie tot machtswellust en sa
disme verleid wordt.
De visie van Kupfer is echter pessi
mistisch, en dat blijkt meteen al
in de openingsscène. De door
Wouter Goedhart met venijn
neergezette Jaquino was beslist
geen verliefde puber die zich aan
het lijntje laat houden, maar had
alles in zich om op een huive
ringwekkende wijze te ver
groeien met het machtssysteem,
en zijn Marzelline, uitmuntend
gespeeld en gezongen door Ro
berta Alexander, zag hem terecht
als een spijl van de kooi waarin
zij opgesloten was. Haar affectie
voor Fidelio werd daardoor meer
Een scène uit de opera "Fidelio" met in de hoofdrollen Lisbeth Balslev e
Jan Blinkhof.
LEIDEN 'Reserveren wordt
dringend aanbevolen', aldus
LAK-coördinator Roland Hel-
mers m.b.t. de Werktcater-inter-
pretatie van Harold Pinter's 'De
Huisbewaarder' in de LAK-agen-
da. Dit beslist niet ten onrechte,
omdat gisteravond, bij de aan
vang van het stuk, haast werd ge
vochten om de volgnummertjes,
die na de gewone kaartverkoop
aan geduldig wachtenden wor
den uitgereikt. Toch stonden er
maar drie Werkteater-acteurs,
t.w. Helmert Woudenberg en
Frank en René Groothof, voor
het massaal op de grond gezeten
LAK-publiek. Het zal geen ve-
wondering wekken, dat na de
zeer eigentijdse en enigszins ex
travagante artistieke aanpak van
'Oom Wanja' van Anton P. Tsje-
chow door datzelfde 'Werkteater'
de verwachtingen hoog gespan
nen waren. Temeer, daar het im
provisatie-element, dat gewoon
tegetrouw zo'n allesomvattend
onderdeel uitmaakt van de voor
stellingen van dit gezelschap,
ditmaal vrijwel volledig terzijde
was geschoven.
Lijkt het al een uitermate gewaag
de onderneming je als baanbre
kend theater op de klassieken uit
het toneelrepertoire te storen;
nog griezeliger wordt het, wan-
ROTTERDAM/HILVERSUM - De KRO heeft een bijzondere tv-docu-
mentaire gemaakt over de rechtspraak in Nederland. De film. die in
vier afleveringen zal worden uitgezonden, is opgenomen in het ge
rechtsgebouw in Rotterdam. Het is de eerste keer dat een cameraploeg
toestemming heeft gekregen in de rechtszaal opnamen te maken. Be
doeling van de film is het publiek te laten zien wat er in een rechtszaal
gebeurt en de bestaande drempelvrees op te heffen.
Regisseur van de film is Joost Tholens, die volop heeft mogen filmen,
waarbij wel altijd aan de betrokkenen eerst toestemming moest wor
den gevraagd. Meer dan de helft van de mensen die bij een rechtszaak
waren betrokken weigerden hun medewerking. Sommige stelden als
eis dat hun gezicht onherkenbaar moest zijn. Behalve in de rechtszaal
zijn er ook opnamen 'achter de schermen' gemaakt.
De eerste aflevering wordt aanstaande zondag uitgezonden en geeft een
indruk hoe kleine strafzaken bij de politierechter worden afgehandeld.
De tweede aflevering op 17 mei gaat uitgebreid in op twee grote strafza
ken. In de derde aflevering op 18 mei staat het civiel recht centraal. Er
worden beelden getoond van echtscheidingszaken, faillissementen en
adoptiezaken. De serie wordt op 29 mei besloten met een aantal zaken
waarbij jongeren zijn betrokken. Daartoe werd speciale toestemming
verleend, omdat de zittingen van de kinderrechter doorgaans besloten
zijn.
(De rechtbank, zondag 3 mei, Nederland 1, 22.15 uur)
neer je je als toeschouwer reali
seert, dat de drie acteurs zichzelf
hebben geregisseerd, zonder
daarbij de hulp .<n een collega-
acteur of regisseur in te roepen.
De vaak broodi.odige afstande
lijkheid, essentieel om een klas
sieker als 'De Huisbewaarder'
overeind te houden, was gister
avond als mogelijk observerend
element achterwege gelaten.
Maar dan ontstaat tóch nog een fas
cinerende voorstelling. Het is na
tuurlijk op de eerste plaats Hel
mert Woudenberg, die een
prachtige 'Jongkind' neerzet,
maar eigenlijk als 'De Vries' door
het leven zou moeten gaan. Alle
Engelse plaatsbepalingen van
Harold Pinter krijgen in de
Werkteater-interpretatie zeer
herkenbare namen als 'Amster-
dam-Slotcrvaart' en 'Breukelen'.
Uitermate boeiend bijvoorbeeld is
de getrapte dialoog tussen Wou
denberg en Frank en René
Groothof. 'Jongkind' verdeelt z'n
aandacht en sympathie rechte
venredig met het, voor hem voor
delige, verwachtingspatroon, dat
hij van beiden heeft. Hij mas
keert z'n 'naïviteit, domheid en
achterdocht op een meesterlijke
wijze en tracht beide broers (on
bewust?) tegen elkaar uit te spe
len.
Door deze zig-zagkoers, waarbij
Jongkind de emotie als drijfveer
hanteert i.p.v. het verstand, wor
den alle door hem ontplooide ini
tiatieven tenslotte tegen hemzelf
gebruikt. Op het bed van de één
mag hij niet slapen; de ander ont
maskert hem als een oplichter,
die noch kan behangen nóch
schilderen. En daar tussendoor
stamelt Jongkind/De Vries/Wou
denberg z'n onverstaanbare ex
cuses, die, zo lijkt het, eigenlijk
voor niemand bedoeld ziin
BERT KOEKEBAKKER
acceptabel dan in de traditionele
visie, al blijft dit onderdeel van
de opera ongeloofwaardig.
Nog minder traditioneel was de
slotscène. Het onwerkelijke op
treden van dc minister, die in een
droomwereld vol vrijheidssym-
bolen recht en orde komt herstel
len, leek zich in de fantasie van
Leonore en Flrestan af te spelen.
Zij droomden zich een happy
end, maar de twee doodkisten
die op het toneel achterbleven
suggereerden iets anders. Ge
rechtvaardigd pessimisme van
Kupfer of aanvechtbare modern-
doenerij van een jonge regis
seur? Het antwoord op deze
vraag is minder belangrijk dan
het feit dat een dergelijke ensce
nering, psychologisch tot in de
kleinste details uitgewerkt en
overtuigend gebracht, zelfs in
het overdreven gesol met het
koor, in staat is de discussie over
de functie van het theater weer
nieuw leven in te blazen.
Jammer alleen dat het muzikale
aandeel bij lange na niet zo
boeiend was. Zowel dirigent
Hans Vonk als het Radio Filhar
monisch Orkest maakten bij de
première een uitgebluste indruk
en de hoofdrollen van Lisbeth
Balslev en Jan Blinkhof over
tuigden door hun spel aanzien
lijk meer dan door hun zang. De
Trompettist
"Cat" Anderson
overleden
NORWALK (Californie) (AP) - Op
64-jarige leeftijd is gisteren in Ca
lifornie de jazztrompettist Wil
liam Alonzon "cat" Anderson
aan kanker overleden Anderson
was het meest bekend vanwege
zijn virtuositeit in de hoge noten.
Zijn bekendste opname was "Ta
ke the a-trainsamen met het or
kest van Duke Ellington.
In een weeshuis in Charleston,
North Carolina, waar hij opgroei
de, leerde hij zichzelf trompet
spelen. Al snel ontwikkelde An
derson zijn meesterschap in de
hoge noten dat zijn handelsmerk
werd in een carrière van bijna
vijftig jaar.
Zijn trompetspel was medeverant
woordelijk voor de ontwikkeling
van de "Ellington-stijl" in de ja
ren veertig. Na de oorlog ging hij
korte tijd met zijn eigen band op
toernee, maar "the cat" keerde in
1950 bij Ellington terug.
bas William Wildcrman zorgde
voor een sluwe, nog maar weinig
gemoedelijke gevangenbewaar
der, alleen nog in schijn de on
dergeschikte van een gouver
neur, die door de bariton Julian
Patrick als een kalkoense haan
zonder overwicht (en zonder1
stem) op de planken werd gezet.
In Scheveningen komt deze "Fide
lio" terug op 2 en 5 mei, en daar
na volgen voorstellingen in Am
sterdam op 12, 14. 17, 18, 20, 24,
25 en 27 mei en op 18 en 20 juni.
(Op 14. 18, 24. 25 en 27 mei zal
Gerlinde Lorenz de titelrol van
Lisbeth Balslev overnemen).
PAUL KORENHOF
DEN HAAG (GPD) Vooral m
Den Haag. maar ook in ande
re gemeenten in ons land heb
ben de verkiezingsaffiches
van de politieke partijen ern
stige concurrentie gekregen
van het opwekkingspamflet
i'an De Tegenpartij met de
inmiddels vermaarde leuze
Geen gezeik, iedereen rijk".
De heren F. Jacobse en Tedje
van Es nog maar even voor
de zekerheid: een tv-creatie
van Kees van Koof en en Wim
de Biedie uitgaan van het
principe "Samen voor ons ei
gen", kijken het publiek thans
van menige winkel- of wo-
ningruit wervend aan
Bijna 400.000 Tegenpartij-affi
ches hebben inmiddels hun
weg gevonden in ons land
maar ook bij onze zuiderbu
ren. De VPRO heeft er vorige
week 156.000, gevouwen in de
gids, "uitgezet". Normaal
gaan er naast de 116 000 gid
sen voor .de abonnees onge
veer 14.000 voor de losse ver
koop de deur uit Ditmaal
waren er 40.000 losse exem
plaren geproduceerd.
Nog steeds wordt de gids-ex-
ploitatieafdeling van de
VPRO gevraagd om Tegen
partij-affiches. Maar er zijn
geen exemplaren meer over
en er zullen, zoals het er nu
uitziet, ook geen nieuwe wor
den bijgedrukt.
NEDERLAND 1
18.25 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 Jeugdjournaal (NOS)
18.36 Sesamstraat (NOS)
18.50 - Paspoort (NOS)
19 00 De Internationale (VARA)
19.05 Caspcr het lieve spookje (VARA)
19.16 Charlie Brown en het kleine grut (VARA)
19.40 Speel de clown (VARA)
21.10 - Mei 1981 (VARA)
21.37 Journaal (NOS)
21.55 - Mei 1981 (vervolg) (VARA)
23.40 Journaal (NOS)
23.45 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND 2
18.25 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.57 Journaal (NOS)
18.59 Doctor Snuggles (AVRO)
19 05 - AVRO's Toppop (AVRO)
20.00 Journaal (NOS)
20 27 - Dallas (AVRO)
21.15 Moos komt Bram tegen, of wie wordt de opvolger
Max Tailleur (AVRO)
22.15 Televizier Magazine (AVRO)
22.55 De toestand in de wereld (AVRO)
23 00 - Tjongejonge. tv-sene (AVRO)
23.30 Journaal (NOS)
23.35 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
18.25 Filmreportage. IV.IU 'iv-
portret. 19.55 1 MEI-toespraak. 20 00
Journaal. 20 15 French Can Can,
speelfilm. 21.50 Informatief progr
22.35 Journaal. 22.40 Sport. 23.05
Harte 10, tv-serie. 0.30 Journaal.
DUITSLAND II
21.15 Der Wasserball von Schilders-
hausen. 22.30 Journaal. 22.35 Cultu
reel magazine. 23.20 Abgerechnet
wird zum Schluss. 1.J5 Journaal-
DUITSLAND III WDR
18 00 Kinderserie. 18.30 Cursus 19 00
VnjeUjdsmagazine. 19 55 Journal 3.
20 00 Journaal. 20 15 FilmporlrcL
2100 Reportage 21.30 Meditatie
22 00 Serie film reportages. 22.45
Discussie. 23.30 Journaal
BELGISCHE TV
BELGIE VLAAMS
19 07 Uitzending door derden 19.37
Mededelingen en Morgen. 19 45
Journaal. 20 10 Weerbericht. 20.15
Feestprogramma 21 15 Jean Jaures.
leven en dood van een socialist
23.15 Journaal.
Max Tailleur, Neerlands mop
pentapper nummer 1, krijgt na
vanavond wellicht concurren
tie. Onder het motto 'Wie is de
beste moppentapper van Ne
derland' is de afgelopen maan
den een landelijke wedstrijd ge
houden. Na diverse voorrondes
zendt de AVRO vanavond de fi
nale uit, waarin negen mop
pentappers hun uiterste best
zullen doen de erfenis van Max
Tailleur over te nemen. Vraag
blijft of een uniek talent als
Max Tailleur te vervangen is.
(AVRO, Nederland 2,21.15 uur)
Max Tailleur
AVRO-Televizier zendt vanavond een reportage uit over de
noodtoestanden die in Somalië heersen. Deze tussen Ethiopië. Ke
nya en de Indische Oceaan gelegen staat verkeert op dit moment in
zo'n noodsituatie - gebrek aan voedsel en medicijnen - dat het leven
van 1,3 miljoen vluchtelingen in gevaar is.
Door de zware regenval van de afgelopen weken is een aantal
vluchtelingenkampen geïsoleerd geraakt, zodat vervoer van voed
sel over de weg onmogelijk is. Daarnaast kampt Somalië met een
tekort aan brandstof wat weer problemen geeft met luchtvaart
maatschappijen.
Enkele kampen hebben acht dagen zonder aanvoer van voedsel en
goederen gezeten. Een drietal kampen vormen nu een eiland, om
ringd door water in het tot voor kort door een hevige droogte geteis
terde Somalië.
(AVRO, Nederland 2, 22.15 uur).
VRIJDAG 1 MEI
HILVERSUM I
18.11 Echo 18 21 (S) Punt uit. li) .15
Overweging 20.03 (S) Country time
21.02 (S) Nine O'clock 2202 IS)
Goal NOS 23 02 <S) Met het oog op
morgen VOO 0 02 (S Countdown
1.30 Zou Jan nu eindelijk eens op
een booreiland zitten 3.00 (S) !n het
holst met Annette 4 00 (S) Enk de
Zwart 5 00 (S) Ook Goeie Morgen
6.00 (S) Jukebox.
HILVERSUM II
18 00 Staandebij. OVERHEIDS
VOORLICHTING 1840 De Neder
landse Antillen P P 18 50 Uit/en-
ding van de N VU VOO 19 00(S) Ver-
i Sport NOS20 00<Si Europee*
HILVERSUM III
NOS 18 13 (S) De avondspits 19.U2
(S) De Rock en Roll Method. VPRO
Ook 20 30(S)Rub-a dub 22.02(S)
Het VPRO-radiotheater
ZATERDAG 2 MEI
VARA 7.03 (S) Hallo hier Hilver
sum .8 03 Dingen van de dag' 9 30
(Si De VARA feliciteert 10 30fS)Z I
12.03 (S) Tussen start en finish. 13 03
HILVERSUM II
TROS 7 00 Nws. 7 10 Ochtend
gvmn. 7 20 TROS binnenkort. 7 30
Nws 7.36 Aktua 8 00 Nws 8 11 Op
uw gezondheid 8.30 Nws. 8 36 (S)
Toeraktua 9 00 Gymn voor de
vrouw 9 10 Watertanden 9 15 On
der de mensen 10 00 Solo in de
goud viskom 10 30 Coulissen. 1130
Janboel 12 00 Opvoeden kan ieder
een 12.26 Meded voor land-en tuin
bouw 12 30 Nws 12 36 Aktua. 13 00
Nws 13 11 Introduktie Kernpunt
13 15 Van de hinnenpagina 14 00
Kernpunt. 15 00 Kieskeurig 15 30
Verkiezingen 81 17 24 Meded 17 30
Nws 17 36 Aktua.
HILVERSUM III
NCRV 7 02 (S) Popvcrfmsor. 9 03
(S) Happy sound 10 03 (S) Popsta-
tion 11 03 (S) Pop non stop 12 03 <S|
Los vast 14.03 (S) Op slap 15 03 (S)
Discoexpress. 16.03 (S) NCRV-
Zaterdag - Sport
HILVERSUM IV
AVRO 7 00 Nws 7 02 (S) Op een
klein stationnetje 88 00 (S> Klassiek
n 1 C'.r 111r.9 N A <'C v l'. i
no-an 10 00 (S) Concerto Mattinale.
12 00 Nws 12 02 (S) Liever de lucht
in 13 15(S)Marije Smit Sibinga pre
senteert 14 00 Nws. 14 02 (S) In ge
varieerde bezetting 16 00 (S) Volks
muziek 16 15-17 00 (S) Opera., op
ADVERTENTIE
LEIDEN - In het kader van het
jonge regisseursprojekt van F-
Act, regisseerde Anthony Aker
man 'Boesman en Lena' van
Athol Fugard. De voorstelling
ging woensdag in Rotterdam in
première, en is reeds morgen te
zien in het Lak. Boesman en Le
na zijn twee Zuid-afrikaanse
kleurlingen, wiens leven is be
paald door het feit dat zij het af
val van de blanke zijn. Zolang
Lena zich kan herinneren, zijn
ze op weg, verjaagd uit hun
krottendorp. op zoek naar een
nieuwe plek. Bij aanvang van
het stuk hebben ze net de mod
dervlakte van de rivier de
Swartkops bereikt, waar ze zul
len overnachten.
Een scène uit "Boesman en Lena" met Yvonne Petit en Joseph Mosikili.
Lena zoekt naar een consequente
lijn: hoe komt het dat ze op deze
plek zijn. hoe zijn ze gelopen, hoe
is hun leven gelopen? Zoals Le
na het nodig heeft dingen in per-
spekticf te kunnen zien. zo telt
voor Boesman alleen het hier en
nu. Het verleden en de te ver
wachten toekomst brengen bij
Boesman slechts schaamte en
