„Kanker" nog altijd
in anonieme hoek
Draag baar weefgetouw
met vier schachten
Bezinning aan de strijkplank
Geen
„werk"
voor
Nancy
Reagan
Prof. dr. B. van der Werf over de uitdaging van het kankeronderzoek.
„Onafgebroken proberen bereikte resultaten te verbeteren"
Vlekkenwijzer brengt uitkomst
Schoenen
van 1790
tot nu
MAANDAG 27 APRIL 19R1
EXTRA
PAGINA 11
Het was,
min of meer, een keuze bij toeval". Me
vrouw professor dr. B. van der Werf-
Messing zegt dit twee keer tijdens een
gesprek in haar werkkamer in het RRTI,
het Rotterdams Radio-Therapeutisch
Instituut. De eerste keer in antwoord op
de vraag waarom ze de radiotherapie als
(medisch) specialisme heeft gekozen, la
ter nog een keer wanneer haar keuze van
een speciale richting binnen het kanker
onderzoek ter sprake komt.
Die richting is het gebied van blaas- en
nierkanker: zij heeft begin van dit jaar in
Duitsland de Johann Georg Zimmer-
mann-prijs 1980 gekregen voor haar
'baanbrekend werk' op het gebied van
de bestraling van blaaskanker, en voor
onderzoek naar de bestralingstherapie
van nierkanker. Die prijs (genoemd naar
een Zwitserse arts die veel heeft bijge
dragen aan de vorderingen in het kan
keronderzoek) wordt jaarlijks toege
kend aan vooraanstaande onderzoekers
die zich in een speciale richting van het
kankeronderzoek hebben verdiept.
Mevrouw Van der Werf is hoofd van de
afdeling radiotherapie van het RRTI,
buitengewoon hoogleraar tn de klini
sche radiotherapie aan de Erasmus Uni
versiteit in Rotterdam, lid van het direc
torium van het IKR, het Integraal Kan
kercentrum Rotterdam dat alle activitei
ten op het gebied van kanker in de regio
bundelt (het directorium bepaalt de da
gelijkse gang van zaken van dit cen
trum). Ze is voorzitster van de (op haar
initiatief opgerichte) stichting 'Voorbij
de laatste stap' die zich inzet voor betere
begeleiding van stervenden. Daarnaast
heeft ze functies in diverse internationa
le organisaties die zich bezighouden met
kankeronderzoek en kankerbestrijding.
Voor langdurige interviews heeft ze geen
tijd. Op haar agenda is, aan het eind van
de middag, een uur beschikbaar voor
een gesprek. Hoewel de sfeer heel ont
spannen is, blijft het gesprek zakelijk. Ze
geeft beknopte antwoorden, is duidelijk
niet van plan om zich op zijpaden te laten
voeren. Ook over haar privé-leven is ze
kort: ze heeft twee (inmiddels volwas
sen) zonen, maar heeft binnen haar hu
welijk altijd 'alle ruimte gekregen' voor
haar werk en (in feite nooit eindigende)
studie. Vrije tijd? „Heel weinig". Over
haar reactie op de haar toegekende Zim-
mermann-prijs zegt ze lachend: „Ik zou
een huichelaar zijn als ik zou zeggen dat
die onderscheiding me niets doet. Ik
vind het leuk. Ach, wie vindt het niet
leuk om onderscheiden te worden?"
Teamwork
Haar vakterrein, de radiotherapie, kan
heel kort worden omschreven als „de ge
neeswijze met licht-, röntgen- en
radioactieve stralen". Zelf formuleert ze
het wat uitgebreider: de radiotherapie is
gebaseerd op het feit dat bepaalde stra
len een groter vernietigend effect heb
ben op kankercellen dan op gezond
weefsel. Van die marge wordt door de
behandelende specialisten gebruik ge
maakt. De radiotherapeut heeft inzicht
in het gedrag dat bij de verschillende
kankers kan voorkomen en in de behan
deling daarvan. De bestralingen worden
uitgevoerd door gediplomeerde rönt-
genlaboranten die hier een speciale op
leiding voor krijgen. „Dit werk gaat alle
maal in teamverband", zegt mevrouw
Van der Werf die haar medische studie
kort voor de tweede wereldoorlog begon
in het toenmalige Nederlandsch-Indië,
een opleiding die tijdens de oorlogsjaren
stagneerde door ruim drie jaar 'kamp
tijd' in de door de Japanse bezetters in
gerichte interneringskampen.
Na haar medische studie specialiseerde ze
zich in de radiologie (het terrein van on
derzoek en behandeling met röntgen
stralen). Dat ze vervolgens de kant van
de radiotherapie (tegenwoordig een af
zonderlijk specialisme) uit ging, is een
van die toevalligheden in haar loopbaan
waar ze aan het begin van het gesprek op
heeft gezinspeeld: „Toen ik nog in Indo
nesië werkte werd ik op zeker ogenblik
geconfronteerd met radiotherapeuti
sche apparatuur die op dat moment door
niemand in dat instituut kon worden be
diend. Dat intrigeerde me, het werkte als
een uitdaging. Zo kom je van het ene in
het andere. En zo is het eigenlijk ook
gegaan met mijn keuze van die speciale
richting in het kankeronderzoek".
Ze vertelt dat blaas- en nierkankers vrij
vaak voorkomen: ongeveer tweehon
derd nieuwe gevallen per jaar, vaker bij
mannen dan bij vrouwen. Bij vroegtijdi
ge ontdekking kunnen de genezingskan
sen gunstig liggen. Ook hier is het weer
de uitdaging die haar boeit: „Je bent on
afgebroken aan het proberen om de al
bereikte resultaten te verbeteren".
Achterstand inlopen
Voor haar werk op het gebied van de we
tenschap van de kanker (de oncologie)
kreeg mevrouw Van der Werf enkele ja
ren geleden al twee belangrijke Ameri
kaanse onderscheidingen. Is ze als vrou
welijke wetenschapper in een leidende
positie nog een eenzame uitzondering op
dit terrein?
Ze concludeert dat ze in vrijwel alle inter
nationale commissies op haar vakterrein
waarin ze zitting heeft, nog de enige
vrouw is. „Maar dat gaat ongetwijfeld
veranderen. Ook op het gebied van kan
keronderzoek en kankerbestrijding
moeten vrouwen een achterstand inlo
pen. Als artsen konden vrouwen immers
pas in deze eeuw gaan functioneren. Te
genwoordig komen er, vooral in West-
Europa en in de Verenigde Staten,
steeds meer vrouwelijke specialisten op
dit vakterrein. In Oost-Europa zijn heel
veel vrouwen in opleiding. Of ze daar
ook werkelijk kansen krijgen in leiden
de functies op hun vakterrein kan ik niet
beoordelen. Ik weet wel dat het bijvoor
beeld in de Verenigde Staten voor vrou
wen behoorlijk moeilijk is om op dit ge
bied leidinggevende posities te bemach
tigen; ik zou er tenminste op dit ogenblik
niet eentje weten te noemen. In Frank
rijk en Engeland zie je dat er wel veel
vrouwelijke specialisten zijn, maar heel
weinig vrouwelijke hoogleraren".
Self is ze een van de twee vrouwelijke
hoogleraren op haar vakterrein in Ne
derland. In aanmerking genomen dat we
een klein land zijn is dat, volgens haar, in
vergelijking met het buitenland een gun
stige situatie. „Nederland draagt trou
wens een aanzienlijk gedeelte bij aan de
research op kankergebied. Die bijdrage
wordt internationaal echt gerespec
teerd' zegt mevrouw Van der Werf die
ook actief is binnen de Union Internatio
nale Contre le Cancer (de UICC, een in
ternationale organisatie die kankeron
derzoek stimuleert en eenmaal per vier
jaar een congres over kanker organi
seert). Over haar situatie als enige vrouw
in internationale commissies op haar
vakterrein zegt ze laconiek: „In de prak
tijk heb ik daar nooit problemen mee.
Nooit gehad ook. Als je als vrouw zowel
kennis van zaken als gevoel voor humor
hebt en die allebei weet te gebruiken,
zijn er geen problemen".
Openheid
Haar werk brengt haar dagelijks in aanra
king met het verschijnsel kanker, een
ziektebeeld dat voor veel mensen der
mate vreeswekkend is dat er allerlei ter
men zijn bedacht waarmee het woord
kanker kan worden omzeild. Ook bestra
ling is voor de buitenwereld een angst
aanjagend begrip, onherroepelijk ver
bonden met de behandeling van de
meest gevreesde ziekte in deze maat
schappij. Hoewel dit taboe rondom het
praten over kanker en de behandeling
ervan maar langzaam slijt, ziet mevrouw
Van der Werf (terugkijkend op ruim
twintig jaar ervaring in de radiotherapie)
toch een duidelijke lijn naar meer open
heid. „Er wordt veel minder om de waar
heid heen gedraaid dan vroeger", is haar
mening. „Wat dat betreft is er een enorm
verschil tussen de benadering van nu en
die van zo'n twintig jaar geleden. Zelf
ben ik er al vry gauw toe overgegaan op
patiënten bij wie zich een kanker ont
wikkelt, in te lichten. Mijn ervaring is dat
patiënten die openheid over het alge
meen heel erg op prijs stellen. Als je alles
duidelijk uitlegt, eerlijk bent over het
percentage aan genezingskansen, en
vooral begrijpelijk weet te vertellen wat
een behandeling inhoudt, zie je vaak dat
patiënten positief reageren, en deze be
nadering erg op prijs stellen".
Ze vindt het erg belangrijk om ook de part
ner van een patiënt rechtstreeks te be
trekken bij die voorlichting zodat men
volkomen eerlijk met elkaar kan praten,
als een van beiden kanker blijkt te heb
ben. „Als dat niet lukt is het onnoemelijk
triest om de vervreemding te zien, die
door deze ziekte tussen partners kan ont
staan". zegt mevrouw Van der Werf. „We
zullen nog hard moeten werken aan het
verder afbreken van het taboe, aan het
geven van meer voorlichting over kan
ker, en over de genezingskansen die te
genwoordig mogelijk zijn voor een aan
tal kankers, als die nog in het vroege sta
dium zijn. Jammer genoeg is het in de
praktijk nog zo dat, bijvoorbeeld, een
hartinfarct bijna als iets sjieks wordt be
schouwd, als een soort statussymbool
waar iedereen volmondig over durft te
praten, terwijl het woord kanker nog al
tijd in die anonieme hoek blijft zitten".
Misschien is het weven wel de
snelst groeiende hobby van de
laatste jaren. Dat merken we niet
alleen aan het enorme aantal ver
schillende weeftoestellen, maar
ook aan de hoeveelheid boeken
en cursussen, die er de laatste tijd
bijkomen. Iemand, die zich al ja
renlang intensief bezighoudt met
de weeftechniek en alles wat
daarmee te maken heeft, is Vera
Bross. Zij heeft in Gemonde (bij
Den Bosch) niet alleen een weef
school en weefwinkel, maar ook
een eigen ontwerpatelier van
weefgetouwen en accessoires.
Haar nieuwste produkt is een bij
na „professioneel' draagbaar
weefgetouw, dat zowel voor de
beginnende als de gevorderde
wever of weefster bedoeld is.
Het apparaat, dat helemaal vervaar
digd wordt uit essen, heeft vier
schachten en wordt in een draag
tas (compleet met boom- en
kruislatten) geleverd in twee
breedten: 40 cm (voor beginners)
en 65 cm (gevorderden). De eerste
uitvoering (in draagbare toestand
17 bij 53 bij 75 cm) kost f 495. De
prijs van het grotere getouw (17
bij 78 bij 75 cm) is f575; het ge
wicht is resp. ongeveer 4 en 5 kilo.
Een solide toestel, dat eenvoudig
is mee te nemen naar de weef-
club, -cursus of op vakantie. Bo
vendien is het, wanneer u het niet
gebruikt, makkelijk in een kast
op te bergen. Het getouw biedt
wat patronen betreft alle moge
lijkheden van een groot vier-
schachtsweeftoestel; de breedte
van 65 cm (300 hevels) is geschikt
voor het maken van kledingstuk
ken.
De toestellen zijn verkrijgbaar bij
handenarbeid- en handwerkza
ken Voor eventuele adressen
kunt u bellen naar Vera Bross, te
lefoon 04105-3080. U kunt onder
dat nummer ook informeren naar
de weefcursussen, die intern ge
geven worden en een week (van
maandag tot en met zaterdag) du
ren. Ze worden gegeven op de
weelboerderij in Gemonde en
kosten f 425 per persoon per wek-
.De grote zolder dient als leslo
kaal, waar 5 uur per dag lesgege
ven wordt. Ook de slaapgelegen
heden bevinrderij. De weefwe-
ken worden gehouden in de
maanden mei; juni en september;
inschrijving in volgorde van bin
nenkomst. Een ideaal oord voor
mensen, die in hun vakantie een
hobby willen leren.
Cursisten aan het werk op de weefzolder.
En toen zat er een vlek op die nieuwe leren stoel. Het was natuurlijk al
een jaar goed gegaan en de instrukties van de fabrikant zaten diep weg m
een van de laatjes. Het zal iedereen weieens overkomen. Het is bovendien
bijna onmogelijk alle beschrijvingen en etiketten te bewaren. Tenzij u een
zeer ordelijk mens bent, die steeds alles opbergt in mappen of zo. Maar de
meesten zullen daar het geduld wel niet voor opbrengen. Voor hen is dan
ook de "Vlekkenwijzer" die enige tijd geleden is uitgekomen bij de uitgeve
rij Helmond de redding.
Deze vlekkenwijzer brengt uitkomst in ral van vlekken-zaken Bovendien
geeft het een grote lijst van schoonmaakmiddelen met de aanduiding waar
die te koop zijn. Het boekje is ook heel overzichtelijk ingedeeld zodat u niet
uren hoeft te zoeken. Een werkje dat f4,90 kost tn de boekhandel en die prijs
ook ten volle waard is.
HvdH
Twee heel romantische jurken
van het ontwerpers duo David en
Elisabeth Emanuel. Op zich eigen
lijk niet zo héél bijzonder maar deze
jonge mode-ontwerpers die hun
zaak in May fair hebben, ontwerpen
de bruidsjapon van Lady Diana
Spencer, die eind juni in het huwe
lijk treedt met kroonprins Charles
van Engeland. En dan komen die
jurken in een heel ander licht te
staan, zeker voor Britten.
Schoenen, hun geschiedenis, de
mode en het maken van schoe
nen zijn onderwerpen van een
tentoonstelling die van begin
april tot en met eind mei te zien is
in het Nederlands Kostuummu
seum in Den Haag De titel is
"The Shoe Show, Britse schoe
nen sinds 1790" en een groot deel
van de collectie schoenen is dan
ook afkomstig uit een Engels mu-
De tentoonstelling, die ruim een
jaar langs Engelse steden heeft
gereisd, is (onder auspiciën van
het ministerie van CRM) naar Ne
derland gehaald omdat de Britse
historie van de schoen in grote
lijnen ook geldt voor de ontwik
kelingen in de rest van West-Eu
ropa.
Het beginpunt van de expositie ligt
bij de (nog handgemaakte)
schoen uit de tijd van de Franse
revolutie, die na 1860 werd ver
drongen door het machinaal ge
maakte massaprodukt. De huidi
ge positie van de schoenindustrie
in de Westerse landen en de gi
gantische concurrentie op dit ge
bied van landen in het Verre Oos
ten krijgen eveneens aandacht op
de tentoonstelling.
Er is ook een verzameling Engelse
"superschoenen" te zien: lood
zwaar en superlicht schoeisel, de
allergrootste en de kleinste
schoen, "erotische" schoenen en
clownsschoenen. De Nederland
se schoenontwerper Jan Jansen
levert een bijdrage aan de situatie
rondom de Nederlandse schoen
in de laatste vijfjaar
Van 4 april tot en met 31 mei Ne
derlands Kostuummuseum, Lan
ge Vijverberg 15. Den Haag. Ope
ningstijden op weekdagen van
10 00 tot 17.00 uur. op zon- en
feestdagen van 13 00 tot 17 00
uur.
Het ziet ernaar uit dat Nancy
Reagan, de nieuwe Ameri
ka an e presidentsvrouw, wei
nig of geen „werk" zal mogen
doen op het arbeidsterrein
van haar man. De Amerikaan
se feministe en journaliste
Gloria Steinem leidt dat af uit
een aantal recente uitspraken
van de Amerikaanse presi
dent. Zo heeft hij verklaard
dat hij, in tegenstelling tot
zijn voorgangers, zijn vrouw
niet zal toestaan om hem te
vervangen bij ceremonies in
het buitenland. Volgens hem
is zijn vrouw het volledig
eens met zijn opvatting dat
vrouwen van hoog geplaatste
politici zich zeker niet moe
ten laten horen en zich zelfs
niet moeten laten zien tijdens
bijeenkomsten met een poli
tiek karakter.
Gloria Steinem haalt deze uit
spraken aan in een beschou
wing in het maandblad Ms.
over de activiteiten die vonge
presidentsvrouwen hebben
bijgedragen aan het werk van
hun mannen. Volgens Stei-
nem herinneren de Ameri
kaanse burgers zich van me
vrouw Eisenhower uitslui
tend haar kapsel, van Jacque
line Kennedy haar exclusieve
kleding en vriendenkring
(maar ook sommige humoris
tische uitspraken in het open
baar over de baan van haar
man), en van mevrouw John
son haar zachtmoedigheid en
haar neiging om zich op de
achtergrond te houden.
Pat Nixon zal, volgens de
schrijfster, de geschiedenis
ingaan als „de devoot-
glimlachcnde presidents
vrouw die gebiologeerd naar
het gezicht van haar man
staarde, wat hij ook zei en wat
hij ook deed Betty Ford
daarentegen had uitgespro
ken meningen over alles (van
seksualiteit tot drugsgebruik)
en verkondigde die ook har
dop Rosalynn Carter ten slot
te woonde kabinetsvergade
ringen bij, verving de presi
dent bij diverse gelegenhe
den en had de reputatie dat zij
achter de schermen „politie
ke macht" zou hebben
Maar met Nancy Reagan komt
er, aldus Gloria Stcinem, ein
delijk weer een „total wo
man" in het Witte Huis. Met
zo'n „totale vrouw" wordt in
Amerika de „ideale" (huis-
vrouw bedoeld die haar da
gen vult met het zich mooi
maken voor haar man en het
wacht, n op het geluid van
zijn voetstappen aan het eind
van de werkdag, en die vol
strekt geen eigen meningen
heeft En daarna? Nancy in
diverse interviews "Ik vind
het huwelijk con full-time
baan".
Het IVHA (het instituut voor huishoudtech-
nisch advies van de Nederlandse vereniging
van huisvrouwen) maakt zich zorgen over de
goede gang van zaken in „het stnjkgebcu-
ren" (de benaming is van het IVHA) Strijk
vrij en kreukherstellend mogen in dit tijd
perk vertrouwde termen zijn, maar volgens
het instituut kan het strijkijzer nog lang niet
worden afgedankt. Daar komt nog bij dat de
fabrikanten van huishoudelijke apparatuur
niet meer uitsluitend gewone ijzers leveren,
maar ook apparaten met stoom en met
sproei-stoom, om nog maar te zwijgen van de
strijkmachine. Over al die facetten van stry-
ken en stnjkapparatuur gaat een nieuw Ko
pers-Kompas van het instituut, omschreven
als „een bundeling van de kennis op het ge
bied van strijken"
Boeiende lectuur voor mensen die tijd (en zin)
hebben om zich te bezinnen op de manier
waarop ze tot nu toe het strijkijzer hanteer
den. Het boekje begint met de vraag „Wat is
strijken''" Naast deze elementaire kennis
van de strijkkunst geeft het boekje vervol
gens tientallen (ongetwijfeld praktische) tips
voor het kopen van strijkijzers en strijkplan
ken Zoals de vorm van onderdelen waar op
gelet moet worden, de eisen die aan snoeren
moeten worden gesteld, het gebruik van tem-
peratuurregelaars. en een beschouwing over
de voor- en nadelen van stnjkmachines Wat
dat betreft is het een goede handleiding by
het kopen. (Daarom heten dergelyke uitga
ven ook Kopers-Kompas).
Dit kompas heet „Strykijzersen kan (onder
vermelding van deze titel) besteld worden
door het storten van f3,50 op gironummei
338944 van de stichting IVHA in Den Haag-
