'n W onder
aan de
Wetering
KERK-DIENSTEN
Remonstranten en gereformeerden horen elkaar niet zingen...
Vijf van de zestien remonstrantse
dorp gemeenten in Zuid-Holland
konden hoofd boven water houden
had namelijk geen bezwaar
tegen stichting van een kerk
gebouw op de plaats die de
gereformeerden wilden. De
remonstranten - op dat mo
ment niet gehinderd door hun
beginsel van vrijheid en ver
draagzaamheid zochten
het terstond hogerop. De af
stand tussen de twee bedehui-
ter bedragenen dat vonden
zij - bevreesd om door de do
lerenden te worden over
stemd veel te klein. Waarbij
nog kwgm. dat de gerefor
meerde kerk van hout zou
worden opgetrokken, hetgeen
de geluidsoverlast nog erger
zou maken.
Het provinciale bestuur deelde
echter de bezwaren van de
kleine remonstrantse gemeen
te in die dagen in totaal zo n
125 zielen) in het geheel niet
De verschillende hoogte van
de twee kerken zou er wel
voor zorgen dat calvinisti
sche geluiden niet tot remon
strantse oren konden door
dringen.
Maar men nam er geen genoe
gen mee. Er ging rap een be
zwaarschrift naar de koning.
compleet met een nauwkeuri
ge situatieschets. Veel heeft
het niet geholpen. De koning
handhaafde het besluit van
Gedeputeerde Staten, maar
verbond daaraan wel de
voorwaarde dat in de zuid
muur van het gereformeerde
kerkgebouw dubbele vaste ra
men zouden komen.
In 1909 werd de houten nood
kerk van de gereformeerden
vervangen door een stenen
gebouw van royale afmetin
gen Gedachtig aan het ko
ninklijke voorschrift, gaf hel
kerkbestuur de bouwer van
de nieuwe kerk opdracht, de
zuidmuur dubbeldik te ma
ken.
Nog steeds kunnen de Wete-
ringse remonstranten en ge
reformeerden eikaars psalm
gezang niet horen. Waar
schijnlijk zouden ze zoiets nu
niet meer als een verstoring
ervaren. De tijd heeft ook de
ze groepen christenen zoveel
dichter bij elkaar gebracht,
dat ze nu. samen met nog an
dere grote en kleine kerken,
uit één en hetzelfde liedboek
zingen.
Links tussen de bomen het remonstrantse kerk van Oude Wetering. Weliswaar zonder toren, maar met een mooie halsgevel. Rechts de
grote kerk van de gereformeerden. De zuidmuur daarvan is dubbeldik gemaakt om tijdens gelijktijdige kerkdiensten het groepje
remonstranten bij het massale psalmgezang niet te storen
OUDE WETERING - De zuid
muur van de grote gerefor
meerde kerk in Oude Wete
ring is dubbeldik, om te voor
komen dat de weinige remon
stranten wier piepkleine
kerkje op een steenworp af
stand staat - hinder zouden
ondervinden van het massale
calvinistische psalmgezang
Toen m 1857 de Afgescheidenen
volgelingen van de beweging
van Hendrik de Cock uit
1834) in de onmiddellijke na
bijheid van het remonstrant
se kerkgebouw een bedehuis
Dit geluidsconflict. dat overigens
met veel eerbied voor elkaar
werd "uitgevochten", is een van
de merkwaardige voorvallen in
de plaatselijke kerkgeschiede
nis, zoals ds. Eric Cossce - van
1974 tot 1976 hier predikant ge
weest - ze beschrijft in zijn pas
verschenen boekje "De remon
stranten aan de Wetering". De of
ficiële aanbieding van het 48
bladzijden tellende boekje - een
uitgave van Geuze en Co's druk
kerij in Dordrecht - viel samen
met de heropening van het fraai
gerestaureerde remonstrantse
kerkje.
Dankzij een royale gift van het
Prins Bernhard-Fonds (f66.000)
kon deze dure restauratie nu ook
financieel worden afgesloten, zo
meldde secretaris mevrouw C
Bergman-de Groot ons deze
week. Het herstel van de uit de
zeventiende eeuw stammende
kerk betekende voor de kleine,
zeer verspreid wonende gemeen
te een groot risico. Maar men is
van alle kanten geholpen. En de
"koninklijke" gift van het Bern-
hard-fonds haalde de remon
stranten met één slag uit de rode
cijfers.
Het is deze restauratie geweest die
ds. Cossee (nu in Dordrecht) in
spireerde tot het schrijven en sa
menstellen van het boekje. Een
boeiend relaas van de manier
waarop een weinig opvallend
groepje mensen de eeuwen door
het hoofd boven water in dit
geval van de Wetering heeft
kunnen houden. Van de zestien
Zuidhollandse remonstrantse
dorpsgemeenten zijn er nu nog
maar vijf over
Vervolging
De Weteringse gemeente dankt
haar ontstaan aan de Arminiaan-
se (vrijzinnige) gezindheid van
de toenmalige (hervormde) pre
dikanten van Leimuiden en
Rijnsaterwoude. Een interessant
gegeven voor deze nu rechtzinni
ge gemeenten. Die twee predi
kanten ondertekenden met nog
42 gelijkgezinde collega's in 1610
een geschrift, gericht aan de Sta
ten van Holland, waarin zij meer
ruimte vroegen voor het "rekke
lijke gevoelen" binnen de kerk
van de Reformatie.
LEIDEN - Hervormde Gemeente
Hooglandse kerk 10 ds. Pannekoek,
1145 oecumenische dienst. Marekerk
10 ds De Jong, 5 ds Roelofsen. Zeist
Maranathakerk <L Mors weg) 10 d
Heule, Wassenaar. De Regenboog (Me
ranwUk) 9 30 d Horten iu 11 15 d
Hortensius en pastoor Van Well. Bethle
hemkerk (Driftstr.) 10 ds Hemstede.
ipendeurdieni l mmv Revival Slngei
Bevrijd ingskerk (Montgomervstr.
Zuid-West) 9 ds Rietveld. l(V30dr. Jon
geneel; Viedeskerk (Bruggravenlaan)
hi dr Lamping. 4 bijzondere jeugd
dienst. Waalse Kerk (Breestraat) 10.30
ds Rii.-. Acad ziekenhuii 10 15d Bo
venberg. Diaconessenhuis 10.30 ds
B< ks. Kapel Endegeest (Oegstgeest)
9.30 ds Kriederich en pater Boshou
wers. Gerei. Kerk: Zuiderkork (Lam
menschansweg) 10 ds Kronemeyer,
Utrecht, Petrakcrk (Surinamestr.) 10 ds
Sytsma; Oude Vest 10 ds Korenhof.
Heemstede. 5 ds Kronemeyer; Marana
thakerk (Montgomorystr 9 ds Riet
veld. 10 30 dr Jongencel. 5 ds. Kersten
Katwijk, Groenhoven (Witte Ro/enstr.)
Hl ds Oegemu Geref Kerk (dolerend)
"Groot Leiden" (Lokhorstkerk) 9 en 5
.1 Hagen Gerei K. rk VrUg (Herengi
70) 10 dienst, 3 ds. Zomer Uhr Geref
Kerk (Steenschuur 9) 10 en 4 30 ds Den
Hertog Gerei Gefflihts (Nieuwe Rijn)
10 en 4 30 ds Boogaard Geref. Gem.-en
te in Ned. (Bethl. k. rk Driftstraat 11 30
en 5.30. Evang.- Lutherse Gemeente
(Hoogl Kerkgracht) 10.15 ds Happee
Remonstr Doopsgezinde Gemoent.
(Lokhorstkerk. Pieterskerkstraat 1)
10.30 hr Knoppers Baptistengemeente
i' hïd* Hun lil BoiVM t 30 in
Lusthoflaanschool evangelisatiedienst
ds Bosveld Evang. Christen-Gemeen
schap (Middelstegracht 3) 10 hi Dik
kes Zendingswerk Middernachtsrocp
(Zoeterw. singel 21) 5 nam hr. Roos
Evangeliecentrum Zijlsingel 2 zond 10
en di H hr Zijlstra. Pinkstergemeente
(Oude Vest 13) 10 hr Elkerbout Leger
dM Heiis (Hooigracht) an 1
Nieuw-Apostolische Kerk (Hoge Ryn
dnk 24) 9.30 en 4 wo 8 Zevendedaga.l
ventisten (Lokhorstkerk) elke zaterdag
9 45 bijbelstudie. 10 45 predikdienst
Oud-Katholieke Kerk (Zoeterw singel
hoek Cronesteinkade) 10 Hoorns Ka
thoheke kerken Haagweg zat 7. zond 0
en 10 45. Herensingel zat 7 zond 9.30
en 11. Ryridyk (Leiden-Voorschoten)
wilden optrekken, konden die
pogingen nog nét worden ver
ijdeld Maar m 1887, een jaar
na de Doleantie van gerefor
meerden uit de Hervormde
Kerk. hadden de remonstran
ten in i a dr r succes. Tot in
hrx>gste instantie kregen de
Dolerenden volgelingen van
Abraham Kuyper- de gere
formeerden van nu hun zin.
Eerst kwam de kwestie voor het
college van Gedeputeerde
Staten, het dagelijks bestuur
van de provincie Het ge
meentebestuur van Alkemade
De nationale synode van Dor
drecht (1618-1619) stelde de Ar-
miniaanse richting echter in het
ongelijk. De "rekkehjken" kon
den kiezen of delen; óf hun
standpunt prijsgeven en predi
kant blijven óf Arminius trouw
blijven en de bediening neerleg
den
De dominees van Leimuiden en
Rijnsaterwoude kozen voor de
vrijere leer van Ariminius en
werden daarom uit hun ambt ge
zet. Vervolging trof hun aanhan
gers. Maar die vonden een veilig
oord aan de westelijke oever van
de Wetering in de heerlijkheid
Alkemade. waar onder invloed
van de talrijke rooms-katholie-
ken - eveneens aan calvinisti
sche onderdrukking blootge
steld - een klimaat van gods
dienstige verdraagzaamheid
heerste.
In 1632 kreeg de gemeente - de
eerste kerkelijke groepering in
het dorp Oude Wetering - een
vaste predikant, in combinatie
met Hazerswoude. en in 1645
werd de tegenwoordige kerk in
gebruik genomen.
zat 7, zond 9.30 en 11.30; Steenschuur
zat. 7. zond. 8 30. 10. 11.30. 6 en 7; Bos
huizerkade ut 7. zond 9.80 en 11;
Lammenschansweg zat. 7. zond. 9,
10.30. en 12; Haarlemmerstraat zat. 7.
zond 8. 9.30, 10.45 en 12.15. Zoeterwou
de-Hoge Rijndijk zat. 7. zond. 10 en
ABBENES - Herv. Gemeente 9.30 ds.
Wagenvoorde.
AARLANDERVEEN - Herv. Gemeen-
te hi ds Westera, 7 di Hanemaayer.
Gerei Kerk lOen&30d d Bo Gou
da. Chr geref. Kerk 9.30 dienst. 7 ds. De
Graaf, 's Gravenzande Rooms-Kath. pa
rochie zat 7. zond. 10.30
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv Ge
meente: Adventskerk 10 ds De Jonge;
Kruiskerk 10 ds. Bogers: Opst kerk 10
ds. v.d. Heiden. 6.30 ds De Jonge. Mar
kerk 5 ds Heule. Wassenaar, jeugd
dienst. Nabij 10 jeugdkapel. G. Herder
kerk 10 ds. Mulder. 6.30 dr v. Santen
De Bron 9 ds. Verheul. 10 30 ds Moll.
6 30 ds. Oosthoek. Ashram 9.30 dr v.
Santen. Dnehoorne 7 ds. Ouwendijk.
Albanianae (Diamantstr.) 10 ds v d.
Ree; Onderweg (Lijsterlaan) 10 ds. Oort,
Sionskcrk 9.30 ds Ouwendijk. 6.30 ds
Kleiberg Vinkeveen Geref Kerk Mar
Kerk 10 ds Vree. 5 ds. Heule. Wasse
naar. jeugddienst. Salv kerk 10 ds.
Stolk. 6 30 ds Vree Zie verder herv ge
meen te Geref Kerk Vrijg (Rijn
stroom): 8.45 kand. Gleason. 5 ds. Sme
lik Ned. Geref. Kerk (chr. nijv. school
Willemstr 10.45 ds. Biewenga. 4.30 br
Mollema. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30
ds Hamstra Oud Geref Gemeente 9.30
en 4. wo 15 april 7.15 ds. v. Prooyen.
Baptistengemeente (Molenwerfstr 1
10 evang v.d Berg. 6.30 ds Hessels
Baptistengemeente Alphen-Noord (chr
school Kal koven weg) 10 hr v d Brink
Leger des Heils (Corn, de Vlamingstr
10 en 6.30. Pinkstergemeente Bethel
(Rode Kruisgebouw): 4 nam Pinkster
gemeente Alphen (Rode-Kruisgebouw):
10 voorm. Rooms-Kath parochies zat*
7 zond 9 45 en 11 30. Piuskerk zat 7
zond 9 en 11 30; De Bron zat 7. zond
9 80 en II
BENTHUIZEN - Herv. Gemeente 9.30
da Exalto, 6 da Teeuu Groenekan Ge
ref Gemeente 9 30 en 6 ds. Golverdin-
gen.
BODEGRAVEN - Herv Gemeente
Dorpskerk 10 dr. Maarsingh. Amers
meer: 82 leden en 160 zielen.
Maar in 1904 weer slechts 48 le
den en 92 zielen. Ook in onze
eeuw schofnmelde het ledental
steeds tussen de 40 en de 80.
waarbij men voor het zielental
ongeveer het dubbele kan reke-
Gymnasium
Een bekende predikant van de We
tering is Joannes Naeranus ge
weest. van 1652 tot zijn dood in
1679. Hij stichtte uit naam van de
foort. 6.30 ds Enkelaar. Sluipwijk; Sal-
vatorkerk 10 ds. De Vreugd. 6.30 ds.
Richter; Bethlehemkerk 10 kand Van
Eek. Lexmond, 6.30 ds Molenaar.
Groot-Ammers. Geref. Kerk 10 ds v.d.
Berg. 6.30 ds. Gesink Geref. Kerk
Vrijg.: 9.30 ds. Teunis. 4 kand. Gleason.
BOSKOOP - Hervormde Gemepnte
Dorpskerk 9.30 ds. Vlasbom en ds. Stel
wagen, 6.30 ds. Stelwagen, De Stek 9.30
dr. Haitsma Geref Kerk: 9.30 ds Om
tam 5 dr Bade. Chr Geref Kerk: 9.30 en
5 ds. v Langevelde Rooms-Kath paro
chie zat. 5.30 (De Stek) en 7. zond 9.30
en 11
HAZERSWOUDE - Herv. Gemeente
9.30 hr Sierat, Leiden, 6.30 ds Van der
Sluys, Adam. Geref. Kerk 9 30 hr
Brouwer. 5 ds. Van Loenen Rooms-
Kath. parochies Dorp zat. 7. zond. 9.30
en 11.30; Rijndijk (Bernardus) 10; Het
Anker zat 7. zond. 8.45 en 11.15.
HILLEGOM - Herv Gemeente 9.30 en
7 ds. Rothfusz. Geref Kerk zie herv. ge
meente. Chr Geref Kerk 10 en 5 ds.
Biesma.
HOOGMADE - Herv. Gemeente: 10 ds
v.d. Hoek. Rooms-Kath. parochie: zat
7.30. zond. 10.
DE KAAG - Herv Gemeente 10 ds.
Kolkman. Rooms-Kath. parochie zat. 7.
zond. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 ds Aarents. 6 ds
Kleider. Zevenhoven; Ontmoetingskerk
10 ds Gebraad/6.30 ds. Vrolijk, evang
dienst; De Wiek 10 hr Bakker; Gerei
Kerk 9.30 ds. Meijering. Scherpenzeel.
5 ds. Vrolijk Rooms Kath. parochie
zat. 7. zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gemeen
te Nieuwe Kerk 10 ds De Jong. 6 ds
Van Roon; Oude Kerk 10 ds Schuur
man, 6 ds. Vroegindewev. Ichthuskerk
10 ds Vink. 5 ds. Visser. Pnielkerk 9.30
ds. Vroegindewev. 6 ds. Schuurman.
Groen van Pr school 10 ds Driebergen
Ziekenhuis Overduin 2 ds Baai Invry
wel alle kerken avondmaal Geref
Kerk: Vredeskerk 10 ds Vrolijk; Trium
fatorkerk 10 en 5 ds v.d. Horst Geref
KcrkVrng 10.15 ds Heida. 3.30 dienst
Ned Geref Kerk 8.45 en 7 ds. Waag
meester Chr Gerei Kerk 10 en 5 d
Slagboom Vrije Chr Geref Gemeente
(Uni-zaal) 10 en 5 ds. v.d. Belt.
had ook nooit echt gebloeid. De
kosten waren voor de ouders van
de leerlingen te hoog.
Een man die in de negentiende
eeuw van zich deed spreken was
ds. L. de Jong. Hij gaf van tijd tot
tijd zondagsmiddags in het open
baar in de kerk of in de kerkeka-
mer onderricht aan leden van de
gemeente. Zij konden dan vragen
stellen over wat hun bij de bijbel
lezing in het gezin of in de preek
duister was gebleven. Commen
taar van ds. Cossee"De bijbel
Voor haar inkomsten was de ge
meente vanouds afhankelijk van
collecten, giften en legaten. Nu
eens moesten subsidies uit de al
gemene kas haar op de been hou
den. dan weer beschikte ze over
voldoende middelen om zelfs het
tekort van de broederschap mee
te helpen bestrijden. Het was een
leven tussen vallen en opstaan.
Maar sinds het midden van de vori
ge eeuw zijn ook de vaste vrijwil
lige bijdragen een voorname
bron van inkomsten. Ds. De
Jong. die daarop sterk had aan
gedrongen. bereikte daarmee,
dat de "hoogst onaangename dis
cussion", waartoe de financiële
toestand steeds maar weer aan
leiding gaf, de kerkeraad in het
vervolg bleven bespaard.
In onbruik
Cossee gaat in zijn boekje niet
voorbij aan het geestelijke wel
zijn van de Weteringse remon
stranten.
Zo moest het avondmaal, volgens
een overeenkomst van 1771. vier
maal per jaar worden gevierd.
Met Pasen en Kerst en in juli en
oktober. De predikant was ver
plicht ook viermaal per jaar alle
leden persoonlijk langs te gaan
om de viering aan te kondigen en
hen op te wekken tot deelne
ming en voorbereidend gewe
tensonderzoek. Maar aan het
eind van de vorige eeuw was dit
sacrament zo in onbruik geraakt,
dat er in 1908 nog maar twee
deelnemers over waren.
Men dacht eerst, dat invoering van
kleine bekers mogelijke hygiëni
sche bezwaren tegen het samen
gebruiken van één grote beker
zou wegnemen. De oorzaak
bleek echter toch dieper te lig
gen. Bij een enquete spraken 24
van de 46 reagerende leden zich
onomwonden uit tegen handha
ving van het avondmaal. Slechts
zes leden zagen heil in het ge
bruik van individuele bekertjes.
Sindsdien is er alleen avondmaal
op de Goede Vrijdag. Dan wordt
het oude avondmaalszilver ge
bruikt.
Uitstraling
Ds. Cossee, die ook enkele bijlagen
in zijn boekje heeft opgenomen
(lijst van predikanten, instructie
voor de kosteres en bijzonderhe
den over het historische kerkor
gel), komt aan het slot tot de con
clusie dat de remonstranten aan
de Wetering een grotere uitstra
ling hebben gehad dan zijn be
perkte overzicht zou doen ver
moeden.
Allereerst is deze gemeente altijd
een streekgemeente geweest,
voor remonstranten en "vrien
den" tot ver uit de omtrek. Bo
vendien genoten vele predikan
ten die in de streek van de Wete
ring hebben gewerkt landelijke
bekendheid. Mannen als Naera
nus, Verrijn, Lorié, Van der Hoe
ven en Heering hebben voor de
broederschap in het algemeen
veel betekend. Sommigen zelfs
nog méér dan dat.
De historie van deze groep kan als
een voorbeeld worden beschouwd
voor de lotgevallen van menige
remonstrantse plattelandsge
meente. Daarom is het overzicht
van ds. Cossee een waardevolle
bijdrage aan de geschiedenis
van de remonstrantse richting in
het Nederlandse protestantisme.
S. J. DE GROOT
(Gemeentecentrum) 4 nam. Rooms-
Kath. parochies: Will, kerk zat. 7. zond. 9
en 11; Bonaventurekapel zat. 6.45. zond.
9 en 11
OUD-ADE - Rooms-Kath. parochie
zat. 7. zond. 8.30 en 10.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gemeente 9 30 ds. Molenaar. Ge
ref. Kerk: 9.30 ds. Jaspers Focks, 6.30
ds. De Raadt. Rooms-Kath. parochie
zat. 7. zond. 9.30 en 11.30.
ROELOFAREN DS VEEN - Rooms-
Kath. parochies Maria Presentatie zat.
7. zond 9 en 11: Petrus-Banden za 7,
zond. 9 30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeen
te: 9.30 ds. De Kruijf. 7 ds. Wolthaus,
Zoeterwoude. Chr. Geref. Kerk: 9.30
dienst, 2.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente Voor
hof 10 dr. Van de Bank. Ede: Bethelkerk
8.45. 10 en 5 ds. Romein, in avonddienst
avondmaal. Geref. Kerk Petrakerk 9.30
en 5 dr Van Oeveren; Immanuelkerk
8.45 en 10.30 ds. Baaven. 5 ds. Swierts.
Maassluis, Maranathakerk 9.30 en 5 ds.
Damsma. Avondmaal. Geref Kerk
Vrijg.: 10 en 5.15 ds. Zomer. Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 5. Evang Niemeyer
Rooms-Kath. parochie zat. 7. zond
10.30.
RIJPWETER1NG - Rooms-Kath paro
chie: zat. 7. zond. 7. 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gemeente 9 en
10.30 ds. v.d. Meer, 7 ds. Roos. A dam,
opendeurdienst in geref. kerk. Geref
Kerk: 9.30 ds Ferwerda. 7 zie herv. ge
meente Chr. Geref Kerk 10 en 5 ds v d
Weele. Huizen Rooms-Kath. parochie
zat 7. zond 9 30 en 11
TER AAR 9.30 ds. Klein Kranenburg.
6.30 hr. Kattenberg Geref. Kerk 9.30
ds. Baerenda. Nieuw-Vennep. 6.30 ds.
v.d. Ree Rooms-Kath. parochies: Aar-
dam zond. 9 en 12; Langeraar zat 7,
zond 8.30. 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gemeente 10
ds. Vermeulen. 6 30 ds. v Niel. Geref
Kerk 9.30 ds De Raadt. 8 30 ds. Jaspers
Focks Geref Kerk Vrng 8 45 en 5 ds
Heida
VOORHOUT - Herv Gemeente 10 ds
Brokerhof. Rooms-Kath. parochie /.at
7. zond. 9. 10.30 en 11 45
VOORSCHOTEN - Herv Gemeente'
Dorpskerk 10 ds v.d. Schoot, 7 in geref
ZATERDAG 11 APRIL 1981
Hü
Bisschoppen. De Nederlandse
bisschoppen gaan op verzoek
van het Vaticaun een lijst met
kandidaat-bisschoppen opstel
len. Maandag en dinsdag verga
deren zij in Maarssen, en dan
staat dit op de agenda. Het lijkt
overigens onwaarschijnlijk, dat
er dan al een lijst wordt goedge
keurd. De bisschoppen zouden
zich eerst willen beraden over de
manier om tot zo n opsomming
te komen. De mogelijke herinde
ling van de bisdommen speelt ui
teraard ook een rol bij de samen
stelling.
Hervormde Kerk: beroepen te
Zutphen (toezegging) J. P. van
Santen Alphen-Ridderveld, te
Surhuisterveen T. Tijsma Oot
marsum, te Ammerstol (deel
werk) T. Aris (leraar) Vlaardin-
gen: aangenomen naar Hemelum
(Fr.) kandidaat S. Bloemhof Gro
ningen. naar Streefkerk kandi
daat A. Schalkoord Culemborg
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Katwijk aan Zee en te
Maassluis P. C. Koster Aalten
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Middelburg
F. Bijzet Ten Post (Gr.). Evange-
lisch-Lutherse Kerk: aangeno
men naar Doetinchem-Enschede
P. C. Roodenburg Amsterdam.
Baptistengemcenten: beroepen
te Treebeek W. Kos Vrooms-
hoop; bedankt voor Westerhaar
A. H. Agtereek IJmuiden.
Afscheid. Zondag 10 mei zal ds
W. Arkeraats afscheid nemen
van de hervormde gemeente in
Katwijk aan Zee. Op 28 mei (He
melvaartsdag) doet hij intrede in
Giessendam-Hardinxveld.
Diensten. Vanavond om 7 uur
werkt de jongerengroep "The
Lord's Folks" mee aan een eu
charistieviering in de kerk aan
de Herensingel te Leiden.
In een bijzondere dienst van de
Leidse baptistengemeente
spreekt ds. G. Bosveld morgen
avond om half 8 in de Lusthof
laanschool (Herensingel) over
"Kruis of munt". De jeugdgroep
verleent medewerking.
Lorentzhof. Maandag 13 april om
half 8 verzorgt het "Molenwijk
koor" in het Leidse bejaarden
huis "Lorentzhof' een zang
avond. (Dit koor repeteert iedere
vrijdagavond van 8 tot 10 uur in
het gebouw "Irene" aan de Drift
straat).
Ds. Joop Malgo
Met Gert en Hermien. Volgende
week woensdag, 15 april, om 8
uur wordt in de gereformeerde
kerk in Hazerswoude-dorp een
evangelisatie-zangavond gehou
den met de oud-Leidenaar ds.
Joop Malgo (baptist) als spreker
en met medewerking van het be
kende zangduo Gert en Hermien
Timmerman. Malgo spreekt over
de betekenis van het "paasge-
beuren"
Kerk Aula Noord-Hofland 9 30 ds. Lan-
genbach. Leiden; Kerk Hulp en Heil 10
ds. Lentz en ds Verheule, zangdienst.
mmv Voorschot^ns Chr. Vokaal En
semble. Willem Lekkerkerker. trompet,
en Richard Heidema. orgel. Geref
Kerk: 10 en 7 ds. De Zwart. Geref. Kerk
Vrijg. 10 en 5 ds. Noordman. Rooms-
Kath. kerken Laurentiuskerk zat 7.
zond. 10 en 11.30; aula Noord-Hofland
zond. 11; Moeder-Godskerk zat. 7, zond.
8.30 en 10.30.
WADD1NXVEEN - Herv. Gemeente
Brugkerk 9.30 ds. Maasland. 5 ds. Roet-
man. De Hoeksteen 9 30 ds Roetman.
6.30 ds. Verboom; Bethelkerk 9.30 ds.
Verboom. 5 ds. Maasland; Immanuel
kerk 9.30 en 7 ds Hulst. Geref. Kerk
Kruiskerk 9 ds. v.d Berg. 5 hr v.d. Heij
den; Ontmoetingskerk 10.15 ds v.d
Berg. Rooms-Kath. parochie Victor-
kerk 10. Ontmoetingskerk 8.30 en 11.45.
WARMOND - Herv Gemeente: 10 ds
Den Tonkelaar Rooms-Kath. parochie
zat. 7. zond. 8.30. 10 en 11.30.
WASSENAAR - Herv. Gemeente
Dorpskerk 10 ds. Steenstra. 4.30 ds. Ver
boom, Waddinxveen, 7 ds. Hamminga.
Den Haag; Kievietkerk 10 ds v Brug
gen Messiaskerk 10 ds. v. Heerden.
Dorpscentrum 9 30 ds. Monster. Geref
Kerk: Zyllaan 10 en 5 ds v.d. Meulen
Wassenaar Zuid 10 ds v.d Kamp. Ned
Prot. Bond (L. Kerkdam) 10.30 ds. Wer-
WOUBRUGGE - Herv. Gemeente 9.30
di KoelewUn, 6.30 ds. Moll. Geref
Kerk 9.30 en 6.30 dr v.d Zwaan, avond
maal Ned. Prot Bond (gebouw De
Wijk): 7 ds. Cadee Rooms-Kath. paro
chie zat. 7. zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente
9.30 ds. Kiclder. Geref Kerk 9.30 en 7
ds Schouten, Baambrugge. Rooms
Kath. parochie zat. 7. zond. 9 en 10.15.
ZOETERWOUDE - Herv Gemeente
10 ds Wolthaus. 5 oecumenische ge
bedsdienst in Chr. Dienaarkerk
Rooms-Kath parochies St Jan zond
9.30 en 11Chr Dienaarkerk zat 7. zond
10. Meerburgkerk (Hoge Rijndijk) zat 7
zond 10 en 11.30.
ZWAMMERDAM - Herv Gemeente
Pettinga. Bunmk. jeugddienst in geref
kerk Geref Kerk 10 ds Fernhout. 6.30
zie herv gemeente
De remonstranten zijn altijd een
bescheiden groep gebleven. Ds.
Cossee: "Het mag dan ook een
wonder heten, dat deze gemeente
tot in onze tijd voortbestaat, on
danks haar ogenschijnlijk gerin
ge mogelijkheden. Een grote inzet
van een kleine kring mensen, ge
voed door een sterk geloof in het
goede recht van de remonstrantse
zaak, heeft dit wonder mogelijk
gemaakt".
Remonstrantse Broederschap in
Oude Wetering een school om
jongelieden te bekwamen in
Grieks. Latijn, wijsbegeerte en
geschiedenis, "tot zij de lessen
van den hoogleeraar in de God
geleerdheid zouden kunnen vol
gen". De school heette "Gymna
sium der Societeyt". Als rector
werd Naeranus ter zijde gestaan
door zijn leerling en schoonzoon,
Casper Danckerts. Na diens ver
trek - hij verkoos na verloop van
tijd toch een predikantsloopbaan
bij de broederschap - ging de
school zienderogen achteruit. Ze
werd tn die dagen dan toch nog
wel door de remonstranten thuis
gelezen, en ook de preek-inet-na-
bespreking is kennelijk niet van
vandaag of gisteren".
Ten tijde van deze ds. De Jong
raakte de gemeente danig in fi
nanciële moeilijkheden. Op her
haalde aandrang van de predi
kant onderging de pastorie een
verbouwing en uitbreiding die
alle normale proporties tartte.
Zelfs een subsidie van de lande
lijke broederschap haalde de We-
teringers niet uit de zorgen.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN -
Herv. Gemeente: 10 ds. v. Niel. 7 ds Bo
gers. Geref Kerk: 10 ds Bade. 7 ds. Om-
LEIDERDORP - Hervormde Gemeen
te en Geref kerk: Dorpskerk 10 ds.
Knorth. 3 dienst met verstandelijk ge
handicapten. ds. Bovenberg. 6.30 ds.
Hemstede. Kerk Hoofdstraat 10.30 ds.
Braam. Vlaardingen. Scheppingskerk 9
en 10.30 ds. Gcursen en ds. Van Loenen.
belijdenis, avondmaal. Baptistenge
meente (wijkgeb. Zijlkwartier): 10 ds.
De Vries Rooms-Kath. parochie: zat. 7.
zond 9. 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gemeente 9 30
ds Sciyk Geref Kerk 9 30 hr Duiver.
7ds. ■Btflooms-Kath parochie: zat 7.
zond Tf. 9 30 en 11.15
LISSE - Hen- Gemeente Dorpskerk
10 dd. 't Hooft; Pauluskerk 10 hr Stam.
Nieuwkoop, 7 ds. v.d Velden. Haarlem,
jeugddienst. Geref Kerk 10 ds War
mink, 7 zie herv. gemeente. Geref. Kerk
Vrijg 10.30 en 4.30 ds De Putter Ned
Geref Kerk (Salvatori) 10 dienst in chr
geref kerk. 5 ds Schuurman, avond
maal. Chr Geref. Kerk 10 en 4.30 ds v
Dijken. Gerei Gemeente 10 en 4 ds.
Hakkenberg Rooms-Kath. parochies
Agathakerk zat. 7. zond. 10«en 11.30;
Poelpolder zat.*7, zond. 9 en 11.30; Ma-
riakerkzat 7. zond 8 30. 10 en 11 15; En
gelbewaarders zat. 7. zond. 8. 9.30 en
545
NIEUWKOOP - Herv Gemeente 9 30
ds. Bronsgeest. 6.30 ds. Schalk. Geref
Kerk 9 30 en 6 30 ds Nooteboom Chr
Geref Kerk 9 30 en 6.30 Remonstr Ge
meente 10 dienst, door eigen leden.
Rooms-Kath parochie: zat 7. zond. 9 en
10.45
N1EUWVEEN - Herv Gemeente 9.30
hr Goêdhart. 6 30 ds Molenaar. Gerei
Kerf
9.30 c
De Zet
d Klis. Diemen. RK parochie
zat. 7, zond. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Herv. Gemeente:
9.30 ds. Goverts, 7 ds. Schram. Abcou
de Geref. Kerk 9.30 ds. Wijngaarden.
6.30 dr. v Oeveren Chr. Geref. Kerk
9.30 en 3 ds Visser Rooms-Kath paro
chie zat 7, zond. 9.30 en 11
NOORDEN - Herv. Gemeente 9.30 ds.
Harkema. Bilthoven. 7 ds. Zoutendijk
Geref kerk (Woerdense Verlaat) 9.30
hr Koenes. 7 ds. Schaafsma. Utrecht
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond. 9 en
10.30
NOORDWIJK - Herv. Gemeente kerk
Voorstraat 10 dr Henkei. Den Haag. 5
hr Visser. 7 kand Van Houwelingen.
Kerk Hoofdstraat 10 ds. Keunmg. 5 ds
Keuning. avondmaal; De Rank (Golf-
baa
10 ds
Kerk Ker!
Vin-
Zilk 10 ds Van 't Hof Rooms-Kath.
rochies: Victorkerk zat. 7. zond. 9.30 er
11 Jozefkerk zat 7. zond 10 en 11.30
OEGSTGEEST - Herv Gemeente
Groene of Will kerk 11 ds. Ter Linden
Pauluskerk 9.30 dr Cramer: Gemeente
centrum 10.30 vicaris Smit. 7 ds. Vegter
Geref kerk (Mauritslaan) 10ds Vegter
Geref Kerk Vrijg 8 45 ds. De Putter
4 30 dienst Ncd Geref Kerk (Gemeen
tri entrum i 8 45 en 1 ds De Lange Vai
Wvckerslooth 4 15 ds De Haan Kap.'
Endegeest 9 30 ds Friederu h en pate
Boshouwers Volle-Evangeliegemeent
