Nieuw ziekte
beeld onder
jonge vrouwen
ZATERDAG 11 APRIL 1981
gXTftA
PAGINA 25
„Op een gegeven mo-'
ment woog ik nog geen
39 kilo meer. Nou, je
begrijpt wel dat op m'n
benen staan toen nog
maar amper mogelijk
was. Overal viel ik neer,
ik zag helemaal bont en
blauw. Gewoon ver
schrikkelijk. Maar ei
genlijk was het geen
wonder, want weer
stand had ik niet meer.
Een keer viel ik zo on
gelukkig, dat ik lange
tijd niet heb kunnen
zitten. Maar weet je:
hoe vaak en hoe hard ik
ook viel; ik voelde het
niet. Alleen voor ande
ren was het wel naar,
om al die blauwe plek
ken te moeten zien."
Drieëndertig is Klazien nu. Een
kleine tien jaar al lijdt ze aan
anorexia nervosa, maar nu
heeft ze de zelfhongering zo
goed als onder de duim. „Bij
mij heeft de ziekte zich pas
op vrij late leeftijd geopen
baard. Ik was een jaar of
drieëntwintig toen het begon.
Ja, in lichte mate hoor. Het
werd pas heftig in 1976. Toen
raakte ik overspannen en
kwam in een psychiatrische
inrichting terecht."
„Voor jezelf vind je het alle
maal niet zo erg, maar voor je
familie des te meer. Achteraf
hoor je dat het voor hen een
ramp moet zijn geweest, dat
het ongelooflijke toestanden
teweeg moet hebben ge
bracht. Het was anders wel
een lachertje hoor, met mij.
Waar ik het eten al niet ver
stopte. In de wc, in de was
bak, enfin je kunt zo gek niet
bedenken.... Ja, zo doortrapt
word je..."
Laxeermiddelen
„..En zo'n inrichting. In 't begin
zijn ze heel geduldig met je,
maar op den duur worden ze
razend. Dan is het van: niet
goedschiks, dan kwaad
schiks. Elke dag moest ik op
de weegschaal. Dan werd er
precies genoteerd hoeveel ik
woog. Dat werd steeds min
der. Je moet weten: ik ge
bruikte veel laxeermiddelen.
Maar toen dat de spuigaten
uitliep, zijn ze met mij over
gegaan op sonde-voeding.
Dan moet je wel. Maar hoe
veel keer ik die naald wel niet
uit m'n arm heb getrok
ken...."
„Ach ja. Ik was toen heel
zwaarmoedig. Ik zag er geen
gat meer in en heb in die pe
riode ook een zelfmoordpo
ging gedaan. Ik leefde apa-
tisch eigenlijk. Maanden heb
ik toen niets naar binnen ge
werkt. De verplegers stonden
volstrekt machteloos. Die
hebben dan ook doktoren en
psychiaters erbijgehaald. En
die vroegen keihard: 'Ja hoe,
wat wil je nou? Wil je hele
Ook de slankheidsmanies van de jaren zeventig en tachtig dragen bij tot een hernieuwde opkomst i
vermagering: overigens een ziekte die enkele eeuwen geleden al werd geconstateerd.
i deze ziekelijke zucht tot
maal kapot, of wil je er toch
nog wat van maken...?'"
„Slopend was het Totdat de
psychiater zei: 'Nu geen be
zoek meer, zolang je niet eet'.
Dat maakte me nog venijni
ger. En het gekke is dan: je
wordt beresterk. Later werd
ik opgesloten. Maar veel inte
resseerde me dat niet. Je leef
de in een heel andere wereld.
Wat er buiten je om gebeur
de, drong niet tot je door. En
ook al wilde je wel eten: het
ging niet. Bij een klein hapje
had je al het gevoel dat je vol
zat."
Vraatbuien
„Aan de andere kant vond je
het geweldig van jezelf dat je
zo'n sterke wil had om dat
lekkere eten te laten staan. Je
ging ook jezelf op de proef
stellen door opzettelijk langs
snackbars te lopen, zodat het
water je uit de mond liep. Dat
eten gonst ook de hele dag
door je hoofd. Je hebt geen
tijd om aan andere dingen te
denken."
„Op zekere dag was ik hele
maal uitgedroogd. Ik dronk
niet meer. Wel had ik op z'n
tijd vreselijke vraatbuien, 's
Nachts vooral, wanneer nie
mand het zag. Of je het dan
lekker vond of niet, alles vrat
je op. Je stouwde het naar
binnen. Kauwen deed je niet.
En later, nou later stak je ge
woon een vinger in je keel en
kwam alles er weer uit."
„Natuurlijk had je vaak last van
je maag. Hartkloppingen
kwamen ook geregeld terug.
En m'n stoelgang zat hele
maal vast. Twee jaar heeft dat
zo geduurd. Twee jaar voor
dat ik tot inkeer kwam. Toen
Om elkaar bij te staan en de
ziekte te lijf te gaan hebben
anorexia nervosa—patiënten in
Nederland een vereniging op
gericht. Het adres daarvan is
Jeruzalem 31, Velp. De patiën
tenvereniging is ook telefonisch
bereikbaar: 085-423472.
moest het eindelijk maar ge
beuren, vond ik. en heb ik al
le moed verzameld om uit dat
cirkeltje te stappen. M'n zus
heeft me daar onvoorstelbaar
bij geholpen Gelukkig wel,
want zonder haarnou dan
weet ik het nog zo net niet, of
het me dan ook was gelukt."
Aandacht
„Maar het gekke is: bij mij
heeft men nooit de precieze
oorzaken kunnen ontdekken.
Problemen thuis waren er
niet. Ook geen verborgen
problemen of zo. En aan
vrienden ontbrak het me
evenmin. Maar eenzaamheid
zal toch wel een rol hebben
gespeeld, denk ik."
„In die tijd had ik ook relatie
problemen. Ja, zoals ik er nu
op terugkijk, is het toch wel
een kwestie van aandacht
vragen geweest. Ook die zelf
moordpoging. Op dat mo
ment moest er gewoon ie
mand komen. Iemand die me
aardig vond."
Inmiddels, ruim twee jaar later,
is Klazien weer bijna boven
Jan. Ze heeft een f\jne baan
en het kindermaatje is allang
weer verruild voor een da-
mesmaat. Haar gewicht be
draagt thans 47 kilogram.
Nog wel wat weinig, gezien
haar lengte van krap 1.60 me
ter.
Bunkeren
„Je kunt nog wel merken hoor,
dat ik nog niet helemaal ge
nezen ben", bekent Klazien,
die nog geregeld maaltijden
er bij in laat schieten „Je
kunt het goed merken als ik
ga eten bijvoorbeeld. Dan
kan ik het eigenlijk niet ver
dragen dat daar iemand bij is.
Dat zijn dingen: die mag nie
mand zien."
„Want eten doe ik nou wel
hoor. Dat wil zeggen: niet
veel hoor. In aanwezigheid
van anderen althans Want
als ik in m'n eentje bij m'n
zus ga babysitten, ga ik bun
keren. Nou! Reken maar!"
Anorexia nervosa, ook wel zelfhongering genoemd,
is een rare en hele nare ziekte, die voornamelijk
voorkomt bij meisjes in de puberteit. Anorexia ner-
vosa-patiënten zijn bang voor de volwassenheid
en de daarmee gepaard gaande zelfstandigheid. De
borstontwikkeling en menstruatie ervaren ze als
bedreigend.
Vanuit dat gevoel beelden ze zich in dat ze te dik zijn en vertikken
het te eten. Hun honger onderdrukken ze stelselmatig en of
schoon dat vaak al tot drastisch gewichtsverlies leidt, gaan ano
rexia nervosa-patiënten nog een stapje verder door zich daar
naast nog eens te dwingen tot zware lichamelijke inspanningen
Vrouwelijke vormen verdwijnen daardoor, de menstruatie blijft
weg. haren vallen uit. de huidskleur wordt bruinig en nagels
worden geel.
Anorexia nervosa-patiënten zijn niet de meest zelfverzekerde
mensen op aarde. Integendeel. Hun enige macht is de macht die
zij hebben over het eten. wat tevens hun enige vorm van zelf
standigheid is.
Hoewel onderzoek heeft uitgewezen dat anorexia-patiënten van
huis uit geen dwarsliggers zijn, maar veeleer het tegengestelde
daarvan, gooien ze over het algemeen hun kop in de wind. Soms
zijn ze zo eigenwijs, dat er niet meer met hen valt te praten Ze
weigeren in te zien dat ze op weg zijn naar totale uitputting.
Sterker: ze doen het voorkomen aisof er niks aan de hand is en
weten het veel beter dan alle diëtisten bg elkaar.
Dat maakt deze psychische ziekte dikwijls tot een slepende Even
slepend als de ziekte meestal ontstaat Onderzoek heeft immers
tevens aangetoond dat anorexia veelal wordt veroorzaakt door
dat problemen van het kind consequent worden weggemoffeld
Ouders weten daardoor niet beter of het gaat voorspoedig met
hun kind en doen zijn schreeuw om aandacht af met „Och. het
wil niet eten." Zij beseffen niet dat het kind dat eten, wat zg zo
belangrijk vinden, juist als wapen tegen hen gebruikt.
Niet voor niks is geconstateerd dat de verstandhouding tussen
moeder en dochter een belangrijke rol speelt in het ontstaan van
anorexia. Vandaar ook dat deze ziekelijke zucht tot vermagering
veel meer voorkomt bij meisjes dan bij jongens.
Eén procent van de meisjes lijdt in lichte mate aan anorexia nervo
sa. Vijftien procent van hen is zwaar ziek en van de ernstige
gevallen brengt 15 tot 30 procent het er niet levend af Bekend is
voorts dat anorexia-patienten bijna altijd bij de pinken zijn en
stammen uit welgestelde en vrg traditionele gezinnen.
Dat geldt zeker voor anorexia-patient Klazien (een gefingeerde
naam SJ) die op deze pagina vertelt over de ziekte, waartegen
geen uitgebalanceerd kruid gewassen is Bij een anorexia-pa
tient is het veelal zaak haar volwassenheid bij te brengen, opdat
zg net als ieder ander redelijk kan functioneren in de maat
schappij
Met Klazien is dat nu het geval, getuige haar relaas op deze pagina
Anorexia
nervosa:
jezelf hongeren
tot je een
ons weegt...
Tekst:
Sjak Jansen
Tekening:
Joop
Walenkamp
ROME - Véronique la Croix is
een 25-jarige prostituee uit
Parijs, die zich nationale be
roemdheid heeft'verworven
in Italië, ofschoon (of mis
schien liever: omdat) bijna
niemand haar daar gezien
heeft. Ze heeft die roem te
danken aan een tweemaal
aangekondigd en tweemaal
niet uitgezonden televisiepro
gramma, waarin zij als hoofd
persoon optrad.
De geschiedenis begon in het
voorjaar van 1980, toen een
Romeins dagblad in de daar
toe bestemde rubriek een on
opvallende advertentie op
nam, waarin zich „ervaren
masseuse, discreet, zonder
portier" aanbood. De adver
tentie begon, zoals vele soort
gelijke. met ..A.A.A." (om zo
hoog mogelijk in de alfabe
tisch gerangschikte rubriek
te komen) „Offresi" (biedt
zich aan), cn „A.A.A. Offresi"
was ook de titel van het tv-
programma, dat eruit moest
voortkomen.
Uit het leven gegrepen, dat zou
het worden. De prostituée
was een echte, haar klanten
waren echte klanten: de man
nen, die zich de volgende
maanden via het telefoon
nummer uit de advertentie
met haar in verbinding stel
den, en ook aan hun gezamen
lijke activiteiten was niets ge
veinsd.
Het enige onechte was de spie
gel tegen de deur naar het
woonvertrek die was name
lijk aan de achterkant door
zichtig. Maar dat wist alleen
Véronique, niet-haar klanten.
Verder waren er slechts zes
andere vrouwen van op de
hoogte, dezelfden die enkele
jaren terug internationale lof
hadden geoogst met een film
pje dat ze hadden gedraaid tij
dens een proces wegens ver
krachting in Latina „Proccs-
so per stupro" heette hel film
pje. Het had prijzen gewon
nen en is ook buiten Italië
(o.m. in Nederland) op de tele
visie vertoond.
Deze keer wilden ze „de onein
dige misère van de prostitutie
tonen, er het schandelijke van
aanklagen". Een nobel stre
ven, waarmee ook de RAI (het
staats-telcvisicbedrijf) zich,
mede gezien het succes van
hun vorige werkstuk, geheel
kon verenigen.
Zo dromden zij elke middag on-
gezien met hun camera achter
de spiegel, waar ze op hun ge
mak de argeloze hoerelopcrs
in al hun schande konden be
spieden. en filmen. „Vinden
jullie het eigenlijk wel juist
om de privacy van niets ver
moedende mensen zo te
schenden?", werd hun later
gevraagd in een interview
over hun werkstuk in het
weekblad Oggi. „Nee beslist
niet", was hel antwoord, „het
is diep onfatsoenlijk". Maar
nog veel onfatsoenlijker, had
den ze geredeneerd, is het
sexgcldmechanisme waar
door de vrouw wordt uitge
buit en dat dus nodig aan de
kaak gesteld moet worden.
T- ?n ze na enkele maanden vol
doende materiaal hadden ver
zameld. kon de montage be
ginnen. Om de gevoelens van
televisiekijkers cn. niet te ver
geten, van de televisicbe-
stuurders te sparen, werden
de eigenlijke activiteiten van
Véronique met haar klanten
weggelaten, hoogstens vaag
aangeduid, maar kwam het
accent te liggen op de finan
ciële onderhandelingen voor
af en op het afscheid. Zowel
de gezichten als de stemmen
van de klanten werden (zo
verzekerden de maaksters)
onherkenbaar gemaakt.
Véronique was toen alweer
thuis in Parijs, maar niet dan
nadat ze zich in een interview
aan de Italiaanse vrouwen
krant (Quotidiano Donna)
vrolijk had gemaakt over het
feminisme en zich zeer tevre
den had verklaard over haar
vrije-vrouwenbestaan - een
opvatting die nogal in strijd
was met die van de filmsters,
maar die hadden er haar dan
ook niet naar gevraagd. Wie
wel hun mening mochten zeg
gen, waren de deelnemers aan
nijdelijke panel.
twe
i twe
ncn. onder wie pater Turoldo.
notoir advocaat van vooruit
strevende zaken.
Na afloop van het filmpje kre
gen deze vier de gelegenheid
met passend opgetrokken
neus te verklaren hoe vies en
vreselijk zij het allemaal had
den gevonden. Zij deden dit
(schreven de tv-journalisten.
die er een preview van moch
ten zien) met grote eenstem
migheid en daarmee was de
laatste verdenking van immo
raliteit van het programma
weggenomen.
Zo te horen, moet het zelfs van
een dodelijke saaiheid zijn ge
weest. Maar nadat hel in alle
kranten uitgebreid was aan
gekondigd. school heel Italië
op de avond van 12 maart ge
zellig voor de kijkkast, de
mcesten vermoedelijk in gie
chelige voorpret, maar som
migen misschien wel. volgens
Prostituée en hoofdrolspeel
ster Véronique la Croix <25)
werd m een mum van tijd een
nationaal fenomeen in Italië.
de bedoeling van het lilmcol-
lecticf. in ernstige voorberei
ding op een nachtelijk debat
in de familiekring.
Wie schetst hun teleurstelling,
toen de omrocpster een half
uur voor de uitzending aan
kondigde dat de raad van be
stuur van de RAI had beslo
ten, op uitnodiging van de
parlementaire commissie van
toezicht, het programma
voorlopig niet uit te zenden.
Daarvoor in de plaats kreeg
men Grisbi met Jean Gabin te
zien. eigenlijk best een aardi
ge film. maar daar was men
nu eenmaal niet voor gaan zit
ten.
Wat was cr gebeurd? Na lang ge
brom van christen
democratische afgevaardig
den in de parlementsgebou
wen had de vice-voorzitter
van de Kamer. Maria Elctta
Martini, een brief geschreven
aan haar christen-
democratische partij? llOOt
Mauro Bubbico. voorzitter
van de Toezichtcommissie,
met het dringende verzoek
een slokje te steken voor de
uitzending van een program
ma waarin de vrouwelijke
waardigheid door het slijk
werd gehaald.
Zonder zich om de rest van zijn
commissie te bekommeren,
had Bubbico een telegram ge
stuurd naar het RAI-bcstuur.
HU verzocht hen vriendelijk
de uitzending op te schorten,
in afwachting van de „alge
mene richtlijnen voor de in
formatieve taak" van het be
drijf. (die naar algemene ver
wachting omstreeks sint jut-
temis tot stand zullen ko
men). Dodelijk geschrokken
besloot het bestuur de uitno
diging als een bevel te be
schouwen.
De volgende morgen beleefde
het land in een storm van ver
ontwaardiging over de eigen
machtige censuur van de heer
Bubbico. Zijn aftreden werd
geeist. het RAI-bcstuur werd
slaafsheid en lafheid verwe
ten, de onmiddellijke herroe
ping van het opschortingsbe-
sluit werd verheven tot graad
meter van democratie en be
schaving. Met zoveel sterke
steun in de rug kwam de RAI
weer even schielijk op haar
beslissing terug nog dezelfde
dag beloofde zg in het mid
dagjournaal dat de uitzending
precies een weck later, don
derdag 19 maart, /.ou plaats
vinden. Het was duidcljk dat
de tegenstanders grover ge
schut in stelling moesten
brengen. In de volgende uren
regende het aanklachten op
het bureau van de Romeinse
officier van justitie, afkom
stig van verontruste burgers.
comité's van zedelijke waak
zaamheid en katholieke vrou
wenclubs.
Door Véronique naar Rome te
laten komen, een apparte
ment voor haar te huren en
advertenties te plaatsen.
maar ook de opdrachtgevers
bij de RAI, zich schuldig ge
maakt aan het uitlokken van
prostitutie, een duidelijk om
schreven strafbaar
Zo kregen alle betrokkenen de
volgende dag bezoek van de
politie, met de mededeling
dat er een gcrechtelgk voor
onderzoek tegen hen was in
geleid Tt ge luk werd hun
voor de duur van het onder
zoek het verbod opgelegd de
film te vertonen Enkele da
gen later werd de film in be
slag genomen, en of de Ita
liaanse televisiekijker hem
ooit te zien zal krggen, is op
zijn minst onzeker
Aan de discussie werd daarmee
geen eind gemaakt, integen
deel Maar het debat betrof
minder het onderwerp, de
prostitutie, dan de vraagstuk
ken rondom de filmcensuur,
privacy, recht op informatie
Dat censuur uit den boze is en
in strijd mot de grondwet is
iels w aar iedereen het over
eens is. maar Bubbico. de gro
te boosdoener, heeft daarin
geen aanleiding gezien om al
tc treden als voorzitter van de
Commissie van Toezicht
Overigens geven ook de felste
tegenstanders van censuur
het filmcollectief niet altijd
onvoorwaardelijk gelijk Het
linkse weekblad l'Espresso
geeft de feministen in over
weging dat zij wellicht een
sterker been zouden hebben
om op te staan, als zij zelf niet
zo vaak een beroep hadden
gedaan op ingrijpen van de
censuur. „Van het ogenblik af
dat zg hun raids ondernamen
tegen pornobioscopen en de
inbeslagname eisten van de
film Life Size, hebben zij her
haaldelijk hun toevlucht ge
nomen tot het straf- cn re
pressieapparaat van de
slaat".
In het Romeinse dagblad La Re-
publica vraagt de schrijver
Alberto Arbasino (die op dit
gebied zelden over de gren
zen heeft gekeken) zich af, of
het misschien aan de klerika
le traditie van Italië ligt, dat
ook de feministen zo graag
een vermanend vingertje hef
fen en dat hun prediking inza
ke de zonden des vleses zo be
drieglijk veel gelijkenis ver
toont met die van de aartsbis
schop en zgn curie Maar het
grootste bi zwaar heeft hij te
gen het stiekem bespieden
van wie dan ook door w ie dan
ook.
„Wat zouden de dames ervan
vinden", vroeg hij. „als ze tij
dens hun opnamen vanuit
wn andere kamer, door etn
andere spiegel, buiten hun
medeweten waren gefilmd
door een andcrsgezinde
groep, die daarmee een af
schrikwekkend voorbeeld
w ilde stellen van moreel on
toelaatbaar gedrag'' Hoe
komt het nu toch. wilde hg
weten, dat wie zich in dit land
verzet tegen klerikale een
Stiur en te gen huidige en te»e-
komstige bespieding tegen
werpingen krugt in de- trant
van de engelbewaarder, de
big brother, de grote zuster of
van „God ziel u'
HEIN TEN KORTEN AAR
