't Was een
onschuldig
grapje...
Verzet tegen gezag en kerk
r/Mi\ program
toegeljcht
Frank Kramer morgen op het matje bij de AVRO
"De humorist sterk gespeeld
'De Voetwassing' rond jeugd in ldeinburgerlijk milieu
WAAR? OF NIET WAAR?
Groen
SOCIALISTIESE
PARTU
DINSbAG 7 APRIL 1981
RADIO - TV - KUNST
PAGINA 5
AMSTERDAM - „Succts moet je gegund worden", zegt Frank Kramer.
„Kijk, als ze mij een toffe jongen hadden gevonden, hadden ze me
nooit van het scherm gedraaid. Per slot kennen ze mij daar al driejaar
en weten ze heel goed dat ik geen stommiteiten bega."
Morgen moet Frank Kramer op het
matje komen bij de televisielei
ding van de AVRO. De 33-jarige
presentator zal zich moeten ver
antwoorden voor het persoonlij
ke commentaar dat hij donder
dagavond aan het einde van de
rechtstreekse uitzending van
AVRO's Sportpanorama gaf over
zijn op handen zijnde vertrek bij
de AVRO.
Kramer las toen heel strak een te
lexbericht voor en voegde eraan
toe: „Kijk beste mensen, als ik
nu op deze wijze het programma
presenteerde, zou ik het tot mijn
pensioen kunnen uithouden bij
de AVRO." Verder kwam de Am
sterdammer niet, want regisseur
Henny Budie draaide hem subiet
van het scherm.
Ludiek
Een dag later, vrijdag vroeg in de
middag, kan Frank er nog
slechts z'n schouders over opha
len. „Een ludiek, onschuldig
grapje was het. Meer niet", zegt
hij. Bij de AVRO oordeelt men
evenwel anders. „Zeker, wij ne
men dit incident hoog op", ver
klaart een woordvoerder van de
persdienst. „Wat Frank deed was
het gebruiken van het medium
voor eigen doeleinden. En dat
kunnen we niet tolereren."
Frank beoogde met zijn persoonlij
ke noot evenwel niets anders dan
het rechtzetten van het bericht
dat de AVRO over Kramers ver
trek de wereld in had gestujrd.
Frank namelijk had bedongen
dat daar uitdrukkelijk in zou
staan, dat de stopzetting van de
samenwerking een besluit van
beide partijen was. Maar uit het
geen Frank daarover in de kran
ten las. kon hij niet anders opma
ken, dan dat het hier een eenzij
dig besluit van de AVRO betrof.
„Goed beschouwd had ik een half
jaar geleden al willen opstappen,
maar toen maakte de AVRO be
zwaar omdat het te kort dag was
om voor mij een opvolger te vin
den", verhaalt de semi-prof-
voetballer van Telstar, die toen
voor zichzelf al had vastgesteld
dat de onderlinge verhoudingen
op de redactie nooit van dien
aard zouden worden, dat er van
een goede samenwerking sprake
kon zijn.
Glans
Het Was vooral de komst van regis
seur Henny Budie, die het ver
blijf van Kramer bij Sportpano
rama er niet aangenamer op
maakte. „Van Budie had ik de in
druk dat wij er voor hèm zaten in
plaats van hij voor de presentato-
Niet alleen met Budie wilde het
niet klikken, ook met andere col
lega's. Leuk vonden dezen het
niet dat de glans van het pro
gramma op de bij het kijkersvolk
nogal getapte Frank Kramer af
straalde. „Het heet dat mijn con
tract niet wordt verlengd omdat
ik te weinig journalistieke diep
gang zou hebben. Nou laat ik je
vertellen dat dat slechts een kap
stok is. Waar het feitelijk om gaat
is dat twee a drie personen op de
redactie mij niet moeten en die
krijgen nu hun zin."
Een van de verwijten aan Kramers
adres was, dat hij tijdens het pre
senteren nogal eens over zijn
woorden struikelde. „Mijn ge
dachten gaan soms sneller, dan
ik verbaal kan bijhouden", geeft
Kramer rondborstig toe. „alleen
het gekke is: in die drie jaar heb
ik op de redactie daar geen enke
le aanmerking op gekregen. Er
werd trouwens na afloop van de
uitzendingen sowieso niet over
de presentatie gesproken."
Dankbaar
„Niet dat ik nu gekwetst ben hoor.
Het leven houdt hiermee niet
op. Trouwens, ik heb dit altijd
als een tijdelijke aangelegen
heid gezien. Ik kan de AVRO al
leen maar dankbaar zijn voor
de kans. die ze me heeft gegeven
drie jaar lang deze dingen te
doen en m'n geld op een verhou
dingsgewijs zo gemakkelijke
manier te verdienen."
Zorgen over de toekomst maakt
hun zin." (Foto:
Frank Kramer zich in het geheel
niet. „Enkele omroepen hebben
me afgelopen maand gevraagd
eens te komen praten."
ger i
i opvol-
Frank Kramer acht het niet ver
standig in te gaan op speculaties.
„Ik zeg er niks over is het enige
dat hij daarover wil zeggen. En
da's niet veel.
SJAK JANSEN
LEIDEN 'André van den Heuvel
zet een prachtige 'humorist'
neer, maar ik heb destijds toch
meer genoten van Paul Steen
bergen, jij niet?', zei een enthou
siaste bedrijfsleider Hoogeveen
gisteravond in een zeer redelijk
bezette Leidse Schouwburg.
Nu speelde Steenbergen 'The En
tertainer' van de op 12 december
1929 geboren toneelauteur John
Osborne in 1957, het jaar waarin
mijn genegatie niet een alleen de
straat mocht oversteken. Verge
lijkingsmateriaal is er dus niet.
wat betreft Steenbergen-Van
den Heuvel. Wel kon gisteravond
geconcludeerd worden, dat 'De
Humorist', zoals 'The Entertai
ner' in de Katrijn Theaterproduc
ties-interpretatie heet. op een
voor een recensent uiterst ont
moedigende wijze begint.
De openingsdialoog tussen Billy
Rice (een overigens zeer keurig
gespeelde rol door de weliswaar
niet meer zo jonge, maar immer
zeer rolvaste Joan Remmelts) en
Jean Rice (Ansje Beentjes, die
eerder in 'Een Poppenhuis' van
Ibsen en Vorstenbosch' 'Van de
Koele Meeren des Doods' speel
de) sleept zich vlak na dc aan
vang op een haast onduldbare
wijze voort. En het duurt ook
nog wel een moment, voordat
het publiek door heeft, dat And
ré van den Heuvel, die 'Archie
Rice' neerzet, een diep-tragische
humorist, enigszins in de trant
van Lenny Bruce, moet uitbeel
den.
John Osborne, van wie u wellicht
nog beter bekend zijn 'Look
Back In Anger', Two Places For
England' en 'Time Present',
heeft wel meer de neiging op een
wat onvoorspelbare wijze naar
het plot tot te werken.
Bij 'The Entertainer' gebeurt dit
dan wel op een zeer nonachlante
wijze, want de begin-dialogen ge
ven alle aanleiding dit stuk (niet:
deze interpretatie) van Osborne
op een vernietigende wijze de
vergetelheid in te schrijven. Dit
zou dan een uiterst pijnlijke be
zigheid zijn geworden, want dan
zouden de alom geprezen en ge
respecteerde acteercapaciteiten
van André van den Heuvel en
Kitty Jansen in het gedrang ko-
Maar nog ver vóór de pauze heb
ben Osborne, en min of meer in
zijn voetspoor John Remmelts
en Ans Beentjes, zich hersteld
Vooral de prachtige door Van
den Heuvel neergezette 'Archie
Rice', die zich toch steeds weer
gesteund weet door Kitty Jans
sen (als 'Phoebe Rice') en een uit
stekende bijrol van Peter Romer
(Frank Rice), doen dan alle twij
fels omtrent de repertoirekeuze
van "Katrijn Theaterproducties
onmiddellijk verdwijnen. Van
avond is er nog een voorstelling.
BERT KOEKEBAKKER
LEIDEN Toneelgroep
Theater komt zaterdag
naar de Schouwburg met
'De Voetwassing' van Ma-
rizluise Fleisser, een niet
gemakkelijke voorstel
ling, maar wel één die ab
soluut de moeite waard is.
Fleisser werd in 1901 ge
boren in Ingolstadt; zij
stierf er in 1974. Van de
vijf toneelstukken die ze
schreef is, 'De Voetwas
sing' het eerste.
In de eerste jaren van haar artistie
ke periode stond Fleisser in
nauw kontakt met Bertolt
Brecht. Onder zijn invloed
schrapte en herschreef zij ge
deeltes in de eerste versie van
'De Voetwassing'. Ook werd bui
ten haar medeweten de titel ver
anderd in 'Vagevuur in Ingol
stadt', een titel die wel te verde
digen valt, zoals hieronder blijkt.
Het stuk werd positief ontvan
gen.
Fleissers tweede stuk, 'Pioniers in
Ingolstadt' was de aanleiding tot
de breuk tussen haar en Brecht.
Hij had bij de uitvoering in Ber
lijn bewust op een schandaal
aangestuurd, een voor hem be
langwekkend sociologisch expe
riment. Na een periode van stil
zwijgen, werd Fleisser heront
dekt in de jaren 70. ditmaal door
Fassbinder. Theater speelt als
eerste een stuk van haar in Ne
derland.
'De Voetwassing' refereert slechts
zijdelings aan de bijbelse voet
wassing. Het stuk speelt zich af
in de periode tussen de twee We
reldoorlogen; centraal staat de
jeugd die in strijd leeft met het
gezag van ouders en kerk, kort
om het kleinburgerlijk milieu.
Roelle en Olga zijn hiervan de
exponenten. Roelle is altijd uit
gesloten geweest om zijn vreem
de uiterlijk en manier van doen.
Olga wordt in de loop van het
stuk uitgestoten omdat zij zwan
ger blijkt. Hun leeftijdgenoten
enerzijds een groep
nen zich veilig voelt en
het belangrijk is deel uit
te maken, en anderzijds een clan
die het recht van het individu ne
geert en ontkent. Uitgestoten te
zijn wordt als de grootste straf
gezien, maar gaandeweg ontdekt
Roelle dat dit ook een grotere
vrijheid en mogelijkheid tot ont
plooiing verschaft.
Voordat hij zover is, heeft4 Roelle
vele pogingen gedaan in de
groep opgenomen te worden die
stuklopen op de morele en reli
gieuze vooroordelen van zijn om
geving. Ook de mededeling dat
hij met engelen in contact staat,
en besloten heeft heilig te wor
den, haalt niets uit. De grootste
vernedering vindt plaats wan
neer men, wetende van Roelles
watervrees, hem dwingt in een
teil met water te staan. Roelle
maakt dan van zijn vernedering
zijn overwinning, door nederig
heid en liefde tot zijn gedragslijn
te maken. Totdat hij in een laat
ste uitbarsting zijn moeder ver
stoot en zijn biechtbriefje vernie
tigt.
Regisseur Jochen Neuhaus vindt
de voetwassing de cruciale scène
in het stuk. en heeft daarom de
oorspronkelijke titel genomen.
Voor hem gaat het stuk over het
verschijnsel jeugd in het alge
meen, en de strijd om te ontdek
ken wat dc meest waardevolle
manier van leven is. In Duitsland
is men meer geneigd 'De Voet
wassing' te zien als een typisch
sfeerbeeld van de tussenoorlogse
jaren, een document van die tyd.
De bredere opvatting van Neu
haus is zichtbaar in het toneel
beeld, decor en kostuums en in
het spel.
Hij heeft niet getracht een waar
heidsgetrouwe afbeelding te ge
ven van de jaren 30. Behalve de
kleding uit die tijd. draagt men
gympjes, spijkerkleding. ge
bruikt men haarlak uit spuitbus
sen etc. Op niet opdringerige wij
ze worden elementen van toen
en nu dooreengeweven. In het
ene geval suggereert het decor
nog wel iets van de lokatie die
het moet voorstellen (een burger
manshuiskamer), in het andere
duidt het zelfs niet aan, maar
schetst het een sfeer (de water
kant).
Het spel en dc tekst zijn niet realis
tisch: de dingen die men zegt,
worden normaal niet gezegd in
de bewoordingen en op de ma
nier waarop dat nu gebeurt. De
spelers zijn allen veel ouder dan
de zeventien- en achttienjarigen
die zij spelen. Hierdoor ontstaat
bij de toeschouwer een afstand
tot het stuk. hij/zij wordt niet op
genomen in de dramatische ge
beurtenissen die 50 jaar geleden
afgespeeld zouden hebben, maar
beziet de handelingen op toneel
analytisch. Tegelijkertijd is de
toeschouwer echter in staat een
verbinding naar de huidige tijd
te leggen, juist door dc tijdeloos-
heid van de vormgeving
'De voetwassing' is geen simpel
stuk om naar te kijken. Het stuk
vertelt niet het verhaal van Roel
le en Olga. want dat is er bi Mte
niet. Wel zet het een aantal situa
ties naast elkaar waaruit het pu
bliek een beeld kan destilleren
van Olga en Roelle. hun leeftijd
genoten en hun milieu. Dc rolbe
zetting is goed tot uitstekend; al
le personages, van hoofd- tot bij
rol. hebben grote aandacht ge
kregen van Neuhaus en worden
dan ook sterk uitgebeeld
JACQUELINE MAHIEU
(ADVERTENTIE)
Er wordt nogal eens gedacht dat wij een "groene beweging" zijn.
Logies eigenlijk. Jarenlang akties voor een schoon milieu Onthullin
gen van gifschandalen. Organiseren van mensen om samen sterk te
staan in een leefbare wereld, zonder gif in de grond, de lucht of het
water.
Maar toch zijn we geen milieubeweging. We zijn meer dan dat! We
zijn een politieke partij de Socialistiese Partij
Omdat socialistiese politiek ook groen is'
Meer informatie?
Vijverhofstraat 65
3032 SC Rotterdam
Een scène uit 'De Voetwassing' met Guy Lavreysen als Roelle, Porgy Franssen, Arthur Boni en Jolly van Kan.
NEDERLAND 1
18.25 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Jeugdjournaal (NOS)
18.36 Sesamstraat (NOS)
18.50 Paspoort voor Jocgoslavcn en Italianen (NOS)
19.00 EO Kinderkrant (EO)
19.30 Koorzang Israel koorzangprogramma (EO)
20 20 - Ronduit magazine voor jongeren (EO)
2100 - God wil wonen bij de mensen (EO)
21.25 - EO-Aktief (EO)
21.37 Journaal (NOS)
21.55 Den Haag vandaag (NOS)
22.10 Op Zicht, kunstmagazine (NOS)
22.45 Journaal (NOS)
22.50 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND 2
18.27 Microprocessors 1 plus 2. herhaling les 24 (TELEAC)
18.57 Journaal (NOS)
18.59 - De kleine zwerver (NCRV)
19.25 - De Glanerbrugger Muzikanten (NCRV)
20.00 Journaal (NOS)
20.27 - Ik verzin wel iets, tv-spel (NCRV»
2155 Zaalvoetbal Nederland Belgic (NCRV)
22 55 - Hier en nu (NCRV)
23.35 Leven en sterven (NCRV)
23.50 Journaal (NOS)
23.55 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
WOENSDAG 8 APRIL
NEDERLAND 1
15.30 De Botenbouwers, tekenfilm (TROS)
15.40 De bedreigde dierenwereld (TROS)
16 05 Simonskoop voor de jeugd (TROS)
16.30 Ren je rot (TROS)
17.30-17.45 - Surfen een kwestie van durven (5) (TROS)
NEDERLAND 2
de voetbalwedstrijd
DUITSE TV
DUITSLAND I
20.00 Journ. 20.15 Spelprogr. 21.00
Aktueel mag. 21 45 Quincy. tv-serie
22.30 Aktual. 23 00 Das Frettchen.
verhaal. 24.00 Jour (Reg progr
NDR: 18.00 Auf Achse, tv-sene.
18 30 Aktual 18 45 Kleuterserie
18.55 Auf Achse. tv-serie 19 25 Reg
mag 19.59 Progr.over? WDR 18 00
Natuurfilmserie 18.30 Inform
progr 18 40 Cafe Wernicke, tv serie
19.15 Aktual. 19 45 Muzikaal pro-
DUITSLAND II
18.20 Tekenfilmserie 18 40 Teken
filmserie 19 00 Journ. 19 30 Ehen
vor Gericht, tv-film Aansl Ge
sprek 21 00 Aktual 21 20 Filmdos
DUITSLAND III WDR
18 00 Kleuterprogr 18.30 Cursus
wiskunde. 19 00 Licht progr 19 45
Journal 3 20 00 Joum. 20 15 Cultu
reel mag. 21 00 Tv-portret 21 15 Ni-
codemo. tv-film. 21 45 Filmportret
22.30 Medisch mag
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18 00 Tekenfilmserie 18 05 Kleuter
progr 18 35 Doe 19 05 Jeugdprogr
19.35 Meded en Morgen 19 45
Journ Aansl Inform progr 20 10
Showprogr. 21.00 Inform progr
21 50 Kwisprogr 22.20 Concert.
22.35 Joum
Van 18 00 tot 20 10 Zie NET 1 20 10
Dieren progr 20 40 De Koningin van
het spel (California Split t. Amer
speelfilm 22.25 O oen School
In "Hier en Nu" van vanavond onder meer aandacht poor het
omgangsrecht In deze aflevering van de NCRV-actuahteitenru-
briek komen de nieuwste cijfers van het CBS (Centraal Bureau
voor de Statistiek) over het aantal echtscheidingen en huwelijken
op tafel. Het cijfermateriaal wordt pan commentaar voorzien door
de Groningse professor R Abbing. (Ned 2, 22.55
In het kunstmagazine "Op Zicht" (NOS) van t'anapond staat hef
Black American Film Festival centraal Het gaat hierom eeufesti
val van speelfilms, documentaires en films uit de experimentele
hoek die door zwarte Amerikaanse cineasten zijn vervaardigd
Verder worden de binnenkort te verwachten wijzigingen van de
Beeldende Kunstenaars Regeling onder de loep genomen. (Ned I.
22 10 uur)
"Je kunt een atheist pan hier tot gunder :ijn maar de muziek van
Bach is ontzagwekkend indrukwekkend" Aldus Louis Andrtessen
(41). een der meest orgtnele en vemieuu^ende hedendaagse Neder
landse componisten, van wie vanavond de Matlheus-jxissie te be
luisteren zal zim Andriesseu Dlaalste
het stuk in het Berlijn van 1905 en maakte er een uitgesproken
anti-fascistisch werk van dat handelt over de manipuleerbaarheid
van de massa De KRO-radxo laat de uilpoenng horen waaraan
het koor pan de Vrije Universiteit pan Amsterdam zijn medewer
king verleende Het geheel staat onder leiding pan Huub Kersten
De opname dateert van afgelopen prijdag en is gemaakt in de
kleine zaal pan het Amsterdamse concertgebouw (Hilversum 2,
20 00-21.15 uur).
DINSDAG 7 APRIL
HILVERSUM 1
Ieder heel uur nieuws. AVRO 18 11
AVRO's Radiojoum 18 25 Toppers
van toen 19 02 Friday Night is Music
Night 19 30 Operette Fragm uit
Traumland. van Kunneke 20 03
Mon vieux, ma vieille 20 30 Folk h
vc 21 02 Fouche. hoorspelserie
21 35 Lichte gramm muziek 22 02
AVRO's Sportpanorama NOS.
23 02 Met het oog op morgen VA
RA 00 02 Elpee tuin 1 02 Groot
licht. 5.02 Truck
HILVERSUM II
18 10 Verkenning HUM.
KRO
VERB 18 20 Na
PP 18 50 Uitz van D'66 KRO 19 00
Op weg naar Jeruzalem 19 25 Krui
punt 20 00 Mattheus Passie van
Louis Andnessen 21.15 Spektakel
spel 23 55 Nwi
HILVERSUM II
VARA 7 00 Nws 7 10 Och tend gym
7 20 De Wekkerradio (7 30. 8 00. 8 30
Nws. 7 45 Parlementnws 8 11 Act
binnenland. 8 36 Discussie9 00
G\m Vf.i.r de \r-iuvs 9 1U Wal. r
11 05 De Nederlandse schoolradio
11 25 Switch on 11 35 Schooncbeck-
Centraal OVERHEIDSVOORL
12 16 Gesprekken met vrouwe VA
RA 12 30 Nws 12 36 Dingen van de
dag 13 11 Schoonebeek Centraal
13 30 Kinderen een kwartje 14 10
Het Schuurpapier kinderprogr
14 40 Oude schoolliedjes door <1.
Merels 15 00 Leeftijd genoeg 16 00
Twee dagreizen, hoorsp 17 24 Me
dcd.SOS e politieberichten 17 30
Nws. 17 36 Dingen van dc Dag
IIILVKKM >1 III
HILVERSl M III
WOENSDAG 8 APR
HILVERSUM I
VOO 7 03 (S) Ook goeie morgen
9 03 (S) Muziek terwijl U werkt 10 02
(S) Kletskop VPRO 10 45 (Si Villa
VPRO Magazine 13 03 <S) Welinge
lichte Kringen 13 30 (Si Een klap op
je kop EO I42(i <S> Radio-
Kleuterkrant 14 45 (S) Open Huis
16 02 (S) Licht en uitzicht 16 40 S
EO-akUef. 16 45 (S) EO-Metterdaad
Si Manneke Pop 09 03
Hot twaalf 12 03(S» De
14 03(S)Gevar progr
HILVERSUM IV
NCRV 07 00 Nws 07 02 Het levende
woord 07 10 (Si Preludium 0UI(S)
Musica Sacra 09 00 Nws 09 02 (S)
Divertimento 09 15 Onder de h....g
tezori 10 00 <Si Orkestpalet 12 00
Nws. 12 02 (Si Pianowrrken uit de
Romantiek. 12.30(S) Promenade Or
kest klas» mui 13 30 (Si Pla
tennws 13 55 Zojuist verschmn.
1 Opera 16
17 00 (Si Kunst en vliefw
LF.AC 17 00 De Antieke Wereld l<
1 17 30 Nws 17 36-18 00 W
modellen, les 1
TE-
