Smaak
Caballero filter.
Hormonen:
gemakkelijk
te krijgen
moeilijk
aan te tonen
Zieken door drinkwater
BZSZS
Hoe gevaarlijk is DES? [Reports
Wiegel wil een
tweede termijn
Overheid
leent Ogem
50 miljoen
DINSDAG 7 APRIL 1981
pagina 11
DEN HAAG - Het meest genoemd in de recente reeks
hormoon-schandalen is diethylstilboestrol, kortweg
DES. Hoe gevaarlijk is dit groeihormoon nu? In het
jongste Tijdschrift voor de Diergeneeskunde gaan drie
wetenschappers daar op in.
Dr. Van Logten, dr. Van Leeuwen en dr. Stephanv, die
werkzaam zijn in bij het Rijksinstituut voor de Volksge
zondheid (RIVO) in Bilthoven, komen tot de conclusie
dat er heel wat risico aan het gebruik van DES is ver
bonden. Vooral kinderen zijn gevoelig voor het prepa
raat.
DES kan grote lichamelijke schade toebrengen. In de Ver
enigde Staten is vastgesteld dat dochters van moeders
die DES hadden binnengekregen - dit hormoon werd
wel gebruikt bij moeilijk verlopende zwangerschappen
- een verhoogde kans op vaginakanker hadden.
Bij kalveren zijn afwijkingen aan geslachtsorganen, hart
afwijkingen en gespleten gehemelten waargenomen als
het ging om nakomelingen van DES-koeien. De proef
dieren zelf vertoonden borst-, baarmoeder of vagina
kanker.
Daarom stellen Van Logten, Van Leeuwen en Stephany:
het gebruik van DES is ontoelaatbaar, ook al is het
theoretisch niet uitgesloten dat er een niet-schadelijke
dosis bestaat.
DEN HAAG -in veevoeding. Het is een criminele
daad. Mensen die pleiten voor het toelaten van hor
monen missen elke vorm van maatschappelijk ver
antwoordelijkheidsgevoel en denken alleen in ter
men van winst."
In deze gloedvolle bewoordin
gen heeft de voormalige voor
zitter van de Europese Com
missie. Sicco Mansholt. nog
eens zijn afkeer van het ge
bruik van hormonen in de
veehouderij beleden. Het
heeft niet veel geholpen. Juist
de laatste maanden wordt ons
land overspoeld door paniek
berichten.
De teneur en het aantal van die
berichten is zodanig, dat de
kritische krantenlezende con
sument elk kalfslapje, elke
biefstukje en elk karbonaadje
wel met wantrouwen zou
moeten bekijken. Want mis
schien zit er wel diethylstil
boestrol (DES) in. Of methyl-
testosteron. Of een van de zes
tig andere hormoonprepara
ten die momenteel in zwang
zijn.
Het doel van al die middelen:
ervoor zorgen dat het diei dat
ze naar binnen krijgt sneller
op z'n maximale gewicht
komt. Want sneller meer ge
wicht is sneller meer vlees, en
sneller meer vlees is meer
de
Kamercommissie
De vaste Tweede-
Kamercommissie voor volks
gezondheid en milieuhygiëne
praat woensdag met minister
Ginjaar over het hormonen-
vraagstuk. Daarbij zullen on
getwijfeld de alarmerende ge
beurtenissen van de laatste
maanden aan de orde komen.
We zetten ze op een rijtje.
Het begon met het rapport dat
een groep Belgische onder
zoekers november vorig jaar
presenteerde over het ge
bruik van hormonen bij Bel
gisch rundvee. De conclusie
van de Belgen: meer dan 90
procent van de mestrunderen
wordt met hormonen behan
deld.
Ook voor ons land niet zo'n
prettige mededeling. Im
mers: van die runderen ko
men er per week gemiddeld
500 over de grens, dat is 30.000
ton rundvlees. Maar dat bleek
aanvankelijk nog niet. De
zaak raakte hier pas bekend
toen de onderzoekers begin
februari in Maastricht een
persconferentie over hun rap
port gaven.
De reacties waren tumultueus.
Minister Ginjaar dreigde zelfs
met een invoerverbod van
rundvlees uit België, iets dat
bij een schoon voornemen
bleef.
Bovendien leek de totale vlees
oorlog te zullen uitbreken:
nog geen maand later meldde
het Belgische blad De Stan
daard dat de gezondheids
dienst in drie Belgische
slachthuizen met hormonen
gefokte varkens uit Neder
land had aangetroffen.
Het dagblad voegde daaraan toe
dat de gezondheiddienst de
controles op Nederlandse
varkens aanzienlijk zou op
voeren. Al gauw bleek, dat dat
niet zo veel zin heeft. Bij ge
wone mestvarkens biedt na
melijk het toedienen van hor
monen nauwelijks econo
misch voordeel.
Deze dieren leven maar kort en
worden op een gewicht van
niet meer dan honderd kilo af
geleverd. Worden ze zwaar
der, en dus vetter, dan gaat de
kwaliteit van het vlees achter
uit. De aangetroffen hormo
nenvarkens bleken fokzeu-
gen te zijn die hun laatste
toom biggen hadden gewor
pen. En bij dit soort varkens -
schaars in aanbod - ligt dat
wat anders.
Ernstiger
Neen, ernstiger is de stand van
zaken bij kalveren en. vooral,
runderen. Na het rapport van
de Belgische onderzoekers
werden in ons land in Hoens-
broek, Simpelveld, Ierseke en
Baarle-Nassau tientallen
„dikgespoten" runderen in
beslag genomen. Die runde
ren waren allemaal afkomstig
uit België.
Nog steeds meldingen na besmetting in Rotterdam
ROTTERDAM 6GPD/ANP) - Er komen bij de
Gemeentelijke Geneeskundige en Gezond
heidsdienst (GGD) van Rotterdam nog
steeds ziekmeldingen binnen naar aanlei
ding van de vorige week gehouden enqute
onder de bewoners van het Rotterdamse
scheepvaartkwartier. Het drinkwater in deze
wijk is besmet door verontreinigd rioolwater
van een Frans marineschip tijdens een vloot-
bezoek. De enquête vorige week leverde 330
ziektegevallen op, en daar zijn sinds vrijdag
circa 20 gevallen bijgekomen. Hoeveel be
woners zich rechtstreeks tot hun huisarts
hebben gewend is niet bekend.
Het zal zeker nog enkele weken duren voordat
alle besmettingsgevaar zal zijn geweken. De
GGD houdt er rekening mee dat zich de ko
mende week nog steeds nieuwe ziektegeval
len kunnen voordoen, met klachten als diar
ree met koorts en eventueel geelzucht. De
hotels en restaurants in de wijk worden da
gelijks gecontroleerd. Nog niet bekend is of
er maatregelen zullen worden genomen om
herhaling te voorkomen. Volgens het drink-
waterleidingbedrijf van Rotterdam komt
een besmetting zoals nu ongeveer eenmaal
per jaar voor.
Er zijn in Rotterdam twee vaste punten waar
schepen drinkwater kunnen
verder wordt er met zes drinkwaterboten ge
werkt, maar daarvan zijn er vier in slechte
staat en sterk verouderd.
Op 24 maart maakte de Rotterdamse drinkwa
terleiding DWL bekend dat vermoedelijk
door een fout bij het bunkeren van water
door Franse marineschepen met faecesbae-
tenën verontreinigd water in het leidingnet
van het Rotterdamse scheepvaartkwartier
terecht was gekomen. Bij de DWL liep het
aantal klachten over diarree en hoofdpijn
vervolgens al snel op tot 450.
Verscherpte controle in slacht
huizen leverde in anderhalve
week 29 (15 Belgische en 14
Nederlandse) met het groei
hormoon DES bewerkte kal
veren op. In Elburg werd bo
vendien een partij van 299 in
gevoerde, maar hier vet
gemeste en met DES ingespo
ten kalveren in beslag geno
men. In Raamsdonkveer
werd een illegaal hormonen-
fabriekje opgerold.
En om deze stroom van berich
ten af te ronden: de officier
van justitie in Breda begon
half maart een onderzoek
naar de betrokkenheid van
het bedrijf De Melkindustrie
Veghel Campina bv bij het
toedienen van hormonen. Het
bedrijf produceert onder
meer melkpoeder dat als voer
voor kalveren wordt gebruik-
t.
Het verweer van Campina: ,,We
hebben er niks mee te maken.
We hebben een veel te goede
naam op te houden en boven
dien worden hormonen ge
spoten en niet via het voer
toegediend." Dat laatste is in
elk geval. Ook het ministerie
van landbouw kan daar ach
ter staan.
Veemarkten
Wat ongetwijfeld ook waar is, is
dat het niet te moeilijk is om
aan hormoonpreparaten te
komen. De veemarkten spe
len hier een centrale rol. Daar
staan de auto's van de dealers.
Met illegale hormonen en an
tibiotica in de kofferruim
te.
Deze dealers leveren het ge
vaarlijke groeispul dat via re
gionale handelaars van zeer
verschillende pluimage bij de
veehouders terechtkomt. Zo
is het verhaal bekend van een
reiziger in auto-onderdelen
die in spuitwaterflessen en
mayonaisepotten zijn hormo
nencocktails aan de man
bracht.
Een belangrijk deel van de hor
monen vindt vanuit Italië en
Frankrijk zijn weg naar ons
land. Implantatie-apparaten,
een soort pistolen waarmee
tabletten hormonen kunnen
worden ingeplant, komen uit
Engeland. In de Verenigde
Staten zijn hormoonprepara
ten als Synovex toegestaan,
en wordt er zelfs mee gead
verteerd.
Aan groeihormonen komen is
dus niet zo'n probleem Aan
tonen dat ze zijn gebruikt, is
dat wel. Als acht tot twaalf
weken voor de slacht wordt
gestopt met het toedienen
van hormonen, is daar in het
vlees niets meer van terug te
vinden.
Er zijn bovendien methoden
van toediening ontwikkeld
die zo perfect zijn, dat er niets
meer aan te tonen is. Zo kan
het hormoon estradiol via een
in de Verenigde Staten be
dachte manier zo worden ge
doseerd dat binnen drie uur
na het stoppen van de toedie
ning er niets meer te meten
valt!
Gierputten
Controle van het vlees zegt dus
niet alles. Vandaar dat de aan
dacht is verlegd naar de stal.
Ook gierputten worden on
derzocht. on: resten hormoon
in de urine te meten Dat is
werk voor de Algemene In
spectie Dienst (AID) van het
ministerie van landbouw
De monsters die deze ambtena
ren nemen, worden onder
zocht door het Rijksinstituut
voor de Volksgezondheid
(RIV) in Bilthoven. Daar wor
den momenteel overuren ge
maakt om met name mon
sters uit de grensstreken te
analyseren. Want. zoals de
Belgische onderzoekers in
hun rapport al aantoonden, in
België neemt men het niet zo
nauw
In Nederland ligt de zaak ver
moedelijk toch wel wat ge
nuanceerder. Nederland
heeft niet, zoals België, veel
mestrunderen. Hier worden
mestkalveren geteeld, en die
zijn bijna allemaal bestemd
voor de export. Er bestaat een
zeer strenge controle op het
kalfsvlees dat de grens over
gaat
Die controle gaat zo ver dat on
geveer 1 op de 25 te exporte
ren kalveren op de aanwezig
heid van hormonen wordt ge
test. Dat betekent in de prak
tijk dat elke aangeboden par
tij wordt gekeurd Het minis
terie van landbouw is er te
recht doodsbang voor dat in
het buitenland hormonen
worden aangetroffen in uit
ons land afkomstig kalfs
vlees. Dat zou een doodsklap
voor onze export betekene-
Kalfsvlees dat voor de Neder
landse markt is bestemd,
wordt minder streng beke
ken. Tot voor kort werd uit
Belgic afkomstig rundvlees,
bestemd voor de Nederlandse
eettafel, ook nauwelijks ge
keurd. Dat is na alle berichten
sterk opgevoerd. Maar paar-
denvlees uit Zuid-Amenka is
bijvoorbeeld nog nooit op de
aanwezigheid van hormonen
onderzocht.
Oplossing
Een oplossing? Die zal
delijk in Europees verband
moeten worden gezocht. Het
rapport van de hierboven ge
noemde Belgische onderzoe
kers pleit voor een totaal ver
bod van hormonen in de ge
hele EG, een Europees con
trole-orgaan. meer controle
op produktie en fabneage van
hormonen en meer inspectie
in de stallen en slachthuize-
Alleen zo kunnen toestanden
als momenteel kennelijk in
België, en op wat kleinere
schaal in ons land heersen, ef
fectief worden aangepakt
Opdat de leuze „Vlees me
vrouw. u weet wel waarom..."
weer met instemming kan
worden geciteerd.
(ADVERTENTIE)
Nederlander
blijft nog in
Franse cel
PARIJS (ANP) Het hoger be
roep van de 34-jarige Robert van
P. uit het Limburgse Brunssum
tegen de beslissing van een Parij-
se rechter om hem niet in vrij
heid te stellen, is gisteren ver
worpen. Van P. blijft in elk geval
in Frankrijk in voorarrest totdat
een onderzoek is afgesloten dat
in Nederland nog loopt.
De man zitsinds begin oktober in
de Parijse Santë gevangenis. Hij
wordt ervan verdacht zijn vrouw
om het leven te hebben willen
brengzn door een bom te laten
ontploffen in hun auto op het
moment dat zij er in Parijs alleen
mee weg reed. De vrouw over
leefde de ontploffing, maar ver
loor beide benen.
Van P. heeft altijd beweerd on
schuldig te zijn. Ook z'n vrouw is
daar blijkbaar van overtuigd. En
kele weken geleden is zij naar
Parijs gekomen om voor de zaak
van haar man te pleiten bij de
Franse justitie. Van P. zelf is
twee weken in hongerstaking ge
weest nadat z'n eerste verzoek
om invnjdheidsstelling was afge-
DEN HAAG (GPD) Minister
Wiegel (binnenlandse zaken)
wil graag een tweede periode
als minister van binnenland
se zaken. Hij schrijft dit in
een commentaar op het rap
port van de Commissie
Hoofdstructuur Rijksdienst.
Letterlijk zegt Wiegel dat hij
"met genoegen" uitziet naar
een "tweede periode in het
ambt van minister van bin
nenlandse zaken". Daarbij
kan hij zich verenigen in de
constructie zoals de commis
sie voorstelt.
De commissie, die onder lei
ding stondhvan de huidige
commissaris van de konin-
ging in Groningen, Vonhoff,
presenteerde vorig jaar voor
stellen om onder meer te ko
men tot een verkleining van
het aantal ministers. De com
missie vroeg nadrukkelijk
om reacties, ook van minis
ters, op de plannen. Wiegel is
het eerste lid van het kabinet
dat hieraan gevolg geeft.
De minister wijst erop dat het
goed is dat de leden van de
zittende ministersploeg hun
ervaringen ter beschikking
stellen van hun opvolgers,
"eveneens dus van onszelf'.
Ook de gevoelens en opvat
tingen zoals die in de afgelo
pen jaren zijn gegroeid, wil
Wiegel op deze wijze bewa-
Wiegel is het met de commissie
eens dat het plan tot vermin
dering van het aantal minis
ters op zijn departement ont
wikkeld dient te worden.
Ook is hij het ermee eens dat
een dergelijk plan aan de
Tweede Kamer moet worden
voorgelegd, hoewel de be
sluiten erover pas tijdens een
formatie kunnen worden ge
nomen. De instelling van een
kernkabinet, waardoor twee
soorten ministers ontstaan,
wijst hij af.
Het voorstel de huidige post
van staatssecretaris te ver
zwaren tot een ministerspost
met ondersteunende functie,
wordt door Wiegel welwil
lend ontvangen Dat bete
kent dat de minister zich
meer kan bezig houden met
de hoofdlijnen van het depar
tementale beleid, de coördi
natie ervan en het regerings
beleid. Wiegel wijst erop dat
zijn eigen staatssecretaris
Koning bepaalde terreinen
zelfstandig beheert, maar
hem ook in een aantal geval
len anderszins vervangt.
ROTTERDAM (GPD) Het bouw
concern Ogem krijgt van de Na
tionale Investeringsbank, een
overheidsinstelling, een lening
van 50 miljoen gulden. Ogem
ontvangt het geld ter verbetering
van zijn eigen vermogen. De on
derhandelingen zijn nog niet af
gerond. maar wel staat vast dat
Ogem in een later stadium zo no
dig nog eens 25 miljoen zal kun
nen lenen.
De lening is een achtergestelde,
wat inhoudt dat ingeval van fail
lissement de Nationale Investe
ringsbank als laatste aan de
beurt is om het restant van zijn
lening terug te eisen. De over
heid geeft deze garantie slechts
in uitzonderlijke gevallen. Na
melijk alleen indien het geld
naar een bedrijf gaat dat, hoewel
uiteraard niet kerngezond, wel in
de kern gezond is en goed wordt
geleid. Voorwaarde is ook dat
het betrokken bedrijf geen geld
meer kan opnemen bij de gewo
ne handelsbanken.
