Hoe
van
vrij is vrijheid
meningsuiting?
Geen politieke steun
arbeidsloos inkomen
Jit Peters promoveert op Glimmerveen, Kalma en Amin
Alsnog vervolging van
automobilisten geëist
Meisjes lezen meer dan jongens
PAGINA 15
\n\erv\ew
Jit Peters promoveert morgen aan de Leidse universiteit tot doctor in de rechtsge)
leerdheid. In zijn proefschrift bepleit hij extra zorg voor de vrijheid van me
ningsuiting, waar het zaken betreft, die ons allemaal raken. In de afweging met
andere belangen moet daaraan volgens hem een bevoorrechte positie worden
toegekend. Als de meningsuiting meer in de privé-sfeer ligt (te denken valt
daarbij aan roddelrubrieken), vervalt dat voorrecht.
Om het onderscheid tussen die twee vormen van meningsuiting aan te duiden
maakt Peters gebruik van de termen 'public speech' en 'private speech', die met
name in de Verenigde Staten worden gehanteerd.
Jit Peters is verbonden aan de vakgroep staatsrecht van de juridische faculteit.
Daarnaast is hij fractievoorzitter van de PvdA in de Leidse gemeenteraad
LEIDEN - "Johnson molenaar" klonk het vijftien
jaar geleden door de straten van Amsterdam. De
Amerikaanse president mocht als bevriend staats
hoofd voor zijn activiteiten in Vietnam niet als
moordenaar worden betiteld. Dat werd op die ma
nier ludiek omzeild. Maar de tijden zijn veranderd.
Weliswaar mag Reagan eigenlijk ook nog niet onge
straft van moordpartijen worden beticht (zeker niet
als hij hier op staatsbezoek is), maar de kans dat
een demonstrant daarvoor wordt opgepakt, is anno
1981 toch erg klein.
De Leidse jurist Jit Peters is
daar echter nog niet tevre
den mee. In zijn proefschrift
'Het primaat van de vrijheid
van meningsuiting' stelt hij
een nog grotere bescher
ming voor die vrijheid voor.
Een politieke discussie moet
je volgens hem niet frustre
ren door dit soort beschuldi
gingen langs juridische weg
te verbieden.
- In uw proefschrift trekt U een
vergelijking tussen de situa
tie in de Verenigde Staten en
Nederland. Kan ons land een
voorbeeld nemen aan de si
tuatie in Amerika?
Peters: "Nee, zo kun je dat niet
echt stellen. Wel als je het zui
ver theoretisch benadert. Het
onderscheid in Amerika tus
sen public speech en private
speech zou hier ook moeten
worden ingevoerd. Om een
voorbeeld van dat laatste te
geven: Henk van der Meijden
is beboet voor een verhaal
over het liefdesleven van Syl
via Kristel. Kristel vertelde
onder meer dat ze door haar
vader was verkracht en dat
had Van der Meijden klakke
loos opgeschreven. Dat hij
daarvoor is gepakt, daar heb
ik geen moeite mee.
Maar een discussie over bij
voorbeeld kernenergie is een
heel andere zaak. Het feit dat
alles nu op één lijn wordt ge
steld, heeft neven-conse
quenties. Daardoor wordt de
meningsuiting in publieke
sfeer beperkt.
Natuurlijk is dat onderscheid
heel moeilijk te maken. Weer
een voorbeeldje: een rechter
die dronken achter het stuur
zit. Je kunt enerzijds stellen
dat het van openbaar belang
is dat dat voluit in de krant
komt, maar je kunt net zo
goed volhouden dat het meer
in de privé-sfeer ligt. Toch
denk ik dat er met enige
moeite wel criteria voor aan
te leggen zijn. Ik pleit er ove
rigens niet voor dat de public
speech absoluut moet wor
den beschermd. Die bescher
ming kan vervallen als er
sprake is van aantasting van
lijf en goed."
- Heeft de maatschappij behoef
te aan een dergelijke split
sing van meningsuiting,
waarin de publieke discussie
meer kan worden bechermd
Peters: "Ja, zeker. Onze demo
cratie is immers de laatste ja
ren erg veranderd. Er is nu
veel meer sprake van wat ik
de participatieve democratie
noem. Het beleid is niet al
leen meer een zaak van een
paar autoriteiten, maar meer
mensen bemoeien zich daar
mee. Het is daarom een logi
sche stap dat ook burgers de
bescherming krijgen die poli
tici in het parlement hadden.
Die zogenaamde parlemen
taire immuniteit moet wor
den doorgetrokken".
- Hoe is de rol van de media.
Moet aan pers en omroep een
bevoorrechte positie worden
toegekend
Peters: "Dat is nu al min of
meer zo. Weliswaar niet in de
grondwet, maar in de prak
tijk wel. En niet ten onrechte.
Privé-personen kunnen on
derling vetes uitvechten en
daarbij over de schreef gaan.
Van de media mag je ver
wachten dat daar enig onder
zoek wordt gepleegd. In elk
geval mag je van behoorlijke
journalistiek wel verwachten
Jit Peters: "Rechter had in
zaak-Kalma wat meer aan
dacht moeten besteden aan
reactues van collega's".
(Foto Holvast)
dat beide partijen worden ge
hoord.
Of de krant uitsluitend als
doorgeefluik kan worden ge
bruikt, hangt ér een beetje
van af. Als iemand als me
vrouw Van Veenendaal, die
toch de functie van staatsse
cretaris heeft uitgeoefend,
een verhaal ophangt over
theatergroep Proloog, dan
mag een krant dat van mij
zonder meer plaatsen. Voor
iemand met minder autoriteit
geldt dat niet. Ik vind het ook
onjuist dat journalisten ge
dwongen kunnen werden om
hun bronnen te noemen. In
geval van belediging en
smaad, moeten beschuldigin
gen wel aannemelijk worden
gemaakt of de zorgvuldig
heid worden aangetoond".
- U suggereert in uw proef
schrift dat de traditionele me
dia (pers en omroep) minder
toegankelijk zijn voor min
derheden.
Peters: "Ja, dat vind ik beslist.
Minderheden hebben welis
waar indirect toegang tot de
gewone media, maar ze moe
ten wel eerst actie voeren om
in de krant te komen. En zelfs
dan is het nog de vraag. Er
wordt zoveel actie gevoerd,
datje wel één of andere bizar
re stunt moet uithalen om de
krant te halen. Daarom pleit
ik ook zeer voor andere me
thoden om hun mening ken
baar te maken. Je kunt daar
bij denken aan de muur-
krant.
Het is belachelijk dat plakkers
van een muurkrant worden
opgepakt. Je houdt de stad
dan misschien wel netjes,
maar je sluit een deel van de
vrijheid van meningsuiting
uit. Net zoiets als met het uit
delen van pamfletten op de
markt. Dat dreigde in Leiden
ook verboden te worden,
maar zo'n markt is toch een
uitstekende plek om bijvoor
beeld politieke propaganda
te maken".
- Aan de hand van het gevat
van de voormalige politie-in-
specteur Kalma gaat U ook in
op de mogelijkheid van amb
tenaren om hun mening ken
baar te maken. Kalma werd,
nadat op een demonstratie
voor de RAF-gevangenen in
Duitsland bepaalde leuzen
had geroepen hij min of meer
gedwongen op te stappen.
Peters: "Het enige criterium
dat daarbij volgens mij moet
tellen, is de vraag of de be
treffende ambtenaar gewoon
kan blijven functioneren. De
in Amerika ontworpen theo
rie van de clear and present
danger test is daarop uitste-
Kend van toepassing. Bij af
weging van de verschillende
belangen wordt daarbij aan
de vrijheid van meningsui
ting een bevoorrechte positie
toegekend. Neem het geval
van de hoofdagent De Goede
uit Renkum die op non-actief
is gesteld na kritiek op het
optreden van de Mobiele
Eenheid in Nijmegen. Het is
toch nauwelijks denkbaar
dat die man ooit voor dat
werk wordt ingeschakeld.
Een conflict is daarom erg
onwaarschijnlijk. Diezelfde
theorie kun je gebruiken bij
de kritiek van de politiebon
den op het politieke beleid in
Nijmegen. In dat geval is er
toch niet echt sprake van een
botsing. Juist bonden moe
ten de mogelijkheid hebben
om kritiek te uiten. Iets an
ders zou het zijn als de Nij
meegse commissaris van po
litie die kritiek zou spuien
Wat ook zeker in aanmerking
moet worden genomen is de
kritiek van collega's. Als de
reactie niet redebjk is te noe
men, moet de vrijheid van
meningsuiting de voorkeur
krijgen. Ik vind dat de rech
ter daar met name in de zaak-
Kalma te weinig aandacht
aan heeft besteed"
Zou de term 'onnodig grie
vend'. die de rechter nog wel
eens hanteert om iemand te
beboeten, niet beter uit het
wetboek kunnen verdwijnen
Peters: "Ik vind van wel. Ge
bleken is dat daar nauwelijks
een lijn in te ontdekken is en
bovendien acht ik het in
strijd met het principe van
vrijheid van meningsuiting.
Hoe groot de willekeur is.
blijkt wel uit het feit dat de
ene rechter toeliet dat de bur
gemeester van Sluis met Idi
Amin werd vergeleken, ter
wijl een andere rechter het
onjuist vond dat een omroep
baas een gangster werd ge
noemd.
Ik vind dat ook allemaal niet zo
erg. Als het kamerlid Joekes
vindt dat Zuidmolukkers
maar terug moeten naar hun
land. dan heb ik liever dat hij
dat zegt en niet alleen maar
denkt. Je weet dan tenminste
waar je aan toe bent. Ik ben
ook van mening dat een man
j als Glimmerveen de kans
1 moet hebben om zijn denk
beelden uit te dragen. Bij ver
kiezingen blijkt zo'n man im
mers toch geen poot aan de
grond te krijgen. Ik begrijp
best dat een dergelijke de
monstratie wordt afgelast uit
vrees voor een bloedbad.
Maar als in Engeland vijfdui
zend politiemannen worden
ingezet om honderd demon
stranten te beschermen, dan
juich ik dat van harte toe. Dat
is echt een principiële keuze
voor de vrijheid van me
ningsuiting"
Alleen D'66 gematigd positief
"Dronken rijder mag niet vrijuit"
AMSTERDAM (GPD) - Geen van
de grote politieke partijen is be
reid het plan voor een arbeids
loos inkomen voor iedereen te
steunen.
Tijdens een forumdis
cussie aan de Vrije Universiteit
in Amsterdam wezen woord
voerders van PvdA, CDA en
WD deze gedachte van de voor
zitter van de FNV-Voedingsbon-
den, Schelling, van de hand. Al
leen D'66-leider Terlouw bracht
enige sympathie voor het voor
stel op.
Schelling stelde onlangs voor om
iedereen boven een bepaalde
leeftijd het recht te geven op een
basisinkomen van een kleine
f 1000 per maand. Indien men
meer nodig had, dan zou daar
voor gewerkt moeten worden, zo
zei Schelling tijdens een rede tot
de Voedingsbond. Vorig jaar
vond ook binnen de VVD een
discussie over dit onderwerp
plaats.
Vooral sociaal-economisch woord
voerder van de PvdA-fractie,
Jaap van der Doef, nam scherp
stelling tegen het plan voor een
arbeidsloos inkomen. Als ziin be
langrijkste tegenargument wees
Van der Doef op het effect van
een dergelijke stap. Het is vol
gens hem in tegenspraak met het
streven naar de emancipatie van
vrouwen. Vrouwen zouden nog
sterker teruggedrongen worden
in hun rol van huishoudster. De
vrouwenbeweging streeft er juist
naar om vrouwen meer bij het ar
beidsproces te betrekken.
ENSCHEDE (GPD) - Bijna 45
procent van de jongens van 6 tot
en met 12 jaar leest weieens
stripboeken. Van de meisjes van
die leeftijd neemt driekwart af en
toe een stripalbum ter hand.
Maar wat kinderen in hun vrije
tijd nog liever doen dan beeld
verhalen verslinden, is tekenen,
kleuren, schilderen. Dit blijkt uit
het kersverse rapport „Analyse
van de Nederlandse jongeren
markt". Het rapport omvat de
uitkomsten van een nationaal
onderzoek naar jongerenbladen,
dat in opdracht van de VNU-
Alleen Terlouw (D'66) wees het
plan niet direct van de hand. Vol
gens hem kan de plicht tot ar
beid niet afgedwongen worden
door de overheid. Alleen de om
geving van de betrokkene kan
hem via morele druk tot werken
zetten. Daarnaast zei Terlouw
dat ons systeem van sociale voor
zieningen eigenlijk al een recht
op inkomen inhoudt.
dochters Admedia en Oberon is
uitgevoerd.
Er zijn in ons land bijna 4,5 miljoen
jongens en meisjes van 6 tot en
met 24 jaar. Samen hebben die
jaarlijks bijna 18 miljard gulden
te verteren. Voor het onderzoek
werden 2488 jongeren van 6 tot
19 jaar en 694 van 20 tot 24 jaar
ondervraagd over hun leesge
woonten, vrije-tijdsbesteding en
koop- cn bezitpatronen.
Meisjes blijken meer te lezen dan
jongens. In de groep 13 tot 19 jaar
leest van de jongens 72 procent
stripboeken, 69 procent leesboe
ken en 68 procent tijdschriften.
DEN HAAG - Prins Pieter-
Christiaan, zoon van prinses
Margriet en mr. Pieter van Vol
lenhoven, viert a s. zondag zijn
negende verjaardag.
Bij de meisjes zijn deze percenta
ges 58, 83 en 86. Meisjes van die
leeftijd winkelen ook graag (82
procent). Zowel bij jongens als
meisjes is het luisteren naar de
radio en het draaien van platen
of afspelen van een cassette erg
populair.
In het algemeen kan worden ge
steld dat voor de 6 tot 24-jarigcn
lezen en naar muziek luisteren
de meest favoriete bezigheden
zijn. Voor jongens komt daar
sporten bij. voor meisjes winke
len. Het bezit van stripboeken is
het hoogst bij jongens cn meisjes
van 6 tot 12 jaar.
UTRECHT (ANP) - Vier verkeers-
organisaties hebben bij minis
ter De Ruiter van justitie met
klem geprotesteerd tegen het
besluit van de Utrechtse hoofd
officier van justitie om 172 au
tomobilisten die onder invloed
van alcohol hebben gereden,
niet te vervolgen.
De Utrechtse hoofdofficier maakte
dat vorige week aan de 172 ver
dachten bekend. Als reden werd
opgegeven dat er in Utrecht een
grote achterstand is bij de behan
deling van alcoholzaken door ge
brek aan rechters en administra
tief personeel.
De vier verkeersorganisaties, Vei
lig Verkeer Nederland, Stichting
Stop de Kindermoord, de Neder
landse Vereniging Bescherming
Voetgangers en de Echte Neder
landse Fietsersbond, willen dat
de Utrechtse officier van justitie
zijn beslissing ongedaan maakt
en de 172 weggebruikers alsnog
vervolgt.
"Een seponeringsbeleid als in
Utrecht werkt als een premie op
het rijden onder invloed en kan
worden gezien als een voor de
weggebruikers beledigende
vorm van willekeur", aldus de
vier organisaties.
Het vrijuit laten gaan van bestuur
ders die teveel hebben gedron
ken wordt door de organisaties
"noch in het belang Van de justi
tie, noch in het belang van de
verkeersveiligheid" genoemd.
De organisaties dringen er bij mi
nister De Ruiter op aan cl.it r
van de kant van het openbaar mi
nisterie meer stringente en voor
al duidelijke richtlijnen moeten
worden opgesteld inzake de ver
volging van overtredingen van
de alcoholwetgeving.
'Als niet bij elke geconstateerde
overtreding wordt vervolgd,
wordt de drempel voor de weg
gebruikers om te rijden onder in
vloed wel meer verkleind", aldus
de vier organisaties in hun brief
aan de minister van justitie.
Notarissen met
billen bloot
AMSTERDAM (ANP) - De ge
meente Amsterdam heeft een
aantal notarissen om uitleg ver
zocht over hun medewerking
aan splitsing van goedkope
huurwoningen zonder vergun
ning van de gemeente.
Tot dusver zijn aan negen notaris
sen brieven gestuurd waarin zo
spoedig mogelijk om ophelde
ring wordt gevraagd.
Volgens een gemeentewoordvoer
der krijgen binnenkort waar
schijnlijk nog meer notarissen
het verzoek uitleg te geven over
hun betrokkenheid bij mogelijk
ongeoorloofde splitsingen. Een
en ander vloeit voort uit een on
derzoek dat de gemeente sinds
enige tijd instelt naar het illegaal
splitsen van huurwoningen in de
hoofdstad.
Lezers schrijven
FNV
Er is een oosters gezegde laat je
niet uit je tent lokken Maar als
iemand aan je tentlijnen komt.
wordt de zaak anders
Wanneer Wim Wirtz in zijn artikel
van zaterdag 14 maart beschrijft
hoe hij (niet) aan gegevens komt
omtrent het wel en wee bij de Fe
deratie Nederlandse Vakbewe
ging, is dat niet zo bijzonder.
Het woord "FNV-bonzen" wekt tn
de eerste regel geen sympathie
op voor de schrijver, of wil hij al
leen maar de toffe jongen voor
zijn omgeving wezen? Eén van
twee: opzettelijk in discrediet
brengen of verregaande dom
heid.
Hopelijk zullen weinig lezers(-es-
sen) zijn voorbeeld volgen en be
grijpen dat wij door dit 'gf
bruik de economische depressie
niet oplossen of het ledenverlies
bij de FNV in positieve zin beïn
vloeden.
^eerhngs
De Wei 2
Valkenburg
Uitwijzing
ZWOLLE (ANP) - Tien van de zi
geuners. die in januari van dit
jaar waren opgesloten in het huis
van bewaring in Zwolle en sinds
dien op een camping in Almere
verblijven, mogen niet in ons
land een uitspraak van de Raad
van State afwachten over hun
uitwijzing De president van de
rechtbank in Zwolle heeft dit be
paald in een kort geding, dat was
aangespannen tegen de staat.
