Molière's 'Tartuffe' vakbekwaam vertolkt Trijfel ALARM IN DE RODE BAAI Bij de Haagse Comedie VRIJDAG 13 MAART 1981 VARIA PAGINA 25 Monning Twee dingen vallen je altijd op in het buitenland: de dingen die anders zijn, en de dingen die hetzelfde zijn als bij ons. Neem het kasteel in Bied. dat hoog over het Meer van Bied uitkijkt. Een paar dagen eer der had ik, na vele vele jaren, weer eens het Muiderslot be zocht, met vrouw en kinderen. De verschillen tussen het Joe goslavische kasteel en het Ne derlandse slot waren groot. In ]Bled was geen rondleiding, en eigenlijk viel er ook weinig rond te leiden, want de dingen die er te zien waren, waren nauwelijks de moeite waard, behalve dan die beenderen van die dertigjarige, duizend jaar geleden gestorven vrouw waarover ik al schreef. In het Muiderslot is zoveel te zien, dat de rondleidster er een edu catieve cabaretvoorstelling van kon maken, vol wetens waardigheden ook over de oorsprong van veel Neder landse woorden en uitdruk kingen. die wij nu achteloos gebruiken, maar die in het Muiderslot aangewezen kun nen worden. Iemand in de lu ren leggen" (stijf in luiers wikkelen), de, „pottenkijker de „snotneus", „hou je waffel" (kijk uit, hou je wafelijzer dicht, anders stroomt het be slag eruit) en niet te vergeten „met klinkende munt beta len". Dat viel vroeger letter lijk te nemen: echte zilveren of gouden munten klonken veel tinkelender dan vervalste munten, de rondleidster liet het ons horen. Maar het mooiste vond ik toch „over de balk gooien". Ze had den heel, heel vroeger nog geen WC's in zo'n groot kasteel, maar wel nissen in de buiten muur. Als je nodig moest, deed je je broek omlaag en ging je met de billen bloot op de rand van de nis zitten, zodat de ont lasting direct, zonder tussen persoon, in de slotgracht klet terde. Voor de buitenwacht moet het een boeiend gezicht zijn geweest. „Mooning" noe men ze het in Amerika, meis jesstudenten schijnen het daar de laatste tijd vanuit de ramen van hun campus te ge bruiken als uitdrukkingsmid del voor hun verachting van deze of gene passant. Over de balk Een al bij al oncomfortabele ma Door \ico Scheepmaker nier van naar de WC gaan, van de kasteelheer, de slot- vrouwe en hun familie en per soneel, maar ere wie ere toe komt: ze hadden er wel voor gezorgd dat dergelijke nissen rondom het hele kasteel waren aangebracht, zodat je bij windkracht negen in ieder ge val aan de overkant in de luw te kon zitten. Een machtige uitvinding, waarmee de be schaving in één stap een eeuw vooruit werd gebracht, was bovendien de balk, of beter: het houten balkje dat op de zi- trand van de muur werd aan gebracht. Hout zit zachter en warmer dan steen, dat weet u. In het Muiderslot kon je zo'n WC-nis met balkje (de voorlo per dus van onze WC-brilbe zichtigen. Tot beter begrip ook van de uitdrukking: „het geld over de balk gooien". De mak kelijkste manier om van je huisvuil, kapotte kopjes en andere spullen die je kwijt wilde af te komen was, ze „over de balk" in de slotgracht kieperen. Wie veel over de balk gooide was een spilziek type. Archeologen, vertelde de rondleidster, doen hun beste vondsten ook altijd in de grond onder het gat in de muur van een kasteel dat als poepgat werd gebruikt. Rond gat GAT Het laat zich begrijpen dat ik bij mijn rondgang door het kasteel in Bied vooral op zoek was naar zo'n WC-nis, en zo waar, hij was er, comfortabe ler nota bene dan het simpele balkje in het Muiderslot, want in een nis in de dikke buiten muur was, als bij onze stil letjes, een brede plank met rond gat aangebracht, dat werd afgesloten door een ron de houten deksel met greep. Die deksel was vastgespij kerd, maar turend door de kieren van de houten planken kon ik diep beneden me toch het bevroren oppervlak fan het meer zien, dus ook hier stond de „WC" in directe ver binding met de buitenwerel- d! Aardbeving Zulke overeenkomsten stellen een mens; temidden van alle verschillen, toch weer even op zijn gemak. In Nederlandse openbare gebouwen hangen voorschriften wat je moet doen als er brand uitbreekt. Zo'n lijst met richtlijnen hing ook in het kasteel van Bied, al leen waren de richtlijnen in drieën gesplitst: 1. In geval van aardbeving. 2. In geval van brand, en 3. In geval van oorlogshandelingen. De pun ten 1. en 3. kan ik me niet van soortgelijke Nederlandse richtlijnen herinneren. In alle drie de gevallen, begreep ik, deed je er goed aan je kalmte te bewaren... Microgram. Nog een ander verschil. In de Politikahet belangrijkste dagblad in Joegoslavië, staat elke dag de weersverwach ting, en worden de temperatu ren en de sneeuwhoogtes ver meld van een heleboel plaat sen in Joegoslavië. Maar ook van een zestal grote steden de KWALITEIT VAN DE LUCHT, onderverdeeld in: „Gemiddelde dagelijkse con centratie van zwaveldioxide in de lucht, gisteren gemeten", en: „Gemiddelde dagelijkse concentratie rook, gisteren ge meten". De concentraties wa ren in Belgrado in beide ge vallen gemeten in het Karad- jordjev Park, het Vondelpark van Belgrado. Zwaveldioxide 212 microgram per kubieke meter, rook 127 microgram per kubieke meter. De voorge schreven toegestane concen tratie zwaveldioxide voor Belgrado (stond er ook nog bij) is 150 microgram per ku bieke meter, de voorgeschre ven toegestane concentratie rook in Belgrado is 50 micro gram per kubieke meter. Hoe zou de kwaliteit van de lucht buiten het park zijn, vraag je je af. r jogol -Hgl 'Imon HAg-re-Pigf; MUN rtPWSJgRjM/ DEN HAAG Nog geen acht jaar geleden nam de Haagse Comedie Molière's "Tartuffe" op het re pertoire in een regie van Joris Diels met Ko van Dijk en Paul Steenbergen. Deze week ging in het HOT de première van een nieuwe versie, nu in de regie van Pierre Laroche met in de hoofd rollen Willem Nijholt en Wim van Rooij. Bovendien is hetzelf de stuk op het ogenblik ook te zien in een uitvoering door het RO-theater in de regie van Franz Marijnen. Molière's "schijnvro me" behoeft niet over belangstel ling te klagen. De frenquentie waarmee "Tartuffe" op de affi ches verschijnt i§ echter evenre dig aan de fascinatie van de vele interpretatiemogelijkheden uit gaat. Gelooft Tartuffe tot op ze kere hoogte in zijn eigen vroom heid, of is hij alleen maar een aartshuichelaar, en lijdt Orgon aan seniele aftakeling of latente homosexualiteit, of wordt hij in derdaad verblind door het geraf fineerde spel van de man die hem ten gronde zal richten? De regie van Laroche heeft bewust afgezien van een sterke moderni sering en biedt eerder het tegen deel. In een dekor van Raymond Renard dat het midden houdt tussen een Franse ontvangstzaal en een kermistent (kon men het toneelleven ten tijde van Molière beter typeren?) krijgt de opvoe ring elementen van een histori sche reconstructie. Het met licht en geluidseffecten opgeblazen optreden van de deus ex machi na aan het slot, door Laroche be doeld als "droom van Orgon", suggereert zelfs de aanwezigheid van Louis XIV zelf, die even flink over zijn bol geaaid moet worden. Ook het spel van de ac teurs lijkt conventioneel theater waar een modern publiek hoog uit met artistiek gerichte interes se kennis van kan nemen, maar door aldus alle interpretatieve ballast te vermijden blijkt Laro che in staat de confrontatie Or- gon-Tartuffe ongewoon hevig weer te geven. Vooral Orgon wordt met grote kracht neerge zet, en Wim van Rooij maakt er in de verste verte geen beïn vloedbare zwakkeling van, maar een fel reagerende, autoritaire persoonlijkheid, minder het slachtoffer van Tartuffe dan van zijn eigen rechtlijnigheid en zich met blind fanatisme afzettend te gen elke mening die niet de zijne is. Een merkwaardig kaleido- scoopeffect ontstaat daarbij door de eveneens verblinde moeder van Orgon ijzig strak en zonder enige overdrijving te laten spe len door de acteur Bas ten Baten burg als om aan te geven dat de Orgons niet tijdgebonden zijn, maar in elke generatie voorko men. In overeenstemming hiermee was de titelrol van Willem Nijholt: Schepen rCura- i Singa- Kleine vaart Carebeka-1 11 vn Rotterdam i Ross. Grote vaart Abida 11 300 ono St.Paulsrocks i cao. Acila 11 200 n Azoren nr Curacao, Aludra 250 z Dakar nr Rotterdam, Amsteldreef 11 vn Eastlondon r pore, Amstellaan 11 200 zo Muscat nr Kuwait, Amstelland 10 vn Bahia nr Santos, Amstelwal 11 vn Muji nr Columbia ri- Buena Vista 11 90 nnw Port Said nr Ber gen. Chevron Eindhoven 11 120 z Kp. Hatte- ras nr New York. Chevron Kentucky 11 450 ono Aden nr Ainsukhna, Coral Maendra 11 t.a. Ventspils.lCrania 11 vn Suez nr Aden. Diadema 11 560 n Porto Rico nr Aruba, Doekexpress-11 11 240 zo Saigon nr Ras al Mishaab, Docklift-1 pass 11 Gibraltar nr Djeddah. Duivendrecht 11 475 nw KP. Finisterre nr Ensted, Eemsborg 11 vn Valvik nr Zaandam. Esso Europoort 12 480 zw Ascension nr Bahrein. Felipes pass 12 Panamakanaal nr Cura- Flammulina 11 vn Aruba nr Hovic, Fossarus 11 650 w Kp. Verdische eil. nr Sal. Fulgur 11 220 ozo New York nr Free- port, Fusus 11 vn Singapore nr Mina al Fahal. Hollandia 12 te Liverpool. Honolulu 11 130 no Christobal nr Rot terdam, Katendrecht 111 215 ono Norfolk nr Amsterdam, Laconia 11 210 no Santo Domingo nr Freeport, Lanai 11 180 w Azoren nr Antwerpen. Latia 11 930 w St.Helena nr Perz. Gulf. Lepton 11 440 z Comoro eil. nr Mena al Ahmadi, Lloyd Auckland 11 vn Le Havre nr Lon den. Maasbree 11 435 no Beira nr Perz. Golf. Mannula 11 t.a. Sim eil. nr. Suez. Meerdrecht pass 11 Minicoi nr Rotter dam. Meta 11 120 zw Bisau nr Fos. Moordrecht pass 11 Lissabon nr Straumsvik, Mijdrecht 11 750 wzw Gibraltar. 16 Em- den verw., Mytilus 11 t.a. rede Brixham, Nedlloyd Auckland 11 180 o Str. Torres nr Lyttelton, Nedlloyd Barcelona 11 vn Rotterdam nr Marseille, Nedlloyd Franklin 12 400 zo Port Mores by nr Bislig, Nedlloyd Frazer 11 200 no Maputo nr Nacala, Nedlloyd Fremantle 12 590 wzw Adelai de nr Portland. Nedlloyd Fresco 11 1000 w Luanda nr Dakar. Nedlloyd Hoorn pass 11 Port Kelang nr Suez. Nedlloyd Kembla 11 172 zzo San Salva dor nr Los Angeles. Aznolp l/EgdCt/VipT PETAAL VER UEFPE 'APAJOLO, WAr BETEÉEAT 'T,A6C CBU MQSJE 4 It <l££OöF CAT JE PC ÜÊUKZrE JOAItfjEAl BEAir DIE- Ik KÊA»*?^ 38'6 L/)y&ryoS Schapedoes heeft rozzeFS if^aorjo het is In de KTrre mcht heeft niet ate by geen lest van de kou De belevenissen van Jommekei zijn huichelarij was niet zalvend en gluiperig, maar stoelde op een suggestie van hartstocht en fana tisme waardoor deze Tartuffe echt in zichzelf leek te geloven en een totaal gespleten persoon lijkheid werd. Zijn poging de vrouw des huizes te verleiden leek daardoor eerder het gevolg van enorme frustraties dan van pure doortrapheid, al ging het ef fect ervan een beetje verloren door de al te kinderlijke vertol king van Arda Brokman, meer een jongste dochter dan de stief moeder van Orgons kinderen. De overige rollen werden vakbe kwaam neergezet, maar dienden duidelijk slechts als entourage voor de beide hoofdpersonen. Een aparte vermelding verdient de vertaling van Joris Diels (als programmaboekje verkrijgbaar), die ondanks het opzettelijk anachronistische karakter opval lend natuurlijk overkwam. PAUL KORENHOF Heidelbergs Kamerorkest geeft concert LEIDEN - Het Heidelbergs Ka merorkest geeft vanavond een concert in de Leidse Hartebrug- kerk. Het programma bevat naast werken van Johan Sebas tian Bach (4de Brandenburgs Concert) en Wolfgang Amadeus Mozart (Divertimento in d klein KV 136) composities van Vivaldi en Telemann. De musici uit Hei delberg maken op het ogenblik een tournee door Luxemburg, België en Nederland. Agenda LUXOR (tel. 121239): "Supersmeris", a.l.. Dagelijks: 14.30.19.00 en 21.15. Zon dag: 14.15. 16.30. 19.00 en 21.15. Nacht: "Maku, kaken der verschrikking". Vrij. en zat. 23.30. CAMERA (tel. 124919): "One flew over the cuckoo's nest". 16 jaar. Dagelijks: 19.00 en 21.30. Nacht: "Don't look now", 16 jaar, vrij. en zat. 23.30. Kindermati nee: "Winetou keert terug", a.l. zat. en woe. 14.30. zon. 13.30 LIDO 1 (tel. 124130): "Een vlucht regen wulpen". Dagelijks. 14.30,19.00 en 21.15 uur. Zon. ook om 16.45. LIDO 2 (tel. 124130) "Goldfinger" 12 jaar. Dagelijks: 14.30, 19.00 en 21.15. Zon. ook om 16.45. LIDO 3 (tel. 124130): "The Blues Bro thers" a.l. Dagelijks: 14.30, 19.00 en 21.15. Zon. ook 16.15. STUDIO (tel.133210): "Le dernier me tro" 16 jaar. Dagelijks: 19.00 en 21.15. Do., vrij, ma. en di. ook 14.30. Kindermatinee: "Aristocats" a.l. Za. en wo.: 14.30.Zo. 14 30 en 16.45. TRIANON (tel.123875): "Being There" a.l. Dagelijks: 14.30, 19.00 en 21.15. Zon. 14.15 16.30. 19 00 en 21.15. REX (tel. 125414): "De prille lusten van een tiener" 16 jaar. Dagelijks: 14 30. 19.00 en 21.15 uur. Zon.: 14.15, 16.30. 19.00 en 21.15 ALPHEN AAN DEN RIJN EUROCINEMA I (tel. 01720-20800) "Te gek om los te lopen" a.l. Dag. 18 45 en 21.00 uur. Do, vr. ma en di ook 13.45 uur. Zo: 16.15,18.45 en 21.00 uur Kinderma tinee: "Dolle dwaze vrijdag" a.l. Za, zo en wo: 13.45 uur. Nachtvoorstelling "Te gek om los te lopen" 16 jaar. Za 00 15 uur. EUROCINEMA II (tel. 01720-20800) 'Te gek om los te lopen" a.l Dag.: 13.45. 18 45 en 21.00 uur. Zo 13.45, 16.15,18.45 en 21.00 uur. Nachtvoorstelling: 'The big boss" 16 jaar. Za: 00.15 uur. EUROCINEMA III (tel. 01720-20800) "Een vlucht regenwulpen" 12 jaar. Dag.. 14.00. 19.00 en 21.30 uur. Zo.: 14 00. 16.30. 19.00 en 21.30 uur Nachtvoorstel ling: "De bedreiging" 16 jaar. Za 00 15 EUROCINEMA IV (tel. 01720-20800) "The blues brothers" a.l Dag 13 30. 18 30 en 21.15 uur Zo 13 30.16.00. 18 30 en 21.15 uur. Nachtvoorstelling: "Het er otische zwaard van Casanova" 18 jaar. Za: 00.15 uur. VOORSCHOTEN: GREENWAY THEATER (tel. 01717- 4354) "Die Blechtrommel" 16 jaar. Do 20.30 uur; vr 21.00 uur; za 21 00 uur; zo 20.45 uur. ma. di en wo 20 30 uur Kin dermatinee: "Dunderklumpen" a.l. Za en zo: 14.00 uur. Wo 14.15 uur. HELDERE MOSSELSOEP Meestal is mossel soep gebonden, maar een heldere soep is wel minder zwaar Leg in een pan een laagje ge sneden prei, peter selie. selderij, schijf jes winterwortel. 2 blaadjes laurier, 2 schijfjes citroen. 2 gesneden tomaten, versgemalen peper en een vol glas witte wijn en ruim 1 liter water. In plaats van witte wijn kunt u ook sherry nemen, maar dan wel wat minder. Laat dit al les een half uurtje trekken. Dan 1 kg mosselen toevoegen en tien minuten la ten meetrekken. Zeef de bouillon door een doekje dat u m een vergiet of zeef heeft gelegd Leg in elk bord en kele schijfjes van de wortel, enkele stuk jes tomaat en prei, 6 mosselen zonder schelp en wat vers gehakte peterselie. Zout en peper naar smaak toevoegen. Geef er in boter goudbruin gebak ken reepjes wit brood bij. De rest van de mosselen kunt u een volgende dag met bloem be stuiven en in boter of spekvet bakken. Met een klein slier tje tomatenketchup er over en brood er bi). WINA BORN Ongevallendienst ziekenhuizen Leiden Ongevallendienst elke dag Academisch Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones- senhuis) en van vrydag 13.00 uur tot za terdag 13.00 uur Ehsabeth-ziekenhuis.) Rijksmuseum van Volkenkunde. Steen straat 1. mini-expositie van Japanse schilderkunst uit Eigen Bezit, tot 31 maart, dagelijks van 10 17 uur zo van 13 - 17 uur. Lak-Galerie, Levendaal 150, maart, ma t/m vr van 10 tot 18 uur. Arie de Groot tekeningen. Rijkmuseum van ideologie en Mineralo gie, Hooglandse Kerkgracht 17. t/m' april. 'Planten van vroeger en nu', i.s.m. de Hortus Botanicus der Rijksuniversi teit, ma t/m vr van 10 tot 12 uur. 14 tot 17 uur, zo 14 tot 17 uur. Museum Boerhaave. 'Dr. Auzoux'. ten toonstelling van anatomische modellen uit 1900, gemaakt van papier-maché. Steenstraat la. t/m 11 mei. ma t m vr van 10 »ot 16 uur en zo van 13 tot 16 uur. Galerie Denise Stephan, tentoonstelling Hermanus Berserik, t'm 12 april, vr.. za., zo. van 14.00 tot 18.00 uur. Wassenaar - ualerie De Muren, voor- jaars-tentoonstelling, t/m 15 maart, geopend van 14.00 tot 18.00 uur en 20.00 tol 22.00 uur. Auberge de Kieviet - expositie van Zoe- termeerse dier- en landschapsschilder tlm 30 april. Stedelijk Museum De Lakenhal, schil derijententoonstelling van Henricus Rol. van 6 feb t'm 14 maart; 'kijk en ver gelijk', van 13 febr tot 25 april. Oude Singel 28-32. ma t/m za van 10 tot 17 uur, zo van 13 tot 17 uur. De Oude Rijn, grafiek van o.a Karei Ap pel. Comeille; keramiek van Johanna Warmenhoven en Marry Algra. Stille Mare 4. van 7 feb t/m 28 maart, di lm za van 10 tot 18 uur. do van 19 tot 21 uur. zo van 11 tot 17 uur. ma van 13 tot 18 uur Bezoekuren ziekenhuizen Dlaconessenhuls: 1 Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur. Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur. KraamafdeUng: vaders extra van 18 00-18.30 uur. Kinderafdeling dage lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan 2 bezoekers per patiënt). Sportmedisch Advies Centrum; blessu- respreekuur. Elisabethziekenhuis, Lei derdorp, 's maandags van 19.30-20.30 Sint Elisabeth-siekenhuis: Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45 uur en van 18.30-19.30 uur. KraamafdeUng: dag van 11 15-12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en van 18.30-19.30 uur Babyshow laatste kwar tier van avondbezoek. Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30 Academisch Ziekenhuis Voor alle patiënten (behalve kinderen) zijn de bezoekuren als volgt: Elke dag- 14.15-15.00 uur 18.30-19.30 uur Voor de prematurenafdeling gelden de volgende bezoekuren (alleen voor ou- Maondap t/m vrijdag 18 30-18 45 uur Zaterdag en zondag: 14:45-15.00 uur. Bezoek aan ernstige patiënten wanne*..- voor ernstige patiënten doorlopend be zoek wordt toegestaan kan de hoofdver pleegkundige hiervoor speciale kaarten verstrekken. Bezoektijden Kinderkltniek Dagelijks: 15.00-15 45 uur 18.30-19 00 uur. Bezoektijden kinderafdeling Elke dag: 14.15-15.00 uur 18.30-19.00 uur Alphen aan den Rijn Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13 30-14 15 en 18 30-19 30 uur 3e klas 13 30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf- deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou ders 18.-18.30 uur Geluidshinder Schiphol Klachten over geluidshinder van vlieg verkeer van en naar Schiphol kunnen dag en nacht worden gemeld by het in formatiecentrum Geluidshinder Schip- \o\ (020-175000) ^lud^Lieuius. 13 maart 1981 Honderd jaar geleden stond m de krant: De bekende "Magasins du Printemps", onder directie van den heer Jaluzot te Parijs, zijn eergistermorgen geheel door brand vernield. Alles, behalve de kas, is een prooi der vlam men geworden. De magazijnen bevinden zich in het midden der stad, achter de Opera. Er zijn helaas twee menschenle- vens te betreuren en voorts zijn 35 personen ernstig geblesseerd; 250 geemployeerden. die in het gebouw vertegenwoordig wa ren, hebben zich door de ven sters weten te redden.hDe woe dende vlammen breidden zich zoo snel uit, dat de heer Jaluzot. die ziek te bed lag, zijne vrouw en de beambten slechts met moeite ontkwamen. Jaluzot had alleen den tijd zijn pantalon aan te trekken; hij moest klee- ren koopen in de "Belle Jardi- nière". De muren van het ge bouw zijn blijven staan. De brand, die te half zes in den och tend was uitgebroken, was eerst te twaalf uren geheel bedwon gen. De schade is zeer aanzien lijk, daar de voorraad stoffen zeer groot was met het oog op den voorjaarsverkoop. Men raamt de schade aan het ge bouw en den voorraad op ten minste 12 rmllioen fr. Het meest zijn nog de geëmployeerden re beklagen ten getale van 800. mannen en vrouwen, het aantal werksters en kneehls met mede- gerekend, die van de "Prin temps" leefden. De brand zou zijn ontstaan door de onvoor zichtigheid van een jongen, die bij het schoonmaken een gor dijn tn brand had gestoken. jaar geleden: Uit Riga uxjrdt gemeld, dat bij Dommenas veertien Est- landsche visschers van het ei land Kuhno aan land zijn geko men. nadat zij vijftien dagen op een groote ijsschots in de baai van Riga hadden rondge dreven. Ze hebben zich gedu rende dien tijd gevoed met het rauwe vleesch en het bloed van een paar zeehonden - De Duitsche vlieger Hirth heeft te New York een enorm succes geoogst door met een zeil- vliegtuig gedurende 55 minu ten boven de wolkenkrabbers te vliegen. Hij bereikte met zijn motorloos toestel een hoogte aan 300 m. De belangstelling pan het publiek was zoo groot, dat het verkeer twee uur lang werd gestremd. Wim van Rooij (links) en Willem Nijholt in 'Tartuffe'.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 25