Een kolonel, een majoor
en het verraad van 1966
l'
Mare pas weer open bij
voldoende parkeerruimte
'W erkgelegenheidsbeleid
van rijk moet actiever'
Gemeente heeft ons
ten val gebracht
Buurtcomité wil actie
tegen overlast water
ZATERDAG 7 MAART 1981
LEIDEN - Leiden, vanouds marktcentrum
en industriestad, is sedert 1748 bovendien
nog garnizoenstad. Het Leidsch Dagblad
kon dit op woensdag 21 november 1956 nog
straffeloos schrijven.
Hoe de tijden veranderen. Met de industrie gaat het
slecht, de laatste soldaat heeft al jaren geleden de
aftocht geblazen en alles wat nog herinnert aan
het militaire verleden van Leiden verdwijnt ook
langzaam: het legermuseum gaat hoogstwaar
schijnlijk naar Delft en de Morschpoortkazerne
wordt op dit moment grondig onder handen geno
men door slopers. Nog even en we zijn aangewe
zen op de schoolboeken.
Nu zal dit veel mensen worst zijn. Maar twee men
sen zien de afbraak in elk geval met lede ogen
aan: kolonel b.d. Th. Wessels en majoor b.d. F. van
der Reyden. Nooit hebben zij onder stoelen of
banken gestoken dat het nooit zover had mogen
komen.
Toen Leiden eind '77 afscheid
nam van de militaire Kok-
school, zei Wessels, die
hoofdschuddend rondliep:
"Ik snap niet waarom hier
zoveel burgers zijn. Nie
mand heeft toch ooit ene
poot uitgestoken om te pro
beren de Kokschool voor
Leiden te behouden. Nou
dan".
Maar spijt zouden ze volgens
hem krijgen, "want één ding
is zeker: soldaten zijn altijd
'brengers' en studenten...dat
zijn alleen maar 'halers'. Die
leveren de middenstand
nauwelijks wat op en ver-
oorzaken vaak alleen maar
een hoop rotzooi".
Drie jaar later denkt Wessels
er nog precies zo over. Mil
der is hij er in de loop der
jaren niet op geworden.
Schalks zegt hij: "Vah natu
re ben ik een scherpstelïer.
Maar ik heb natuurlijk wel
gelijk. Controleer nou maar
gewoon de cijfers van het
Centraal Bureau voor Sta
tistiek en dan zie je dat stu
denten geld kosten. Zo sim
pel zit dat".
"Met soldaten is dat heel wat
anders. Die sparen niet.
Toen de kazernes dichtgin
gen kwamen de caféhouders
dan ook naar mij toe. Is daar
nou niet wat tegen te doen,
vroegen ze. Waarom dacht je
dat ze in Haarlem stonden te
juichen toen de Kokschool
daar naar toe werd ver
plaatst".
De Bloei
Het waren goede tijden toen
Wessels in Leiden de militai
re scepter zwaaide herinnert
majoor Van der Reyden zich.
"Hij was streng maar rede
lijk. En de kazernes waren
geheel in het dagelijkse le
ven opgenomen. Er kwamen
ook kaartclubs bij ons op be
zoek".
Wessels zelf: "Ze stuurden mij
naar Leiden nadat drie com
mandanten op minder aan
gename wijze Leiden via de
achterdeur hadden verla
ten". Even later, minder for
meel: "Ze dachten zeker: die
Wessels is al gek, die kan het
niet meer worden. En dan
hebben ze eerlijk gezegd nog
gelijk ook".
"Mooi waren de parades", ver
telt Van der Reyden. "Wij
bepaalden dan het stads
beeld. Maar dat gebeurde
ook op zaterdagochtend als
onze manschappen troepsge-
wijs naar het station mar
cheerden om van hun week
einde te gaan genieten bij
moeder thuis. Nou reken
maar dat de voorbijgangers
dan stil bleven staan om dat
e^-' r t
---
Kolonel b.d. Wessels en majoor b.d.
Wessels als symbool op de voorgrond.
onontwarbare kluwen infor
matie. Een greep: de militai
ren die tijdens de strenge
winter een aantal dagen
voor postbode speelden.
Wessels: "Het was in februari
1963. Het weer was zo bar
dat nergens in Nederland
post werd bezorgd. Behalve
in Leiden. Ik heb gewoon ge
zegd: kom op, die klus lossen
Van der Weyden op depuinhopen
wij wel even op. En het is ge
lukt. Ik ben geloof ik nog
steeds ere-postbode van de
gemeente Leiden".
Drie oktober valt vanzelfspre
kend. Van der Reyden. "Dat
was een heel spektakel. Heel
Leiden kwam. Er kwamen
zelfs lui naar de kazerne die
zich anders helemaal niet
mochten encanailleren met
te bewonderen. En het was
een mooi gezicht al die ke
rels die straf naar het sta
tion liepen".
Met groot gemak sommen Van
der Reyden en Wessels een
aantal data, voorvallen,
grappige anecdotes en inci
denten op, die de glorieuze
tijden van weleer weer moe
ten oproepen. Het lijkt een
andere mensen. Een kanton
rechter bijvoorbeeld. Ik
denk dat er tijdens die bij
eenkomsten ook heel wat
zaakjes zijn gedaan".
"Ik moest altijd twee uur han
den schudden", herinnert
Wessels zich. "Het was altijd
nog een heel karwei om dan
voor elkaar te krijgen, want
ik was nooit te vinden".
En toen werd het minder, be
duidend minder zelfs. Het
gerommel diende zich vol
gens beide heren aan in de
vorm van het verbieden van
parades. "De gemeente be
gon te saboteren", vertelt
Wessels. "De doodeenvou
digste mars door de stad
mocht niet meer. De toenma
lige commissaris van politie
wuifde onze voorstellen
weg, daarin gesteund door
de burgermeester. En vroe
ger keken de mensen ver
domme hun ogen uit als wij
langskwamen".
"Het was van de dolle", stelt
Van der Reyden diplomatiek
vast. "Er gingen mensen
voor onze tanks liggen. Doe
dat maar eens op het Rode
Plein, probeerde ik nog.
Maar het hielp niets. Wij
moesten er aan geloven".
De wijze waarop soldaten in
het dagelijkse leven werden
bejegend was volgens Van
der Reyden ook een teken
aan de wand. "Ach, voor de
oorlog scholden de mensen
ook wel. Of ze zongen rot-
liedjes over jongens die ner
gens voor deugden en dan
maar soldaat werden. Maar
opeens ging het veel harder.
Zo in de trant van: vuile
moordenaar. Of als een sol
daat langskwam: Sieg Heil".
Het Verraad
"Het einde kwam in zicht",
vat Wessels samen. "Maar",
en nu buldert hij even alsof
er nog steeds een peleton
soldaten voor hem staat,
"het verraad was al veel eer
der gepleegd. "De gemeente
en de universiteit hebben
ons ten val gebracht".
Terwijl hij driftig zijn huiska
mer op en neer loopt dic
teert hij de definitieve on
dergang van het Leidse mili
taire leven. "Schrijf op: het
wegtrekken van de kazernes
was nooit een wens van het
ministerie van defensie. Tot
op de laatste dag stonden zij
achter ons".
Na een korte adempauze: "Het
verraad was al gepleegd in
'66. Wij konden toen ruim
acht miljoen gulden krijgen
van het ministerie voor ver
bouwing van de Doelenka
zerne en de Morschpoortka-
"Toen echter de tekeningen
waren ingeleverd bij de wel
standscommissie begonnen
de moeilijkheden. Ze gingen
niet akkoord. Onbegrijpe
lijk, want weet u wie de ont
werpen had gemaakt: de
winnaar van de Prix de Ro
me. Geen kleine jongen
dus".
De aap komt uit de mouw: "Er
was dan ook een andere re
den dat de tekeningen wer
den afgekeurd. De gemeente
wilde gewoon dat wij ver
dwenen. Of we nou geld kon
den krijgen van het rijk of
niet. Wat bleek: volgens mij
hadden de universiteit en de
gemeente in het geheim al
één en ander bekokstoofd.
Het zou mij niets verbazen
als ze al een deal hadden ge
maakt". Vanaf die tijd ging
het van lieverlede bergaf
waarts volgens Wessels.
De Herinnering
Terug naar het heden. Wat
blijft is de melancholie, zo
valt op te maken uit het ver
haal dat Van der Reyden, al
wandelend op het terrein
van de Morschpoortkazerne
afsteekt.
"Een paar weken geleden,
vlak voordat de sloop begon,
ben ik hier nog op een zon
dagmiddag met m'n zoon
wezen kijken", vertelt hij.
"Het was grappig om te zien
dat er meer mensen zwij
gend rondliepen. Dat bleken
bij nader inzien praktisch
allemaal oud-soldaten te
zijn. Later kwam ik op de
Haarlemmerstraat onze
vroegere administrateur
nog tegen. Je moet gauw
gaan kijken, zei ik. Jouw ge
deelte staat er nog. Als een
rots in de branding".
"Kijk, dit hebben wij nog lo
pen vegen", zegt hij, wijzend
naar de weinige klinkers die
nog aanwezig zijn. "Dat mag
je een soldaat tegenwoordig
niet meer laten doen".
"Dat dit gebouw tegen de
vlakte ligt is zo erg nog niet
volgens mij", besluit hij.
"De herinneringen blijven
tenslotte. Maar Je ziet de af
braak en denkt: het loopt
ten einde. Ook met mijzelf'.
Wessels, ten slotte, verklaart
resoluut: "Als je het mij
vraagt was het al gedaan
met Leiden als garnizoen-
stad toen ik, eind '69, offi
cieel afscheid nam. Daarna
is het nooit meer goed geko-
WIM BRANDS
De Mare opengraven of niet? Als het aan de gemeente Leiden ligt wel.
DEN HAAG-LEIDEN - De Mare
mag pas weer worden opengegra
ven als dat niet ten koste gaat van
de parkeergelegenheid. Dit heeft
de gemeente Leiden gisteren ver
klaard tijdens de behandeling
door een provinciale commissie
van een groot aantal bezwaren te
gen het bestemmingsplan Mare-
dorp.
Voor de commissie uit Gedeputeer
de Staten uit Zuid-Holland zei W.
Eggekamp, die optrad voor de ge
meente, „dat de herinrichting
van de Mare pas zal plaatshebben
als er aan de Hekkensteeg een
parkeergarage is gebouwd".
De uitbreiding van de Hema met
daarbij het verloren gaan van vier
woningen en het uitgraven van
de Mare vormden gisteren de
hoofdmoot van de bezwaren die
bewoners, winkeliers, een kerk
bestuur en andere belangheb
benden bij de commissie aan
voerden.
Volgens de gemeente moeten er
vier panden in de Janvossensteeg
worden opgeofferd voor de uit
breiding van de Hema. Handha
ving daarvan is volgens de ge
meente niet mogelijk. „Er moet
voorrang worden gegeven aan de
tot nu toe zwakke bezetting van
de warenhuissector".
De gemeente zegt dat de Hema als
belangrijkste trekker fungeert
van de Haarlemmerstraat, „zodat
schaalvergroting ten koste van
vier panden aanvaardbaar
Tegen het bestemmingsplan Mare-
dorp, waarin dit plan is opgeno
men, waren in totaal dertien be
zwaarschriften ingediend bij de
provinciale commissie. Het over
grote deel daarvan is door de Pro
vinciale Planologische Commis
sie (PPC) opzij geschoven.
De PPC heeft tot taak het dagelijks
bestuur van de provincie over de
ingediende bezwaren te advise
ren. Wat Maredorp aangaat zit de
PPC op één lijn met B en W van
Leiden. Zo is dè PPC het met het
gemeentebestuur eens dat de Ma
re mag worden opengegrave-
De gemeente Leiden hierover te
gen de commissie. „De Mare
moet een aantrekkelijke en be
langrijke loop- en fietsroute wor
den van het hart van het centrum
naar het Schuttersveld en de par
keergarage op het Krantzterrein.
Daartoe is het opengraven van de
Mare een middel".
Wil de ene groep wel woningen bin
nen het bestemmingsplan, een
andere groep wil dat juist niet. De
Groep Winkeliers Haarlemmer
straat Oost vindt dat het oostelij
ke deel van die straat een aantrek
kelijk winkeldeel moet blijven.
Volgens deze winkeliers past de
„invulling van „de Overdekte"
met doodse elementen als wonin
gen niet".
De Buurtvereniging Maredorp op
haar beurt vreest dat de parkeer
garage „verkeersaantrekkend
gaat werken" en daardoor over
last gaat veroorzaken. „Het plan
maakt onttrekking van woon
ruimte tot betrekking van de win
kelfunctie te veel mogelijk",
vindt de buurtvereniging.
Dertien andere bewoners uit het
Maredorp vinden de voetgan
gersbrug over de Oude Rijn te
genover de Dullebakkersteeg
historisch niet verantwoord. De
brug tast de karakteristieke om
geving aan. B en W van Leiden
zeggen dat de brug noodzakelijk
is voor een goed beloopbaar en
overzichtelijk centrumgebied.
De PPC zegt dat de brug een aan
trekkelijke wandelroute door de
binnenstad geeft.
Het bestuur van de Hartcbrugkerk
op de hoek van de Mare en Haar
lemmerstraat vreest dat als de
Mare wordt opengegraven dat de
bereikbaarheid van de kerk ver
mindert. De gemeente zegt dat
het wel mee zal vallen, want de
bereikbaarheid van de kerk voor
rouw- en trouwstoeten zal niet
veranderen.
(ADVERTENTIE)
LEIDEN - Het Rijk zal een actief
werkgelegenheidsbeleid moeten
gaan voeren om de Leidse werk
loosheid, die in één jaar is geste
gen met 34 procent in te perken.
Het Leidse gemeentebestuur
schrijft dit aan de Tweede Ka
mer, de minister van economi
sche zaken en de minister van so
ciale zaken.
Het college van B en W vindt dat er
in het bijzonder maatregelen no
dig zullen zijn in de bouw. "De
bouwactiviteiten zijn het laatste
jaar aanzienlijk verminderd. Dit
heeft tot gevolg gehad dat het
aantal bouwvakarbeiders dat
werkloos is geworden sterk is ge
groeid".
Volgens het gemeentebestuur
schuilt er een groot gevaar in het
feit dat vooral jeugdige bouw
vakkers de dupe worden van de
teruggang. "Zij kunnen hun op
leiding in de praktijk niet afma
ken. Hierdoor bestaat het gevaar
dat er een gat onstaat in de toe
vloed van jeugdige vaklieden.
Dit zal ons kunnen opbreken als
de situatie weer verbeterd".
Actieve medewerking van het rijk
bij bouwprojecten als het r
politiebureau en een
derkomen voor de gemeentelijke
reiniging is volgens B en W ge
wenst.
Het rijksbeleid met betrekking tot
de spreiding van rijksdiensten
moet volgens het Leidse ge-
- meentebestuur ook in herover
weging worden genomen. "Ver
huizing van bestaande werkgele
genheid vanuit het Haagse stads
gewest zal ook de regio Leiden
treffen".
Het is bovendien niet zo zinnig om
diensten te verplaatsen vindt B
en W als daardoor de werkgele
genheid in het Haagse stadsge
west verslechterd.
LEIDEN - Het buurtcomité Groenoord vindt dat het gemeentebestuur
nu maar eens eindelijk maatregelen moet nemen tegen de waterover
last in de wijk. Verder vraagt de buurt zich af waar de schade veroor
zaakt door deze overlast zoals rottende binten en parketvloeren, schim
melend behang, stucwerk en vloerbedekking verhaald kan worden.
De belangrijkste oorzaak van de wateroverlast is volgens de wijk het feit
dat door grondophogingen voor diverse nieuwbouwprojecten het
grondpeil van ongeveer veertig centinmeter onder het NAP naar veer
tig centimeter boven het NAP is gebracht. "Dit verschil van tachtig
centimeter heeft tot gevolg dat elders in de buurt het grondwaterpeil
stijgt. Het water onder de woningen stijgt hierdoor onverantwoord
hoog".
Volgens de buurt moet het gemeentebestuur de afdeling civiele werken
de opdracht geven de grond minder rigoureus te verhogen. Veertig
centimeter verhogen is voldoende volgens het comité. "Het is toch de
bedoeling dat een oude wijk als Groenoord wordt verbeterd en niet
onder water wordt gezet".
