Honderdduizenden betalen
te véél aan belastingen
Beursweek
4E3D3B
ZATERDAG 7 MAART 1981
PAGINA 23
Wat nu? In een tijd van
fiscale agressie, van
alom heersende fraude,
van wrevel en verzet te
gen de wurgende tarie
ven, van zwart werken,
van toegenomen ge
knoei, van een verziekt
belastingklimaat, van
een ontluistering van
ons belastingstelsel en
-vooral- maatschappe
lijke tegendruk: zijn er
dan nog mensen, die te
véél belasting betalen?
Jazeker, en het aantal
van hen, zou onze
stoutste verwachtingen
wel eens kunnen over
treffen.
In het blad "Koopkracht" van
het "Konsumenten Kontakt"
(maart 1979) wordt gemeld:
"negen van de tien mensen
die zelf hun belastingzaken
doen, betalen teveel belas
ting, omdat ze niet weten wat
ze allemaal mogen aftrek
ken". In.het rapport "Van
Bijsterveld" (lees hierna)
staat geschreven, dat in 1975
in meer dan 200.000 gevallen
de aanslagen door de belas
tingdienst naar een lager in
komen werden opgelegd dan
was aangegeven.
Dat moeten dan nog maar cor
recties naar beneden zijn ge
weest, die in één oogopslag
waren te ontdekken. Als door
de zee van publikaties van de
laatste jaren de belastingmo-
raal werd aangetast, dan is
het wel die van de vele goed
willende, redelijk denkende,
burgers geweest. De zwijgen
de meerderheid dus.
Bestsellers
"De miljardenmazen van ons
belastingstelsel", "betalen is
voor de dommen" en "het
zwarte circuit", zo luiden de
titels van enkele bestsellers,
die journalistiek knap in el
kaar zitten, maar een demora
liserende invloed hebben op
de mentaliteit van de intege
re belastingbetaler.
Van de week op het belastingkan
toor geweest. Het bezoek volgde
na een eerder gestrande poging
tot toelichting op mijn kennelijk
onvolledige aangifte inkomsten
belasting '79.
Nu behoor ik tot de groep Neder
landers bij wie een verhoogde
hartslag valt waar te nemen, als
het woord belasting alleen al
wordt uitgesproken. Niet omdat
ik wat op mijn lever zou hebben
en actief zou deelnemen aan het
fraude-circuit. Nog los van de
vraag of ik dat zou willen; ik heb
geen flauwe notie hoe het zou
moeten.
Liever betaal ik een paar honderd
gulden te veel om van het "ge
doe" af tè zijn, dan dat ik de
strijd met de fiscus aanga. Mijn!
vader heeft me er om die reden al.
van beticht eén blaam op de fa
milienaam te werpen. Kom ik
hem fluitend in de stad tegen,
dan kan ik er vergif op in nemen
dat ie op weg is naar het belas
AMSTERDAM - De Amster
damse Effectenbeurs had dit
keer een slechte week, waar
bij vele winsten die vorige
week werden behaald voor
een belangrijk deel verloren
gingen. Ook Wall Street kon
liet goed zijn draai vinden,
want de hausse die vorige
week werd ingezet en déze
week aanvankelijk kon wor
den doorgetrokken, onder
ging dinsdag een scherpe
reactie. Volgens de industrië
le index van Dow Jones regi
streerde het koerspeil deze
week maandag plus 3, dins
dag min 12. woensdag plus 5
en donderdag min 7volledig
zonder lijn dus.
Behalve door een onzekere
beursstemming voor aande
len was de week ook geken
merkt door een emotionele
renteontwikkeling. De vorige
week in ons land al duidelijk
zichtbare renteëxplosie kreeg
nu zijn climax door een over
de gehele linie doorgevoerde
tariefsverhoging van een vol
procent door De Nederland-
sche Bank. Het was de eerste
verhoging sedert begin mei
vorig jaar, waarna vier maal
een discontoverlaging met
Het afgelopen jaar heeft op
het gebied van de belastin
gen meer dan ooit in het te
ken gestaan van de fraude.
Acties van de Fiscale Inlich
tingen- en Opsporingsdienst
werden uitgebreid, journa
listen en deskundigen schre
ven boeken over het onder
werp en W.J. van Bijster
veld deed in opdracht van
het ministerie van financiën
onderzoek.
De oud-directeur-generaal van
het ministerie van financiën,
de heer W.J van Bijsterveld,
onderzocht in de jaren 1976 V
m 1979 de omvang en de aard
van belastingfraude. Vorig
jaar werd een deel van zijn
rapport gepubliceerd. "Twee
van de drie belastingplichti
gen frauderen"! Zo luidden
de vette krantenkoppen.
Maar het was niet waar: het
rapport vermeldde dat van de
belastingplichtigen die in de
gelegenheid waren te fraude
ren, tweederde deel dat ook
werkelijk deed. Bovendien
had de uitspraak alleen be
trekking op ondernemers.
Het eerste bericht blijft ech
ter wel bij het grote publiek
hangen.
Door J. Booij
belastingadviseur
De integere belastingbetaler
gaat zich dan toch wat afvra
gen, "Ben ik nu de uitzonde
ring of is dat de fraudeur"?
„Ben ik de dief van mijn ei
gen portemonnaie"? Zo zijn
velen, die de volstrekte inten
tie hadden om de keizer te ge
ven wat des keizers is, in de
loop der jaren wat veranderd,
wat opgeschoven. Zij probe
ren iets: zij gaan op onder
zoek uit om legaal belasting
te vermijden of ze treden mis
schien wel eens een keer als
gelegenheidsfraudeur op. In
wezen is men met die ontwik
keling zelf hoogst ongeluk
kig. Mensen, die eenvoudig
niet op belasting kunnen be
sparen, omdat alles admini
stratief vast ligt, verbijten
zich intussen.
Belastingmoraal
De belastingmoraal heeft, zo
schijnt het, als symbolische
waarde afgedaan. Vrijwel ie
dereen in de huidige wel
vaartsstaat wil graag gebruik
tingkantoor. Hij lust "ze" zo ge
zegd wel rauw. en vecht voor zijn
"recht".
Waarschijnlijk is dat het meest ver
standig. Toch laat ik die beker
als het even kan aan mij voorbij
gaan.. Achter de belastingdienst
vermoed ik een omvangrijke sa
menzwering van mensen die het
eenvoudigweg vertik'ken mij te
begrijpen. Ik verkies de zenuw
behandeling bij de tandarts ver
een half procent werd doorge
voerd.
De nieuwe tarieven zijn nu voor
het wisseldisconto 9 procent
en voor het promessediscon
to 10,5 pet. Door de gebruike
lijke koppeling van de gewo
ne bankrente aan dit laatste
disconto met een maFge van
1,5 tot 2 pet betekent dit dat
de rente voor het rood-staan
bij banken nu 12 tot 12,5 pet
zal moeten bedragen. Maar de
meeste banken voerden vori
ge week weer een opslagrente
in van een half procent, zodat
in feite bankdebiteuren deze
week een rente zijn gaan beta
Voor de andere kant van de
medaille was weinig oog. De
belastingwetgeving is nog
steeds zo gecompliceerd, dat
veel mensen door de bomen
het bos niet meer zien en te
veel belasting betalen.
Daarover gaat het tweede en
laatste artikel dat belasting
medewerker J. Booij schreef
bij gelegenheid van de aan
gifte inkomstenbelasting
1980.
maken van de overheidsvoor
zieningen, maar is terughou
dend (of zelfs onhandelbaar),
als het op betalen aankomt.
De gedachtengang is dan als
volgt: als andere belasting
plichtigen niet evenredig aan
belasting bijdragen, dan hoef
ik niet zo nodig hun voor
beeld te volgen en kan ik be
ter letten op het behouden
van een zo hoog mogelijk net
to inkomen.
Zo kijkt iedereen spiedena
rond naar wat zijn omgeving
doet: wij zijn, zo gezien, de
gevangene van elkaar. Ieder
een zoekt voordeel op korte
termijn en op lange termijn
krijgt een ieder de rekening
gepresenteerd.
We praten en lezen teveel over
belastingontduiking. Het
nieuws in de couranten is bij
na altijd iets wat afwijkt van
het normale patroon. Correct
belasting betalen is géén
nieuws; een veroordeling we
gens belastingfraude wèl.
Hulpverlening
De sterk toegenomen ingewik
keldheid van de belasting
wetgeving heeft ertoe geleid,
dat vele belastingplichtigen
niet meer in staat zijn hun ei
gen fiscale boontjes te dop
pen. Met name is het de over
heid, die de belastingplichti
ge hulp-behoevend heeft ge
maakt. De aandacht van de
fiscus voor aanslagregeling
en controle is veel groter dan
voor voorlichting en hulpver
lening, hoe goed ook be
doeld.
De belastingadviseurs zijn er
om die grotere belasting
weerbaarheid te scheppen
Dat kost de rechtzoekende
belastingbetaler geld. Het
zou volstrekt redelijk zijn in
dien de eerst medeplichtige
voor deze situatie -de over
heid- zou zorgen voor een
wetswijziging, waarbij de ad-
vieskosten voor belastingza
ken ook voor particulieren
fiscaal aftrekbaar zouden
zijn. Op die wijze betaalt de
overheid méé aan kosten,
welke door haarzelf zijn op
geroepen.
Indien goede belastingadvi
seurs worden ingeschakeld,
leidt dat tot de gewenste si
tuatie dat niet meer belasting
wordt betaald dan strikt
noodzakelijk is. Het biedt
ook uitstekende perspectie
ven voor het zwaar belaste
ambtelijk apparaat, dat niet
meer wordt geconfronteerd
met onwetende, niet-begrij-
uit, boven ieder routineonder-
zoek van de belastingen. Niet dat
ik persoonlijk reden tot klagen
heb. Er mag dan wel eens een
brief niet beantwoord worden,
maar overigens is mij op dit vlak
door ambtenaren nooit enig
merkbaar onrecht aan gedaan.
Het is meer het systeem, dat me
hindert en waarvan de logica mij
duister is. De rest is irrationele
angst, maar daar kom je altijd het
moeilijkst vanaf.
len, gelegen tussen 12,5 en 13
pet.
Wel zijn de banken met De Ne-
derlandsche Bank in overleg
getreden om te bekijken in
hoeverre de opslagrente weer
ongedaan zou kunnen wor
den gemaakt. Een en ander
zal moeten afhangen van de
tarieven die op de goudmarkt
gelden en dat zal weer groten
deels afhangen van de hou
ding van De Nederlandsche
Bank tegenover de enorme
seizoensmatige tekorten
waarmede de overheid in het
voorjaar worstelt en de rente
ontwikkeling in het buiten-
pende burgers en met ge
brekkige aangiften.
De kleinere belastingplichtige
kan zich dan óók eens echte
fiscale hulpverlening permit
teren in de enorme ingewik-
r keldheid van onze belasting
wetgeving in wezen niet het
resultaat van de nimmer ein
digende strijd tussen de fis
cus en de "groten"? De zo
juist geschetste ingreep mag
niet worden losgezien van de
wettelijke bescherming (ten
behoeve van het publiek) van
het beroep van belastingadvi-
Revanche
Het blijkt, dat de aanleiding tot
frauderen in veel gevallen ge
zocht moet worden in de re
vanche-gedachte, opgeroe
pen door een vroeger on-
Nu was 1979 een wat bewogen jaar
geweest. Twee huishoudens wer
den tot één samengevoegd. Twee
huizen werden verkocht, één
nieuwe verworven en verbouwd.
Hypotheken werden afgekocht,
auto's de deur uitgedaan, de ene
baan werd ingeruild voor de an
der, studies werden aangevan
gen met alle (aftrekbare) kosten
van dien. En om dat allemaal
goed te regelen hadden we een
knipkaart bij de notaris. Ga daar
land.
De onverwachte rentestijging
die sedert eind januari de
nieuwe obligatie-index van
de Amsterdamse Beurs van
87,5 op 81,5 als laatste deze
week bracht, is grotendeels
voortgevloeid uit de enorme
rentestijging in de Bondsre
publiek, waar op sommige da
gen van deze week voor kas
geldleningen voor één maand
30 pet rente werd betaald. De
indruk bestaat echter dat de
Duitse geldmarkt nu eniger
mate tot rust is gekomen en
dat daar het ergste achter de
rug is.
rechtvaardig geachte behan
deling. De volgende maal zet
men ethische overwegingen
eenvoudig aan de kant. Het is
daarom verfrissend, dat de
vroegere hoogste chef van al
le belastingambtenaren Van
Bijsterveld nu aanbeveelt
'behoedzaam te zijn tegen
over de goedwillende belas
tingplichtigen" en "gematigd
op te treden tegen de met-
harde fraudeurs"
Het is soms onvoorstelbaar om
te zien, hoe -temidden van
een integer, hardwerkend
ambtenarencorps- sommige
inspecteurs zwaaiend met de
botte bijl of al muggeziftend
de soms groeiende belasting
mentaliteit om zeep helpen.
Verscherping van controle?
Prima, maar zorg er dan voor
dat houding en afdoening de
menselijke maat behouden.
als leek maar eens een aangifte
over opstellen.
Volgens een op mijn verzoek ge
maakte afspraak meldde ik mij 's
ochtend om half elf bij een vrien
delijke portier in het Belasting
kantoor. Ook de behandeld com
mies bleek niet het beest dat ik
verwacht had, maar uiterst ge
duldig, geruststellend en behulp
zaam. Er was niets bijzonders
aan de hand, ik had gewoon wat
Nu het ministerie van financiën
deze week een nieuwe staats
lening heeft afgekondigd met
een couponrente van 12 pet,
zal ook daarmede een voorlo
pige top in onze rentestijging
kunnen zijn bereikt. In het re
cente verleden bleken derge
lijke gedurfde hoge renteper
centages met destijds op 10 of
11 pet eveneens het sein tot
ontspanning. Maar veel zal af
hangen van de financiële ont
wikkeling van de volkshuis
houding, en die ziet er alsnog
zeer somber uit. Om op de
drempel van de verkiezings
campagne met impopulare
bezuinigingsmaatregelen te
komert is haast een onmense
lijke opdracht. De regering is
dan ook druk bezig het zeer
door te schuiven naar de nieu
we kabinetsformateur.
Ondertussen is nog niet duide
lijk in welke richting de rente
in Amerika zal gaan. Deze
week verlaagden weliswaar
de Amerikaanse banken hun
rente tot 18,5 pet, maar vele
financiers blijven hardnekkig
volhouden dat er binnenkort
percentages boven de 20 pet
zullen optreden. Ook de Cen
Reparatiewetgeving? Ook
goed (als er geen "overkill" in
zit). Maar haal er dan ook ge
lijk de onvolkomenheden uit,
waarvan de belastingplichti
gen het slachtoffer worden.
Het probleem van de belasting
ontduiking is voor een groot
deel terug te voeren tot een
typisch menselijke eigen
schap als egoïsme. De stel
ling, dat de fraude een ma
nier is om een motie van af
keuring uit te brengen jegens
de overheid, is minder ge
loofwaardig. De aldus be
spaarde belasting wordt im
mers later nooit aan goede
doelen afgedragen?
Om de belastingmoraal te ver
beteren zijn er, naar goed
ambtelijk gebruik, weer vier
commissies ingesteld. Het
gaat er echter niet om de
"dingetjes" niet helemaal begre
pen. Koffie werd geserveerd ter
completering van de goede sfeer.
Na een half uurtje was de zaak be
klonken en bleken de vragen
beantwoord. Ik werd in de jas ge
holpen en kon vertrekken in de
wetenschap dat een eventueel
onrecht hooguit aan mij zelf te
wijten was. Wederom immers
had ik rekeningen weggegooid
trale-Bankdirecteur Volcker
heeft weer gedreigd dat op
president Reagans bezuini
gingsprogramma niet te veel
door het Congres mag wor
den beknibbeld, wil er
werkelijk van een flinke ren
tedaling sprake zijn.
Zoals reeds opgemerkt was de
rentehausse van deze week
niet erg gunstig voor ie
koersontwikkeling *er beur
ze. De vorige week geplaatste
11,25 pet-lening van de
Bondsspaarbanken, waarop
tegen 99 pet kon worden inge
schreven, kon enkele dagen
niet eens verhandeld worden
en kwam pas op 95 pet tot een
eerste officiële notering.
Toch bracht de aankondiging
van een 12 pet-staatslening
enige keer in de markt en
werd als eerste reactie enig
herstel gesignaleerd. Doordat
de Beurs de prolongatierente,
die als basis dient voor de de
betrenten op effectenbezit,
ook met een vol procent ver
hoogde, ontstond er de ge
bruikelijke verkoopdruk van
beleggers die hun rode positie
by banken wilden verminde
ren. Vele aandelen die in de
afgelopen weken voor haus
maatschappelijke weerstan
den te analyseren, maar ook
en vooral om na te gaan wel
ke de menselijke weerstan
den tegen belastingheffing
zijn. Wat zijn de dieper lig
gende oorzaken?
Tegen de stelling, dat de totale
verloedering heeft toegesla
gen, moet krachtig worden
geprotesteerd. Dat doet aan
miljoenen onrecht. De ko
mende tijd moet benut wor
den om het begrip en ver
trouwen van veel belasting
betalers terug te winnen.
Het systeem, dat nooit eenvou
dig zal worden, moet in ieder
geval rechtvaardig zijn en de
ambtenaren moeten de wet
naar recht en billijkheid met
een menselijke aanpak toe
passen. Het opvijzelen van de
belastingmoraal is -nu nog-
een uitvoerbare zaak.
die bewaard moesten blijven en
andersom, en weer had ik op
sommige punten het systeem
volgens eigen logica toegepast
en als we dat allemaal zouden
doen, zou het een janboel wor
den. Met een zucht van verlich
ting verliet ik het gebouw, want
liever arm dan ongelukkig.
De teruggave is zodoende opnieuw
lager dan mogelijk zou zijn ge
weest, als ik maar beter had ge
luisterd naar alle ongevraagde
adviezen, waarmee strijdlustige
familieleden en collega's elk jaar
om deze tijd klaar staan.
Thuisgekomen de belastinggids
voor journalisten aangevraagd
en me voorgenomen het dit jaar
nog één keer beter te proberen.
Een gids die overigens nieuwe
narigheid niet uitsluit, getuige
het citaat uit Vergilius waarmee
de samensteller besluit: "Wat er
ook gebeurt, men kan elk lot
overwinnen, door het rustig te
dragen". TON VAN BRUSSEL
se-doeleinden werden ge
kocht werden hierdoor aan
geboden. Dit veroorzaakte
juist voor deze categorie flin
ke koersdalingen. Vooral het
financieringswezen moest te
rug. Ook al kon de NMB vorig
jaar nog 16 pet meer winst
boeken, Het meest verloor
echter Slavenburg waar door
ie ♦enderoperatie van de
"Yanse Crédit Lyonnais een
Koersdaling optrad van f186
Dp f 140. ABN moest terug
van f296 op ruim f280 en de
Nederlandsche Midden-
standsbank van f191 op
f185.
Onder de hypotheekbanken
verloor Westland-Utrecht
tien gulden, evenals Elsevier
NDU. Vijf gulden terug moes
ten ACF, Océ-Van der Grin
ten en Holec. Aandelen Ko
ninklijke Petroleum werden
deze week voor het eerst op
gesplitste basis verhandeld
maar weken per saldo nauwe
lijks van de aangepaste koers
af. Unilever kon door de
winststijging in 1980 rond
twee gulden aantrekken,
maar Heineken moest door de
winstdaling vorig jaar twee
gulden afstaan.
door
C. Wagenaar
