Nieuwe school voor butlers
Uitstervend beroep in Engeland nieuw leven ingeblazen
ZATERDAG 7 MAART 1981
PAGINA 21
Tekst:
Sjak
Jansen
Foto's
Lawrence
Harris
„Kin omhoog" zegt directeur Spencer tegen Paul. En Bartlett vertelt
hem nog eens hoet het dienblad recht te houden op één hand.
Pcnu gaat in de fout. Hij
schenkt over het randje. Leer
meester Bartlett schrikt en roept:
„Stop"
Paul luistert tegen aile regels in
een gesprek af van zijn baas.
Bartlett berispt hem vervolgens.
Een butler hoort discreet te
zijn
Een ware butler toont interesse in wat er op zijn dienblad en houdt het
derhalve hoog. Bartlett doet het voor, leerling Paul volgt het voorbeeld en
directeur Spencer kijkt toe.
Zoekt de traditione-
le Engelse butler
zich in eigen land
vrijwel suf naar
een „jolly good ho
me", in Japan en
Amerika daarente
gen hoeft de trou
we „James" maar
te kikken en hij
kan voor goed geld
aan de slag. De
butler heeft weer
toekomst. Vandaar
dat onlangs in het
Londense voor
stadje Dulwich een
nieuwe zondags
school voor Britse
butlers haar deu
ren heeft geopend.
Sjak Jansen ging
er een dagje kij
ken, nam kennis
van de fijne kneep
jes van het vak en
noteerde hoe meis
jes in een disco
theek amper van
een leerling—but
ler waren weg te
slaan en televisie
butler Hudson
flink roet in het
eten gooide. Een
reportage.
Kaarsrecht
Leerling Paul heeft zich ogen
schijnlijk gedegen op de op
dracht voorbereid. Want niet
alleen is, geheel volgens de
voorschriften, zijn haar pico
bello in orde en zijn colbertje
vlekkeloos wit, ook houdt hij
zijn lijf en hoofd kaarsrecht
en serveert hij de wijn van
rechts. Kortom: er lijkt geen
vuiltje aan de lucht.
Toch blijkt Paul falikant in de
fout gegaan. Voor de leek
weliswaar onzichtbaar, maar
voor „Pietje Precies" Bartlett
niet. De jongen heeft het
dienblad te hoog gehouden.
„Zo kan je meester onmoge
lijk zien wat er op staat",
wijst Bartlett zijn leerling
streng maar niet onvriende
lijk terecht. Maar anderzijds
steekt hij hem weer een
pluim op de hoed, omdat
Paul, door het blad zo hoog te
nouaen, interesse heelt ge
toond voor wat er op stond.
„Een goed teken", aldus
Bartlett. „Alleen", zegt hij,
„het was dus té hoog."
Misser
Paul had echter niet de witte
doek, die om de fles gewik
keld is, over het etiket mogen
laten vallen. „Hoe kan je
meester nu zijn goedkeuring
geven aan een wijn", vraagt
Bartlett ietwat narrig, „als hij
niet kan lezen wat voor wijn
het is?" Pauls zelfvertrouwen
wordt er kennelijk niet door
gesterkt, want prompt begaat
de jongen bij het inschenken
opnieuw een misser. Hij
schenkt over het randje en of-
schoop Bartlett begrip toont,
kan dat niet verhoeden dat
zijn hoofd de kleur krijgt van
een biet.
„We redden het wel", probeert
Bartlett hem op te beuren. „I
will iiicuve yuu a proper but
ler." Officieel staan daar 48
zondagen voor, maar Bartlett
voorspelt nu al dat hj zijn
klas in de helft van die tijd tot
butler zal klaarstomen. Di
recteur Spencer merkt dan
ook op dat er een strenge se
lectie is geweest. „Niet ieder
een wordt zomaar toegela
ten", zegt hij. „We letten er op
of je kan meekomen."
Portemonnee
Gelet wordt ook op je porte
monnee. De opleiding kost
750,-, een dikke 4000 gul
den, waarin begrepen een
maandsalaris voor als je na
de opleiding niet meteen een
werkkring vindt. Want een
baas kan Ivor Spencer je niet
garanderen, hoewel hij naar
eigen zeggen wel alle moeite
zal doen om er eentje voor je
te vinden.
Paul houdt het dienblad te hoog en zo betaamt het een butler niet. Want
zo kan de baas (in dit geval Ivor Spencer) niet zien wat de butler hem te
bieden heeft. Leermeester Bartlett wijst Paul terecht.
DULWICH - Triest, maar in Engeland zelf is de but
ler lang niet zo gewild meer. Kosten van levenson
derhoud en sociale lasten zijn er zo hoog geworden,
dat menige heer van „standing" zich vandaag de
dag geen butler meer kan veroorloven. Laat dus
staan een hele huishouding, zoals je die eertijds
nog veelvuldig in adellijke en welgestelde Britse
kringen kon aantreffen.
Tegenwoordig kan Bruin der
gelijke personeelskosten in
veel gevallen niet meer trek
ken. Althans in Engeland. In
het economisch volop
bloeiende Japan daarentegen
staat men te springen om
butlers. Om rechtgeaarde En
gelse butlers wel te verstaan,
die een oerdegelijke en „tra
ditional English" opleiding
hebben genoten.
Daar is niet alleen de welgestel
de Japanner tuk op. Ook in
kringen van Westduitse in
dustriëlen en Amerikaanse
miljonairs bestaat er vraag
naar. De butler geldt daar in
toenemende mate als een po
pulair statussymbool, waar
aan je een deel van je overtol
lige geld kunt besteden, dat
anders toch naar de belastin
gen gaat.
Het was eind vorig jaar, dat En-
gelands befaamde ceremo
niemeester Ivor Spencer,
goed gezien in de Londense
„high society", daar lucht
»ran kreeg. Aangezien het
hem al eerder was opgevallen
dat steeds meer mensen vol
gens de „highest standards"
wensen te leven, besloot hij
een school voor butlers op te
richten om zodoende een uit
stervend beroep nieuw leven
in te blazen.
Hoestsiroop
Inmiddels is het zover. Ivor
Spencer School for British
Butlers is onlangs van start
gegaan in Belair Mansion,
een oude kostschool in Dul
wich. Negen jongelui bege
ven zich elke zondag van
heinde en verre naar dit Lon
dense voorstadje om er de
lessen te volgen van Leslie
Bartlett, een butler in hart en
nieren. En dat al vijftig jaar,
aldus Bartlett in uitermate
beschaafd Engels.
's Ochtends, zo vertelt hij,
wordt er steevast theorieles
gegeven. Na de lunch leren
de leerlingen de fijne kneep
jes uit de praktijk. En dat zijn
er nogal wat. 't Klinkt over
dreven, maar wil een butler
zijn baas een glas wijn in
schenken, dan moet hij dat
ter rechterzijde van hem
doen.
Betreft de drank thee, geite-
melk of hoestsiroop, dan
mbet de butler dat links van
hem opdienen. En gaat het
om koffie, dan weer rechts.
Maar maak je daarbij van
slechts één hand gebruik,
dan moet je de andere op je
rug leggen, want een benge
lende hand die op dat mo
ment geen functie heeft,
druist tegen alle regels in.
Doodzonde
Het waarom daarvan hoef je
een butler niet te vragen,
want net als Bartlett zal hij
beleefd maar bondig ant
woorden: „Dat is gewoon een
gebruik. Al meer dan 250
jaar."
Het zal een butler trouwens een
zorg zijn waarom het citroen
tje met suiker van links moet
komen en de wijn van rechts.
Hij doet gewoon wat hem ge
zegd is. Immers, hij weet dat
hij een doodzonde begaat,
wanneer hij per ongeluk eens
de Wilde Havanna van links
aanreikt, terwijl dat van
rechts behoort.
Nee, butler zijn, is niet zo ge
makkelijk. Dat blijkt wel als
zeventienjarige Paul Keanes
van z'n leermeester de op
dracht krijgt de baas, in
wiens huid directeur Spencer
even is gekropen, een glas
wijn in te schenken.
De toast reikt Paul aan van links. En zo hoort het ook. Net als de niet
functionerende hand op de rug hoort. Die laat een butler niet
bengelen", aldus Bartlett.
Paul Keanes echter had de lie
ve som van 750,- er graag
voor over. En niet eens zo
zeer. zegt hij, omdat hij nog
altijd geen werk heeft, sinds
hij van school is. „Nee", zegt
hjj, „ik ken een butler. En
wat hij mij erover verteld
heeft, lijkt me wel. Veel ver
dienen en zo. Lekker naar
Amerika."
Dat je als butler iemands on
derdaan bent, zal Paul - ook
in een tijd waarin wordt ge
streefd naar gelijkheid tussen
iedereen - een zorg zijn. „Je
verdient goed", zegt hij, „en
ik dien mijn baas niet, maar
werk voor hem."
Paul maakt dus een duidelijk
onderscheid. Een vlieger, die
volgens directeur Spencer
niet opgaat. „Wat maakt het
nou uit", zegt hij, „of je als
butler iemand dient. Je moet
dat als een plezier ervaren.
Een winkelier vindt het toch
ook fijn om jou van dienst te
zijn wanneer jij boodschap
pen doet?"
Koning
„En", weet Bartlett. „het is niet
alleen bedienen. Je bent ook
een vertrouwensman. Er
wordt discretie en diplomatie
van je verlangd. En je bent
hoofd van de huishouding,
koning van het kasteel als het
ware. Bij alles wat er in het
huis gebeurt, houd je een vin
ger op de pols."
Die verantwoordelijkheid .s
volgens Bartlett heel wat
waard. „Bovendien", zegt hij,
„ben je als butler verzekerd
van een jolly good home.
Maar de andere kant van de
medaille is dat je dag en
nacht moet klaar staan. Het
kan gebeuren, dat je om zes
uur 's morgens al in touw
bent en je om elf uur 's
avonds nog een klus moet
doen. Dan kun je niet zeggen:
Baas doe het zelf maar."
Ivor Spencer: „Je moet altijd
vriendelijk en beleefd blij
ven, ook al is dat „with mur
der in your heart"
Aristocraat
Volgens Spencer is het flauwe
kul te veronderstellen dat het
aantal levensgezellinnen
voor een butler niet voor het
opscheppen ligt. „Bepaald
niet", weerlegt hij, „vergeet
niet dat een butler een per
fecte gastheer is en de enige
echte aristocraat in het hele
huis. Hij heeft gezag, een gro
te verantwoordelijkheid.
Stuk voor stuk zijn dat plus
punten, waarvoor een meisje
best wil vallen."
En Bartlett: „Het is net als bij
dokters. De enige goede dok
tersvrouwen zijn verpleeg
sters. Hier ook. De enige goe
de butlersvrouwen zijn huis
houdsters."
Leerling Paul Keanes heeft tot
nog toe echter gans andere
ervaringen. Bij een artikel
over de school voor butlers in
een Engelse krant, prijkte
zijn foto. Wat hele prettige ge
volgen had, zo vertelt hij,
want 's avonds in de disco
theek waren de meisjes niet
bij hem weg te slaan, zo inte
ressant vonden ze het. Weer
eens iets anders dan de flau
we grapjes die sommige ka
meraden over zijn butleram-
bities menen te moeten ma
ken. „Ik laat ze maar", ver
zucht Paul.
Hudson
Paul begrijpt die spottende
reacties overigens heel goed.
.Mensen hebben een ver
eerde vcorstelhnb van een
jutler", weet hij. Voor een
oelangrijk deel is dat te wjj-
.en aan Hudson, de butler uit
de veelbekeken televisieserie
'Upstairs, downstairs*.
Bartlett: „Hudson heeft ons
geen goed gedaan. Een veel
te autoritair en eigenwijs
baasje. In een echte huishou
ding zou hij niet worden
geaccepteerd. Binnen tien
minuten zou het hele perso
neel het met hem aan de stok
hebben."
En Paul Keanes ten slotte heel
olijk: „Oké, Hudson maakte
een saaie indruk. Maar je zag
hem in de tv—serie dan ook
uitsluitend wanneer hu aan
het werk was. En niet als hij
lekker ging stappen..."
