China
gaat
tering
naar de
nering zetten
moeden dat modernisering
in het voorgestelde tempo
niet realistisch was. Maar
kennelijk waren regering en
big business verblind door
de lange rijen nullen onder
de contracten".
nen genoeg om de capaciteit
van de hoogovens en cokes-
fabrieken te beperken. Maar
er is meer. De ligging van de
fabrieken is veel minder
gunstig dan op het eerste ge
zicht lijkt.
Industriële bronnen in Japan,
het land dat de meeste or
ders misloopt door dc bezui
nigingen, menen nu dat zelfs
met veel moeite geen slech
tere plaats had kunnen wor
den uitgezocht. De delta van
de Yangtze-rivier is moeras
achtig; nauwelijks een
plaats om zware fabrieken
te installeren. Bovendien
zijn de verbindingen met
Shanghai zeer slecht.
Op ongeveer 30 kilometer ver
wijderd van China's groot
ste stad Shanghai verrijst
het gigantische Baoshan
staalcomplex. Van de oor-
sponkelijke plannen voor
een produktie van 60 mil
joen staal tegen 1990, is ech
ter weinig over. Het Chinese
snoeimes heeft hier hard
toegeslagen: het tweede deel
van de bouw (kosten: 12 mil
jard gulden) is afgelast, en
het afbouwen van de eerste
fase is flink vertraagd.
Er is geen geld om de benodig
de installaties te kopen (in
Japan en West-Duitsland),
en de vraag naar staal is
voorlopig geslonken door de
teruglopende investeringen
in de zware industrie. Rede-
Die blindheid heeft beide par
tijen parten gespeeld. China
kan daarom toch een rede
lijk toeschietelijke houding
van Japan verwachten bij
de onderhandelingen over
schadevergoeding voor con
tracten die zijn geannuleerd.
Er zijn harde woorden ge
vallen. maar uit de recente
beslissing van Japan om de
hulp aan het grote buurland
voor dit jaar te verhogen
naar 600 miljoen gulden kan
Peking moed putten.
De korte afstand tot het indus
triële centrum Shanghai
geeft lage vervoerskosten
van het eindprodukt. Maar
het geeft ook een sterke ver
vuiling, een probleem waar
in China nu pas belangstel
ling voor ontstaat. De nabij
heid van de zee lijkt ook een
voordeel. Vervoer van
grondstoffen is immers het
goedkoopst over water.
Lijkt. Want bij nader inzien
vallen de voordelen zwaar
teeen.
.Terugkijkend", concludeert
het gezaghebbende Asia
week deze week dan ook „ge
ven veel Japanners toe dat
zij de Chinese plannen nooit
zonder een zekere graad van
scepticisme hadden moeten
accepteren, en dat zij op zijn
minst hadden kunnen ver-
door
Ruud Kreutzer
Veel werk in de Chinese
landbouw wordt nog
inel de hand gedaan.
De produktie van voedsel
kan daarom de snelle
bevolkingsgroei maar
amper bijhouden.
Invoer hele fabrieken voorlopig van de baan
Zulke stellige beweringen zal
een China-deskundige niet
snel voor zijn rekening ne
men: daarvoor is de economi
sche situatie in China zelf te
onzeker. Peking is begonnen
met een ingrijpende „aanpas
sing" - een eufemisme voor
een gigantische bezuini
gingsoperatie. De ambitieuze
plannen van de eerste dagen
na Mao's dood zijn al langer
verdwenen, maar pas nu lijkt
de harde wekelijkheid van
economische wetmatigheden
goed door te dringen. Kritiek
op de moaistische dwaashe
den bleek heel wat eenvoudi
ger dan het laten zien hoe het
wel moet.
De Chinese leiders hebben be
sloten de tering naar de ne
ring te zetten: het snoeimes
gaat diep in de overheidsuit
gaven. Vice-premier Yao Yi-
lin kondigde in een afgelopen
zondag gepubliceerde rede
een korting van 13 procent
aan in de totale uitgaven van
de staat: wel iets anders dan
„minder meer", zoals in Ne
derland gebeurt.
Liefde
De liefde voor een regime gaat
vaak door de maag. De steun
van de bevolking, na alle tur
bulente woelingen van de
Grote Sprong Voorwaarts en
de Culturele Revolutie sterk
aan erosie onderhevig, is al
leen te winnen met een suc
cesvolle economische poli
tiek. De vruchten daarvan
moeten niet pas voor volgen
de generaties te plukken zijn:
dat verhaal geloven veel Chi
nezen niet meer. Wat voor
aanpak ook gekozen moge
worden, dit moet het uit
gangspunt zijn. Zo niet, dan
komt de geloofwaardigheid
van het aangetaste commu
nistische regime ernstig in
gevaar.
De partijtop is derhalve als de
dood om de vooruitgang in
het levenspeil terug te draai
en, of te laten wegvreten door
ongecontroleerde inflatie.
Voor bezuiniging komen
daardoor posten als voedsel
subsidie (een jaarlijks bedrag
van 25 miljard gulden) en
steun aan de huizenbouw
niet in aanmerking.
Maar om de inflatie - officieel
op 7 procent, andere schattin
gen komen op het dubbele
daarvan - tegen te gaan is
maar een weg: het overheids
tekort moet beperkt. In 1980
was dat ongeveer 18 miljard
gulden, een negatief saldo
dat Peking helemaal wil weg
werken. Dan moeten andere
melkkoeien gevonden wor
den, en dit geval is dat de in
vesteringen in de zware in
dustrie en de defensiebegro
ting, die dit jaar voor de twee
de achtereenvolgende keer
verlaagd is.
Eerste doelwit van de snoei-
drift dus de uitgaven voor de
zware industrie, die bijna ge
halveerd worden. Mammoet
projecten, zoals de giganti
sche Baoshan-staalfabriek in
de buurt van Shanghai, wor
den halverwege in de ijskast
gezet. Een handelsinstituut
in Frankfurt schat dat in to
taal voor zo'n 5 miljard gul
den orders op de nominatie
trie, waar gebruiksgoederen
worden gemaakt, voorrang
geven. De lichte industrie
verbruikt minder energie dan
de zware industrie en brengt
sneller geld in het laatje, ook
door export. Verder levert de
lichte industrie veel meer ar
beidsplaatsen op: per gein-
vesteerde Yuan bijna drie
maal meer dan in de zware in
dustrie, zoals de staalproduk-
tie. En dat is met een geschat
te aantal van 20 miljoen
werklozen, een van de eerste
Kopzorgen van de Chinese
communisten.
De keus voor arbeidsintensieve
industrieën is voor een Derde
Wereld land voor de hand lig
gend. Het heeft in China ook
al opmerkelijke resultaten
gebracht in de vorm van aan
zienlijke groei in de produk
tie van gebruiksartikelen als
fietsen, horloges, textiel, ra
dio's, naaimachines en land
bouwwerktuigen.
„Zelden stond onze economie
er sinds 1949 beter voor dan
nu", aldus China's belang
rijkste econoom, vice-pre
mier Yao Yilin. Dat zegt ech
ter niet veel, want dc huis
houding van het land dat bij
na een miljard monden moet
voeden is sinds de bevrijding
nooit echt goed geweest. Het
beeld van de vooruitgang, dat
jarenlang is opgehouden,
blijkt een flinke dosis bedrog
te bevatten, zoals nu door dc
Chinese communisten wordt
toegegeven.
Files
Maar over de mate waarin het
roer om gegooid moet wor
den, zijn de opvolgers van de
Grote Roerganger Mao het
onderling niet eens. Daar
door komen er vanuit de par
tijtop allerlei tegenstrijdige
richtlijnen, en is er van on
derlinge coördinatie tussen
de verschillende ministeries
en provincies geen sprake.
Een Amerikaanse econoom
vergeleek die situatie met het
verkeer in een stad, waar de
stoplichten niet op elkaar zijn
afgestemd: voor elk kruis
punt ontstaan files en wordt
de doorstroming gestremd.
Betekent dit alles nu dat China
de komende tien jaar geen
volwaardige handelspartner
zal zijn voor het Westen? De
verwachting is dat de buiten
landse handel van China ook
in de komende magere jaren
zal blijven groeien. Met de
EG-landen is een daling te
zien, maar daar staat een gro
tere stijging tegenover bij de
Verenigde Staten (een ver
dubbeling in 1980 ten opzich
te van 1979) en Japan, Chi
na's belangrijkste han
delspartner. De totale in- en
uitvoer tussen Japan en Chi
na namen in 1980 met 41 pro
cent toe. dus ook bijna een
verdubbeling.
Vooral in de Bondsrepubliek
blijft het optimisme ongebro
ken Heinrich Weiss, h<N
baas van het bedrijf Schloe-
mann-Siemag AG, dat bij
doorgaan van het Baoshan
staal-complex een half mil
jard mark had kunnen weg
slepen, zegt ondanks dat
„De vooruitzichten op lange
re termijn blijven onveran-
le-d zoed"
Peking blijft doorgaan met een
groot aantal kleinere projec
ten, zoals het verbeteren van
hoogspanningskabels, olie-
exploratic. containerhavens,
mechanisatie van de land
bouw en allerlei gezamenlij
ke ondernemingen in de
comsumptie-goedcren. Voor
Westerse bedrijven zit er niet
veel anders op dan te hopen
dat „geduld wordt beloond",
zoals de leiding in de Chinese
hoofdstad de teleurgestelde
zakenmensen op het hart
drukt.
DEN HAAG - Er valt nog weinig met zekerheid
te zeggen over de economische gevolgen van
de ruzie tusen Nederland en de Volksrepu
bliek China. De effecten van de maatregelen
die China zal nemen worden pas op wat lange
re termijn zichtbaar. Maar dan nog zitten we
met de vraag: hoe zou het eruit zien zonder die
maatregelen? Is het waar, dat er de komende
tien jaar toch nauwelijks iets te halen valt in
het Rijk van het Midden, zoals in regerings
kringen te beluisteren is.
De fabricage van motoren voor kleine landbouwmachines in een fabriek builen Shanghai. Dit soort
activiteiten op kleine schaal krijgen voortaan voorrang boven grote prestige-projecten
De olieraffinaderij van Shengli.
Hier zouden nog zes fabrieken
voor plastic en kunstrubber wor
den gebouwd.
staan om te worden ge
schrapt of uitgesteld. Vooral
Japanse zakenlieden zien dit
met lede ogen aan, omdat van
hen de meeste orders de prul
lenbak in verdwijnen.
Het uitstellen van het voor af
gelopen winter aangekondig
de 12e Partijcongres en van
een langverwachte zitting
van het Centrale Comit duidt
op tegenstellingen binnen de
Chinese top, die de onzeker
heid over de nieuwe econo
mische politiek verder aan
wakkert. Nog altijd moet
sterke man Deng Xiaoping
rekening houden met serieu
ze oppositie. Volgens sommi
gen neemt deze de laatste tijd
eerder toe dan af.
Walt Disney
Op het eerste gezicht lijkt Chi
na terug te keren naar de ex
treme angst voor afhankelijk
heid van het buitenland, die
kenmerkend was voor Mao's
hoogtijdagen. Tijdens de Cul
turele Revolutie was import
van buitenlandse technologie
taboe, en zoiets als nationaal
verraad. Maar het grote ver
schil tussen toen en nu is dat
de beperking van het kopen
van Westerse know how mo
menteel niet wordt ingege
ven door ideologische over
wegingen. Het is een bittere
noodzaak, veroorzaakt door
gebrek aan geld n door een
tegenvallende olie-produktie.
Bovendien is er al te veel veran
derd: de reclameborden zijn
niet meer weg te denken uit
de steden, de fabrieken zijn al
overgeschakeld op het ver
vaardigen van Walt Disnev-fi-
guurtjes. en de koopdfang
naar televisies en andere ge
neugten van de industrile sa
menleving is niet te ver
zadigen
China is potentieel een olic-ex-
porteur, maar de produktie
blijft sterk achter bij de plan
nen die aan de schrijfbureaus
in Peking zijn ontworpen.
Gehoopt werd, dat China dit
jaar en volgend jaar aan Ja
pan 365 miljoen vaten olie
zou kunnen leveren. Dat zou
13 procent zijn van Japan's
oliebehoefte. In werkelijk
heid kan dit jaar slechts 61
miljoen vaten leveren, en de
produktie zal naar verwach
ting de komende jaren nog
verder afnemen.
Het optimisme over de olie is
veel te groot geweest. Daar
door is het aanboren van an
dere energiebronnen, met na
me kolen, verwaarloosd. Ook
is er nogal verkwistend om
gesprongen met dc naar bo
ven gehaalde olie. De gevol
gen van deze misplanning
zijn aanzienlijk. Zonder olie
staat de hele chemische in
dustrie droog - vandaar het
opzeggen van de contracten
voor de aankoop een aantal
complete installaties in Ja
pan.
Maar een nog ingrijpende ge
volg is het mislopen van olie-
inkomsten. De grote contrac
ten met Japan waren geba
seerd op het idee, dat China
hele fabrieken zou kopen in
ruil voor olie, waar Japan een
schreeuwende behoefte aan
heeft.
Die droom is voorlopig aan dui
gen, hoewel er druk wordt
gespeculeerd dat Japan even
tueel bereid zou zijn China te
helpen met leningen en olie,
zodat de contracten voor vier
petrochemische projecten
gered kunnen worden. Dc
speciale afgezant van Japan
Saburo Okita, die China on
langs bezocht om over de be
dreigde contracten te onder
handelen, zinspeelde vorige
week op die mogelijkheid
Voor China is dat interessant,
omdat deze industrie veelal
grondstoffen levert voor de
lichte industrie en kunstmest
voor de landbouw.
Licht
Behalve aan de landbouw wil
Peking aan de lichte indus-
