'Er
gaan
klappen vallen'
De afsluiting
van de
Breestraat
en de
gevolgen
voor de
middenstand
ZATERDAG 7 MAART 1981
Op het oog lijkt het
er allemaal weer ty
pisch Leids aan toe
te gaan. In de volks
mond is dat ook een
vaststaand feit. Want
wie doet dat nou,
eerst een straat asfal
teren en krap twee
jaar later de boel
weer opengooien
omdat er ineens ka
bels en een riool de
grond in moeten. En
als het dan nodig is,
waarom niet tegelijk
met pakweg het
Noordeinde of Kort
Rapenburg? Beter
'éen keer een chaos
dan maanden, zo
niet jaren achtereen.
Die vlieger gaat niet op. Want, legt ambtenaar Iestra, coördinator
van de werkzaamheden uit: "Twee jaar geleden werd er min of
meer spontaan beslist de Breestraat te asfalteren. En dat was drin
gend noodzakelijk, want door het tweerichtingverkeer groeiden de
verkeers- en lawaaioverlast de winkeliers en bewoners boven het
hoojd. Niet zo gek natuurlijk als je bedenkt dat er alleen al zo'n
zestig bussen per uur door de Breestraat denderen. Door die tijde
lijke asfaltlaag kon de overlast tot een minimum worden beperkt."
Iestra heeft het met nadruk over tijdelijke asfaltlaag omdat vol
gens hem meteen al vaststond dat de laag eenmaal weer verwij
derd zou moeten worden. "We praten tenslotte al achttien jaar over
een riolering. Maar die plannen konden twee jaar geleden niet
worden uitgevoerd omdat we toen nog met de marktenroute (de
route Botermarkt - Vismarkt - Aalmarkt - Boommarkt) openlagen.
Het verkeer had dan echt geen alternatief meer gehad als ook de
Breestraat was opengebroken."
r geen geld" zegt Iestra met
En het is nu of nooit wat de gemeente betreft, want de asfaltlaag is
inmiddels al aan flarden gereden. Overeen half jaar zou de Bree
straat een zandbak zijn geworden. Daarom moeten we er nü iets
aan doen" zo luidt Iestra's verklaring.
Om het allemaal wat verwarder te maken: het ziet ernaar uit dat
het Kort Rapenburg op zijn beurt ook voor het verkeer wordt afge
sloten, echter pas als de Breestraat weer 'schoon' is. De overklui
zing van het Kort Rapenburg staat zowat op instorten. Tevergeefs
hebben instanties als het Leids City Centrum, de Stichting Leidse
Binnenstad en het Koninklijk Nederlands Ondernemers Verbond
er op aangedrongen dit karwei gelijk mee te nemen met de Bree-
straat-operatie. Want het heeft zo weinig zin om de ene belangrijke
straat dicht, de andere open te hebben. Geen onlogisch besluit van
de gemeente om beide straten afzonderlijk aan te pakken? "We
hadden ze best gelijk willen afsluiten" geeft Iestra toe. "Maar toch
hebben we bewust gekozen voor deze fasering. Want de inspraak
over het Kort Rapenburg is nog niet rond. We weten bijvoorbeeld
nog niet of het Kort Rapenburg weer wordl opgegraven of niet.
Bovendien, dat karwei gaat zeven maanden duren en dat van de
Breestraat neemt feitelijk maar twee maanden in beslag".
Tekst:
Miep de Graaft
Zó zal de verkeers
stroom zich voorlopig
door het centrum moe
ten worstelen.
Foto:
Jan Holvast
LEIDEN - De Bree
straat krijgt weer een
opknapbeurt en dus
kan het verkeer deze
levensader van de
Leidse binnenstad
voorlopig beter mij
den. De klanten daar
entegen dienen wel te
blijven komen. Maar
doen ze dat ook? En
waarom moet de Bree
straat nu ineens weer
dicht? Nog maar nau
welijks bestraat in '77
werd de Breestraat het
jaar daarop plotsklaps
geasfalteerd. En nu,
twee jaar later, moet er
weer een operatie
plaatsvinden. Ten eer
ste omdat er allerhan
de kabels en leidingen
de grond in moeten.
Ten tweede omdat er
na achttien jaar praten
de Breestraat wordt
verrijkt met een heuse
riolering. Vandaar dat
de drukke straat tot
half mei gedeeltelijk
en daarna twee maan
den helemaal moet
worden afgesloten.
Een afsluiting met ha
ken en ogen, die ge
paard gaat met de no
dige kopzorgen. Voor
de gemeente haar
soms kronkelig over
komende beleid, voor
de politie haar ver
keer, de middenstand,
klanten en de belan
genverenigingen
hun bemoeienissen.
De betrokkenen aan
het woord.
"De totale werkaktiviteiten du
ren dus langer, maar de over
last is veel en veel minder.
Want het Kort Rapenburg
kan al dié tijd wellicht ge
deeltelijk openblijven en an
ders waren beide straten ze
ven maanden potdicht geble
ven. Daarbij komt nog, als
het Kort Rapenburg wordt
opengebroken moet het Gal
gewater eerst dicht zijn. En
dan zou het Breestraat-kar-
wei te lang worden uitge
steld."
Kortom, haken en ogen.
Haast
De vernieuwingsoperatie was
halverwege vorig jaar al voor
zichtig aangekondigd. Toch
duurde het tot om precies te
zijn 26 januari van dit jaar
voordat het tot de Breestraat-
winkeliers begon door te
dringen dat er 'iets' te gebeu
ren stond. Middenstander
Van de Burgh wat veront
schuldigend: "Weet u wat het
is, je staat niet met je neus op
de feiten. Je hebt het altijd
druk met je zaak. Dan ineens
dringt het tot je door, maar
dan ben je eigenlijk al te laat
met reageren. De gemeente?
Nee, die heeft niets van zich
laten horen. Wij hebben bij
haar aan de bel getrokken".
Desondanks ging hij niet bij de
pakken neerzitten. Met enke
le collega-winkeliers werd
door Van de Burgh in alle
haast een tijdelijk comité in
het leven geroepen om de
werkzaamheden te begelei
den. Ook konden de winke
liers nog bij elkaar worden
getrommeld. En een al even
haastig opgezette enquête
leerde dat de winkeliers vóór
uitvoering van het werk in de
maanden augustus/septem
ber waren. Een uitspraak die
later tot veel verwarring leid
de. Tijdens de vergadering
bleken de meningen radicaal
te zijn gewijzigd. Die avond
stemden de winkeliers toe in
het plan van de Begeleidings
commissie Openbare Werken
om het karwei nog vóór de
bouwvakvakantie te hebben
afgerond. Achteraf fronsen
de winkeliers hun wenkbrau
wen bij het begrip bouwvak
vakantie. Immers, voor het
eerst is er dit jaar geen afge
ronde periode waarin de
bouwvakkers op stap gaan.
Iestra zegt dat er voor het
rayon Leiden wel degelijk
een vaste afspraak is: de
bouwvak zou in de periode 12
juli-2 augustus gaan vallen.
Voor die lijd kan er weer wor
den gereden op de Bree
straat. "Tenminste, dat is het
streven. Maar we houden er
niet zo fanatiek aan vast. En
de echte toplaag van het as
falt kan pas daarna worden
aangebracht, omdat het asfalt
zelf eerst moet besterven".
Nog kan het verkeer, zij het met moeite, de belangrijkste levensader
de binnenstad passeren.
Klappen
Van de Burgh voorziet duide
lijk problemen voor de mid
denstand. "Het werk moet
gebeuren, dat heb je te accep
teren. Maar dat er onder de
middenstand klappen gaan
vallen, dat is een duidelijke
zaak. Neem nou het middel
ste gedeelte van de Bree
straat. Hoe moet je die win
kels daar bereiken? Dat is nu
al een probleem. Laat staan
als ze met de riolering begin
nen. Het is hun eigen schuld
hoor, want die winkeliers sla
pen. Ze zijn er toch bij als ze
hun zaken onbereikbaar ma
ken? En dat de klanten weg
blijven is logisch. Als je kunt
kiezen tussen een winkel in
de Haarlemmerstraat en die
opgebroken troep hier om
een jurkje te kopen, nou, dan
is het toch duidelijk waar je
naar toe gaat? En de gemeen
te houdt nu eenmaal geen re
kening met je klanten."
Hij verwacht weinig heil van
het gemeentelijke potje voor
middenstanders die door de
stadsvernieuwing in de Knel
komen. "Nee, dat potje
schijnt schoon op te zijn. Bo
vendien, hoe toon je aan dat
je inkomen beneden die
29.000 is gezakt? Nee, de
Noordeinde-winkeliers heb
ben om financiële steun ge
vraagd maar zij hebben ook
nul op request gekregen.
De eigenaar van snackbar City,
Koet, verwacht evenals zijn
collega middenstander dat
de afsluiting de nodige gevol
gen zal hebben voor de om
zet. "Eten doen ze toch wel"
stelt hij vast. "Maar dat het
minder zal worden, ja, dat is
zeker. Het is een strop Wat
mij nu interesseert is: hoe
ziet die Breestraat er straks
uit, als 'ie een paar maanden
in het slop heeft gezeten? Als
we er nu wat voor terugkrij
gen in de vorm van betere
verlichting, trottoirs en alsje
blieft éénrichtingverkeer..."
Lunchroom-eigenaar Van der
Steen van 'Aurora' ziet als be
langrijkste oorzaak voor een
teruglopend klantental de
bus die de Breestraat moet
gaan mijden. "Ze gaan de sin
gelroute volgen heb ik ge
hoord. Dus niet alleen wij,
maar ook de omliggende stra
ten zullen daar last van heb
ben. Ja, we zullen het wel
merken. Maar om te stellen
dat er zaken door op de fles
gaan... ik denk maar zo: als je
afhankelijk bent van die twee
maanden draai je als midden
stander toch al niet al te
best."
Van de Burgh betreurt het dat
hij als woordvoerder geen
klacht heeft gehoord van zijn
collega's. "Want ze hoeven
maar te bellen en ik geef hun
klachten door aan de ge
meente. En echt, dan komen
die ambtenaren er meteen
aangerend. Maar denk maar
- niet dat je wat van ze hoort.
Eigen schuld, denk ik dan. Ik
ben tenslotte geen kloek.
Maar dat er angst is onder de
middenstand hier, dat is dui
delijk. Dat is ook uitgespro
ken tijdens de vergadering.
Er werd toen gezegd: laat het
alsjeblieft zo snel mogelijk af
gelopen zijn. Maar ik houd
m n nart vast. Kijk eens naar
de Hooigracht, naar dc He
renstraat, hoeveel maanden
hebben die straten niet open
gebroken gelegen? Terwijl
het uiterst belangrijke routes
zijn. Ik zie het hier ook maan
den openblijven. Wat dat be
treft hadden ze beter pas na
de bouwvakvakantie kunnen
beginnen. Want 3 oktober is
hier in Leiden een heilige
dag. Reken maar dat ze dan
klaar waren geweest. Net zo
als vorig jaar op het Noord
einde de straat er op 3 okto
ber ineens keurig bijlag."
Ambtenaar Iestra zegt dat alle
zeilen worden bijgezet om
het karwei zo snel mogelijk te
klaren. Alle materialen zijn al
gekeurd - iets dat vorige jaar
op de Hooigracht achterwege
bleef. De materialen werden
tijdens de werkzaamheden
afgekeurd. Mede daardoor
bleef de Hooigracht langer
opgebroken dan was ge
pland. Het werk zal in ploe
gendiensten worden verricht.
Het enige dat een snelle vol
tooiing kan ophouden zijn
eventuele archeologische
vondsten.
Politie
Voor de politie is het ook puz
zelen geblazen. Woordvoer
der Van der Sleet: "Er is zo
wat geen alternatieve route
voor de Breestraat. Het is de
belangrijkste verkeersader
die je voor het centrum hebt.
Waar we het verkeer moeten
laten? Ik denk dat het alle
maal wel goed gaat als de
straat maar niet dichtslibt
met geparkeerde auto's. En
we denken er nu over van de
marktenroute voor bussen
tweerichtingverkeer te ma
ken. Want zowel de buson
derneming als de midden
stand wil die bus niet kwijt."
Echt grote moeilijkheden door
de verkeersdruk verwacht
Van der Sleet (nog) niet.
"Nee, als ze een paar dagen
oponthoud hebben zoeken
de Leidse automobilisten
vanzelf een andere weg. Dat
kun je nu al merken. De
Hooigracht, of de singels.
Grappig."
De Leidse politiemannen heb
ben opdracht op hun route in
elk geval de Breestraat aan te
doen, en foutparkeerders re
soluut weg te slepen. De ge
volgen zijn merkbaar. Sinds
16 februari, de dag waarop
met het Breestraat-karwei
werd begonnen, is een veer
tigtal voertuigen wegge
sleept. Ook de automobilist
die deze week een briefje op
zijn Eend had gestopt: "Blijf
met je handen van deze auto
af' werd niet ontzien.
Dc enigen voor wie een uitzon
dering wordt gemaakt zijn de
Leidse trouwlustigen.
Bruidsparen die gaan (aanre
kenen krijgen naast de felici
taties een bcwijsje mee dat de
auto even bij het Stadhuis
mag 'staan.
Na het werk
Winkeliers en hun belangen
vereniging het Koninklijk
Ondernemers Verbond kij
ken reikhalzend uit naar de
dingen die nó het werk gaan
gebeuren. De winkeliers heb-
ben de gemeente inmiddels
laten weten sterk tegen twee
richtingverkeer op de Bree
straat te zijn gekant. (Van de
57 waren er 53 tegen). "Deze
panden zijn niet op zwaar en
veel transport gebouwd" zegt
Van de Burgh. "Bovendien,
dat tweerichtingverkeer zou
een tijdelijke zaak zijn tot de
marktenroute hersteld was.
En nu willen ze het stilletjes
zo houden. Maar het kost ons
klanten."
Ook het verhaal van het KNOV
gaat pas spelen na de opera
tie. Voorzitter Van Velzen:
"We hebben nu een opinie
peiling gehouden omdat we
juist de situatie als de Bree
straat klaar is op de korrel
willen nemen. De parkeer
plaatsen, de situering van de
markt, één- of tweerichting
verkeer - dat soort zaken
moet nog door de raad. En de
winkeliers is nog nooit wat
gevraagd."
Voor Van Velzen is het een uit
gemaakte zaak dat de winke
liers hun omzet zullen zien te
ruglopen ten tijde van de op
brekingen. "Er zal ingeleverd
moeten worden. We moeten
door de zure appel heenbij-
ten. al kan het voor enkele
middenstanders de laatste
druppel zijn die de emmer
doet overlopen." Het Ver
bond bemoeit zich niet daad
werkelijk met de dagelijkse
gang van zaken. "Wfi vinden
dat een taak van de onderne
mers zelf. Bovendien, die op
brekingen veranderen per
dag. Ik hoop dat de onderne
mers de moeilijkheden in
goed overleg met gemeente
werken zullen oplossen. Wel
hebben we er bij de gemeen
te zelf op gehamerd dat als er
bijvoorbeeld gas of elektrici
teit moet worden afgesloten
dat tijdig wordt aangekon
digd. Dan krijg je een keurig
briefje terug, maar of het
helpt?"
Van Velzen ziet in gedachten
het verkeer zich door de stad
heenworstelen. "De hele
streng station - Leiderdorp
wordt afgeknepen. Dat zal
overal merkbaar zijn. Je
krijgt overal afschuwelijke si
tuaties. Maar ik zeg niet dat
stadsvernieuwing niet moet
doorgaan omwille van het
verkeer."
Het Leids City Centrum is de
enige 'partij' die geen ant
woord wil geven op de ^raag
of, en zo ja welke, consequen
ties de opbrekingen voor de
middenstand zullen hebben.
Voorzitter Van Egmond.
"Nee, ik ben niet van plan op
uw vragen een antwoord te
geven. Ze verdraaien je woor
den toch maar. Goedenmid-
dag."
Einde
De optimist die denkt dat na de
chaos (recentelijk) op het
Noordeinde, (nu) op de Bree
straat en (straks) op het Kort
Rapenburg de binnenstad
weer rustig wordt zal bedro
gen uitkomen. De plannen
voor de komende jaren lig
gen al vast. Kortweg komen
ze erop neer dat elke straat
die de binnenstad rijk is nog
moet worden aangepakt. Van
Velzen daarover: "En dan
kryg je situaties dat je denkt:
lkten we nu meer eeri witte
fietsenplan uitvinden
Ambtenaar Iestra ziet dat heel
anders. "We werken juist op
een dusdanige manie- i. t fi
les in elkaar past. Ook bij de
Breestraat is die manier van
verken al toegepast. We heb-
bt
le verkeersomleiding via de
marktenroute. Natuurlijk,
elk werk geeft overlast, maar
we trachten echt dc bereik
baarheid en overlast op de
Breestraat tot een minimum
te beperken. Daarvoor is er
voortdurend overleg tussen
de gemeente, politie, dc nuts
bedrijven, winkeliers, bewo
ners. het LCC. de Begelei
dingscommissie Openbare
Werken. Daar hebben we on
ze handen vol aan."
loc het ook z.j Leiden is en
