'Het is bedoeling
dat we onszelf
overbodig maken'
Dokter Kortmann
(75) denkt nog
niet aan stoppen
Het is jammer dat
sommige politici
niet kunnen blozen
CorLastnieuwe burgerraadsman:
INDUSTRIËLEN BLU MET
PLANNEN SCHUTTERSVELD
D'66 NIET TE SPREKEN
OVER INSPRAAKPLANNEN
VRIJDAG 6 MAART 1981
LEIDEN - Vijfenzeventig jaar
jong. Vijftig jaar huisarts en dc
stethoscoop nog steeds niet aan
de wilgen gehangen. Ieder ander
mens zou na zo'n loopbaan van
een welverdiende rust genieten,
maar dokter Kortmann peinst
daar niet over.
Onlangs zei de cardioloog nog te
gen hem, dat de beste methode
om'een hartinfarct te vermijden
lang, rustig en met plezier
werken is. Dat is nu zijn devies
geworden. Hoewel zijn vrouw
het leuk vindt, dat haar man nog
zo opmerkelijk actief is, kan ze
het toch niet nalaten om ook het
laatste zinnetje van de cardio
loog voor hem te herhalen "en
langzaam afbouwen". Kortmann
doet alsof hij dat laatste niet
heeft gehoord en nipt rustig aan
zijn glaasje.
Vandaag is het precies vijftig jaar
geleden dat Kortmann als (huis-
)arts, met de bul onder zijn arm,
trots de Leidse medische facul
teit verliet. Het volle leven in. De
eerste 'praktijk' begon hij in een
pand aan de Hogewoerd. Daar
naast volgde hij nog een cursus
van drie maanden voor anaesthe-
sist. Hij schudt zijn hoofd. "De
tijden zijn wel veranderd, daar
staat nu minstens driejaar voor",
zegt hij hardop denkend. Toch
hebben het Elisabeth Zieken
huis en de voormalige orthopedi
sche Anna-kliniek lang van zijn
kwaliteiten als narcotiseur ge
bruik mogen maken.
Kortmann: "Het was hard aanpo
ten. 's Morgens om zeven uur
werd er met het spreekuur be
gonnen". Voor ziekten, die nu
praktisch allemaal zijn uitgeban
nen, moest ik in de weer komen.
Tyfus, tuberculose, roodvonk en
ook difterie behoorden tot de
meest gevreesde ziekten in die
tijd. Vooral in de oorlog zijn daar
veel mensen aan overleden".
"Nu leggen we ons veel meer toe
op de preventie. Bij mazelen bij
voorbeeld zijn er nauwelijks nog
complicaties te verwachten. De
psychische begeleiding is ook
veel meer op de voorgrond geko-
Op de vraag, of hij de vernieuwin
gen doorvoert in zijn eigen prak
tijk, zegt hy taktisch: "Uit het
verleden bewaar ik het goede en
het tegenwoordige moet je op
juiste waarde schatten". Hij
wacht even voordat hij verder
gaat. "De praktijk is veeleisender
geworden. De alleswetende ge
neesheer bestaat niet meer. De
mensen lezen Libelle, Margriet,
kranten en kijken televisie en
blijven op de hoogte van de ont
wikkelingen, terwijl ze vroeger
niets wisten. Het prikkelt mij wel
om het beste te geven wat er is".
Tegenwoordig stapt Kortmann om
negen uur in zijn auto om op
huisbezoek te gaan. Hij heeft
zich de laatste tijd vooral op de
bejaarde patient toegelegd. Vlak
voor de oorlog verhuisde hij met
zijn praktijk naar de Lorentzka-
de. Daar woont en werkt hij nog
steeds. Hij zit in die buurt ook in
een aantal besturen van bejaar
deninstellingen. Dat is zijn lust
en zijn leven. "Ik hou van organi
seren en management", veront
schuldigt hij zich. "Toen ze een
paar jaar geleden in verpleeghuis
"Wijkersloot" er niet in slaagden
een geneesheer-directeur te vin
den en vroegen of ik dat tijdelijk
wilde doen, heb ik gretig 'ja' ge
zegd. Het is toch een uitdaging
om zo'n 'tent' goed te laten draai-
En, of Kortmann nog niet genoeg
te doen had naast zijn praktijk
werkzaamheden, stortte hij zich
ook nog eens op het leraarschap.
Eenenveertig jaar heeft hij aan
komende leraressen van de Ka
tholieke Huishoudschool les ge
geven. Hij gaf daar de vakken so-
ciale geneeskunde, anatomie en
voedingsleer.
En wie hem dan nog niet kent. De I
dokter is ook zeventien jaar als
gemeenteraadslid in de weer ge
weest. Van 1955 tot 1963 trad hij
op voor de toenmalige KVP. Ver-
genoegzaamd aan het laatste
restje van zijn drankje toegeko- J
men, zegt hij: "Mooie tijd". Kort
mann wil niet echt herinnerin-
gen ophalen. Hij vindt dat hij bij I
de tijd moet blijven. In de ge-
meentelijke verkeerscommissie
wordt de zetel van de Koninklij-
ke Nederlandse Automobiel
Club (KNAC) nog steeds door
hem bezet. "Is niet aan leeftijd
gebonden hè?", zegt zyn vrouw
plagend. Van paaltjes in de stad
is hij geen voorstander. Heime
lijk heeft hij deze ziekte 'palitus'
genoemd.
Als we nog even op zijn praktijk
terugkomen, blijkt ook nog eens
dat hij daar zes in plaats van de
gebruikelijke vijf dagen mee be
zig is. Zaterdagmiddag houdt
dokter Kortmann nog een kort
spreekuurtje, zoals hij dat zelf
noemt. Zijn vrouw knipoogt.
"Kort bestaat niet in de gedach-
tenwereld van mijn man hoor".
We zijn anderhalf uur verder als
eindelijk de 'vrije tijd' boven ta
fel komt. Kunst en reizen wor
den gelijkelijk over de uren ver
deeld. "Ik ben een enthousiast
Dokter Kortmann: Wanneer ik stop, staat in de sterren gesch
autorijder. En een Volkswagen
met die luchtgekoelde motor
start altijd. Ja. in Moskou ston
den ze wel een beetje raar te kij
ken. Maar je moet dit soort din
gen ondernemen om jong te blij
ven. Mensen die geen tijd heb
ben, delen hun leven verkeerd
Op zijn feest zal onvermijdelijk de
vraag worden gesteld: "Kort
mann, kerei wanneer stop je er
nu mee?". Hij is er op voorbe
reid. "Dat staat in de sterren ge
schreven", zal d^n zijn antwoord
luiden.
SASKIA STOELINGA
"Papier kan niet blozen",
schreef tweeduizend jaar ge
leden Marcus Tullius Cicero,
politicus in het oude Rome.
Hij kon natuurlijk niet weten
dat in september 1978 PvdA
en VVD een gezamenlijk Col
lege programma onderteken
den dat, in een roodviolette-
gekleurd kaftje gestoken, een
diepe blos van schaamte lijkt
uit te stralen, die zijn woorden
logenstraft. Ik kan aan zijn
woorden ook nog wat toevoe
gen: "Sommige politici kun
nen helaas ook niet blozen,
hoewel daar alle reden toe zou
zijn."
Schaamte dus, maar waarvoor?
Het Collegeprogramma zelf
geeft daartoe geen aanleiding.
Integendeel. Ik acht de in
houd ervan een verstandige
catalogus van prioriteiten.
Zoals bekend kan mijn fractie
met vele beleidsvoornemens
instemmen: "Op korte ter-
mijn wordt een economisch
beleidsplan opgesteld". - "ac
tieve medewerking wordt
verleend aan de totstandko
ming van een eerste parkeer
garage". - "voor de aangewe
zen belastingen worden de
minimumnormen in acht ge
nomen," enz. Daar waar het
Collegeprogramma sterk af
wijkt van het standpunt van
mijn fractie, heeft het College
het primaat van het gezonde
verstand gesteld en het CDA-
standpunt overgenomen.
Ik doel hier natuurlijk op de
Stevenshof. Reeds jaren be
pleit mijn fractie snelle be
bouwing van deze polder om
de huisvestingproblemen
grootschaliger aan te kunnen
pakken. Pas bij gelegenheid
van de laatste begrotingsbe
handeling proclameerde
PvdA-fractue voorzitter Pe
ters de radicale koerswijzi
ging van het Collegebeleid:
waar VVD-er Kuyers en hij
de Stevenshofbebouwing in
het Collegeprogramma de
laagste prioriteit hadden ge
geven, kreeg deze nu de hoog
ste urgentie. Eindelijk.
Schaamte zei ik. Niet dus voor
het programma zelf. Wél voor
de wijze waarop het tot stand
gekomen is en óók voor de
wijze waarop het nu wordt
uitgevoerd. Wat het eerste be
treft: reeds eerder heb ik hier
aan de kaak gesteld de wijze
waarop de beide verliezers
van de gemeenteraadsverkie
zingen van 1978 het oordeel
van de kiezer aan hun laars
lapten en beide grote win
naars CDA en D'66 op twijfel
achtige wijze in de oppositie
drukten. Grenzeloze inschik
kelijkheid en kille cijfermati
ge overwegingen liggen ten
grondslag aan de huidige coa
litie van VVD en PvdA. De
niets ontziende ambitie om in
het College opgenomen te
worden was voor de VVD vol
doende reden om de belofte
aan het CDA om elkaar na de
door Joop Walenkamp
lid van CD A-fractie
harde oppositiejaren niet los
te laten zonder te blozen te
verbreken.
Niet het door de kiezer uitge
sproken-oordeel, maar de aan
trekkingskracht van het plu
che bepaalde het optreden.
Schaamteloos ook werd D'66
door voormalig coalitiepart
ner PvdA behandeld. Gedu
rende de gehele onderhande
lingsperiode liet men hen in
de v
i dat r
gesprekspartner was. Uitein
delijk maakte men de beplei
ters van de verbreding van de
basis tot de risee van de Raad.
Nog wordt smakelijk gela
chen om de wijze waarop D'66
zich uitsloofde om de WD
het College binnen te dragen
en zelf de deur werd gewezen.
Het schaamrood dat de kaken
van het College had moeten
sieren, kwam nu ais kaftje om
het.Collegeprogramma.
Ook schaamte, zei ik al, voor het
uitvoeren van het program
ma. Ik tart het College uit te
leggen wat er de ratio van is
om samen in een College te
zitten als men het over de uit
voering van het programma
intern dermate oneens is dat
men aan de Raad. 'Multiple
Choice-besluiten' voorlegt;
een meerderheidsstandpunt
over erfpacht, een minder-
heidsstandpunt over erfpacht
en zelfs een eenlingstandpunt
van de burgemeester over erf
pacht.. Het College verlaagt
zich zelf tot doorgeefluik van
twee tegenstrijdige fractie
standpunten op deze wijze.
Toen Peters en Kuyers in sep
tember 1978 hun handteke
ningen onder het Collegepro
gramma zetten, pretendeer
den ze het eens te zijn op de
hoofdpunten van het te voe
ren Collegebeleid. Dit met
uitsluiting van de rest van de
Raad. De kritische waarne
mer ziet inmiddels hoe de
WD ruimschoots in de hoge
hoed mopt graaien om nog
een schijn van aanspraak te
kunnen maken op de twee
plaatsen achter de wethou
derstafel. Steeds vaker raakt
men in de problemen. Ik her
inner maar even aan de door
mijn fractie ingediende motie
over de realisering van par
keergarages, die niet ge
steund werd door de Wp-
fractie, terwijl WD-woord-
voerder Zonnevylle even eer
der verklaard had dat het
standpunt van zijn fractie
conform was.
Voorts waren daar natuurlijk de
weinig verheffende taferelen
rond het sterk vertraagde eco
nomisch beleidsplan dat on
der pressie van wethouder
Waal door wethouder Fase
aan een onvrijwillige strenge
vermageringskuur werd on
derworpen, zodat slechts een
kaal karkas resteert. Ik zwijg
dan nog over het isolement
waarin de WD-fractie zich
manoeuvreerde bij de ge
schillen over de bestem
mingsplannen Merenwijk in
Pieterswijk en de wenselijk
heid van stadsverwarming.
Veelzeggend.
Op deze plaats hebt U vorige
week kunnen lezen dat Pvda-
fractievoorzitter Peters er nu
kennelijk oog voor heeft. Hij
constateert dat de samenwer
king met de VVD verslech
tert. Dat hadden wij ook reeds
geconstateerd. We hebben
het zelfs voorspeld. Als U nü
meent een zekere wraakzuch
tige genoegzaamheid in mijn
woorden te mogen onder
scheiden, dan moet ik u be
kennen dat ik mijn slechtere
ik even niet heb kunnen be
dwingen. Mijn zegen heeft
immers nooit gerust op deze
feilloze verbintenis. Ik heb
me nooit geroepen gevoeld
om de motie van ongenoegen
die Van Oosten' en Hoekema
tegen het emancipatiebeleid,
van WD-wethouder Fase in
dienden te beantwoorden
met de spectaculairste red
dingsoperatie die in de poli-,
tieke trucendoos voorradig
Ik weet heel goed dat we aan de
democratische beginselen
niet het recht kunnen ontle
nen om méé te besturen. Wél'
hebben we het recht om goéd
bestuurd te worden. Mijn
fractie heeft, in de oppositie
gedwongen, sedert 1974 zijn
uiterste best gedaan om dat
recht voor de Leidse burger te
waarborgen. Waar het in de
vorige raadsperiode in het ge
ding kwam heeft mijn.fractie
steeds hard gevochten tegen
elke inbreuk erop.
In de huidige raadsperiode
heeft mijn fractie het schijn
baar op een breder maat
schappelijk draagvlak rusten
de nieuwe College zakelijk en
constructief willen benade
ren. Net als vele anderen in de
stad hoopten we dat de VVD
de economische belangen uit
het slop zou halen, de pijn van
de middenstand in de stads
vernieuwingsgebieden zou
verlichten, het verkeers- en
vooral het parkeerbeleid ein
delijk eens de langverwachte
impulsen en stimulansen zou
geven. Niets daarvan. De
traagheid en luiheid van het
huidige beleid prikkelt,
slechts het verlangen om het
roer te ontnemen en de zo no
dige vaart en richting er ein
delijk eens in aan te brengen.
Alle reden kortom, voor beide
partners in dit monsterver
bond om zich tegenover de
Leidse kiezer te schamen. In
de loop van deze raadsperio
de hebben de fractievoorzit
ters van VVD en PvdA,
Kuyers en Peters hun taak om
de kiezer straks uit té leggen
welke eensgezinde taak- en
beleidsopvatting hen in één
College heeft samengehou
den ontzaglijk zwaar ge
maakt. Hoewel Kuyers al
wéér heeft gezegd dat er hele
maal niks aan de hand is- ge
vleugelde woorden inmiddel-
s-, lijkt de last Peters nu on
derhand te zwaar te worden.
Wat er verder zal gebeuren, zal
de tijd leren. Ik breng U ech
ter alvast in herinnering het
opmerkelijke krantenbericht
van eind vorig jaar, waarin we
konden lezen hoe de natuur
kundigen Cronin en Fitch de
Nobelprijs werd toegekend
voor.hun werk, dat, aldus de
voorzitter van de jury, "te
moeilijk was om uit te leg
gen". Als deze coalitie van Pe
ters en Kuyers tot de verkie
zingen van 1982 stand houdt,
moet u maar aan dit berichtje
terugdenken. U begrijpt dan
tenminste waarom ik Peters
en Kuyers dan voordraag
voor de nieuw in te stellen No-,
belprijs voor de Gemeentepo-
litiek. -
LEIDEN - Het Leidse instituut burgerraadslieden is weer volledig bemand. De nieuwe
burgerraadsman, jurist Cor Last, arriveerde deze week ten burele van het instituut aan
de Koornbrugsteeg. Enkele maanden lang heeft burgerraadsvrouw Joset Mons Leide-
naars met huisvestingsproblemen tot echtscheidingsperikelen alleen moeten helpen.
In het kleine kantoortje, dat als het
ware tegen het gemeentehuis
aangeplakt zit, legt de opvolger
van Frits Quadekker uit1
hij de Consumentenbond verlifet
om burgerraadsman in Leiden te
LEIDEN - De Leidse Vereniging voor Industrie (LVI) heeft het College
van Burgemeester en Wethouders in een brief laten weten ingenomen
te zijn met het stedebouwkundig schetsontwerp voor de bebouwing
van het Schutterveld.
Als voorstel geven zij het college van B en W mee om te beginnen met de
bouw van kantoren. Het liefst het eerst langs de spoorlijn. Volgens de
LVI zou dan het maximale profijt kunnen worden getrokken door een
directe overdekte verbinding met het station. Ook denken zij aan par-
keerfaciliteiten onder de kantoren.
LEIDEN - D'66 vindt de ontwerp-inspraakverordening, die het gemeen
tebestuur een tijdje geleden presenteerde, niet goed genoeg. "Het lijkt
erop of men bij de samenstelling na twee stappen bang werd het doel
reeds voorbij te zijn gehold".
Volgens D'66 is het een bestuurlijk stuk geworden. "Naar onze mening is
men in de uitvoering te terughoudend geweest en een aantal artikelen
verschaffen de inspreker bovendien niet de benodigde duidelijkheid
"Zeker als men werkelyk van plan is om de inspraak in een vroeg sta
dium te laten beginnen moet in het uiterste geval een sterk gewijzigd of
geheel ander plan het resultaat van de inspraak kunnen zijn".
D'66 stelt voor dat wanneer iemand aantoont dat de gegevens waarop het
plan steunt fout zyn het gemeentebestuur gevraagd wordt die gebre
ken nog tijdens de procedure te herstellen.
worden. "Het directe contact
met de mensen spreekt me erg
aan. Bij de Consumentenbond
hield ik me ook al bezig met juri
dische problemen van mensen,
maar dat ging meer via briefwis
selingen. De hulpverlening was
veel afstandelijker. Bovendien
kreeg je vrijwel alleen te maken
met mensen die toch al enigszins
de weg wisten. Anders konden
ze zo'n brief niet schrijven. Ik
denk dat de drempel hier veel la
ger ligt. Bovendien, een. brief
met een lastige vraag kon je nog
eens even naast je neerleggen.
Mensen die tegenover je staan
kun je niet direct terugsturen
naar andere instanties. Juist om
dat ze daar, voor ze naar ons toe
kwamen, vaak al eerder hun kop
hebben gestoten. Dat directe
contact vind ik een goede zaak".
Een andere verschil vindt Last dat
hij nu te maken krijgt met een
toch zwakkere groep van de
maatschappij. "Bij de Consu
mentenbond kwamen de men
sen met problemen rond het ko
pen van een huis, hier mensen
die nog niet eens de kans krijgen
om een huis te huren". Ook de
verschillende kanten van het be
roep burgerraadsman trekken
hem aan. Aan de ene kant staat
de directe hulpverlening, aan de
andere kant het signaleren. Dat
wil zeggen: wanneer meer men
sen problemen hebben die
steeds uit dezelfde hoek komen,
de betreffende instantie aanspre
ken om verbetering tot stand te
brengen. De oorzaak van de pro-
Cor Last: "De cliëent heeft er niets aan als je een potje gaat zitten meehuilen"
blemen kan dan worden bestre
den.
Een combinatie die natuurlijk ook
tot spanningen kan leiden. Heeft
het instituut de instanties aan de
ene kant nodig voor hulpverle
ning, aan de andere kant stellen
de raadslieden hen aan de kaak
wanneer het mis is. Last: Ik denk
dat je met redelijk overleg een
heel eind komt. Je moet ze na
tuurlijk ook niet direct op de nek
springen. Wil je niemand bij
voorbaat tegen je in het harnas
jagen, dan zul je eerst een goed
contact moeten opbouwen".
Contact en een goede verstandhou
ding opbouwen. Dat zijn zaken
waar Last zich zeker de komende
weken vooral mee bezig zal hou
den. Een "ontzettende wirwar
van instanties" moet worden
doorgewerkt. Bang voor echte
conflicten is hij niet. In het verle
den gebeurde het nog wel eens
dat de burgerraadslieden door
ambtenaren werden verweten
niet collegiaal te zijn, wanneer zij
misstanden op het gemeentehuis
aan de kaak stelde. Last: "Ik ge
loof dat het instituut burger
raadslieden genoeg erkend is om
dat soort dingen te voorkomen.
Iedereen weet inmiddels wel
waarvoor wij hier zitten. Het is
natuurlijk wel zo dat in Leiden
alles kleinschaliger, persoonlij
ker is. De mensen kunnen zich
Blij is Cor Last dat volgende week
de nieuwe signaleringsverorde
ning wordt vastgesteld, waarmee
de signaleringsbevoegdheid van
de burgerraadslieden duidelijker
dan voorheen formeel wordt
vastgelegd. "Niemand kan dan
meer zeggen: Waar bemoeien jul
lie je eigenlijk mee? Het is ook te
hopen dat we daardoor wat meer
resultaat zullen krijgen als soms
het geval is geweest. Uit de sig
naleringsverordening is geble
ken dat het signaleren van een
misstand nog lang niet hoeft de
betekenen dat het ook wordt
rechtgezet. Het is slechts een
middel daartoe. We moeten ho
pen dat onze signalen wat meer
serieus worden genomen. Het
vaststellen van de verordeningis
daar al een aanzet toe".
Huisvesting
Tijdens de twee spreekuren van
het instituut burgerraadslieden
die Cor Last heeft meegemaakt,
is hem gebleken dat problemen
met huisvesting en sociale verze
keringen wel het meest voorko
men. "We krijgen natuurlijk te
maken met allerlei problemen
rond de verhouding burger/over
heid, maar die twee zijn toch wel
de meest benarde. Dat zijn ook
vaak geen problemen die je zo
eentweedrie oplost. Er zijn nu
eenmaal niet genoeg huizen. Je
kunt echter bijvoorbeeld wel
proberen iets met doorstroming
te regelen. De cliënt heeft er
niets aan als je een potje gaat zit
ten meehuilen, hij komt voor een
oplossing". Is het niet moeilijk
om altijd met de problemen van
anderen te worden geconfron
teerd? Last: "Je kunt je niet per
mitteren om emotioneel te wor
den. Ook kun je niet alles zake
lijk gaan bekijken, de juiste weg
ligt meer daartussenin. Je moet
je betrokken voelen bij de pro
blemen waar mensen mee ko-
"En de toekomst? Ach, eigenlijk
zouden we onszelf overbodig
moeten maken. We zijn nodig
omdat de wereld niet perfect is.
Ik denk echter dat de maat
schappij nooit zo eenvoudig zal
worden dat iedereen er alleen
zijn weg kan vinden. Voor de
meeste mensen bevat het sys
teem nog te veel onduidelijkhe
den. Het is nu onze taak om de
afstand tussen overheden en de
burger kleiner te maken".
CONNY SMITS
