"Zuinig met stroom
loont wel degelijk"
Wie verlies je
met carnaval nooit
uit het oog?,
'Hul
)p ze
o aan Indonesië
fde niveau
\nterv\e\N
Beschuldiging
intellectuelen:
in Iran wordt
gemarteld
'Berichten over boete miskleun'
Vrijdag 27 februari i98i
Mzsaa^i-
PAGINA 17
j ALPHEN AAN DEN RIJN - Energie besparen, heeft
dat nog zin als de matigende gebruiker de kans
loopt te worden 'gestraft' voor zijn zuinigheid?
(Onlangs zag een energiebedrijf in Gelderland im
mers zijn omzet teruglopen. Daardoor moest indi
rect de prijs van een kilowattuur elektriciteit
met één cent worden verhoogd.)
d£
Directeur Nieuwland van de Alphense water- en
an lichtbedrijven meent dat bezuinigen wel degelijk
loont." Want", zo zegt hij: "De berichtgeving over
eh die boete is een miskleun geweest. Het punt is dat
-sti centrales op sommige plaatsen in ons land kosten
iër' hebben gemaakt op een te verwachten groei van de
omzet.
ifeNeem de Eemscentrale in Gro
ningen bijvoorbeeld. Alle
rg, voorbereidingen voor de
get bouw namen toch gauw tien
trgi' jaar in beslag. En intussen
*ee neemt de groei af, maar de
ige bouw van zo'n centrale zetje
ncj( niet zomaar stop. Eenmaal af-
ir gebouwd blijkt de groei veel
Z1C minder groot dan verwacht,
m€ maar de hoge lasten van de
r 2, centrale blijven. Iets derge-
hi lijks speelde ook in Gelder-
oc, land. De verliezen leiden tot
een prijsverhoging. En ieder-
M: een die de achtergronden
SCF niet kent zegt dan onmiddel-
lke lijk dat 'ie wordt gestraft.
lg€ Maar het is een tijdelijke
iss zaak, want de oudere centra-
ye les worden vanzelf afgeschre-
ret ven. De nieuwe centrales zijn
is dan hard nodig.
mNieuwland zegt dat voor wat de
>n regio Leiden betreft de
totaalopbrengst van de 'ener-
AF gieverkoop' vorig jaar 70.000
gulden later lag dan in 1979.
Van een algemene prijsver
hoging voor de kleinverbrui-
■j ker was volgens hem in deze
regio geen sprake. Wel is men
in sommige regiogemeenten
meer. daarentegen in andere
minder vastrecht gaan beta
"Maar denk niet dat wij
als elektriciteitsbedrijven
iets van die prijsverhogingen
opstrijken" voegt hij daar
meteen aan toe.
Hij haalt er overzichten en gra
fieken bij. Daaruit blijkt dat
net gas in 1974 nog 7 cent de
kubieke meter, in 1981 al 40
cent kostte. Elektriciteit ging
omhoog van 6,7 naar 19 cent
per kilowattuur. De inkoops
prijs steeg evenredig met de
prijs die de consument door
de overhéid wordt berekend.
Die consument is best tot be
zuinigen bereid, niet in de
laatste plaats omwille van z'n
portemonnee. Uit een onder
zoek van het Instituut voor
Psychologisch Marktonder
zoek blijkt dat Nederlanders
niet enkel en alleen de ener-
gieschaarste als motief ge
bruiken om te bezuinigen. De
algehele gedachte is dat "de
technici er wel uitkomen."
Nieuwland. al sinds jaar en dag
directeur van het water- en
lirhtbedrijf. heeft de tijd
meegemaakt dat het gebruik
van bijvoorbeeld aardgas
juist werd gepropageerd. De
ommezwaai, direct na de olie
crisis, maakte hij naar zijn
zeggen moeiteloos. Hij
stroomt over van de tips, al
dan niet gratis toepasbaar,
om de energienota's te tem
peren. Zoals
- De thermostaat van de ver
warming één graadje lager
zetten. Dat lijkt weinig, maar
de maatregel kan zo'n tien
procent in de verwarmings-
kosten schelen. Tenminste,
als de thermostaat van twin
tig naar negentien graden
wordt verschoven. Weinig zin
heeft het om van tien naar ne
gen te gaan.
- Heel simpel, maar doeltref
fend: de gordijnen dicht
doen. Korte gordijnen (tot de
vensterbank) en vitrage sa
men besparen 25% van de
warmte die door de ramen
naar buiten gaat.
- 's Nachts de thermostaat op
tien zetten. Niet lager in ver
band met bevriezingsgevaar.
Temper tijdig (een uur voor
het slapen gaan). Een klok-
thermostaat verlaagt of ver
hoogt de temperatuur auto
matisch op de ingestelde tijd.
- Duidelijk is dat TL-lampen
veel minder stroom kosten
dan normale gloeilampen.
Het aloude bezwaar dat TL-
buiten 'niet gezellig' zijn gaat
voor de nieuwste modellen
niet helemaal meer op. Bo
vendien kunnen TL-lampen
heel goed op plaatsen waar
geen gezelligheid wordt ge
vraagd: de schuur, garage,
kelder. Een TL-lamp is 65%
zuiniger met stroom.
- Met een dimmer kan licht
'zachter' of 'harder' worden
gedraaid. Laat men de op de
dimmer aangesloteh lampen
zachter branden dan be
spaart dat uiteraard energie.
- Afzuigkappen en raamventila-
toren voeren niet alleen
luchtjes, ook warme lucht af
Koelkast enkeldeurs 450 k^Th
Koelkast dubbeldeurs700 kIJh
Diepvriezer 900 ktfh
Uasautomaat500 kWh
Centrifuge 20 kWh
T-otmeldroger700 kWh
Afwasmachine900 kWh
Grill'200 krIh
Koffiezetapparaat 100 kWh
Wasemkap150 kWh
Elektrisch fornuis ...12"^9 k'*/h
Raamvontilator150 kl/h
Verlichting450 kWh
Radio 60 kWh
TV zwart-wit200 kWh
TV kleur 400 kWh
CV-pomp500 kWh
Boiler1750 kWh
Stofzuiger60 kWh
Strijkijzer100 kWh
Centrale aansteekbrander 80 m3
Gasfornuis 250 ra3
Gaskachel 1250 ra3
CV-ketel 3000 m3
Keukengeisor 300 m3
Directeur Nieuwland van de Alphense water- en lichtbedrijven.
TOEPASSING VAN ENERGIE IN GEMIDDELD NEDERLANDS GEZIN
- Fraaie omkastingen van de ra
diator verminderen het nutti
ge effect van de verwarming.
Nieuw in de handel is het ra-
diatorscherm van alumi
niumfolie, dat aanzienlijke
besparingen oplevert.
- Ruwweg gesproken kost een
bad driemaal zoveel energie
als een douche.
- Gesloten potjes en blikjes
hoeven helemaal niet in de
ijskast te staan. Als vuistregel
geldt: hoe meer erin wordt
gestopt, hoe meer energie de
koelkast gaat gebruiken.
Warme spijzen moeten eerst
worden afgekoeld. Een laagje
rijp (ijsafzetting) van zo'n
twee mm dikte op het koel
element zorgt voor tien pro
cent méér stroomverbruik.
Een koffiezetapparaat ver
slindt ook de nodige stroom.
Dat laatste restje kost ver
houdingsgewijs veel energie.
En het verkort bovendien de
levensduur van het apparaat.
- Boilers en geisers willen nog
wel eens last krijgen van
kalkaanslag binnenin. Een
geregelde controle zorgt dat
ze optimaal én zuinig blijven
functioneren.
Energiebesparende maatrege
len die wat duurder zijn:
- De aanschaffing van een
pompschakelaar. Zo'n scha
kelaar schakelt de verwar
ming uit zodra de ketel wordt
uitgezet. Het doorsnee
pompje blijft namelijk con
stant doorlopen. Kosten: 500
KW per uur. Een pompje met
een speciale schakeling kost
zo'n 180 gulden en bespaart
jaarlijks 45 gulden.
- Deze maand verschijnt er een
nieuwe verwarmingsketel op
de markt met een aanzienlijk
hoger rendement dan de
doorsnee-ketel. Hebben hui
dige ketels een rendement
van 75 procent, bij het nieu
we soort ligt dat boven de 90.
De hoog-rendement ketel zal
ongeveer zeshonderd gulden
meer kosten en bespaart
twintig procent van de gas
kosten.
Isoleren van de spouwmuren
is een maatregel die zichzelf
-gerekend naar de huidige
subsidies- binnen vijf, zes
jaar heeft terugverdiend. Ook
vloerisolatie levert aanzienlij
ke bezuinigingen op.
- Iedere doe-het-zelver is in
staat de cv-buiten te isoleren.
Staatje boven: een overzicht
van de hoeveelheid kWh (kilo
wattuur) of m3 gas die de
huishoudelijke apparaten
per jaar gebruiken. Daarbij
is van een gemiddeldge
bruik in een doorsnee-gezin
uitgegaan.
De tekening onderin geeft aan
hoe energie wordt gebruikt in
een woning, warm de meest
voorkomende apparaten
staan opgesteld.
Sinds kort zijn er halfronde
isolatieschalen in de handel.
De geisoleerde buizen hou
den veel meer warmte vast.
Dubbele beglazing, een zeer
geliefde vorm van isolatie.
Volgens Nieuwland ten on
rechte. Per vierkante meter
bedragen de kosten 250 gul
den. Aan afschrijving kost
dubbel glas dus 25 gulden
per jaar. Het gas zou een gul
den per kubieke meter moe
ten kosten wil het dubbel
glas zichzelf terugbetalen.
Natuurlijk heeft dubbel glas
andere voordelen: het voelt
'comfortabel', is geluidswe-
rend.
- Bij aankoop van apparaten de
energiewijzer gebruiken. De
landelijke commissie voor de
elektriciteit heeft deze wijzer
wat schoorvoetend uitgege
ven. Schoorvoetend, omdat
men bang was dat sommige
fabrikanten propaganda zou
den gaan maken met als rug
gesteun de energiewijzer.
Een vermoeden dat achteraf
juist bleek. De lijst is en blijft
echter handig om het ener
gieverbruik van de verschil
lende merken en soorten
koelkasten, was- en afwasma
chines, diepvriezers en wat
dies meer zij te vergelijken.
rinister De Koning:
KARTA (GPDl - Minister De
Koning (ontwikkelingssamen
werking) hoopt dat de landen
/an de IGGI (Inter-Gouverne-
nentele Groep voor hulp aan
indonesi) de steun aan Jakarta
lullen handhaven op het niveau
/an vorig jaar. Het bedrag was
■oen 2,1 miljard dollar, waar-
/an n miljard bilateraal werd
/erstrekt door de IGGI-deelne-
ners via zachte leningen en kre-
iieten en 1,1 miljard door inter-
ïationale organisaties en andc-
*e financile instellingen buiten
le IGGI.
Koning, die een ncgendaags
>ezoek aan Indonesi brengt, zei
gisteravond bij zijn aankomst
iogclvrije jas
voor rechters
LOME (AFP) De leden van
'de rechterlijke macht in Ita
lië. veelal doelwit van stads-
guerrilleros, worden binnen
kort voorzien van regenjas
sen en aktetassen die tegen
kogels bestand zijn, berichtte
gisteren het ministerie van
justitie in Rome.
fc bekendmaking is in de
rechterlijke milieus in Italië
met instemming begroet.
Reeds zouden er rechters zijn
die bij de kleermaker zijn ge
weest om zich de maat te la
ten nemen.
>e kogelvrije aktetas kan die-
ncn als schild ter bescher-
pming van het hoofd.
in Jakarta dat hij zijn best zal
doen om de landen van de nood
zaak van handhaving van het
hulpniveau te overtuigen.
Doel van het bezoek van de be
windsman aan Indonesi is twee-
rlei. In de eerste plaats gaat het
om het vooroverleg van de IG-
GI-conferentie die 5 mei in Am
sterdam wordt gehouden - elk
jaar is er een vooroverleg in In
donesi om de bijeenkomst in
Amsterdam voor te bereiden.
Anderzijds wil De Koning een
aantal projecten bekijken die
door Nederland en door andere
leden van de IGGI worden gefi
nancierd. Daarna wil hij een al
gemene discussie hebben met
de coördinerend minister voor
de opbouw en hoofd van het
planbureau professor Wijojo Ni-
tisastro, en met andere minis
ters over samenwerking tussen
Nederland en Indonesi en leden
7an de IGGI.
In de IGGI werken dertien donor
landen en vier internationale
organisaties samen. Nederland
is sinds de oprichting van de IG
GI in 1976 voorzitter van dit
hulpconsortium. Minister De
Koning ontkende berichten in
de Indonesische pers dat Neder
land zijn hulp zou verlagen.
„Het is een haast onbegrijpelijk
misverstand. De hulp van Ne
derland aan Indonesi blijft 158
miljoen gulden. Er is alleen een
kleine verschuiving aange
bracht van giften naar zachte
leningen met een hele lage ren
te".
Het is volgens minister De Ko
ning een technische correctie,
die verder geen enkele beteke
nis heeft. Maar de minister
meent dat de technische hulp
aan Indonesi hoe langer hoe be
langrijker wordt, en in de ko
mende jaren zullen Nederland
en Indonesi samen moeten pra
ten over de vraag hoe zachte le
ningen omgezet kunnen worden
in technische hulp. Minister De
Koning vindt dat op zichzelf een
goed teken.
Met de Indonesische economie
gaat het goed. Er is een over
schot aan buitenlandse reserve
van zeven miljard dollar. De
economische groei is 7 procent
per jaar. Gevraagd aan de mi
nister of hulp aan Indonesi te
gen deze achtergrond nog wel
op zijn plaats is, zei hij: „Het
gaat in Indonesi beter dan in
Nederland, maar het is in Ne
derland zoveel beter dan in In
donesi dat het toch noodzake
lijk blijft dat de hulpverstrek
king aan Indonesië niet alleen
door Nederland maar ook door
westerse landen doorgaat".
CAMBODJA-Guerrillastrijders van het verdreven regime van Pol Pot rijden op een olifant u
grens met Thailand. De Rode Khmers zeiden de olifanten te hebben buitgemaakt op Vietnamezen,
steeds strijd voeren.
i de buurt ran de
tegen wiezij nog
(ADVERTENTIE)
Heerlijk, helder Heineken.
TEHERAN (Reuter) Hondcrden-
drieendertig Iraanse intellectue
len hebben de Islamitische auto
riteiten van hun land opnieuw
beschuldigd van onderdrukking
en foltering en verklaard dat de
mensenrechten door het bewind
'om zeep worden gebracht'.
De beschuldigingen staan in een
gisteren gepubliceerde verkla
ring, ondertekend door hooglera
ren. journalisten, romanschrij
vers, dichters en toneelschrijvers
die een belangrijke rol hebben
gespeeld in de ondergrondse
strijd tegen het bewind van wij
len de sjah en in diens gevange
nissen hebben gezeten.
In de verklaring wordt veel van de
bittere kritiek herhaald die tien
dagen geleden in een open brief
stond, getekend door 38 intellec
tuelen. Maar de nieuwe verkla
ring is duidelijk wat het verwijt
van de martelingen betreft.
"Wederom", aldus de verklaring
wordt onze maatschappij achter
volgd door de nachtmerrie van
de martelingen Wederom wordt
de pijnbank gebruikt en liggen
de kettingen en zwepen klaar. De
politieke gevangenen in Iran zijn
beroofd van hun fundamentele
mensenrechten.
Iraans 'sterke man', ayatohah Ru-
hollah Chomcini. gaf het vorig
jaar opdracht tot vorming van
een commissie die de beschuldi
gingen inzake foltering moet on
derzoeken. Chomeini gaf deze
opdracht toen president Bani-
Sadr in het openbaar had ver
klaard dat er in de Iraanse gevan
genissen wordt gemarteld.
