"Wat doe je daarna
met de patiënten?"
Voorjaarsconcert
1981
ROLGORDIJNEN
GEWESTELIJK ORKEST
VOOR ZUID-HOLLAND
dinsdag 10 maart 1981 - 20.15 uur
stadsgehoorzaal, breestraat 66, leiden
M0ZARTPR0GRAMMA
Sluiten psychiatrische inrichtingen goed, maar
H.JANSE DE SPECIALIST IN ZONWERING
TEEKENS
ouvertüre "don giovanni" kv 527
concert voor piano en orkest kv 491
piano-solist: willem brons
symphonie nr. 40 kv 550
dirigent: david porcelijn
PAGINA 16
VRIJDAG 27 FEBRUARI p,
NOORDWIJKERHOUT/I
- De meest opvallende
stelling van de 65 stuks
uit het manifest dat de
Nederlandse patiënten
beweging vorige week
uitbracht weekte ook
de meest heftige reac
ties los. Psychiatrische
inrichtingen moeten
zonder meer worden
gesloten of eventueel
worden vervangen
door kleine 'opvang
huizen'.
Ja, zegt de stichting Pandora,
die het manifest aanbood
aan de commissie volksge
zondheid. Want het verlenen
van hulp moet worden ver
plaatst naar de mens en z'n
omgeving. Tenzij een pa
tiënt zelf er behoefte aan
heeft om tijdelijk zijn intrek
te nemen in een 'behandel-
huis'. Maar niet omdat zijn
psychiater dat zo nodig
vindt.
Nee, zeggen woordvoerders
van psychiatrische inrichtin
gen in de Lcidse regio. Wat
Pandora wil is veel tc idealis
tisch. Bovendien, de voor
beelden van de landen waar
de inrichtingen massaal wer
den gesjoten (Italië, Amerika)
Zijn ronduit deprimerend.
Duizenden ex-patienten die
in die landen doelloos op
straat lopen, gedoemd hun le
ven als zwerver of dakloze t
slijten. Zij kunnen zich niet
aan dat andere leven buiten
de inrichting aanpassen.
Zo vindt geneesheer-directeur
Van der Lande het Noord wij-
kerhoutse Sint Bavo dat "de
psychiatrische inrichtingen
wel degelijk een zéér essen
tiële functie vervullen in deze
maatschappij". Van der Lan
de heeft op z'n zachtst gezegd
sterke twijfels over de haal
baarheid van de stellingen
die Pandora poneert. "Ik kan
niet zeggen dat ik erg onder
de indruk ben van het mani
fest" zegt hij droogjes. "Ik
moet er ook niet aan denken
welke problemen er zullen
ontstaan als die wens om de
inrichtingen maar op te doe
ken wordt ingewilligd. Denk
eens aan het grote aantal
zwervers dat je krijgt, de
thuislozen, die echt nergens
naar toe kunnen. Want zou de
maatschappij zich ervoor
openstellen om ex-psychia-
trische patiënten in haar mid
den op te nemen? Ik weet het
niet, ik ben bang van niet. En
ziet de betreffende familie
van de patiënt het zitten?
Want waar moet hij anders
naar toe? U moet weten dat
veel mensen juist in de Bavo
verblijven omdat hun familie
er bezwaren tegen heeft ze
zelf op te vangen."
Van der Lande memoreert dat
het juist de taak is van de in
richtingen "goede, professio
nele hulp te geven aan men
sen die in nood verkeren." In
de Bavo worden jaarlijks
meer dan vijfhonderd men
sen opgenomen die in geeste
lijke nood verkeren. "En die
worden binnen het jaar weer
ontslagen. Ik zou niet goed
weten wat te doen als die
hulpverlening wordt opgehe-
Psychiater Lamijn van he
Leidse psychiatrisch zieken
huis Endegeest ziet een rigo
reus sluiten van inrichtinger
vooralsnog ook niet gebeu
ren. "Ik begrijp de moticver
van Pandora wel, maar z<
moet niet met de beschuldi
gende vinger naar de inrich
ting wijzen. Het is een pro
bleem van de maatschappij
Wij, de psychiaters, worder
nogal eens afgeschilderd als
mensen die de patiënt dol
graag in zijn kraag grijpt er
in de inrichting stopt maai
het tegendeel is soms waar
Goed, we hebben ook eer
hoop slechts te verberger
maar als het even kan probe
ren wc om de patiënt uit dt
inrichting te houden."
Niet van enige ironie ontblooi
zegt Lamijn dat de psychia
trie "eigenlijk tot doel moe'
hebben zichzelf op te heffen
Op de lange termijn moet ook
Endegeest inkrimpen, dal
staat ook in de provinciale
rapporten. En eerlijk gezegd
hoe kleiner hoe aantrekkelij
ker het wordt. Nu zitten we
op Endegeest nog niet eem
zo beroerd, we hebben 42£
bewoners. Maar er zijn in
richtingen die op de 1200 zit
ten, moet je je voorstellen."
Het manifest bevat volgens bei
de psychiaters toch ook reë
lere zaken. Zoals de wens var
de Nederlandse patiënten
vereniging om een nieuwe
rechtspositie in te stellen
voor bewoners van inrichtin
gen. De patiënt zou meei
rechten (inspraak) moeten
krijgen. Hij moet worden be
trokken bij het 'invullen van
het beleid' dat in zijn inrich
ting wordt gevoerd. Een lan
delijke controle-commissie
zou toezicht moeten houden
op het soort medicijnen dal
in Nederland wordt verkocht
en hun schadelijke bijwer
kingen aan de kaak moeten
stellen. Verder dienen vol
gens Pandora fenomenen als
castratie, sterilisatie, elek
troshock-therapie en psycho-
chirurgie radicaal uit de in
richtingen te worden ge
weerd.
Van der Lande over deze stel
lingen: "Er is hier op de Bavo
al een verregaande democra
tisering. De patiënten zijn ac
tief betrokken bij het beleid,
er is ook een patiëntenraad.
Medicijnen die hersenletsel
i opleveren hebben we niet.
aan castratrie en sterilisatie
doen we uiteraard niet, even
min als aan die andere zaken.
Bovendien, de hekken en
slagbomen zijn al jarenlang
verdwenen, de patiënt kan
gaan en staan waarheen hij
wil."
Van der Lande toont zich ver
ontwaardigd over wat hij
noemt de "modieuze tendens
om alle psychiatrische inrich
tingen over één kam te sche
ren. Ik kan me voorstellen
datje als Nederlandse patiën
tenvereniging een onderzoek
instelt naar de wantoestan
den die er in sommige inrich
Palienlen-bewoners van een inrichting in de gezamenlijke woonkamer. Een beeld dat tot het verledel
gaat behoren.
tingen heus nog wel zullen
heersen. Maar om dan het be
schuldigende vingertje naar
alle inrichtingen tc wijzen....
dat gaat me te ver."
Lamijn: "Toen ik hier voor het
eerst binnenkwam, in '68,
was mijn eerste gedachte:
waar zijn nou die mensen aan
kettingen? En aan reacties
van bezoekers merk ik nog
steeds dat dat beeld nog be
staat. Maar ze zijn er dus niet.
Het apparaat voor elektro
shocks staat al tien jaar te
roesten, in 1970 is er voor het
laatst gebruik van gemaakt.
Ik wil geen mooi verhaal
voorschotelen, maar voor ons
gaan die stellingen niet op."
Woordvoerder Hans van de
Wilk van Pandora verklaart
waarom in het manifest de in
richtingen juist wél over één
kam zijn geschoren: "In prin
cipe werken ze allemaal het
zelfde. Er zullen onderling
best verschillen zijn maar ze
hebben onderling veel ge
meenschappelijks. Ze zijn al
lemaal hiërarchisch opge
bouwd. Inspraak voor de pa
tiënten is er doorgaans niet
bij. De inrichtingen werken
overwegend medisch. En
dan, ze geven een verkéérd
antwoord op de vraag waar
mensen in psychische nood
naartoe moeten. De inrichtin
gen halen de mens uit zijn ei
gen leef- en woonomgeving
weg." Van de Wilk verklaart
"nogal wat" positieve reac
ties te hebben gehad op met
name de stelling dat inrich
tingen moeten verdwijnen.
"Ook van de officiële psy
chiatrische kant. Men lijkt
toch hoe langer hoe meer
voor het idee te gaan voelen
om andersoortige, meer
kleinscalige opvang te creë
ren. Maar ja, ook de nieuwe
wetsontwerpen veranderen
op dit gebied niets. Ook zij
gaan uit van een voortzetting -
van de huidige situatie, dus
van het voortbestaan van de
41 psychiatrische ziekenhui
zen in dit land."
Terug naar het manifest zelf.
Wat gebeurt ermee op de in
richtingen? Of: is het woord
inspraak er al zo ingeburgerd
dat de patiënten er uitgebreid
op het manifest kunnen in
gaan?
In de Bavo wordt het stuk wel
degelijk ter discussie gesteld,
zo deelt Van der Lande mee.
De bewonersraad zal zich er
over buigen. Van der Lande:
"Want Pandora is een deel
van de maatschappij. Helaas
is er ook een ander deel, dj
wat patiënten oplevert." D
Ook in Endegeest zal het man
fest niet haastig in een la vei
dwijnen. "Er zal heus wt
over worden gepraat. Tegeli
kertijd komt de hele kwesti
van de rechten van de patiëri
aan de orde. Er zal hier ee
ombudsman komen. In dj
kader wordt ook het manife.N'
meegenomen."
Endegeest is nooit koploper g<
weest wat de medezegger
schap van de patiënt betre
en Lamijn koestert ook gee
overdreven verwachtinge
over een drastische verandi
ring op dat gebied. "Maar
denk wel dat Endegeest zie
geleidelijk aan zal omvorme
en dat de inspraak beter z
worden geregeld. Maar hi
zal wel een moeilijk proc»
worden."
Hoe het manifest in Sancta M:
ria, de tweede psychiatrisch
inrichting die Noordwijke
hout rijk is, wordt ontvange
blijft helaas in het ongewiss
Geneesheer-directeur Ve
haegen laat via zijn secret
resse weten geen kennis 1
hebben genomen van het
nifest en "niets te melden
hebben". Waarvan akte.
MIEP DE GRAAF
Als u toch naar Leiden komt voor de
KARNAVALS-OPTOCHT
U WEET WEL VAN DE HUTSPOTTEN
stap dan ook even onze showroom binnen met de nieuwste kollektie
in uni-, gedessineerd- en verduisteringsstof
H. JANSE biedt u een unieke kollektie van meer dan 120 dessins in alle maten
tot max. 350 cm breed en 300 cm hoog. Kant en klaar op maat gemaakt.
Binnen één week in huis.
Zelf maken kan ook. Wij leveren stokken en stof direct uit voorraad
DUS MORGEN AAN DE ROL... (gordijnen)
Haarlemmerstr. 123, Leiden, tol. 071-130553
tast toc.'t is win
kaartverkoop: vvv-kantoor
stationsplein 210 - leiden
tel. 071-146846
en 's avonds aan de zaal vanaf 19.30 uur
toegangsprijzen: 5,-
3,50 c.j.p en 65+
