Kunnen
Rooie
Vrouwen
nog
socialistisch denken?
/Van Van der Doef sympathiek, maar onuitvoerbaar
4
krankzinnigenwet verouderd
|ei'gezin-
Door
Ton van
Brussel
Kernwapens
Piloten
DAG 27 FEBRUARI 1981
7„
iMUèilèJ
kan de vooravond van het verkiezingscongres van
de PvdA zijn het niet langer alleen kernwapens die
de discussie beheersen, maar is er ook een sluime
rend conflict over bezuinigingen op de sociale ze-
kerheid. Jaap van der Doef, de deskundige op dat
gebied in de Tweede-Kamerfractie, lanceerde veer
tien dagen geleden in VARA's "Achter het nieuws"
het idee om de kosten van sociale zekerheid te be
heersen door bij de toekenning van uitkeringen
niet alleen de positie van de aanvrager te bekijken,
maar ook de inkomens van de andere leden van het
jan met het inkomen van an-
,dere gezinsleden een redelijk
bestaansniveau gegaran
deerd worden, dan moet niet
langer een volledige uitke
ring worden gegeven, zo
,vindt Van der Doef.
[et partijbestuur distantieerde
zich vorige week nadrukke
lijk van het idee. Verwezen
werd naar het verkiezings
programma "Weerwerk" dat
uitgaat van het "individuele
recht van iedere burger op
een zelfstandige sociale uit
kering". Namens de Rooie
Vrouwen opende "landelijk
I contactvrouw" Pijkei Schro
der het offensief; het plan
discrimineert vrouwen en is
om die reden onaanvaard
baar, vindt zij. Ook medewer
kers van de FNV lieten zich
215negatief over het idee uit.
In hoewel politiek leider Den
l (Uyl er wel oren naar heeft,
lijkt het plan van Van der
Doef dus weinig levensvat
baar. Dat is jammer. Het
heeft meer dan de verdienste
dat het, hoewel laat, een dis
cussie in de PvdA op gang
heeft gebracht over de pro-
blemen rond de financiering
van de sociale voorzieningen.
!én derde van het nationaal in
komen wordt in Nederland
uitgegeven aan sociale zeker-
heid. Dat is een fors bedrag,
I zo vinden niet alleen de tradi
tionele critici van het Neder
landse stelsel van sociale
wetgeving, maar een toene-
1 mend aantal politieke partij-
is en-
|)e lijst van suggesties om de
kosten terug te dringen
groeit met de dag. Een paar
populaire voorbeelden;
laat de uitkeringen niet meer
meegroeien met de trend in
het bedrijfsleven
voer het Westduitse systeem
in (over de hele linie lagere en
minder langlopende uitkerin
gen)
geef iedereen een basisuitke
ring en vul deze via een
volksverzekering zonodig
aan
rerlaag de minimum-uitkerin
gen om er zo voor te zorgen
dat de prikkel om aan het
werk te gaan groter wordt
neem maatregelen (industrie
beleid en vermenselijking
van arbeid) waardoor het
aantal uitkeringstrekkers
vermindert
»e zittende regering heeft een
belangrijke bijdrage tot de
lijst geleverd. De VVD vindt
dat het met de sociale zeker
heid al geruime tijd de spui
gaten uitloopt, maar ook het
CDA is niet langer onver-
Pijkei Schroder: -
onaanvaardbaar...
deeld enthousiast over het
huidige systeem. Hoewel be
houd van de koopkracht zelfs
voor de laagste uitkeringen
nu al niet meer aan de orde is,
is het uitgesloten dat het nog
in deze kabinetsperiode tot
ingrijpende herzieningen zal
komen.
Dat een volgend kabinet daar
niet aan ontkomt staat wel
vast en in die wetenschap is
het dan ook vreemd te moe
ten constateren dat de dis
cussie over dit onderwerp in
de PvdA nog in de kinder
schoenen staat.
Als de PvdA wil regeren, dan
zal ze dat niet alleen kunnen,
maar samen met andere par
tijen moeten. Partijen als het
CDA en D'66. die al wel op
lossingen voor handen heb
ben. (Voor het CDA is dat het
gezinsinkomen, voor D'66 de
basis-uitkering).
Maatregelen ter vermindering
van het beroep op de sociale
zekerheid (het al genoemde
industriebeleid en de huma
nisering van arbeid) zijn het
minst pijnlijk. Ze zijn echter
door dit kabinet nauwelijks
genomen en als dat straks
wel gebeurt, dan is er in elk
geval op korte termijn geen
besparingseffect te verwach
ten. De bezuiniging zal dus
op een andere manier gevon
den moeten worden.
Als de nood nog meer aan de
man komt is het is het ook
heel wol mogelijk dat kamer
meerderheden te vinden zijn
voor een aanzienlijk minder
overwogen snijden in sociale
zekerheid. Bijvoorbeeld zoals
dat in de afgelopen kabinets
periode al is gebeurd met het
via de achterdeur verdwijnen
van de koopkracht voor de
minima.
Is het plan van Van der Doef nu
werkelijk zo discriminerend?
In principe niet. Van Doef
vindt dat als in een gtzin man
en vrouw beide werken en de
een werkloos wordt, de uitke
ring minder hoog hoeft te zijn
als de ander een redelijk in
komen binnenbrengt. In de
theorie van het plan kan dat
net zo goed de man zijn, als
de vrouw.
In de praktijk ligt dat anders.
De positie van de vrouw op
de arbeidsmarkt is ronduit
slecht. Niet meer dan 23
van de gehuwde vrouwen
werkt. Ruim tien procent van
de vrouwen is werkloos (6,7
van de mannen). Onder
zoek heeft voorts aangetoond
dat lang niet alle vrouwen
zonder baan, als zodanig ge-
registeerd staan.
Het verwijt van de Rooie Vrou
wen dat het wederom de
vrouwen zullen zijn die wor
den benadeeld lijkt dus te
recht.
De benadeling is echter een ef
fect van een plan dat in prin
cipe niet discrimineert, maar
dat moet worden uitgevoerd
in een periode dat de maat
schappij nog onvoldoende is
"gefeminiseerd". Was dat wel
het geval dan zouden vrou
wen eenzelfde plaats hebben
in het arbeidsproces als man
nen en zou er sprake zijn van
een min of meer gelijke bena
deling.
De (gewetens)vraag die zich
aandient is of het plan van
Van der Doef om die reden
onuitgevoerd moet moet blij
ven. Het antwoord hangt
nauw samen met de opvat
ting die wordt gehanteerd
over wat emancipatie of zo
men wil feminisme maat
schappelijk moet betekenen.
De Europese Gemeenschap
is daar duidelijk over ge
weest. Mannen en vrouwen
dienen gelijk behandeld te
worden, niet alleen in het ar
beidsproces, maar in meer al
gemene zin, in de geldende
wetgeving. Een voorstel om
die gelijke behandeling in de
sociale wetgeving op te hef
fen, kan vermoedelijk met
succes voor vernietiging wor
den voorgedragen bij het Eu
ropese Hof. Maar met het
plan van Van der Doef zal dat
niet lukken, omdat het in de
strikte zin niet discrimineert.
Wat het wel doet. is op basis
van het belangrijke socialisti
sche piincipe van inleveren
naar draagkracht, een ant
woord geven op een bran
dend politiek probleem. Dat
draagkrachtprincipe wordt
door de Rooie Vrouwen niet
onderkend, althans, er wordt
kennelijk minder waarde aan
toegekend. Een aardig span
ningsveld tussen feminisme
en socialsime tekent zich af.
Van der Doefs suggestie is om
een heel andere reden moei
lijk uitvoerbaar. Het vaststel
len van de inkomens van wat
hij noemt "een economische
eenheid" is betrekkelijk een
voudig als het gaat om tradi
tionele samenlevingsvormen
als het huwelijk. Voor de al
ternatieve samenlevingsmo
gelijkheden ligt dat een stuk
gecompliceerder. Op het mi
nisterie van financiën wordt
al heel lang gestudeerd op
mogelijkheden om alternatie
ven ook fiscaal als een een
heid te zien. Tot nu toe is daar
nog geen vorm voor gevon
den en dat maakt de uitvoe
ring van het plan van Van der
Doef ook onmogelijk.
Het andere plan dat afziet van
een zonder aaoziens des per-
soons snijden in de uitkerin
gen, is het idee van het basis
inkomen. Alle Nederlanders,
werkloos of arbeidsonge
schikt, man of vrouw, oud of
jong. gehuwd, samenlevend
of vrijgezel, zouden rechte op
zo'n uitkering hebben. Via
een aparte verzekering kan,
zo nodig een aanvulling wor
den gegeven. Daarvoor zou
den werknemers zelf een ver
zekering moeten afsluiten.
Dat plan is uitvoerbaar en le
vert aanzienlijk besparingen
op. Of het voor de Rooie
Vrouwen wel acceptabel is, is
onduidelijk. Zij hebben im
mers tot nu toe volstaan met
te zeggen wat ze niet willen
en niet aangegeven hoe het
dan wel moet.
Mocht het in de nabije toe
komst mogelijk worden om
het plan van Van der Doef
toch uit te voeren, dan ver
dient het de voorkeur boven
het idee van een basis-uitke
ring. Alleen in Van der Doefs
plan zijn het de zwaarste
schouders die de zwaarste
lasten moeten dragen. De ba
sis-uitkering sluit niet uit dat
dat in één gezin, één of meer
uitkeringen vallen, terwijl er
ook sprake is van "gewoon
inkomen". Onduidelijk is bo
vendien of de basis-uitkering
op de lange duur voldoende
besparend werkt om aan het
groeiende leger werklozen en
arbeidsongeschikten inko
men te verschaffen.
Tenslotte: het zou interessant
zijn om te weten welke plan
nen de Rooie Vrouwen zelf
hebben, om de klappen van
de economische teruggang
op het terrein van de sociale
zekerheid op te vangen. Het
is niet altijd nodig om tegelij
kertijd met het afwijzen van
plannen, alternatieven op ta
fel te leggen. Maar een poli
tieke belangengroep ver
hoogt er haar geloofwaardig
heid en status wel mee.
Mocht dan blijken dat ook de
Rooie Vrouwen moeten be
seffen dat politiek bedrijven
compromissen sluiten bete
kent, dan rest de troost dat
emancipatie meer inhoudt
dan erkenning via de porte-
jent te gek om los te lopen". Zo-
ïar een kreet die maar al te
ak gebruikt wordt zonder er
rder bij na te denken. Toch zit
■n dat ene zinnetje een hele we
'd van problemen vast. Wan-
er is iemand te gek om los te
oen en wat moet er dan met zo
nand gebeuren? Dat zijn alle-
ïal vragen die nu heel nadruk-
tijk worden gesteld tijdens de
'eek voor de psychiatrie". De
ioeling van deze 'landelijke
kkenweek' is onder meer om
g eens de aandacht te vestigen
de rechtspositie van psychia-
sche patiënten. Daar mankeert
melijk nogal het een en ander
itten namelijk in ons land met
i stuk wetgeving dat al bijna
nderd jaar oud is: de Krank-
vnigenwet van 1884. ledereen is
er zo langzamerhand wel over
is dat die wet verouderd is. Een
iw geleden dacht men dat het
g maar een kwestie van tijd
is voordat medici een afdoende
leesmiddel voor zielsziekten
iden uitvinden. De laatste
intig jaar is steeds nadrukke-
cer het verband gelegd tussen
ke ziekten en de maatschappij
:arin we leven. De patiënt
rdt niet langer gezien als een
isteszieke, maar als iemand die
in deze maatschappij niet
er kan bolwerken,
hele ontwikkeling maakt een
•uwe wetgeving dringend no
dig. De regering heeft die nood
zaak inmiddels ook ingezien. De
nieuwe wetgeving heeft echter erg
veel tijd gekost. Negen jaar gele
den werd er al een Wet Bijzondere
Opneming Psychiatrische Zie
kenhuizen' (BOPZ) ingediend bij
de Kamer. Daarop kwam zoveel
kritiek, dat het ontwerp drastisch
herzien werd. Dat gebeurde met
name op het stuk van mondigheid
van de psychiatrische patiënt die
gedwongen in een inrichting is
opgenomen. Voormensen die vrij
willig zijn opgenomen, komt een
aparte regeling die in een ver
gevorderd stadium van voorbe
reiding is.
Vergeleken met de oude Krankzin
nigenwet is de wet BOPZ een
enorme stap vooruit. Dat begint
al bij de procedure rond de opna
me. Nu is het zo dat elke dokter -
uitgezonderd de huisarts van de
patiënt - een verklaring kan af
geven vooreen gedwongen plaat
sing ineen inrichting. Dat kan als
de arts vindt dat iemand een ge
vaar vormt voor zichzelf, voor
zijn omgeving of voor de openba
re orde. Die moet dan door de bur
gemeester worden ondertekend.
Dat heeft ooit tot de merkw.aardi-
ge situatie geleid dat een burge
meester het klaarspeelde om ie
mand opgenomen te laten worden
die voortdurend de burgemees
terswoning bekladde. Als reden
werd opgegeven dat de man een
gevaar vormde voor de openbare
orde. Toch bleek al snel na aan
komst in de inrichting dat de man
niet gek was, maar alleen dram
merig. Hij werd dan ook na korte
tijd ontslagen.
In de nieuwe wet wordt een ge
dwongen opname echt als een ui
terste middel gezien, dat alleen
gebruikt mag worden als er geen
andere manier is om een psychia
trische patiënt op te vangen. De
verklaring voor zo'n gedwongen
opname mag dan alleen nog
maar worden uitgeschreven door
een psychiater en niet door een
willekeurige andere arts.
Een andere duidelijke verbetering
vergeleken met de Krankzinni
genwet is de verplichting voor de
rechter om de psychiatrische pa
tiënt of zijn raadsman te horen
als iemand zijn gedwongen opna
me beëindigd wil zien. Om die
wijziging kan de Kamer bij be
handeling van de wet BOPZ niet
heen na het arrest van hel Europe
se Hof in de zaak-Winterterp.
Daarin werd vorig jaar ver
klaard dat Nederland de mensen
rechten had geschonden door de
heerWmterterp niet de kans te ge
ven zijn eigen vrijlating voor de
rechter te bepleiten.
Voor het ministerie van justitie was
deze uitspraak aanleiding om al
le officieren van justitie opdracht
te geven bij de rechters aan te
dringen op het horen van mensen
die van hun gedwongen opname
af willen. Juridisch gezien zit er
echter een aantal haken en ogen
aan deze richtlijnen. Zo mogen
patiënten die tegen hun zin in in
richtingen verblijven geen onbe
perkt beroep doen op de rechter
om vrijgelaten te worden. Op dit
punt lijkt de regeling in strijd te
zijn met het Europese verdrag
voor de rechten van de mens.
De richtlijnen van het ministerie
zijn bedoeld als overbrugging tot
het van kracht worden van de wet
BOPZ. Een jaar na indiening
van de wet is de Kamer echter nog
steeds niet begonnen aan de be
handeling ervan. Hel is zelfs de
vraag of dit zal gebeuren voor de
komende Tweede-
Kamerverkiezingen van eind
mei. Lukt dat niet. dan kan er al
gauw op een vertraging van een
klein jaar gerekend worden.
Het is te hopen dal de Kamer toch
nog haast maakt met de afwer
king van de wet BOPZ. Het is een
slechte zaak als wetgeving te lang
achterloopt bij belangrijke maat
schappelijke ontwikkelingen.
Misschien kan de 'landelijke gek-
kenweek' een nieuwe stimulans
voor de wetswijziging opleveren.
Of moet Nederland soms eerst nog
een keer op een voor ons bescha
mende wijze door de Europese
rechter op de vingers worden ge
tikt voordat de Krankzinnigen
wet voor eens en voorgoed wordt
begraven?
Mr. ROEL SCHUT
Bij het artikel "Kernwapens verde
len en heersen" van de heer
Wirtz in de krant van 7 februari
plaats ik gaarne de volgende aan
tekeningen:
1. Inzake de ontwikkeling van tac
tische atoomwapens heeft de
heer Wirtz het over "bijna cyni
sche wapens". Is hij nu werkelijk
van mening dat het dreigen met
de huidige onmenselijke kern
wapens alsmede de bereidheid
om ze'te gebruiken, nog niet vol
ledig gevoelloos ofwel cynisch
is? Mijns inziens is het woordje
"bijna" dan ook volkomen mis-
plaats.
2. Betreffende het afschrikkingse-
venwicht moet worden opge
merkt dat dit een achterhaalde
zaak is.
Dr. Barnaby, directeur van het In
ternationale Instituut voor Vre
desonderzoek te Stockholm. SI-
PRI, schrijft daarover in zijn re
cente boek "Vredesverwachtin-
gen", dat de afschrikkingsstrate
gie plaats maakt voor de "coun-
terforce-strategie": een strategie
waarbij wordt uitgegaan van het
feitelijk voeren van een kernoor
log. Het afscheid van de afschrik
kingsstrategie blijkt recentelijk
nog uit de z.g. "presidentiele
richtlijn no. 59", die de vernieti
ging van de Russische militaire
installaties, burgerlijke en mili
taire commandoposten en het
militair-industriële complex pri
mair stelt.
Een andere richtlijn, no. 58. moet
uitvoering geven aan een betere
bescherming van o.a. de V.S.-
president en delen van de rege
ring tegen de gevolgen van een
kernoorlog (de Volkskrant 13-8-
1980).Derhalve is de vermelding
van de heer Wirtz: "Vrede door
afschrikking? Of brengt de stra
tegie van de afschrikking een
atoomoorlog juist dichterbij?"
niet ter zake.
3. Aangaande het machtswoord
van Den Uyl inzake het behou
den van één of twee kernwapen-
taken stelt de heer Wirtz: "Dus is
het congres - als het bij de ko
mende kamerverkiezingen in
mei tenminste geen stemmen
verlies wil boeken - met handen
en voeten aan de fractieleider ge
bonden."
Hoe gevaarlijk zo'n bewering is,
blijkt uit de onlangs gepubln vr-
de uitslag van een Elsevier-'NI-
PO-enquête; er zou geen sprake
zijn van stemmenverlies, maar
juist van stemmenwinst! (Else-
viers Magazine 7 februari 1981).
A J Vermond
Kon. Julianalaan 52
Rijnsburg
Naar aanleiding van het artike
"Pilotenhelpster Antje" m hel
L.D. van vrijdag 20 februari j.l
wilde ik het volgende opmerken:
Mevrouw Antje Truggelaar
verfoeit piloten die vliegtuigen
vliegen geladen met atoombom
men, omdat ze de mensen be
treurt die graag hadden willen le
ven.
Ik en met mij tienduizenden bur
gers en militairen hebben hun le
ven te danken aan de atoombom
men die op Japan zijn gegooid
Ik durf te stellen dat de overle
venden uit de concentratiekam
pen waar ook in Zuid-Oost Azié
de piloten van deze vliegtuigen
die be bommen vervoerden niet
zullen verfoeien, integendeel.
Is het minder erg getroffen te wor
den door een brisantbom of een
napalmbom? Daar zullen de dui
zenden doden in Rotterdam,
London. Dresden. Berlin enz.
enz beslist anders over denken
indien ze dat nog zouden kun
nen.
Zonder de moedige piloten die op
dit ogenblik met atoombommen
vliegen waren we waarschijnlijk
allang overmeesterd door de
agressor uit Rusland. Nee de
atoombom moet als afschrik
wekkend wapen blijven.
H.H.H Weller.
Camphuysendreef 13,
Leiderdorp.
