oskou: ontwapening voorop
Weer ruzie in Westduitse regering
Schmidt half mei naar Saoedi-Arabië
inders geen gesprek over ontspanning
Bezetting
in Rzeszow
ten einde
Bonnen
Moskou
manen
elkaar
Kandidaat-premier Spanje
komt nog stemmen tekort
Goede kans voor
'Bende van Vier'
TERDAG 21 FEBRUARI 1981
BUITjENtAND
hi over wapenleveranties te praten
)NN (UPI/DPA) - Bondskanse-
Helmul Schmidt heeft nog
niet besloten of hij de levering
tanks aan Saoedi-Arabië zal
goedkeuren. Maar hij zal rond 17
zijn voorgenomen bezoek
Saoedi-Arabië brengen en
heeft geen plannen om ook naar
Israël te gaan, zo verklaarde rege-
ngs woord voerder Kurt Becker
gisteren tegenover journalisten
Bonn. Dat Schmidt "om" zou
zijn voor levering op grond van
het werkgelegenheidsargument
ontkende Becker.
ecker wees er opnieuw op, dat het
'an vitaal belang voor Bonn is,
'dat het grootste olieleverende
gebied in de wereld stabiel blijft
en niet aan een wil van een
vreemde mogendheid wordt on
derworpen". Het wegvallen van
de Saoedische olieleveranties
(vorig jaar ruim een kwart of bij
na 25 miljoen ton van de totale
Westduitse invoer van olie) zou
volgens de woorden van Becker
een ramp voor de Westduitse eco
nomie betekenen.
Schmidt heeft eerder deze week in
interviews verklaard niet te me
nen, dat een meerderheid van de
Bondsdag thans goedkeuring
zou hechten aan de levering van
wapens aan Riaad en dat een be
zoek aan dit land hem in staat zou
stellen de beperkingen, die op dit
punt bestaan voor het Westduitse
beleid uiteen te zetten. Zoals be
kend, zal een tien jaar geleden in
gesteld regeringsverbod op de le
vering van wapens aan span
ningshaarden in de wereld vol
gende maand opnieuw worden
bekeken door de Westduitse "fe
derale veiligheidsraad". Maar
waar Schmidt ook duidelijk op
doelde als volgens partijpolitieke
kringen wellicht voornaamste
onderliggende argument tegen
levering is de gedachte dat West
duitse wapens ooit ook eens te
gen Israël zouden kunnen wor
den gebruikt. In kringen van
westelijke diplomaten en in de
pers wordt in dit verband even
wel gespeculeerd, dat Israël zou
kunnen instemmen met een
Westduits-Saoedische transactie
als het de garantie zou krijgen
krijgen voor de levering van wa
pens door de Verenigde Staten of
andere NAVO-landen als "tegen
wicht'.
Op de vraag of Saoedi-Arabië de le
vering mogelijk met olie zou wil
len betalen antwoordde de
woordvoerder Becker door erop
te wijzen, dat Saoedi-Arabië nog
slechts kortelings een nieuw con
tract voor de directe levering van
olie van zijn oliemaatschappij
met Westduitse firma's sloot zon
der daaraan enige nadere voor
waarde te verbinden.
Verzet tegen elke versoepeling van
het wapenexportbeleid is in de
Bondsrepubliek niet alleen geuit
door de en eb kerkelijke leiders,
maar vooral ooi binnen de SPD,
de partij van Sc 'midt zelf.
Op een speciale vergadering van
fractie tractie deze deye partij in
Bonn werd de regering er don
derdagavond op gewezen, dat zij
zich dient te houden aan de ex-
portpolitiek met de daaraan ver
bonden beperkingen, zoals die
tot dusverre golden. De door de
regering overwogen levering van
tanks aan Saoedi-Arabië werd
evenwel niet met name genoemd.
Wel toonde de fractie opnieuw
haar afwijzende houding tegen
over de levering onderzeeërs s
Chili.
ADRID (Reuter) - De Sowjet-Unie heeft giste-
•en duidelijk te verstaan gegeven dat er geen
sprake kan zijn van toekomstige besprekingen
over ontspanning tussen Oost en West als de
Verenigde Staten en hun bondgenoten niet in
stemmen met nieuwe onderhandelingen over
ontwapening in Europa.
e Sowjctrussische plaatsvervan
gend minister van buitenlandse
zaken. Leonid Iljitsjov, leider
vande Sowjetdelegatie op de lo
pende conferentie voor veilig
heid en samenwerking in Euro
pa. die in Madrid plaatsvindt,
maakte het standpunt van zijn re
gering duidelijk op een perscon
ferentie, die werd gegeven na de
voltallige zitting van gisteren.
)p de vraag of de Sowjet-Unie ak
koord zou gaan met een derde
Europese toetsingsconferentie
als in Madrid geen overeenstem
ming wordt bereikt over ontwa
peningsonderhandelingen. ant
woordde de Rus dat zulks "direct
afhankelijk is van positieve resul
taten op deze conferentie" (in Ma
drid).
Hoofddoel
Dp de plenaire zitting had Iljitsjov
al gezegd dat een nieuwe Europe
se ontwapeningsconferentie het
hoofddoel is van de bijeenkomst
in Madrid, die wordt bijgewoond
door afgevaardigden van de Ver
enigde Staten. Canada en alle Eu
ropese landen met uitzondering
van Albanië.
"Het centrale punt is het aanvullen
van politieke met militaire ont
spanning. het becindigen van de
bewapeningswedloop, het ont
wikkelen en versterken van de
vrede in Europa aldus de Sow-
jet-afgevaardigde.
Hij zei op de persconferentie verder
dat het ontspanningsakkoord
van Helsinki, dat werd onderte
kend aan het slot van de eerste
Europese veiligheidsconferentic
in 1975, geen bepaling bevat dat
vervolgconferenties automatisch
moeten plaatsvinden.
De Sowjet-Unie neemt in Madrid
het standpunt in dat de afgevaar
digden eerst hun uiterste best
zouden moeten doen ervoor te
zorgen dat er positieve resultaten
komen en pas daarna moeten
overgaan op andere zaken, zoals
het bijeenroepen van een nieuwe
veiligheidsconferentie.
Op de bijeenkomst in Madrid lig
gen thans vijf voorstellen voor
nieuwe onderhandelingen over
vermindering van de bewape
ning. De belangrijkste twee voor
stellen zijn afkomstig van Polen,
dat hierin wordt gesteund door
de landen van het Warschau-Pact
en van Frankrijk, dat de steun
heeft van de Verenigde Staten en
de NAVO-bondgenoten.
Het voorstel van Polen wil een 'con
ferentie in twee etappes over mi
litaire ontspanning en ontwape
ning. die later dit jaar in War
schau zou moeten beginnen. Het
WARSCHU (AFP/UPI) - De bezet
ting in de Zuidpoolse stad Rzes-
zow is gisteren na 49 dagen beëin
digd. Volgens een overeenkomst
die een regeringsafvaardiging
sloot mrt vertegenwoordigers
van de plaatselijke boeren, krijgt
de onafhankelijke vakbeweging
'solidariteit' mede de beschik
king over hel vakbondsgebouw.
De delegatie uit Warschau onder
leiding van de onderminister van
landbouw Andrzej Kacala ging er
ook mee akkoord dat de boeren
de grond terugkrijgen die hun in
de afgelopen jaren was ontnomen
ten behoeve van een jachlrcser-
vaat voor leiders van de commu
nistische partij. Tevens krijgen
de boeren een vergoeding voorde
schade die de jagers hebben aan
gericht.
Een jachthuis dat tot voor kort ge
bruikt werd door de inmiddels in
ongenade gevallen partijleider
Edward Gierck, zal worden over
gedragen aan het parlement dat
over het toekomstig gebruik zal
beslissen.
Westen heeft het plan als een pro
paganda-manoeuvre afgewezen.
Het Franse plan wil beginnen met
onderhandelingen over binden
de en controleerbare regels die
beogen het risico van militaire
verrassingsaanvallen te vermin
deren. Deze regels moeten gelden
voor heel Europa "van de Atlanti
sche Oceaan tot de Oeral", dus
ver op Sowjetrussisch grondgc-
bied.
BONN/MOSKOU (UPI) - De
Westduitse minister van bui
tenlandse 2aken. llans-
Dietrich Genschér, heeft gis
teren een dringend verzoek
gedaan aan de Sowjet-Unie
om haar "zorgwekkende" in
spanningen op het gebied van
bewapening op te geven en en
beleid te gaan voeren gericht
op matiging daarvan. Tezelf
dertijd waarschuwde het
Sowjct-partijblad Prawda in
Moskou, dat samenwerking
met het NAVO-programma
voor massale kernbewape
ning een dodelijk gevaar voor
West-Duitsland zou kunnen
blijken in te houden. Dit laat
ste werd gezegd in een com
mentaar van het blad. waarin
tevens werd opgemerkt, dal
de Westcuropcanen steeds
meer beginnen te vrezen, dal
de Verenigde Staten de moge
lijkheid van een "confrontatie
met kernwapens" in Europa
niet langer uitsluiten. Woens
dag had bondskanselier
Schmidt verklaard, dat de
Sowjet-Unie en niet de Ver
enigde Staten de afremming
van de bewapeningswedloop
in de weg staat.
Genscher sprak gisteren in een
interview voor de radio en zei.
dat de wereld wat betreft de
aanspraken die de Sowjet-
Unie maakt op de wereld
macht voor een splitsing van
wegen staat. Hel westen moet
haar volgens hem dan ook
duidelijk maken, dat zij uil
een politiek van samenwer
king meer voordelen kan ha
len voor zichzelf dan uil een
beleid dat is gericht op mili
tair overwicht. De beurt is nu
aan de Sowjet-Unie óm iets te
doen. zo zei Genscher. die er
op wees. dat "de gigantische
bewapening met raketten
voor de middellange afstand
van de Sowjet-Unie niet al
leen West-Europa bedreigt,
maar ook Noord Afrika, het
Nabije en Midden-Oosten.
Pakistan, India. China en Ja
pan.
Ondanks alle zorgen die de Wesldi ilse t
iet aan de carnavals-manie. Zo werd hem giste
an Bonn.
BONN (UPI) - Binnen de Westduitse regering is een
meningsverschil aan de dag getreden over de poli
tiek tegenover El Salvador.
Rainer Offergeld, sociaal democratische minister voor
hulp aan de ontwikkelingslanden, verwierp in een
gisteren door de Frankfurter Rundschau gepubli
ceerd vraaggesprek de houding van de VS tegenover
El Salvador. Hij noemde de opvatting van Washing
ton dat de burgeroorlog in El Salvador het gevolg is
van een communistisch complot een 'volkomen on
juiste taxatie' van de werkelijkheid die ernstige con
sequenties kan hebben. Hij zei voorts gekant te zijn
tegen steun aan de junta die in El Salvador aan de
macht is. Offergeld ging hiermee in tegen de mening
van het Westduitse Ministerie van buitenlandse za
ken dat de vorige week liet weten dal de overgrote
meerderheid van de bevolking van El Salvador de
guerillastrijdcrs niet steunt.
Gisteren is Lawrence Eagleburger. Amerikaans onder
minister van buitenlandse zaken die in opdracht van
president Reagan de regeringen van de Wcsteuropo
se landen moet vertellen dat de landen van het Sow-
jetblok wapens aan de guerillastrijdcrs in El Salva
dor leveren, in Bonn teruggekeerd. Hij was daar
maandag ook al maar toen was de Westduitse minis
ter van buitenlandse zaken, Hans Dietrich Genscher.
er niet.
Het geschil om El Salvador betekent dat de toch al
gespannen betrekkingen tussen bondskanselier Hel
mut Schmidt en de linkervleugel van zijn sociaal
democratische partij en ook de verhouding lussen de
sociaal democratische partij en Genschcrs vrije de
mocraten die samen de Westduitse regering vormen,
opnieuw onder druk zijn komen te staan. De linker
vleugel van de SPD verzet zich tegen de goedkeuring
door Schmidt van de bouw van kerncentrales, zijn
steun aan de herbewapening en bepaalde aspecten
van zijn economische politiek.
MADRID (GPD UPI- De Spaanse
kandidaat-premier Lcop'oldo
Calvo Sotelo kwam gisteravond
bij de stemming over zijn rege
ringsprogramma in de Tweede
Kamer zeven stemmen tekort om
zich minister president Ie mogen
Deze door koning Juan Carlos
gewezen kandidaat tot mini
President kan zich niette
vant dan stemt m
naai in de kamer
icrvatief-liberale
ïramma. Bij deze
cgeringspro-
weede stem-
CANAVERAUUPI/DP A/Reu
ter) - Op Kaap Canaveral hebben
de drie hoofdmotoren van het
Amerikaanse ruimteveer giste
ren met succes twintig seconden
lang proefgedraaid, waardoor de
weg is vrijgekomen voor de eer
ste bemande vlucht op 7 april.
De eerste gegevens duiden er vol
gens de NASA op dat de proef
volledig is geslaagd.
De motoren werden eerst op volle
sterkte gebracht, tot tto 94 pro
cent teruggebracht en vervolgens
weer op volle sterkte voordat zij
werden uitgeschakeld
Tijdens de proef werden de moto
ren van het ruimteveer Columbia
zelf niet ingeschakeld omdat dat
een echte lancering tot gevolg
zou hebben gehad. Nu kwam het
gevaarte ongeveer een halve me-
nhoog en zakte terug na het
uitschakelen.
ming is volgens de Spaanse de
mocratische grondwet een enkel
voudige meerderheid genoeg om
een vertrouwensstem voor een
regeringsprogramma te winnen.
Leden van de politiek militaire
vleugel van de Baskischc afschei
dingsbeweging ETA hebben gis
teravond bekendgemaakt dat zij
de drie consuls van Oostenrijk.
Uruguay en El Salvador hebben
ontvoerd en nog drie :mis!uklc
ontvoeringspogingen hebben ge
daan om de aandacht van de in
ternationale gemeenschap te ves
tigen op de martelpraktijken en
de geringe democratie in Spanje
In een verklaring eist de politiek
militaire vleugel van de ETA de
vrijlating van Baskischc politie
ke gevangenen, de sluiting van de
kerncentrale in Lemoniz en volle
dig zelfbestuur voor de Spaanse
regio's. De verklaring gaf een eer
ste aanwijzing over de omvang
van de actie die de gematigde
vleugel van de ETA gisteren uit
voerde ETA maakte niets be
kend over de toestand van de drie
ontvoerde consuls. Maar uit de
verklaring bleek wel dat de ETA
ook een poging heelt gedaan de
Portugese consul in San Sebas
tian te ontvoeren en de West- en
Ooslduilsc consuls in Basken-
Britse sociaal-democraten
(Van
correspondent Lia van Bekhoven)
LONDEN - De Britse Labourpartij heeft zich er bij neergelegd
dat enkele van haar meest prominente leden binnenkort uit de
partij zullen stappen. Deze "Bende van Vier" zal voor Pasen een
nieuwe sociaal-democratische partij oprichten. De Labourpartij
zelf heeft een campagne opgezet, die de deur achter de weglo
pers voorgoed moet sluiten en de eenheid binnen de partij moet
bevorderen.
"Ik heb urenlang geprobeerd iedereen over te halen in de partij te
blijven", zei leider Michael Foot vorige week en koppelt er in
éën adem de waarschuwing aan vast dat de opstandelingen het
niet ver zullen brengen met hun poging op eigen benen te staan
De sociaal-democraten weten dat ze, willen ze als politieke partij
serieus genomen worden, ook de liberalen nodig hebben. Een
coalitie tussen die twee vóór de verkiezingen zou het sociaal-
democratisch-liberaal verbond tot de grootste politieke partij in
Groot-Brittannië kunnen maken volgens de talrijke opiniepei
lingen die de afgelopen tijd gehouden zijn.
De "Bende van Vier" bestaat uit ervaren, keurige en vooral aardi
ge politici, met Shirley Williams aan het hoofd. Als Williams in
het land even populair is als in Fleet Street, staat het buiten kijf
dat ze de volgende Britse premier wordt. Ook in het Lagerhuis
heeft bijna iedereen een zwak voor oud-minister Williams Ze is
recht door zee, vindt men. Ze speelt niet vals, ze denkt snel en is
intelligent, hoewel ze niet beschouwd wordt als een intellectu
eel. "Omdat haar haar altijd zo slordig zit denkt ze wel dat ze een
intellectueel is. maar dat is niet zo", zegt Labour-politicus Denis
Healey.
Williams heeft een brede belangstelling en kan goed luisteren.
"Shirley geeft je het gevoel dat alles wat je zegt zo geweldig is
dat ze wilde dat ze er zelf eerder aan gedacht had", zegt een
andere parlementariër, "en dat is bijzonder vleiend". Bovendien
is ze glashelder over onderwerpen waar het Britse electoraat al
jaren mee worstelt. Zoals Karl Marx (tegen), particuliere school
opleidingen (tegenj en de EG (voor). Zelfs haar meest felle critici
geven toe dat ze een "stemmenlokker" is voor elke politieke
partij omdat ze oprecht en eerlijk overkomt.
Voor de Britten, die zich zorgen maken over recessie en werkloos
heid en een groot deel van hun zelfvertrouwen verloren hebben,
is Shirley de verpleegster die de patiënt met vriendelijke woor
den en Pleegzuster Bloedwijn te hulp komt. Maar ze is ook, zoals
ze zelf zegt, een soort verpleegster die je de dag na de operatie
het bed uitjaagt.
Het verschil tussen haar en de premier komt in de krantekoppen
duidelijk naar voren. Waar de eerste Shirley of zelfs "Shirt" ge
noemd wordt en de premier "Thatcher". Thatcher is te snibbig
en eigengereid om populair te zijn. Haar beleid komt over als
hardvochtig en haar ministers als onverschillig voor de noden
van de armen en werklozen.
Labour-Ieider Foot is evenmin populair. Niet omdat hij onsympa
thiek zou zijn, maar omdat hij overkomt als een leider die er niet
in slaagt de extreem-linkse vleugel binnen de partij te temmen.
Foot geniet de onterechte reputatie lichamelijk zwak te zijn en
zich geestelijk het best thuis te voelen temidden van irrelevante
tweedehands boeken.
Williams verloor haar zetel in 1979 tijdens de grootste verkiezings
nederlaag die de Labourpartij sinds mensenheugnis leed. Sinds
dien heeft ze geprobeerd als lid van het partijbestuur het linkse
tij dat zich na de verkiezingen in de partij inzette, te keren. Om
dat ze daar niet in geslaagd is, heeft ze nu dezelfde partij de rug
toegekeerd. "De Labourpartij van nu is mijn partij niet meer",
schreef ze in een brief aan de voorzitter waarin zij ervoor be
dankte nog langer als bestuurslid aan te blijven. De smeekbeden
van partijgenoten uit het linkse en rechtse kamp om te blijven
mochten niet baten. Williams maakte bekend "binnenkort" ook
haar lidmaatschap van de partij op te zullen zeggen.
Elf kamerleden hebben al gezegd Williams en haar Bende te
volgen. Als de sociaal-derrjocratische partij binnenkort wordt
opgericht, zullen er wellicht nog meer overstappen. Op een to
taal van 267 kamerleden is er echter geen sprake van dat de
Labourpartij parlementair op instorten staat.
De sociaal-democraten willen een geloofwaardig alternatief voor
Thatchers beleid bieden. Niets meer en niets minder. Ze zeggen
de Labourpartij geen klappen toe te willen dienen, maar dal lijkt
onvermijdelijk wanneer een nieuwe centrum linkse partij vol
gens de opiniepeilingen op ruim een derde van de stemmen kan
rekenen.
De conservatieven zijn beter gedisciplineerd dan Labour. Ze we
ten, onder Thatchers ijzeren leiding, wel beter dan handtekenin
gen te zetten onder sympathieverklaringen voor de sociaal-de
mocraten. Conservatieve overlopers zijn vooralsnog niet te ver
wachten. Ze lonken ook niet openlijk naar "de club van Shir
ley", maar zijn wel opgehouden het als een grote grap te be
schouwen.
Het is in de conservatieve gelederen doorgedrongen dat ze niet per
se hoeven te profiteren van een afbrokkelende Labourpartij,
maar dat ze er ook het slachtoffer van kunnen worden. Lijnrecht
tegenover Hessers theorie staan wederom de opiniepeilingen
die aantonen dat in het conservatievere zuiden des lands de so
ciaal-democraten het goed zouden doen ten koste van de Tories.
Tijdens landelijke verkiezingen is Engeland ëëagroot casino waar
de partij met de meeste stemmen niet verder dan de oppositie-
bank behoeft te komen. Voordat de Conservatieve partij de laat
ste verkiezingen won, werd er gefluisterd over de hervorming
van dit systeem naar een stelsel zoals we dat in Nederland ken
nen. De regering wil er nu echter geen woord meer over horen.
Thatcher weigert de hervorming van het kiesstelsel ook maar te
overwegen. De Labourpartij wil er ook niets van weten. De so
ciaal-democraten weten hoe moeilijk het voor ze is, zelfs samen
met de liberalen, om onder dit systeem de verkiezingen te win
nen. Maar als er nog kleine wonderen in de wereld zijn, zullen zij
als regeringspartij in elk geval met deze traditie breken.
De sociaal-democraten hebben (nog) geen duidelijke politieke
weg ingeslagen. Ze hebben zich (nog) niet achter een onderwerp
geschaard dat kan rekenen op de massale steun van de bevol
king. De manier waarop ze zich bijna een maand geleden aan
kondigden, was karakteristiek voor de oprichters van de So
ciaal-Democratische Raad. die hun bedoelingen via het liberale
dagblad The Guardian kenbaar maakten: een krant die vooral
door de intelligentsia uit de middenklasse gelezen wordt De
lijst van honderd sympathisanten bestond uit vele klinkende
namen, behorend bij de hogere inkomensgroepen, die vaak uit
frustratie met andere politieke partijen zich bij de sociaal-demo
craten aangesloten hadden. Als de centrum linkse partij ook wil
rekenen op mensen die zich tot de partij zelf aangetrokken voe
len. zal ze zich veel duidelijker op moeten stellen
Alles wat de bevolking weet van de Labour-dissidenten is, dat het
een groep welwillende politici betreft, die hun politieke heil er
gens tussen Labour en Conservatieven zoeken, en wier ideologi
sche raakvlak in de buurt van de liberale partij ligt.
Naast alle speculaties en aarzelingen blijft overeind staan aat ae
Sociaal-Democratische Raad in de vier weken nadat ze zich
voorstelde aan het volk bijna twee ton aan giften ontving, waar
van ze enkele dagen geleden voorzichtig een tijdelijk hoofd
kwartier openden. Ze ontving tienduizenden sympathieke brie
ven en telegrammen Er is geen tekort aan vrijwilligers die zich
willen inzetten voor een nieuwe partij en volgens iedere opinie
peiling is er zeker geen tekort aan kiezers die hun stem op de
sociaal-democratische alliantie willen uitbrengen.
De partij zal ook als ze over een paar weken opgericht wordt tijd
genoeg hebben om in het ondiepe de temperatuur te kunnen
testen tijdens de tussentijdse verkiezingen die ongetwijfeld voor
de landelijke verkiezingen in 1984 plaats zullen vinden. Een
groep die uit het niets kwam en nu nummer 1 in de opiniepeilin
gen staat, nog voor dat ze officieel is opgericht, had zich een
slechtere start kunnen bedenken.
