actief in1
vrije tijd
"Psychologie kan een nuttige
bijdrage leveren aan het recht
Actiecomité dreigt
met giroblauwactie
'Nationalisatie minder
probleem dan gedacht'
Theatertaxi
ook in Leiden
Prof. Kooijmans in Diesrede:
LEZERS SCHRIJVEN
Busbanen (2)
Busbanen (3)
Ambtenaar
Werklozen ongerust
over plannen Albeda
PAGINA 4
LEIDEN
DINSDAG 10 FEBRUARI 1981
LEIDEN Psycholoog noemt hij zichzelf. "En niks
anders". Sinds 1 januari van dit jaar is dr. Hans
Crombag aan de juridische faculteit verbonden als
bijzonder hoogleraar rechtspsychologie. Iets
nieuws in Nederland. Liever dan rechtspsycholo
gie spreekt hij van het terrein tussen recht en sy-
chologie. Eens een hobby "en nu kan ik er zonder
gewetenswroeging een deel van mijn tijd voor opzij
zetten".
der hoogleraar biedt hij de
doctoraal-studenten een keu
zevak aan, zet werkgroepen
op en hoopt zelf ook nog wat
onderzoek te doen. Voor hem
zelf heeft die benoeming bo
vendien een persoonlijke be
tekenis. "Het staat sjiek en
het geeft toch een zekere er
kenning".
Voorop staat bij Crombag de
stellige overtuiging dat de
psychologie een nuttige bij
drage kan leveren aan het
recht. Erg veel is er op dit
moment nog niet aan gedaan.
Zelf schreef hij vier jaar gele
den in samenwerking met de
juristen Cohen en Wijkers-
looth een boekje over het
denkproces van rechters
*Een theorie over rechterlijke
beslissingen' en op het Open
baar Ministerie zou nu een
dergelijk onderzoek met be
trekking tot officiers van jus
titie gaande zijn.
In het buitenland zijn ze al wel
wat verder. Met name Enge
land en Amerika. Crombag:
"In Amerika, waar niet de
rechter maar een gekozen ju
ry vonnis wijst, schakelt de
verdediging van de verdach
ten steeds vaker psychologen
in bij de keuze van die jury.
Niettemin vind je ook in het
buitenland toch duidelijk het
gelegenheidskarakter in de
literatuur terug. Er is geen
systematiek in te ontdekken,
maar het is duidelijk uit de
praktijk ontstaan. Waarom
die verbinding tussen het
recht en psychologie zo lang
op zich heeft laten wachten,
weet ik eigenlijk niet". Crom
bag laat een paar boeken zien
uit het begin van deze eeuw,
waarin de verbinding recht-
psychologie al wel werd ge
legd. "Er is dus wel over ge
dacht, maar toch ook weer
even snel vergeten. De grote
hausse van de laatste tien jaar
is een aanwijzing dat er zo
langzamerhand toch iets van
een specialisme begint te ont
staan".
En dat is een goede zaak, vindt
Crombag. Want er zijn tal van
zaken die een nadere studie
waard zijn. "Neem getuigen
verklaringen, het zou heel in
teressant om die psycholo
gisch te onderzoeken. Ter zit
ting kunnen getuigen vol
strekt tegenstrijdige verkla
ringen afleggen. Dat hoeft
niet altijd een leugen te zijn,
maar zoals dat heet, een ver
tekening van de eigen
werkelijkheid. Mensen inter
preteren wat ze zien en daar
zit een bepaalde systematiek
Crombag noemt een voorbeeld:
"We lieten eens aan studen
ten twee filmpjes zien. Twee
keer is daarop een auto op
een landweg te zien. De eer
ste keer nadert een keurig ge
klede heer de wagen. Morrelt
aan het slot, haalt een ijzer
draadje te voorschijn, krijgt
de auto aan de praat en rijdt
er mee weg. In het tweede
filmpje gebeurt precies het
zelfde. Alleen is de heer nu
vervangen door iemand, die
er wat slordiger uitziet. In het
eerste geval dacht iedereen
dat die man zijn sleuteltje
kwijt was en de twee keer dat
de auto gestolen werd".
We komen nog even te spreken
over zijn onderzoek naar het
denken van rechters. Een al
gemeen onderzoek, bena
drukt Crombag. Er is, zo zegt
- hij, niet de nadruk gelegd op
de verschillen onderling tus
sen de rechters, maar juist
naar een algemene interreta-
tie gezocht. In verband daar
mee zegt Crombag het niet
eens te zijn met de aan aan
hang winnende gedachte om
de rechterlijke macht van alle
poespas te ontdoen. "Dat ri
tueel vervult wel degelijk een
psychologische functie. De
twee partijen zijn er op de
'huiselijke' manier niet uitge
komen. Als laatste stap ko
men ze dan bij de rechter te
recht en hebben dan ook be
hoefte aan een autoritaire uit
spraak. Net zo als in het straf
recht. Een verdachte heeft
recht op die hele ceremonie
en heeft zeker geen behoefte
aan een oudere man in een
wollen vest met een pijp in
zijn mond, die hem verma
nend toespreekt".
BART JUNGMAN
Een autodidact noemt hij zich
zelf. Heeft zich niet als stu
dent bij de juridische facul
teit laten inschrijven. "Ik heb
het me zelf geleerd. Daardoor
schiet je natuurlijk regelma
tig een bok. Aan de ene kant
zijn er terreinen waar je be
trekkelijk veel van weet,
maar aan de andere kant zit
ten er ook blinde vlekken in
mijn kennis"
Crombag werkt bij het Bureau
Onderzoek van Onderwijs.
Een sinds 1968 bestaand on
derdeel van de Leidse univer
siteit, waar het functioneren
van het onderwijs onder de
loep wordt genomen. De
rechtenfaculteit is door de ja
ren heen altijd een grote
klant geweest van het insti
tuut. Crombag besteedt daar
om een groot deel van zijn
tijd met de vraag hoe je rech
tenstudenten het best kunt
onderwijzen. Hij ging zich
gaandeweg voor het recht in
teresseren en besefte als psy
choloog "dat het recht voor
en door mensen functio
neert".
Jarenlang ijverde de rechtenfa
culteit zich er bij het Leids
Universitair Fonds (LUF)
voor om de juridische kennis
van de psycholoog Crombag
door middel van een bijzon
der hoogleraarschap te be
nutten. Die combinatie leek
immers uitstekende te pas
sen in het uitgangspunt van
het LUF 'een specialisme be
Crombag in zijn werkkamer: "Het ritueel bij een rechterlijke uitspraak vervult een psychologische
functie."
kijken vanuit een experimen- Crombag proberen om rech- sche achtergrond. Zijn werk
teel uitgangspunt'. Dit jaar tenstudenten enthousiast te bij het Bureau Onderzoek
hapte het LUF dan eindelijk krijgen voor een juridische van Onderwijs blijft overi-
in het aas en tot 1986 gaat studie met een psychologi- gens hoofdzaak. Als bijzon
LEIDEN - Het "Energiekomitee
Rijnland" dreigt met acties tegen
het. Energiebedrijf Rijnland. Als
LEIDEN - Bezoekers van de Leid
se Schouwburg kunnen binnen
niet al te lange tijd gebruik ma
ken van zogenaamde "theaterta
xi's". De theatertaxi is een ook in
andere plaatsen een steeds be
kender wordend fenomeen. In
de pauze kunnen bezoekers die
zich na afloop van de voorstel
ling liever laten rijden, zich opge
ven voor een taxi. Vanuit de
schouwburg worden dan zoveel
taxi's als nodig besteld.
Voordeel van deze gang van zaken
zouden lagere kosten zijn. Het ta
xibedrijf kan namelijk rekenen
op een tamelijk vaste klandize.
Overigens zullen de theatertaxi's
eerst een proefperiode moeten
doormaken. De praktijk moet le
ren of het project de moeite
waard is. Schouwburg-directeur
Van Dam is op het moment bezig
een regeling te treffen met een
taxi-bedrijf. Burgemeester en
wethouders van Leiden gaven al
hun toestemming voor het pro
ject.
het Energiebedrijf weigert op
korte termijn een standpunt in te
nemen tegen kernenergie en
voor sluiting van de kerncentrale
in Dodewaard, dan start de actie
groep een "giroblauwactie" zoals
die al in andere regio's in het
land is begonnen.
"Waarom worden wij als klanten
van het Energiebedrijf Rijnland
opgezadeld met de vreselijk dure
en overbodige atoomstroom ter
wijl wij er alleen gevaren voor te
rugkrijgen. Dat willen we niet
langer. Daarom zeggen we: de
kerncentrale in Dodewaard moet
dicht. Dat is de eerste stap",
schrijft de actiegroep in een brief
aan de directie van het Energie
bedrijf.
Als blijkt dat het Energiebedrijf
zich niets aantrekt "va de wens
van zijn klanten om geen atoom-
stroom geleverd te krijgen",
wordt druk op het elektriciteits
bedrijf uitgeoefend door steeds
moeilijker de rekening te gaan
betalen. Bijvoorbeeld door met
eigen bank- of girokaart te beta
len. Of door in twee termijnen te
betalen of door te betalen zonder
de aanslagnummers te vermel
den.
"Als er van het begin af aan genoeg
klanten aan de protest-actie mee
doen", verwacht de Werkgroep
"Giroblauw" van het Energieko
mitee Rijnland - zo nodig- over
een effectief middel te beschik
ken tegen het Energiebedrijf.
Het Energiebedrijf Rijnland koopt
via de gemeente Leiden en het
Elektriciteitsbedrijf Zuid-Hol
land stroom van de kerncentrale
in Dodewaard. De Werkgroep
"Giroblauw" vraagt van het het
Energiebedrijf om een anti-kern-
energie-standpunt, precies zoals
de gemeente Leiden dit al enkele
maanden geleden deed.
"Een anti-kernenergiestandpunt
van het Energiebedrijf wordt des
te belangrijker als het Energiebe
drijf de aandelen van de gemeen
te Leiden in het Elektriciteitsbe
drijf Zuid-Holland kan overne
men. Dit elektriciteitsbedrijf is
namelijk aandeelhouder van de
Gemeenschappelijke Kerncen
trale Nederland in Dodewaard.
"En aandelen betekenen zeggen
schap". De actiegroep wil dat het
Energiebedrijf zijn zeggenschap
aanwendt om Dodewaard geslo
ten te krijgen.
In haar brief vraagt de actiegroep
aan het Energiebedrijf om op
korte termijn
de gevaren te erkennen die aan
de opwekking van atoomstroom
kleven;
toe te geven dat kernenergie
"vreselijk duur is, onder meer
vanwege het opbergen van
atoomafval en het ontmantelen
van een kernreactor";
te bevestigen dat er stroomover-
schotten zijn zodat sluiting van
de kerncentrale in Dodewaard
geen problemen oplevert voor de
stroomvoorziening;
zich hierom openlijk uit te spre
ken tegen kernenergie;
en de klanten geen atoomstroom
meer te leveren.
Kooijmans: "Oplossing in de
praktijk geeft geen bevrediging
voor politicus".
LEIDEN - Hoe ver mag een pas
onafhankelijk land gaan bij het
nationaliseren van de goederen
die niet tot zijn eigendom beho
ren? Die vraag stond gisteren
centraal in het betoog van de
Leidse hoogleraar in het volken-
Jazz
In café Napoleon aan de Steen
straat treedt woensdag het
Karei Boekle Jazzkwartet op.
Aanvang 21.00 uur.
Stats
In jongerencentrum Stats
wordt donderdag een infor
matiemiddag gehouden over
de justitie en reclassering. Er
komt een film over een jongen
die met de reclassering te ma
ken krijgt. Daarna kan er
worden gepraat over de film.
De film begint om 15.00 uur.
Egypte
In de kapelzaal van het K&O-
gebouw aan de Oude Vest
wordt vrijdag een lezing ge
houden over de Vallei ber Ko
ningsgraven in Egypte. Het
echtpaar Tadema. dat veel
reizen heeft gemaakt door
Egypte, zullen bij hun lezing
ook dia's laten zien. Aanvang
20.15 uur. Aanmelden bij
K&O: 141141.
Oh Boy!
In het Leids Vrijetijds Centrum
aan de Breestraat treedt vrij
dagavond de nieuwe Amster
damse rockformatie "Oh
Boy!" op. Zaterdag is er een
optreden van de band Jan
Kin. Aanvang beide optre
dens 22.00 uur.
Griezelfeest
De NVSH, afdeling Leiden,
houdt vrijdagavond een grie
zelfeest aan het Rapenburg 48
in leiden, ledereen wordt ver
zocht zo eng mogelijk te ko
men. Swingend griezelen kan
op de muziek van "Treviera
2000". Aanvang 22.00 uur.
recht, prof. dr. P.H. Kooijmans.
Hij voerde het woord als feestre
denaar van de Leidse universi
teit, die in de Stadsgehoorzaal
haar 406-jarig bestaan vierde.
De vroegere staatssecretaris van
buitenlandse zaken (in het kabi
net-Den Uyl) vergastte zijn ge
hoor met een rede over de gevol
gen die de nieuwe internationale
economische orde voor het inter
nationaal recht heeft. Binnen die
nieuwe orde moeten de sociaal-
economische structuren een
rechtvaardiger karakter krijgen.
Met andere woorden: meer eco
nomische invloed voor de arme
landen.
Discussie
Vooral in de Verenigde Naties le
vert dat vraagstuk veel stof voor
discussie op en de voorwaarden
voor maatregelen bij nationalisa
tie neemt daarin de belangrijkste
plaats in. De rijke en arme lan
den lijken hierin onverzoenlijk.
De laatste categorie beroept zich
bij de vraag hoe met de bezittin
gen van vreemdelingen moet
worden omgesprongen op de
theorie van national treatment,
waarbij vreemdelingen geen an
dere behandeling krijgen dan ei
gen onderdanen.
De kapitaalkrachtige landen zien
daarin onvoldoende waarborgen
en beroepen zich daarom op de
klassieke leer van de minimum
standaard. Voorwaarde daarin is
onder meer dat de geleden scha
de volledig wordt vergoed. In de
Verenigde Naties kwam in 1974
het Handvest van Economische
Rechten en Plichten van staten
aan de orde en ook daarover gin
gen de twee partijen met elkaar
in de clinch. In dat Handvest
werd tot groot genoegen van de
arme landen de schadeloosstel
ling geregeld op basis van de in
de nationaliserende staat be
staande rechtsregelingen.
Praktijk
Ook dat Handvest maakte de kloof
niet minder overbrugbaar, want
de kapitaal-exporterende landen
voelden hier niets voor. In de
praktijk levert het echter niet al
te veel problemen op, omdat de
partijen het onderling meestal
toch wel eens kunnen worden.
Maar, zegt Kooijmans "dat is een
oplossing die noch de beoefe
naar van het volkenrecht noch
de politicus kan bevredigen".
Volgens hem moeten beide te
genstrevers uit de loopgraven
komen en hun standpunten ter
discussie 'stellen. Kooijmans
komt tot de conclusie dat de te
genstellingen minder groot zijn
dan ze lijken en een wat vagere
normgeving ("onteigening moet
leiden tot schadeloosstelling")
zal dat voor een deel aan het licht
kunnen brengen.
brieven van fezers betekent niet dat de
in weergegeven mening onderschrijft,
van redactiewege worden ingekort;
Naar aanleiding van de discussie
over het Busbanenplan voor de
Hoge Rijndijk moet ons als bewo
ners aan deze drukbereden route
het volgende van het hart.
Bij de verschillende informatie
avonden over dit projekt en via
diverse artikelen in het Leidsch
Dagblad zijn voornamelijk de te
genstanders aan het woord ge
weest.
Als bezoekers van deze avonden en
als trouwe lezers van Uw blad
menen wij echter dat aan enkele
grote voordelen van het plan te
weinig aandacht is geschonken
(ook in Uw blad).
De tegenstanders verwijten de
plannenmakers een gebrek aan
visie, vragen om parkeergelegen
heid. een goede bereikbaarheid
van de winkels en geen stagnatie
van het verkeer.
Welnu aan dezs aspekten is in rui
me mate aandacht besteed, hoe
wel misschien op onderdelen ver
beteringen kunnen worden aan
gebracht. Maar daar is het dan
ook een ontwerpplan voor!
Wat ons bij de tegenstanders opvalt
is, dat het overgrote deel slechts
het stukje Hoge Rijndijk voor de
eigen deur bekijkt. Als daarvoor
geen ideale oplossing is gekozen,
is het plan in z'n totaliteit meteen
slecht. Algemene belangen zoals
een vërbetering van het openbaar
vervoer, een veiliger situatie voor
voetgangers en fietsers tellen
niet.
Wie de Hoge Rijndijk als voetgan
ger en fietser kent - en wie durft
zich nog zonder gevaar voor ei
gen leven langs deze route te wa
gen - weet waarover wij praten.
Het zeer drukke gemotoriseerde
verkeer schept nu een vaak le
vensgevaarlijke situatie voor de
overige verkeersdeelnemers. De
ze toestand kan niemand goed
praten ook al is er eigen belang in
het spel. Een aantal tegenstan
ders maakt het helemaal bont
door - in stemming makende cir
culaires - het dubbel parkeren,
parkeren op fietspaden, bushal
tes en stoepen goed te praten. Wij
vragen ons af waar we dan mee
bezig zijn. Moet het eigen belang
dan per se over de ruggen van an
dere verkeersdeelnemers wor
den nagestreefd?
Een verbetering van de Hoge Rijn
dijk is dringend gewenst. Wil
men de verschillende verkeers
deelnemers gelijke rechten (ook
op veiligheid) geven dan is een
aanzienlijke reconstructie nood
zakelijk. Hierbij zullen de langza
me en de snelle verkeersstromen
moeten worden gescheiden,
soms zelfs rigoureus zoals bij de
Leiderdorpse brug (voetganger
stunnel).
Winkeliers, denk aan de veiligheid
van Uw eigen klanten en klantjes.
Velen durven nu niet eens op de
fiets of te voet te komen. Laten
we blij zijn dat we nu tenminste
op basis van een plan kunnen
praten, waarbij ook aan de belan
gen van anderen (onder wie be
jaarden en kleine kinderen) is ge
dacht. Uiteraard zijn er verbete
ringen mogelijk, maar mogen we
dan wel constructieve bijdragen
(ook van winkeliers) verwach
ten?
Het algemeen belang is immers ook
Uw belang!
Namens verontruste bewoners van
de Hoge Rijndijk.
HUGO EN ERICA BROUWER
Hoge Rijndijk 133. Leiden.
Vele huisgezinnen in Leiden zijn al
geconfronteerd met het geluid
van loeiende sirenes en daarna de
mededeling van de verkeerspoli
tie: uw gezinslid ligt in het zie
kenhuis. Veel mensen die in de
politiek gaan, blijven steeds ach
ter de feiten aanhollen, omdat ze
van het hele verkeersgebeuren
geen verstand hebben. De ene
keer buigen ze naar die kant en
dan weer naar de andere zijde.
Maar leken, u kunt de geringe op
pervlakte niet steeds kleiner ma
ken met nutteloze busbanen (b.v.
Vijf Meilaan-Voorschoten).
De auto is niet meer weg te denken,
maar het kardinale punt is de ont
zettende gebalde agressie en het
grote aantal kneusjes op de weg,
en dat alles om het bezit van dat
dure papiertje.
Als de politie bij iedere overtreding
door de politie-rechter een stem
pel hierin laat zetten en bij drie
stempels intrekking eist, dan
weet iedere chauffeur na een
looptijd van nog geen jaar weer
wat geven en nemen is. Vele ver
keersmaatregelen kunnen dan
vervallen.
U kunt een reisje naar Leeuwarden
maken en zien hoe een stad vol
gestouwd wordt met honderden
parkeermeters en een dure par
keergarage met een groot verlies.
B.J. Boonstra
Jan Luykenlaan 97
Leiden
Duijn over de receptie van de
Sportstichting, doet hier niet ter
zake. De heer Duivesteijn, die ik
een prettig raadslid-cpllega vond
en die ik thans de juiste man op
de moeilijke plaats vind, heeft
vrijwillig het raadslidmaatschap
(waarmee hij als spreker "be
schermd" was) verwisseld voor
een "ambtelijke" gemeentefunc
tie.
Als hij als ambtenaar vindt dat een
"bestuurder" (nota bene in een
vergadering) zich minder geluk
kig heeft uitgelaten, of zelfs als hij
zich gekrenkt voelt, heeft hij het
recht om zich te bevoegder plaat
se zijn bezwaren in te dienen. De
pers, in een speciale kolom, is
hiervoor m i. voor een ambte
naar, die n.b. spreekt als direc
teur van de Sportstichting, niet
de juiste plaats.
Als loyaal ex-raadslid zal Jan Dui
vesteijn mijn opmerking begrij
pen. Ik begrijp zijn gramschap;
maar zijn arena is als ambtenaar
niet een kolom in ons gewaar
deerd Leidsch Dagblad.
Dit laat onverlet mijn waardering
voor Jan Duivesteijn.
Theo Wessels
Marienpoelstraat 65
Leiden
LEIDEN - Vertegenwoordigers van de Werklozen Belangen Ver
eniging Lein (WBVL) en het Werklozen Advies Centrum (WAC)
hebben gisteren een bezok gebracht aan de directeur van het
Gewestelijk Arbeidsbureau, de heer Schmacher. Reden voor het
bezoek was de verontrusting onder werklozen over de nieuwe
passende arbeid-richtlijnen van minister Albeda.
Het ging er de vertegenwoordigers vooral om duidelijkheid te krij
gen over de gevolgen van de nieuwe richtlijnen voor de werklo
zen in Leiden. Minister Albeda wil dat de arbeidsbureau's het
passende-arbeid-recht strenger zullen toepassen. Dat betekent
dat aangeboden werk minder snel geweigerd kan worden. De
minister heeft in het bijzonder aanwijzingen gegeven voor werk
in ploegendiensten en voor de reisduur.
Directeur Schumacher van het Arbeidsbureau zei gisteren dat er
in Leiden al wordt gewerkt volgens deze aanwijzingen. Waar het
om werk in ploegendienst gaat, wordt er rekening gehouden
met individuele factoren, zoals de gezondheid. Het komt in Lei
den nauwelijks voor dat er werk wordt aangeboden dat langer
dan een uur reizen van Leiden afligt.
Schumacher haalde gisteren nog eens aan dat de toenemende
werkloosheid het arbeidsbureau grote zorgen baart Er zijn in
Leiden nu 4500 werklozen officieel ingeschreven, terwijl er maar
200 vacatures zijn. De druk bezochte vacaturebank heeft slechts
weinig aanbiedingen.
Na afloop van net bezoek aan het Arbeidsbureau concludeerden
de WBVL en de WAC dat zij waakzaam moeten blijven tegen
elke aantasting van het recht op passend werk.
