Sir Alexander Korda zou
ben ideale paus
ujn geweest
RflDID\programma)
Circus-Oscar ingesteld
vandaag.
toegelicht
Ipella Bosiers stelt wat teleur
ffTCAMPO
RIJD AG 23 JANUARI 1981
RADIO - TV - KUNST
r»erie over
ïfillem
«ran Oranje
u-lLVERSUM (GPD) - Regisseur-
r-producer Walter van der Kamp
{-werkt voor de AVRO aan een
iroieuwe dramaserie. Van der
'nKamp is op dit moment bezig
n.met de eerste voorbereidende
tewerkzaamheden - zo oriënteert
iehij zich over mogelijke scripts -
ieroor een serie over Willem van
irOranje.
I. tlgens een woordvoerder van de
ieAVRO-persdienst zal 'Willem
elran Oranje' een groots opgezette
u-produktie worden, mogelijk
us-vergelijkbaar met eerdere
dewerken van Van der Kamp, als
>r-De stille kracht' en 'Van oude
te-mensen'.
:e-t opnamen beginnen vermoede-
OTiijk volgend jaar. De dramaserie
rukan, volgens een voorzichtige
ertchatting van de AVRO, op zijn
jdrroegst in het televisieseizoen
dd982-'83 op het scherm worden
>r-?ebracht.
AMSTERDAM/GRONINGEN
(GPD) Nederland zal voortaan
jaarlijks een circus-Oscar wor
den uitgereikt aan een artiest(e)
of artiesten-groep, die in dat
jaar in ons land een bijzondere
prestatie heeft geleverd.
Aan deze nieuwe jaarlijkse prijs,
welke in december 1981 voor het
eerst zal worden uitgereikt, is de
naam van Oscar Carré verbon
den, die in de Nederlandse ge
schiedenis als geen ander het cir
cus tot grote hoogte en aanzien
heeft gebracht en wiens naam in
binnen- en buitenland nog steeds
associaties oproept met de klas
sieke circuskunst en die stichter is
van onder meer de vaste circusge
bouwen in Amsterdam en Scheve-
ningen.
De Nederlandse Circus-Oscar
Deze club werd in 1948 opgericht
en telt thans ongeveer 900 leden.
Een daartoe samengestelde jury
zal voor toekenning van deze Os
car Carré-trofee een bindend ad
vies aan de Circusvrienden uit
brengen. Mr. W. J. Geertsema,
Commissaris der Koningin in de
provincie Gelderland, heeft het
voorzitterschap van deze jury op
zich genomen. Verder hebben
daarin zitting Guus Oster, direc
teur van het Theater Carré, de tv-
presentatnce Sonja van Proosdij,
de journalist Leo Turing en als
lid-niet-bestuurslid van de Cir
cusvrienden Douwe Schulte.
Deze jury kan de Circus Oscar toe
kennen voor een artistieke pres
tatie, welke een bijdrage levert
aan de erkenning van de circus
kunst als cultuuruiting, of naar
inhoud en presentatie een unieke
plaats inneemt, of een bijzondere
stimulans is geweest in de waar
dering van het publiek voor de
circuskunst dan wel een combi
natie uit deze drie factoren.
De beeldhouwster Bep van den
Bergh, die al vele circusbeeldjes
maakte, welke niet alleen in ons
land, maar ook al onder meer in
New York. Parijs en Monaco
geëxposeerd zijn geweest, heeft
de Oscar Carré-trofee ontworpen.
Deze bestaat uit een op zijn punt
geplatste vierkante plaquette
(een 'carré' dus), op de top waar
van een acrobaat in handstand
balanceert. Op de ene zijde van
het carré staat een gepluimd stei
gerend paar (Oscar Carré was een
internationaal vermaard paar-
dendresseur), op de andere zijde
een clownskop, zodat de drie on
derdelen van elk goed circuspro
gramma, dressuur, acrobatiek en
clownerie, alle figuratief in de Os
car Carré-trofee zijn uitgebeel-
iel
9e-
«"jLVERSUM (GPD) „Als
oom Alex op reis
ining, werd hij in zijn zwar-
ïue Rolls Royce Silver Sha
dow regelrecht naar de
i^Jap van het vliegtuig gere-
en nadat alle andere pas-
agiers aan boord waren
egaan. Was hij te laat, dan
gjleef het toestel aan de
rond tot hij was gearri-
eerd. Schepen en treinen
'achtten op hem, douane-
n paspoortformaliteiten
'erden zo geregeld, dat hij
ich nergens om behoefde
bekommeren".
m bevoorrechte reiziger uit dit ci-
'at was geen figuur van konink-
\ke bloede. Evenmin een kerke-
ike hoogwaardigheidsbekleder, Berooid
1 is wel eens gezegd, dat hij met
allure van renaissance-
,aatsman en zijn subtiele intelli-
^mtie een ideale paus had kun-
zijn. Als hij maar rooms was
ccgweest en niet zoveel belangstel-
yfig voor geld en mooie vrouwen
\r'\fd gehad... De
mren ooenzw
vaderfiguur voor de broers en
hun vrouwvolk, had er geen be
hoefte aan, een zakelijke dynastie
te stichten. Hij had een enorm ge
compliceerde onderneming op
poten gezet, maar de meeste ge
heimen daarvan bewaarde hij in
zijn hoofd, een garantie, dat 'Lon
don Films? (met de Big Ben als
wereldbekend trademark) hem
niet zou overleven. Alexander
wilde wel erfgenamen hebben,
maar geen opvolgers. Daarom
kon hij ook met waanzinnige
overdaad verdiepingen toevoe
gen aan het huis, dat hij had ge
bouwd zonder zich iets aan de
versteviging van de funamenten
gelegen te laten liggen. „Als ik
ben uitgestapt, stort het in el
kaar", verzekerde hij zijn vriend
Brendan Bracken, de eigenaar
van de Financial times, die hem
graag op de beurs had gezien.
alle
openzwaaiden en alleen
mïfj1 beste goed genoeg kon zijn was
Alexander Korda.
je Britse filmmagnaat van Hon-
jarse afkomst heeft voor de oor-
geholpen door zijn broers
3nstan
__g, geholpen door zijn broers
>mrltan' reêisseur en Vincent,
J decorontwerper, de kwakke
lde Engelse filmindustrie forse
'amine-injecties gegeven en
=-rd daarvoor dan ook, als eerste
dat wereldje, geridderd. Hoe-
e £1 hij zichzelf als een artiest be
bouwde, ontleent Alex zijn be-
PKenis vooral aan zijn gedurfde
janciële coups, die meestal
rdeec*' soms °°k ^liekant ver
eerd uitpakten. Vandaag is het
kur ^aar fielede11' dat de 'tycoon',
tens imperium méé ging in het
af, aan een hartaanval overleed,
jn neef Michael, hierboven al
citeerd, heft onlangs aan de
)rda's een fascinerend boek ge-
,jd, 'Charmed lives', dat in En-
land en Amerika onmiddellijk
^"^n bestseller werd.
zijr
W^ude Korda, alle ruzies ten spijt
"Hh beminde en gerespecteerde
regi
Ideli
De drie Korda's, toen nog Kellner
geheten, werden geboren in
Pusztaturpaszto op het Hongaar
se platteland, waar hun vader op
zichter was op een groot boeren
bedrijf. De Magyaren kozen wel
vaker joden voor die job, redene
rend, dat die niet zo gauw met de
veelal antisemitische boeren be
vriend zouden raken en dus ook
niet samen met hen de groot
grondbezitter zouden bedriegen.
Papa Kellner overleed al vroeg en
de familie bleef berooid achter.
Alex las alles wat hij te pakken
kon krijgen en omdat hij zich een
toekomst in een van de wereld
steden toedacht, was 'Een reis om
de wereld in 80 dagen' zijn lieve
lingslectuur. Maar Jules Verne,
de schepper, interesseerde hem
meer dan hoofdpersoon Phileas
Fogg. Zijn jeugd in de dorre poes-
ta had ook tot gevolg, dat water
hem zijn hele leven zou biologe
ren, al is hij in zijn geliefde Zuid-
Frankrijk niet één keer in zee ge
weest. Toen Korda op het laatst
van zijn leven voor een fortuin
een groot zeewaardig jacht liet
bouwen en bemannen, was dat in
zekere zin de voltooiing van een
kinderfantasie.
In 1908 trok de jonge Alexander
naar Boedapest, waar hij een
mentor vond in een progressieve
priester, die hem onderwees en
een bijbaantje bij een krant be-
[.^apEN - De gisteravond voor
jiet.uwelijks veertig toehoorders
1 28;de Leidse Schouwburg optre-
opeinde Belgische zangeres Delia
n bosiers heeft aan het begin van
woar carrière een studie journalis-
rjjypk gevolgd aan de 'Hogeschool
em€°r Vrouwen' in Antwerpen. Na
ïder regie-assistente gewerkt te
lcorbben bij de BRT besloot ze een
Ovfen theaterprogramma te ma-
zicK'-
het;leid door pianist Ben van der
leuJPden brengt Delia een aantal
1 da^erlandse en Franse chansons
lye luisterliedjes. Ze draagt enige
idtpJfeeschreven gedichten voor
zeetP st°eh daarbij uiterst onschul-
et Qg met onze taal.
eneravond werd duidelijk, dat
gen f*'a Bosiers een prachtige stem
;hee.eft Een warme, volle stem. De
hij itiek richt zch dan ook voorna
me '^lijk op het ontbreken van vol-
onn^ende theaterpersoonlijkheid
i een dergelijke 'one-woman-
ow' overeind te houden. Ze
was even haar tekst kwijt en gooi
de bovendien nog een paar lied
jes door elkaar, zodat ten onrech
te bij het publiek de indruk ont
stond, dat de pauze al was aange
broken, terwijl dat niet het geval
was. Haar als grappig bedoelde
opmerkingen tussen de verschil
lende liedjes door werden door
het publiek nauwelijks als zoda
nig ervaren. Bovendien is Delia
Bosiers zo onverstandig geweest
een relatief groot aantal typisch
Belgische uitdrukkingen in haar
programma op te nemen, dat
voor het Leidse publiek op geen
enkel moment enig houvast
biedt.
De Nederlandse teksten lijken in
middels net iets té simpel om
werkelijk te kunnen boeien. Het
publiek had om tien minuten
vóór tien toen het optreden al
beëindigd werd, een beleefd af-
scheidspplausje voor Delia gere
serveerd. Meer kon er op dat mo
ment blijkbaar niet af
Sir Alexander Korda, de Britse fllmmagnaat van
Hongaarse afkomst, die met zl|n allure van renaissan-
ce-staatsman en zijn subtiele intelligentie een Ideale
paus had kunnen zijn. Als hij maar rooms was geweest
en niet zoveel belangstelling voor geld en mooie vrou
wen had gehad. Voor hem zwaaiden in elk geval alle
deuren open.
zorgde. Als hommage aan deze le
raar veranderde hij zijn naam in
Corda (van sursum corda, de har
ten omhoog), maar verhongaar-
ste dat al spoedig tot Korda. Twee
jaar later waagde hij zijn eerste
gok... verloor. Parijs bleek hem
niets anders te bieden te hebben
dan honger en kou. Later vertel
de hij zijn liefde voor schilderijen
- Korda bouwde een grote kunst
collectie op - in het Louvre te
hebben opgedaan toen hij d?ar de
kou ontvluchtte.
Geniaal
Terug in Boedapest belandde Alex
in het nog zo primitieve filmbe
drijf, als 21-jarige regisseerde hij
zijn debuutfilm en een paar jaar
later vond hij zijn eerste 'engel' in
een bloemenhandelaar, die hem
het kapitaal verschafte om een
studio te bouwen. Korda zou wel
dra geniaal blijken in het overha
len van bankiers en andere gefor
tuneerde lieden om geld te stop
pen in door hem gerunde onder
nemingen en uit te voeren projec
ten. Het ging hem nu voor de
wind; hij betrok een suite in een
elegant hotel en begon in de grote
stijl te leven, die de volgende
veertig jaren kenmerkend voor
de Korda's zou zijn.
Ook als getrouwd man (eerst de oer-
lastige actrice Maria, daarna de
wondermooie, door hem tot ster
gepromoveerde Merle Oberon en
tenslotte de jonge Russin Alexa)
was zijn opvatting van een
huiselijk leven: een goed hotel
met uitstekende roomservice.
Zijn eerste successen verklaarde
Alex met het volgende recept: ga
altijd naar het duurste hotel, eet
in de beste restaurants en er zal
zich een geldschieter aandienen.
Na voor de 'witte terreur' van ad
miraal Horthy te zijn uitgeweken,
paste hij die tactiek ook met goed
gevolg in Wenen toe. Alex, met
sigaar en monocle en Maria in ex
travagante japonnen dineerden
in de meest exclusieve gelegen
heden, terwijl buiten een chauf
feur in livrei met een glimmende
Daimler-Benz wachtte Niets was
of werd betaald. En ja hoor, net
toen de stapel rekeningen zo
schrikbarende afmetingen ging
aannemen dat zelfs Alexander
door een lichte ongerustheid
werd bevangen, verscheen de 300
pond zware graaf Sascha Kolow-
rat-Krokowsky om zich met héél
veel kronen in de glamour van de
filmbusiness te storten.
Rijkdom
Na vervolgens met wisselend suc
ces in Berlijn, Hollywood en Pa
rijs te hebben geregisseerd, ves
tigde Korda zich in Engeland,
waar hij, de wijsheid gedachtig
dat je nooit twee kippen in het
zelfde dorp moet stelen, kansen
rook. Alom in Europa en Ameri
ka waren in de jaren dertig slim
me Hongaren al lang vertrouwde
figuren, maar het Verenigd Ko
ninkrijk was een dorp, waar nog
niemand een kip had gepikt.
Alex, bijna 40 nu, had twintig jaar
als miljonair geleefd, nu wilde hij
er ook een wórden. In '32 stichtte
hij met bankiershulp zijn London
Films, geïnspireerd op de grote
Amerikaanse filmmaatschappij
en en weldra zou 'The private life
of Henry VIII' de Korda's in één
klap rijk en beroemd maken.
Voor het eerst veroverde een
Britse film de Amerikaanse
markt. Het begin van een reeks
successen als 'Rembrandt', 'De
rode Pimpernel", 'De vier veren',
'De dief van Bagdad' en 'The
Third Man' en van flops als 'Bon-
me Prince Charlie' en 'An ideal
husband.'
FRED RAADMAN
Hoewel Delia Bosiers gebruik
maakt van de artistieke kwalitei
ten van anderen heeft ze toch veel
liedjes zelf geschreven. De arran
gementen zijn dan steeds van
Ben van der Linden, die, met als
hoofdvak piiano, het Rotterdams
Conservatorium heeft afge
maakt.
Willen we de voorstelling van gis
teravond resumeren, dan rest ons
helaas geen andere conclusie, dat
"bepaalde beloften beslist nlèt
werden ingelost". 'Simple Melo
die' is mooi, maar toevallig wel
van Michel Polnareff. Na de pau
ze is het liedje over het bij het
raamzittende oude vrouwtje niet
zonder niveau. Bovendien lieten
Delia en Ben nè de pauze uitzon
derlijk lang op zich wachten.
Delia Rosiers is een vriendelijke,
niet van talent gespeende zange
res, die zich gisteravond echter
nauwelijks waar kon maken.
BERT KOEKEBAKKER
(ADVERTENTIE)
Caravans, tientallen
mpdellen en
ópbouwmaten
T.E.C., Bürstner.
Solifer en Dragoner.
Grote keuze in
vouwwagens.
Tago, Settler, Camp-let. Marechalen Skamper.
Groot en breed,
assortiment ^^SZEZerm.
caravanaccessoiresT"^*®
I CARAVANS l».v. 'n Barendrecht cn
Eist Amerongcn.
NEDERLAND 1
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18 30 - Jeugdjournaal (NOS)
18.36 - Sesamstraat (NOS)
18.50 - Paspoort voor Spanjaarden (NOS)
19.00 - De eerste de beste: recordhouder (TROS)
19.45 - Simonskoop (TROS)
20.15 - Lessen in liefde, serie (TROS)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Aan ons de keus. documentaire serie (TROS)
22.35 - Gesprek met de minister-president (TROS)
22.45 - Een dorp van niks, documentaire film (HUM.VER-
BOND)
23.20 - Journaal (NOS)
23.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND II
18.57 - Journaal (NOS)
18.59 - Doctor Snuggles (AVRO)
19.05 - AVRO's Toppop (AVRO)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Telebingo II (AVRO)
21.30 How the West was won. serie (slot) (AVRO)
22.50 - Televizier Magazine (AVRO)
23.30 - De toestand in de wereld (AVRO)
23.40 - Journaal (NOS)
23.45 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
ZATERDAG 24 JANUARI 1981
NEDERLAND 1
14.30 - EK schaatsen te Deventer (NOS)
15.30 - Journaal (NOS)
15.32 - Studio vrij (KRO)
16.15 - Maja de Bij (KRO)
16.40 - Klassewerk, spelprogramma voor scholieren (KRO)
17.50 - EK schaatsen te Deventer (NOS).
DUITSE TV
DUITSLAND I
18.00 popmuz. 18.30 tekenfilmserie
18.40 popmuz. 19.15 actual. 20.00
journ. 20.15 Der Gefangene van
Zenda (The prisoner of zenda),
Amerikaanse speelfilm 21.55 inform
progr. 22.30 actual 23.00 sport 23.25
vakantie voor Harry Rausch, mis
daadfilm 0.25 journ.
DUITSLAND II
18.20 slapstick 19.00 journ. 19.30 re
portages 20.15 inform, prg. 21.15
dierenmagaz. 22.00 actual. 22.20 cul
tureel magaz. 23.05 inform, progr.
23.15 der Indianer (Flap), Ameri
kaanse speelfilm 0.55 Journ.
DUITSLAND III WDR
19.45 journal 3 20.00 joum. 20.15 do
cumentaire 21 00 reportages 21.30
religieus progr. 22.00 Tagebuch ei-
nes Hirtenhundes (Dagboek van
een herdershond), tv-sene 22.15 do-
23.40 joum.
BELGISCHE TV
BELGIE VLAAMS
18.00 poppenfilmserie 18.15 kleuter-
prog. 18.30 inform progr. 18.55 korte
film 19.10 documentaire sene 19.35
meded. en morgen 19.45 joum 20.10
weerber. 20.15 de miljardair (Let's
make love), musicalfilm 22.15 cultu-
rel progr. 22.45 joum.
NET II
van 18 00 tot 20.15 zie net 1. 2U.1D
van tijd tot tijd, inform prog 21.10
het geowl, tv-serie 21.35 culturele
agenda 22.05 cabaret-progr.
De AVRO-actualiteitenrubriek Televizier Magazine besteedt
vanavond tussen 22.50 en 23.40 uur via Nederland 2 onder meer
uitgebreid aandacht aan de afloop van het gijzelingsdrama. Eén
van de ex-gijzelaars zal in deze reportage uitgebreid aan het woord
komen.
Ook in het programma een reportage over de eis van Euro-ambte
naren om salarisverhoging, een zaak waar de Nederlandse rege
ring fel tegen gekant is.
Milton Friedman, befaamd, maar omstreden econoom en presen
tator van de televisieserie "Aan ons de keus", gaat in de tweede
uitzending van de serie vanavond in op de oorzaken van de grote
economische crisis, die de wereld in de dertiger jaren trof Hij gaat
terug naar de Bank of the United States in Lower East Side (New
York), waar een stormloop op de bank werd ondernomen door men
sen, die op grond van geruchten over de credietwaardigheid van de
bank plotseling hun tegoeden wilden op nemen. Deze gebeurtenis
had een domino-effect en kan beschouwd worden als de aanloop tot
de "Great Depression". Milton Friedman komt tot de conclusie, dat
de gebeurtenissen niet te wijten waren aan het failliet van het
kapitalisme, maar aan het falen van de regering.
Terugkerend tot de economische omstandigheden van dit moment
constateert Friedman, dat het nog steeds de bureaucratie binnen
het overheidsapparaat is, die in wezen de touwtjes van onze econo
mie in handen heeft. In dit verband herinnert hij er aan, dat de
Onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde Staten juist de
concentratie van macht als de ernstigste bedreiging van de vrijheid
ziet.
Friedman illustreert zijn geloof in een vrije markteconomie en zijn
wantrouwen tegen een alles regulerende overheid met het voorbeeld
van het plaatsje Ottumwa in de staat Ohio, waar hij het ideaal van
de vrijheid van het individu op voorbeeldige wijze ziet samengaan
met het principe van een vrij functionerende economie.
VRIJDAG 23 JANUARI
HILVERSUM I
NOS ieder heel uur nws KRO 18.11
Echo 18.21 (S) Punt uit 19 55 over
weging 20.02 (S) country time 21 02
(S) nine O'clock jazz 22.02 (S) Goal
NOS 23.02 (S) met het oog op mor
gen VOO 0 00 (S) Countdown 1.30
(S) Dixco 2.00 (S) leo van der Goot
en Jan Morrien 3.30 Ger Loogman
en Frank Paardekoper 4.30 (S) in ht
holst met Annett 5.30 (S) Bart van
Leeuwen.
HILVERSUM II
VOO 18 00 staandebij 18.40 over
heidsvoorlichting de nederlandse
Antillen 18.50 P P Uitz van de VVd
19.00 Veronica sport NOS 20 00 <S>
Europees Cocertpodium Berlijns
HILVERSUM III
NOS ieder heel uur nieuws 18 03 (S)
de avondspits met de Nationale Hit
parade VPRO 20 02 (S) ook zop
HILVERSUM II
7.36 Aktua 8.00
op uw gezondheid 8.30 nw:
raktua 9 00 gymnastiek
8 36 b
de
9.10 waterstanden 9.15 ondei
de mensen 10.00 waarom noemen
we ze eigenlijk klabak of smeris, do-
cum. 10.30 coulissen 11.30 janboel
1200 nws 1236 aktua 1300 nws
13 11 introductie kernpunt 13.15
van de binnenpagina 14 00 kern
punt 15 00 sport na sport 15 30 kies
keurig 16 00 aktua-cxtra 17 00 ak-
S) Hel
ZATERDAG 24 JANUARI
HILVERSUM I
NOS ieder heel uur nieuws VARA
hallo hie hilversum 8 03 (S) Dingen
van de dag 9.30 de VARA feliciteert
10.30 (S) Z 1 12 03 (S) Tussen start
en finish 13.03 (S) de Rooie Haan
HILVERSUM III
NCRV 7 02 (S> popfrisser 9 03 (S)
happv sound 10.03 (S) popstation
11.03 (S) pop non stop 12 03 <S) los
vast 14 03 (S) op stap 15 00 (S) disco
express 16.03 (S) NCRV-zaterdag-
HILVERSUM IV
AVRO 7.00 nws 7.02 (S) op oei x.ein
stationnetje 's morgens in de vroeg
te 8.00 (S) klass. met Caroline 9 00
nws 9 02 (S) piano an 10 00 (S) Con
certo Mattinale 12 00 nws 12 02 (S)
liever de lucht in 13 15 (S) Ruud van
der Meer presenteert 14 00 nws
14 02 internationaal Chopincon-
cours Warschau 1980 16.00 (S)
Volksmuziek Schotland 16 15 <S)
Opera met ~.....geestverschgningen.
