KREIA:
schateiland
van oudheid
Roept u
maar-
de wet
staat
het toe
LEZERS SCHRIJVEN
PAGINA 10
MIL—
VRIJDAG 23 JANUARI 1981
Knossos, paleisruine die gedeeltelijk werd gereconstrueerd.
Onder de palmen van
Vaii, aan de oostpunt
van Kreta, hebben de
hippies hun domein.
Een paar jaar geleden
zaten ze nog op het
strand van Matala aan
de zuidkust. Leven
voor een habbekrats.
Slapen deden ze ge
woon op het strand of ze
„kraakten" een van de
holen, die daar als gale
rijflats van de oudheid
beschikbaar zijn in de
mergelwand van de
baai.
Ontsnapt aan het keurslijf van
de maatschappij hadden ze
een paradijs bij die schuimen
de zee-inlaat, tot het kapitaal
van het moderne toerisme
hun strand verontreinigde en
er teveel klanten kwamen
voor een gebraden haantje,
een bord patat en „ein Helles
Bier". Het hippievolk ver
huisde.
De kuis gesluierde serveerster
in het zwart leerde haar eerste
woordjes Duits. Wiens brood
men eet, diens taal men
spreekt. Ook Kreta werd ge
dwongen een streep door de
rekening te halen. Alleen de
ouderen kunnen niet verge
ten hoe de Duitsers in 1941 als
een sneeuwbui op hun eiland
neerdaalden. Er zijn dikke
pillen geschreven over het
heldhaftig verzet op Kreta,
waar de mannen nog altijd als
boekaniers rondstappen. Met
hun hoofddoek, grote snor.
op laarzen en met het dolk
mes in de gordel gestoke-
Kreta. Kriti in het Grieks. Let
terlijk: krijtland. Want als de
bergtoppen geen sneeuwkap
dragen, zijn ze toch kalkwit.
Een eiland als een onschuldi
ge drug, want de toerist heeft
geen joint nodig om een be
zoek als geestverruimend te
Als een luiwammesenstrand
het eerste en enige doel is. dan
kan men zijn vakantietoeslag
beter dichter bij huis beste
den. Wie de „drempel van Eu
ropa" overschrijdt, doet dit
vooral omdat Kreta schatei
land van de oudheid is. waar
het geschiedenisboek van de
mensheid ligt opengeslagen
bij het hoofdstuk Bescha
ving. Zo'n vierduizend jaar
geleden regeerde hier koning
Minos, die zijn sporen achter
liet in archeologie en mytho
logie. Het museum in de
hoofdstad Heraklion heeft
een van de rijkste verzamelin
gen ter wereld. In het ge
brandschatte doolhofpaleis
van Knossos ontrolde The
seus de draad van Ariadne op
weg naar de Minotaurus, het
stiermonster.
Opgravingen
Aan de hand van knappe
structietekeningen van archi
tect Piet de Jong herbouwde
Sir Arthur Evans het Minos
paleis. dat hij in 1000 opgroef,
gedeelteljk. Die tekeningen
van De Jong langs de wanden
in het museum helpen de fan
tasie van de bezoeker, die op
Kreta terugreist in de tijd. Op
de overige opgravingsterrei
nen van Malia, Gournia.
Phaistos en Kato Zakros is hij
geheel op zichzelf aangewe
zen, want daar ontbreken de
pilaren, gevels, vertrekken en
zalen die Evans in Knossos re
construeerde. Hier en daar
nog een manshoge vaas waar
aan de geest van de tijd ont
snapte, want niet alle paleizen
werden weggevaagd door de
zeventig meter hoge vloed
golf die na de uitbarsting van
de Thera op Santorini (zo'n
1500 v. Chr.) op Kreta af
stormde.
Eigen vervoer
Openbaar vervoer brengt de
toerist op vrijwel elke gewen
ste plek. De afmeting van het
eiland voert transport per bus
echter op naar dagreizen. Ho-
telsprciding en autohuur ver
groten de actieradius aanzien
lijk. Men ontsnapt dan tevens
aan de confectie van de toer-
operator en excursicleider.
Rust en prijsvoordeel van
voor- cn naseizoen zijn be
langrijke argumenten.
Autohuur op Kreta is een kost
bare geschiedenis, maar bui
ten topmaanden van de zo
mer zijn er belangrijke kortin
gen te bedingen. liet klimaat
rechtvaardigt de huur van
zo'n Japanse jeep. De natuur
lijke airconditioning en het
werkvermogen van een der
gelijk voertuig hebben in dit
klimaat en tijdens onvergete
lijke bergtochten zo hun voor
delen. Voor een te verwaarlo
zen meerprijs zorgt de half-
pensionformule voor een
reeks bijzondere ervaringen.
Voor de prijs van een aange
klede, Hollandse uitsmijter
krijgt men daar een feestmaal
met wijn voorgeschoteld.
Ook EG
Eigen vervoer betekent dat men
terecht kan komen bij Vasilis,
die in Elounda de taverne uit
baat waar de BBC-ploeg van
de tv-serie „Who pays the fer
ryman?" maandenlang bivak
keerde. Als een volleerd ac
teur is Vasilis in de „studio"
achtergebleven. De huurauto
brengt de bezoeker ook naar
het kerkje van Kritsa, met
fresco's van een schoonheid
die bezoek aan nog meer
godshuizen overbodig maak-
t.
Van Kritsa uit klimt men naar
de met duizenden molentjes
bemalen Lassithi-
hoogvlakte, de helihaven van
Aeolos en de speeltuin van
Zeus. Als de molentjes zijn
bespannen, lijkt het alsof hier
een zwerm reuzenvlinders is
neergestreken. In het binnen
land sjokt nog de jeep van de
oudheid, de ezel, met takken
bossen op dé rug. Ook dit is
sinds kort EG. De Griekse mi
nister van landbouw heeft in
Brussel al laten weten dat het
met hem slecht olijven eten
Paulus
Op de route Heraklion-
Knossos-Matala, een door
steek van noord naar zuid. lig
gen ook Phaistos en Gortys.
In de laatste vindt men op de
„achterwand" van de bekoor-
.ijke resten van een theatertje
de wetten van Gortys gebei
teld. De indrukwekkendste
muurkrant van de klassieken
naast de grafbasiliek van Ti
tus, de leerling van Paulus,
die, namens de apostel, de ge-
ovigen-in-spe de mantel uit
veegde („Kretenzen zijn altijd
.eugenaars, boos vee, vadsige
oulken"). De eilanders om
armden het geloof volgens ei
gen ritus. Dat vergt sterke be
nen en een lange adem, want
zo'n zondagse kerkdienst be
tekent twee en een half uur
staan.
Ikonen
In het westen van Kreta ligt het
oude Arcadiouklooster als
symbool van de vrijheids
strijd. Midden vorige eeuw
ging daar de lont in het kruit
magazijn om eervol te ontko
men aan een beleg door twin
tigduizend Turken. Noorde
lijk van dat bolwerk is de
schilderachtige havenplaats
Rethimnon. Onder de rook
van dat stadje verrees langs
het strand een hotelcomplex
dat werd gecompleteerd
met-
je.
sneeuwwit kerk-
Tot de staf van het Rithymnaho-
tel behoort officieus ook een
ikonenschilder, die zijn ate
lier heeft ingericht in de win
kelgalerij langs het zwembad.
Andreas Theodorakis („nee,
geen familie van de compo
nist") behartigt daar. als een
moderne Antonius, de hogere
zaken des levens. Bekoord
door de badnimfen schildert
hij zijn madonna's, Christus
kinderen, gods lieve heiligen
en profeten. Als geen ander
weet hij dat de zonnevlucht
uit de westerse heksenketel
voor menig toerist niet zalig
makend is. „Mijn atelier is
voor veel bezoekers een rust
punt", weet hij. „Hier bij de
ikonen komen ze tot bezin
ning"
Menige toerist gaat met een he
mels souvenir huiswaarts.
Een madonna in het blauw
(de kleur van de zee) of een
Maria in het rood (de kleur
van het hart). De toerist bakt
ze alleen maar bruin. Met een
ikoontje van Andreas sust hij
geweten en heimzee...
Een aardige mogelijkheid om
de Griekse archipel te verken
nen, biedt Chandris-
Zeereizen (Amsterdam). De
cruises vanuit Venetië (waar
heen men per vliegtuig of bus
wordt vervoerd) kunnen on
derweg worden onderbroken
voor een week hotelvakantie
op een van de eilanden die
worden aangedaan. Kreta
(Heraklion) zit ook in de rou
te.
door Mr. Roel Schut
Roept u maar wat u wilt. De wet staat het toe. Voor
waarde is wel dat straks het parlement zijn goedkeu
ring hecht aan een gisteren ingediend voorstel van
minister De Ruiter (justitie) om het Wetboek van
Strafrecht te veranderen.
Daarin staat nu nog dat het houden van onzedelijke toespraken en
het zingen van aanstootgevende liederen in het openbaar verbo
den is. Boosdoeners kunnen hiervoor nu nog maximaal twee
dagen hechtenis of een boete van 30 gulden krijgen.
In een tijd waarin de boete voor foutparkeren al op 35 gulden ligt,
zal zo'n boete van 30 gulden mogelijke wetsovertreders echt niet
kunnen tegenhouden. Daar komt dan neg bij dat het vrijwel
onmogelijk is om vast te stellen wat nu precies aanstootgevende
liederen zijn. Voor hetzelfde geld zou een carnavalhatende offi
cier van justitie een vervolging kunnen instellen tegen de groep
zingende kamerleden, die aan het hele Nederlandse volk luid
keels laten weten dat ze hun stem kwijt zijn en dat nog wel in het
openbaar. Moet daar tegen opgetreden worden?.
De definitie van onzedelijke toespraken is de laatste tientallen
jaren ook buitengewoon moeilijk geworden. Het hele begrip on
zedelijkheid is eigenlijk ten onder gegaan in de woelige ontwik
kelingen van de zestiger en zeventigerjaren. Een tijd dat rokken
boven de knie onzedelijk waren zijp we duidelijk te boven. Ook
onzedelijke films kunnen nu in alle bioscopen gedraaid worden.
Minister van Agt deed destijds toen hij nog het departement van
justitie beheerde een vergeefse poging om het bloot te beperken
tot bioscopen met maximaal 50 plaatsen. Hij slaagde er echter
niet in. Bloot mag, als onschuldige voorbijgangers tenminste
worden gewaarschuwd voor wat ze binnen in de beslotenheid
van het filmhuis kunnen aantreffen.
Het wetsartikel dat nu volgens minister De Ruiter wel geschrapt
kan worden, verbood overigens nog een aantal kunstuitingen die
zo langzamerhand niet weg te denken zijn uit onze cultuur. Het
gaat om het bekladden van muren met aanstootgevende woor-
den of aanduidingen. Wie wel eens per bus. tram of trein gereisd
heeft, zal ongetwijfeld gemerkt hebben dat juist dit wetsartikel
werkelijk met grove voeten getreden wordt. Vooral reclame is
nog al eens het doelwit van onbekende.tekenaars en schrijvers.
Ook hier geldt weer het probleem wat we zojuist gesignaleerd
hebben dat hel nu eenmaal erg moeilijk uit te maken is wat
aanstootgevende woorden precies zijn. Dat ligt nu een keer voor
elk mens weer anders. Zo schreef een anonieme hand onlangs op
een aanplakbiljet van de Bond tegen het vloeken met de tekst
'wie vloekt verliest', de treffende toevoeging 'wie verliest vloekt
nog veel harder'. Is dat aanstootgevend? Misschien voor de op
stellers van het reclamebiljet wel, maar anderen zullen er hooguit
om glimlachen en er uit afleiden dat reclame kennelijk in dat
geval geen doel heeft getroffen.
Nu is het overigens niet zo dat politie en justitie straks helemaal
machteloos staan tegenover in hun ogen al te extreme uitingen
van onzedelijke taal en liederlijke liederen. In veel plaatselijke
politieverordeningen zijn bepalingen opgenomen waardoor toch
nog opgetreden kan worden. Het gaat dan om baldadigheid die
echt alle spuigaten uitloopt. Daarnaast zijn er nog andere artike
len in het Wetboek van Strafrecht waar bijvoorbeeld het beklad
den van "muren onder gerangschikt kan worden, zoals bijvoor
beeld het strafbare feit van vernieling.
Wat minister De Ruiter nu voorstelt is eigenlijk nog maar een klein
deef van de grote schoonmaak die ons Wetboek van Strafrecht
best eens zou kunnen gebruiken. Vooral op het gebied van de
zedelijkheid zitten we nog steeds met de erfenis van de puriteinse
minister van justitie Rêgout die zo rond de eeuwwisseling ons
strafrecht verrijkte met bepalingen die de Victoriaanse moraal
van zijn tijd weerspiegelden. De moraal is in de laatste twintig
jaar echter duidelijk veranderd en een stuk progressiever gewor
den. Dat vindt ook zijn weerslag in de wetgeving. Maar verande
ring van wetten is een moeilijke zaak waar altijd veel tijd mee
gemoeid is. Bovendien gebeurt het maar zelden dat alle Neder
landers het over een verandering van een wet ook echt allemaal
eens zijn. Dus ontstaan er pressiegroepen pro en contra, zoals
bijvoorbeeld bij de abortuswetgeving duidelijk te zien is. Dan
wordt wijziging van een wetsartikel zelfs zo goed als onmogelijk.
In het geval waar we het nu over hebben, de vieze praatjes en
liedjes, ziet hel er naar uit dat de tegenstand tegen wetswijziging
wel zal meevallen. Iedereen weet langzamerhand wel dat wetten
lang niet altijd het meest geschi kte instrument zijn om het gedrag
van mensen te veranderen. We hebben wel betere mogelijkheden
voor gedragsverandering, zo hebben de sociale wetenschappen
ons geleerd. Laten we ons daar maar aan vastklampen, wanneer
een dronkeman het nodig vindt om onder ons raam luidkeels een
obscene aria ten gehore te brengen.
Minister De Ruiter
et plaatsen van brieven van lezers betekent niet dat de
redactie de daarin weergegeven mening onderschrijft.
Brieven kunnen van redactiewege worden ingekort.
Come and see (2)
In mijn brief in dc krant van vorige
week woensdag ("Come and see
Leiden") stonden een paar din
gen afgedrukt, die ik niet zo had
geschreven. Ik wil niet dat bur
gemeester Goekoop op het sta
tion naast mij gaat staan maar er
onder, omdat je op de vieze ban
ken daar toch niet kunt zitten.
Verder had ik het niet over "brui
ne ruiten" in mijn brief, maar
over "vuile ruiten en bruine
plakkende ramen".
M.C.J. Bosch
Topaaslaan 188
Leiden
Digros (2)
Volkomen ben ik het eens met
briefschrijver Harry de Lange (de
krant van 20 januari) dat hier in
het Morskwartier een grote Di
gros gewenst is. De heer De Lan
ge en vele anderen hebben nog
voor op ons, dat ze in een auto
stappen en zó in Katwijk of Rijns
burg zijn om voor een hele week
voordelig in te slaan. Maar wat
dacht u van de mensen zonder au
to (Ja, heus, die zijn er nog) en de
ouderen mensen uit b.v. Robijn
hof?
Wil je niet afgezet worden bij de
Centra, dan wekelijks op de fiets
met tassen naar de Langegracht.
Heb je slecht weer of is het glad,
dan maar weer teveel betalen in
deze wijk!
A.U.B. ook in deze wijk eens een
goede Digros. Ook de ouderen
willen wel eens voordeel.
T. Gaykema-V. Dijk
Saffierstraat 21
Leiden
Endegeest
Dat er in Endegeest wat aan de
hand was en nog steeds is, zal zo
zoetjes aan iedereen in Leiden en
omstreken wel weten. Er zijn aan
de Endegeest-toestanden al veel
krantenartikelen gewijd, en dit
zal beslist nog niet het laatste zijn.
Ik zou aan het artikel van 20 ja
nuari j.l. in dit blad onder de kop
"Spanningen nemen toe bij per
soneel Endegeest", geen aan
dacht hebben geschonken als er
niet een aantal feiten in werden
vermeld, die in strijd zijn met de
werkelijkheid. Ook de teneur en
de geest van het artikel is zoda
nig, dat het mij als insider, als ie
mand die al vele jaren de gebeur
tenissen in Endegeest van zeer
nabij meemaakt, tegen de borst
stuit.
Het artikel moet de indruk wekken,
dat in Endegeest dingen, gaande
zijn. die bij het personeel grote
spanningen veroorzaken. Ik voel
mij gedwongen hier met nadruk
te verklaren dat dat niet juist is,
en volgens mij is ingegeven als
een vorm van "wishfull thinking"
ofwel "De wens de vader van de
gedachte". Wat is er nu werkelijk
aan de hand?
Wel heel eenvoudig het volgende:
Tot ongeveer één jaar geleden
waren gedurende lange tijd toe
standen aan het groeien, die de
bestuurbaarheid van Endegeest
steeds moeilijker en op het laatst
bijna onmogeiijk maakte.
De geneesheer-directeur, die het
volledig management tot zijn last
had, zowel het medische als het
niet-medische, werd in toene
mende mate overspoeld met
moeilijkheden en problemen van
zowel bedrijfseconomische en or
ganisatorische als van medische
aard. Hij raakte hierdoor volledig
overbelast en verloor steeds meer
zijn greep op het gehele comple
xe gebeuren.Het gevolg was dat
er op den duur nog nauwelijks
van enige leiding sprake was en
iedere afdeling in arremoede
maar zijn eigen beleid ging voe
ren. Door gebrek aan enige vorm
van coördinatie werd de groei
van de chaos steeds meer bevor
derd en ontstond er een klimaat
van onderling wanbegrip en wan
trouwen, waarin het voor een
klein aantal troebelwatervissers
goed toeven was.
Deze toestand heeft lang, te lang ge
duurd tot het bestuur van Ende
geest in mei van het vorige jaar,
mede op verzoek van de genees
heer-directeur en met instem
ming van het personeel besloot
tot het aanstellen van de heer
Loose. De nu nog tijdelijk direc
teur algemene zaken en naar ik
vurig hoop over niet al te lange
tijd directeur in vaste dienst.
En wat bijna iedereen hoopt maar
nauwelijks durfde te verwachten,
het bleek een geweldig goed be
sluit te zijn geweest.
Een gouden greep, hoorde ik ie
mand zelfs zeggen. De heer Loose
bleek een man van uitzonderlijke
kwaliteit te zijn, die in zeer korte
tijd zich de totale problematiek
van Endegeest, en ik kan verze
keren dat die complex en nauwe
lijks te overzien was, eigen maak
te.
Al spoedig had hij structuur aange
bracht in de vele in gang zijnde
processen op Endegeest. En nu
loopt het, is er inzicht. Nu is er
weer hoop op een betere toe
komst, en is er veel opgeklaard.
Vooral bij het personeel aan de ba
sis is meer zekerheid en ook veel
verbazing nu ze merken dat din
gen die vroeger nooit konden nu
plotseling wel mogelijk zijn. Uit
vele gesprekken die ik heb ge
voerd is mij gebleken dat bij een
groot deel van het personeelsbe
stand er veel vertrouwen is in de
heer Loose.
Maar zoals het in een grote organi
satie vaak gaat, is niet iedereen
gelukkig met de veranderingen.
En zoals dat uit het artikel van 20
januari j.l. blijkt zijn dat enkele
leden van de N.C.B.O. afd. Ende
geest. Jammer dat z ij zich zo op
stellen en de zaken weer willen
terugdraaien. Maar ja, het is na
tuurlijk wel een beetje zuur als je
je koninkrijkje, waarin je zo fijn
en ongestoord kon baasje spelen,
krakend in elkaar ziet storten.
Maar wat moet je met zulke men
sen? Zielige, kleingeestige mens
jes eigenlijk. Maar wat zouden ze
de heer Loose graag kwijt zijn. En
er zijn nu eenmaal altijd mensen
die zich daar wel bij vinden. Ik
heb nooit eerder gemerkt dat de
N.C.B.O. afd. Endegeest veel
heeft gevoeld voor een ven
wend en vooruitstrevend beleid
en hetgeen ik in het artikel gele
zen heb, sterkt mij in die mening.
Maar zo'n gebrek aan realiteitszin
en het najagen van zielige, egois-
tische, tegen het belang var
degeest indruisende eigen belan
gen van de enkele leden van de
N.C.B.O. afd. Endegeest, is deze
bond toch volstrekt onwaardig.
L.J. Dekker,
Voorzitter Oudervereniging Voor
geest.
Zaalbergstraat 34
Alphen aan den Rijn.
Smeets
1. In uw dagblad van 19 jan. staat
onder de kop "Dan maar naar
basketbal:" Smeets beoordeelde
de prestaties in Assen ongeïnte
resseerd en wel erg gemakkelijk.
Dat was géén reclame voor de
schaatssport, terwijl wij er juist
alles aan doen (volgens Hilbert
van der Duim) het schaatsen
weer omhoog te brengen.
Volgens R. Paauw (de volgende dag
in zijn rubriek Vrij-uit) zouden nu
de schaatsers zich vastklampen
aan het idee dat verslaggevers er
voor zijn om reclame of nog erger
propaganda te maken.
Ik denk dat Hilbert van der Duim er
mee bedoelde te zeggen, dat juist
die ongeïnteresseerdheid en het
gemakkelijk beoordelen van de
prestaties bij het publiek een ver
keerd beeld geven van de
werkelijkheid, en dat kan als een
vorm van anti-reclame uitgelegd
worden.
2. Ruud Paauw schrijft verder: "De
taak van de verslaggever is om de
gebeurtenissen weer te geven en
in alle vrijheid prestaties te
beoordelen en al die dingen er bij
te halen die op het geheel van in
vloed (zouden) kunnen zijn. Dit
roept bij mij de vraag op: waarop
worden door een sportverslagge
ver prestaties beoordeeld?
3. Ook spreekt het vanzelf schrijft
Ruud Paauw verder dat, "ze daar
bij wel eens verkeerd taxeren."
En dat doen ook de schaatsenrij
ders en andere topsporters, op
sommige momenten tijdens de
kampioenschappen en dan valt
het mij op dat de media en de pers
daarop tegenwoordig zo stérk de
nadruk leggen, en dan vooral op
een onwaardige wijze. Vroeger
werd een wedstrijdverslag gege
ven, waarbij "de bal" centraal
stond, terwijl nu het randgebeu-
ren (zoals conflicten tussen be
stuur, trainer en spelers, emotio
nele uitlatingen van een speler
vlak na een wedstrijd, of het uit
spinnen van de gedachten van
een speler die niet opgesteld
wordt of werd) veel regels toege
meten krijgt. Is dat laatste ook
sportverslaggeving, vraag ik mij
af.
4. Dat het ongepast is dat schaatsers
geld vragen voor een interview
ben ik met Ruud Paauw volko
men eens. Groetend,
P. Langmuur,
Burggravenlaan 32
2223 GA Katwijk a/d Rijn.
Noot bij punt 3:
Alles wat hoort bij de wedstrijd, dtis
zeker ruzie tussen trainer en spe
lers, hoort ook bij het wed
strijdverslag. "Vroeger" komt
nooit meer terug. Journalisten
oriënteren zich breder en zijn niet
langer meer "tribuneleeuwen"
RUUD PAAUW
BASKETBAL - Onder uitermate
slechte omstandigheden heeft
DL Amsterdam gisteren in Sofia
ook haar vierde wedstrijd voor de
halve finalepoule van het toer
nooi om de Europese basketbal
beker voor landskampioenen da
mes verloren. In een zaal met
zeer slechte vloer en bij volkoL
men onvoldoende verlichting
verloren de Amsterdamse dames
met 41-70 van Levski Spartak.
De ruststand was 15-33.
