mm Een collectezakje voor vaderlandse filmprodukties (py'll i# '«ij in Pas een kwartje extra als films beter worden Drie films van Luis Bunuel in het Kijkhuis VRIJDAG 9 JANUARI 1981 FILM PAGINA 19 UTRECHT - In de laatste maand van het zojuist beëindigde 1980 vielen drie instanties over elkaar heen met gauw nog een paar boekwerken over filmproduktie in Nederland. Een onderwerp waarover kennelijk veel te zeggen valt, behalve dat het er goed mee gaat. Paul Verhoeven tijdens de opnamen van Spetters met links Renee Soutendijk) - is hij niet éénoog in het filmland van blinden. Minister Gardeniers van CRM had verklaard uit de financiële ver slaggeving en verantwoording van het Produktiefonds onvol doende zicht te kunnen krij gen in het functioneren van het fonds en dat zulks reden tot zorg was. Me de naar aanleiding van vragen uit de Kamer, heeft zij het Instituut voor Onderzoek van Overheids gelden opdracht gegeven om na te gaan hoe dat fonds de subsi dies besteedt en wat daar het ef fect van is. Het instituut heeft gerapporteerd in een grondig boekwerk dat stijf staat van de statistieken, maar de hoofdconclusie - de Stichting Produktiefonds voor de Neder landse Speelfilms heeft goed werk geleverd - is toch heel sim- peltjes gebaseerd op het alom be kende feit dat er twintig jaar gele den gemiddeld drie speelfilms per jaar in Nederland werden ge maakt, terwijl er dat tegenwoor dig gemiddeld zes zijn geworde- n. Grillig De conclusie van het rapport is ook geen andere dan dat er is geresul teerd in 'een regelmatige en groeiende stroom Nederlandse speelfilms per jaar'. Deze conclu- «H5*- n Minister Gardeniers van CRM - kan geen wijs worden uit de finan ciële verslaggeving van de Stich ting Produktiefonds voor de Neder landse Speelfilms. sie is dus onjuist, omdat uitge gaan wordt van gemiddelden over een periode van twintig jaar. Maar gedurende de laatste tien jaar evenwel, zo had het Instituut voor Onderzoek van Overheids uitgaven dienen vast te stellen, heeft er nauwelijks groei plaats gevonden. Laat staan dat de groeiende stroom 'regelmatig' ge weest zou zijn. Het gaat juist om uitermate grillige en kennelijk to taal onvoorspelbare ontwikkelin gen. Als er sinds 71 respectievelijk 4,3,8, 14, 6, 6, 4 en 7 films in première gebracht werden, kun je dan spreken van een 'regelmatige en groeiende stroom'? Het beeld wordt trouwens nog veel grilliger als je de aantallen films per jaar vergelijkt met de aantal len bezoekers die Nederlandse films per jaar getrokken hebben. Het rapport Film en Fonds leert dat de 21 films die gemaakt wer den in de periode 1957-1965 sa men 1,7 miljoen bezoekers méér hebben getrokken dan de 33 films van de periode 1975- 1979. Minder publiek Alleen in de période 1971-'75 heeft het er even gezonder uitgezien. Wat ook maar schijn was, want het 'gezondere' beeld was veroor zaakt door de buitengewone be langstelling voor Wat Zien Ik (2.359.000 bezoekers) en Turks Fruit (3.223.000 bezoekers). Als je de acht grote klappers even ver geet (na Turks Fruit is Fanfare, uit 1958, de grootste publiek strekker gebleven met 2.635.000 bezoekers) dan blijkt dat de reste rende 82 Nederlandse speelfilms steeds minder publiek hebben getrokken: gemiddeld per film nog 278.000 in de periode tot 1965, 255.000 in de periode 1971-'75 en nog maar 182.000 in de periode 1975-'79. Me dunkt dat die cijfers ernstig te denken moeten geven. Zeker als je daar nog eens bij be denkt dat de films van vóór 1965 per stuk gemiddeld bijna een mil joen minder hebben gekost dan de films van tegenwoordig. Het enige dat het Produktiefonds tus sen 1957 en 1980 bereikt schijnt te hebben, is meer geld uitgeven aan meer films die door steeds minder mensen worden bekeke- n. Jaarverslag En om elk misverstand te vermij den: het gaat dus niet om teruglo pende winsten of zoiets, want Ne derlandse films maken slechts in een sporadisch geval winst. Het Produktiefonds heeft gedurende zijn bestaan opgedraaid voor de helft van alle ten behoeve van Ne derlandse speelfilms gemaakte kosten. Uit de opbrengsten van die films werd het fonds voor slechts 30 procent ook ooit weer terugbetaald. De afgelopen tien jaar is slechts in vier van de zestig gevallen een film volledig uit zijn kosten gekomen. Deze laatste gegevens zijn ontleend aan het Jaarverslag van het Pro duktiefonds zelf. Je vraagt je trouwens af waarom mevrouw Gardeniers onvoldoende inzich ten zei te kunnen krijgen in het functioneren van het fonds, aan gezien deze instantie toch keuri ge jaarverslagen pleegt te publi ceren. Ze komen soms een beetje laat - maar je kunt er toch in vin den, wat je zoekt. De Stichting Produktiefonds voor Nederlandse Films heeft een be stuur dat bestaat uit zes leden, waarvan er drie worden benoemd door de minister van CRM en drie door het hoofdbestuur van de Ne derlandse Bioscoopbond. Dit col lege bestemt gelden waarover men de beschikking kreeg van respectievelijk CRM (4.300.000 gulden) en Bioscoopbond (280.000 gulden). In het boekjaar 1979 werd 5.370.250 gulden bijge dragen aan produktiekosten van Nederlandse 'hoofdfilms' en er werd afgesloten met een begro tingstekort van 406.547 guide- Subsidies Het Produktiefonds verstrekt fi nanciële bijdragen voor de tot standkoming van films die in cul tureel opzicht als Nederlands kunnen worden aangemerkt, al mogen het ook co-produkties met bijvoorbeeld België zijn. Men subsidieert op basis van te verwachten kwaliteiten, aan de hand van ingediende scenario's en vermeende capaciteiten van de creatieve en technische krach ten. Men streeft naar continuïteit in de Nederlandse filmindustrie, stimuleert de variatie in filmgen res en legt verbanden tussen in vesteringen en te verwachten ex ploitatiemogelijkheden van film- In 1979 zijn tien aanvragen inge diend, werd in negen gevallen positief beschikt, in één geval de boot even afgehouden, maar geen enkel verzoek werd afge wezen. Kort Amerikaans kreeg 800.000 gulden, Een Pak Slaag 800.000 gulden, Spetters 700.000 gulden, Laat De Dokter Maar Schuiven 650.000 gulden, Het Teken van het Beest 600.000 gul den, Lieve Jongens 575.000 gul den, Vrijdag 450.000 gulden, De Pretenders 300.000 gulden en Opname 216.000 gulden. Men heeft verder 139.250 gulden uitbetaald om Anton van Mun ster, Otto Jongerius, Nouchka van Brakel, René van Nie, Ruud van Hemert, Ate de Jong en Or- low Seunke in staat te stellen tot het schrijven van scenario's die tot films zouden kunnen leiden. En verder is geld uitgegeven voor exportbevordering, zoals bij voorbeeld het huren en runnen van een stand op de Marché van het festival van Cannes. Duidelijke zaken allemaal, dunkt me. Het enige frapperende feit is dat binnen het Produktiebestuur de Bioscoopbond (met een finan ciële inbreng van 280.000 gulden) net zoveel invloed heeft als CRM (waar men vier miljoen méér uit geeft). Men dient daarbij evenwel te bedenken dat de Bioscoop bond dus ook filmproducenten representeert die op eigen gele genheid het meeste geld voor hun projecten bij elkaar dienen te sle pen. En men vertegenwoordigt tevens de filmverhuurders die in direct aan de produktiekosten bijdragen door het geven van dis tributiegaranties, waarmee in 1979 22 procent van de totale pro duktiekosten gedekt werden. Kwartjesplan Dan was er nog een derde intrige rend rapport waar in december kennis van te nemen viel. Het ver slag van een enquête die het Insti tuut voor Sociale Kommunikatie en Marktonderzoek (ISK) liet plaatsvinden in opdracht van het blad Film- en TV-Maker, het or gaan van de audiovisuele be roepsvereniging NBF. In die kringen gaan reeds geruime tijd stemmen op voor het plan om de prijs van bioscoopkaartjes te la ten verhogen met extra kwartjes die samen jaarlijks een slordige tien miljoen gulden kunnen ople veren, waarvan dan jaarlijks tien vijftien Nederlandse speelfilms extra gemaakt zouden kunnen worden. Het ISK moest nagaan of de Nederlandse bevolking dat een goed plan vond. En jawel hoor: van 1025 Nederlanders vindt 54 procent het een schitte rend idee. Een verbazingwekken de uitslag. Gezien de reeds geci teerde cijfers uit het Rapport Film en Fonds, waaruit bleek dat over een periode van 25 jaar een gestaag doorzettende trend waar neembaar is van teruglopende belangstelling voor Nederlandse films, begrijp ik niet hoe het ISK bij elkaar geënquêteerd kan krij gen dat 54 procent van onze be volking de bioscooptarieven ver hoogd wil hebben, teneinde meer Nederlandse films te zien te krij gen. De verbijsterende uitkomst wordt al een stuk verklaarbaarder als blijkt dat de enquêteurs erin zijn geslaagd om te gaan praten met 1025 mensen van wie er over de tweehonderd ruiterlijk beken nen, dat ze nog nooit eenn bio scoop van binnen hebben gezien. Terwijl 56 procent van de onder vraagden wel ooit in een film theater geweest is, maar toch niet gedurende de afgelopen twaalf maanden. Er is ook nog sprake van 24 procent ondervraagden die met geen mogelijkheid meer te vertellen wist hoe de laatste door hen genoten film geheten heeft. Bij die uitslagen kreeg ik even het vermoeden dat het ISK zijn enquêtewerk uitsluitend in de Bijlmerbajes verricht heef- Visioen Vanuit de feitelijke opzet is het voorstelbaar dat de grote filmdis tributeurs in Nederland (die 80 procent van het voornamelijk Amerikaanse aanbod vertegen woordigen) er weinig voor voelen om hun voorstellingen een kwar tje duurder gemaakt te zien wor den, opdat ze daarna sterker be concurreerd kunnen worden met tien Nederlandse films per jaar extra. Als je bedenkt dat Neder landse films meestal in meer dan tien kopieën in roulatie worden gebracht en contractueel (of ze goed lopen of niet) langer dan één .week plegen te draaien, dan is dat niet alleen voor importeurs van buitenlandse films een wei nig aanlokkelijk perspectief, maar evenmin voor dat deel van het publiek dat gruwt van Neder landse films. Ik persoonlijk wens de Nederland se filmerij hartgrondig het aller beste, maar ik ga wel gillen bij het visioen straks jaarlijks vijftien Nederlandse films per jaar méér te moeten zien. Dan ben ik.in staat om acuut te gaan lobbyen voor een prijsverhoging van een dubbeltje per bioscoopkaartje waaruit een fonds kan worden ge vormd, dat het mogelijk moet maken om jaarlijks meer nieuwe Franse en oude Japanse films te importeren. Want waarom zou je als Nederlander verplicht moe ten zijn het economisch onzinni ge streven te steunen om de Ne derlandse cinema groot te laten groeien. Laten we dan nog maar even wachten op nog eens een paar acceptabel gemaakte Neder landse produkten van cineasten die werkelijk ook iets te zeggen blijken te hebben. Offerblok Laat de NBF dan liever met collec tezakjes de bioscooprijen langs gaan, dan blijkt vanzelf wel uit de opbrengsten of de Nederlandse bereidheid om te schokken voor meer Nederlandse films echt zo groot is, als die enquête wil doen geloven. Dat zou tijdens de recla me-dia's dan prachtig kunnen worden aangekondigd: „Het eer ste zakje deze weck is bestemd voor BIO, het tweede zakje voor het herstellen van opengesneden stoelzittingen en het derde zakje- voor de nooddruftige Nederland se filmindustrie. Of wat dacht u van een offerblok bij de uitgang van alle filmtheaters? Of zoiets als het oude, vertrouwde blindenbusje op de desk van de caissière? De NBF-enquête wijst immers uit dat de animo om überhaupt naar Nederlandse films te gaan kijken, het grootst is gebleken voor Spet ters, Soldaat van Oranje, Turks Fruit, Keetje Tippel en Wat Zien Ik? In die volgorde domineerden ze met onthutsend overwicht de rubriek 'laatst geziene Neder landse film' van de geënquêteer den. Pas op een zesde plaats kwam de eerste film die niet door Paul Verhoeven was geregis seerd: Help, De Dokter Verzuipt, ook al weer acht jaar oud. Is daar mee niet bewezen dat we leven in en land van blinden, waar eenoog Paul Verhoeven koning is? Als de NBF op basis van deze enquête haar kwartjesplan zal kunnen omzetten in klinkende munt, dient men er wel op bedacht te zijn dat Paul Verhoeven - op ba sis van dezelfde enquête - het vol ste recht zal hebben, om van de eerst vergaarde tien miljoen gul den er onmiddellijk weer zeven te komen opeisen, voor het maken van een superproduktie over Wa tergeuzen of zo. PIETER VAN LIEROP LEIDEN - Van de Spaanse regisseur Luis Bunuel, een meester in het surrealisme, zijn volgende week drie films te zien in Het Kijkhuis. "Tristana" uit 1969 brengt de huichelachtigheid van een kleinburgerlijke levenswijze tot uiting. Dit middels de verhouding van een jong meisje met haar oudere voogd. In deze film zijn Catherine Deneuve, Fernando Rey en Franco Nero te bewonderen, (maandag 12 jgnuari, 20.00 en 22.15 uur). Uit 1961 stamt Viridiana met opnieuw Bunuel-acteur Fernando Rey. De film won de Gouden Palm in Cannes, (donderdag 15 januari, 20.00 en 22.15 uur). In "El Angel Exterminator" is een deftig gezelschap door een duistere oorzaak niet in staat het huis, waarin men zich bevindt, te verlaten. Al snel worden de vertegenwoordigers van de bourgeoisie door Bunuel in hun ware gedaante getoond, (vrijdag 16 en zaterdag 17 januari, 20.00 en 22.15 uur). Gerard Cox maakte zijn filmde buut en Marina de Graaf een compleet debuut in Nouchka van Brakels veelgeprezen film Het debuut. Manna speelt daarin de 14-jarige Ca roline die met haar vroegrijp figuurtje Hugo (Gerard Cox) het hoofd dol maakt. Er ont staat een affaire tussen de ♦wee, maar de uiteenlopende verwachtingen maken er al snel een eind aan. Een teer on derwerp dat door Van Brakel integer werd verfilmd, zoals dat heet. Maandag op Neder land 2 te zien. De Franse regisseur Pascal Thomas is een typische repre sentant van een bepaald soort films dat de laatste jaren uit Frankrijk komt: tamelijk on gecompliceerde, licht roman tische films, gesitueerd op het platteland. Pleur pas la bou- che pleine was een in Neder land succesvolle film van zijn hand. In 1978 maakte hij Con fidences pour confidences, die veel minder publiek trok, maar zeker niet slechter was. Brigitte (Anne Caudry) kijkt als 25-jarige terug op haar le ven. De romances die ze had en de situatie thuis met haar twee zusjes. Vrijdag op België Jean-Louis Trintignant en Mi reille Darc spelen de hoofd rollen in L'ordinateur des pompes funèbres, een licht voetige film van Italiaans- Franse komaf, die zaterdag voor Duitsland 1 op het pro gramma staat. Trintignant wil zijn echtgenote en een collega uit de weg ruimen om vervol gens met diens vrouw in het huwelijk te treden. mimil Het programma: ZATERDAG The little ark; 16.00 uur. Bel. 1 (regie: James Clark met Philip Frame. Amerikaanse film uit 1971). II veroeil falso; 20.15 uur; Dtsl. 2 (regie: Eriprando Visconti met Terence Hill. Italiaanse film uit 1971) l'Ordinateur des pompes funèbres; 22.15 uur; Dtsl. 1. ZONDAG: It happened in Athens. 15.30 uur; Dtsl. 2 (re gie. Andrew Marton met Jay- ne Mansfield. Amerikaanse film uit I960). MAANDAG: Het debuut; 20.27 uur; Ned. 2. Guele d'amour; 21.45 uur; Dtsl. 3 (regie: Jean Grémillon met Jean Gabin. Franse film uit 1937) Rural teachers; 23.00 uur; Dtsl 1 (regie: Surasi Phatum. Thaise film uit 1978). DINSDAG Illuniinacja; 20.35 uur; Bel. 2(regie: KrzystofZa- nussi. Poolse film uit 1973) Newsfront; 22.05 uur: Dtsl 2 (regie: Philip Noyce. Australi sche film uit 1978). WOENSDAG Two rode toge ther; 22.15 uur; Dtsl. 3 (regie: John Ford met James Ste wart. Amerikaanse film uit 1961). DONDERDAG Alphaville, une étrange aventure de Lemmv Caution; 20 15 uur; Dtsl. 3 (regie Jean-Luc Go- dard met Eddv Conslatine. Franse film uit 1965, Stille ben; 20.45 uur; Bel 2 (regie: Elisabeth Gujar. Zweedse film uit 1978). VRIJDAG Ich mach dich glucklich; 20 15 uur. Dtsl 1 (regie: Alexander von Sziali- nay met Heinz Kuhmann. Duitse film uit 1949) Confi dences pour confidences; 2<| 15 uuiBel 1 The thirty nine st.'jis; 23 i uuiDtsl 2 (regie Alfred Hitchcock met Robert Donat. Engelse film uit 1935). Blijvers "Flying high" - Doldwaze vlucht met volstrekt gcvloer le bt-nar n ng Luxor. Leiden. "Monty Python's Life of Brian" - Lachen geblazen met bekend team, Camera. Leiden. "The Empire strikes back" - Goede opvolger van Star Wars, Lido 1, Lei den. "Aristocats" - Vertederende Walt Disney-katten. Lido 2, Leiden. "The Blues brothers"-Twee broer tjes op pad van de muziek. Lido 3, "Stardust" - Niet geheel geslaagde 'nieuwe Allen', Studio, Leiden "Flash Gordon" - Queen als muzi kaal decor voor science-fiction-ach- tig produkt, Trianon, Leiden, Euro 2, Alpen. "The final countdown" - Geen hoogvlieger, niettemin amusant. Eu ro 1. Alphen. "Platvoet aan de Niji" - Bud Spen cer in Egypte aan slag, Euro 3, Al- (Op)nieuw "Vrouwenstad" - Fellini laat vrou wen los op Marcello Mastroianru. Nachtfilms "Satyricon" - Camera. Leiden. "Grizzly" - Luxor, Leiden. "Josephine Mutzenbacher" - Rex, Leiden. "Killer fish" - Euro 1, Alphen "Flash Gordon" - Euro 2. Alphen. "Zwoele zomerlusten" - Euro 3, Al- "Magnum Force" - Euro 4, Alphen. Rex "Wat meisjes doen na schooltijd Den Haag "Schizoid"-Apollo 1 (460340). 16 jr. "De twee missionarissen" - Apoïlo 2. 12 jr "The final countdown" - Asta (463500), al "Monty Python's life of Brian" - Bg- ou (461177), 12 jr "The Blues brothers" - Calypso (463502), al "Flying high" - Babylon 1 (471656), al. "Being there" - Babylon 2, al. "The missing link" - Babylon 3. al. "Caligula" - Camera (467200). 18 jr. "Aristocats" - Cineac (630637). a) "The empire strikes back" - Cineac 2. al. "When a stranger calls" - Cineac 3. 16 jr "Flash Gordon" - Corso (467200), 12 jr "Kramer vs Kramer" - Du Midi (855770), al. "Ben Hur" - Euro (667066), al "Smokey and the bandit 2" - Metro- pole 1 (456756), al "Flash Gordon" - Metropole 2,12 jr. "Stardust" - Metropole 3. al. "The Shining" - Metropole 4, 16 jr. "Het duivelse complot van dr. Fu Manchu" - Metropole 5, 12 jr. "The empire strikes back" - Odeon 1 (462400), 12 jr. "Salto nel vuoto" - Odeon 2. 16 jr. "Aristocats" - Odeon 3, al. "The secret policeman's ball" - Odeon 4. 16 jr "Brubaker" - Odeon 5. 16 jr. "Why?" - Le Paris 1 (656402), 18 jr. "Pomoroute naar de zon" - Le Paris 2. 18 jr. "Jongen gewillig"-Le Paris 3.18 jr. "Flash Gordon" - Passage (460977), 12 jr. "Emanuelle en de blanke slavin nen" - Royal 3 (601192), 16 jr "Game of death" - Royal 4, 16 jr. "De draken van Bruce Lee" - Royal 5, 16 jr. "Flying high" - Studio 2000 (542288), al "The blues brothers" - De Uitkijk (542288). al. Amsterdam "The Blues brothers" - Alfa 1 (278806), al "Sitting ducks" - Alfa 2, 16 jr "Aristocats" - Alhambra 1 (233192) al. "Salto nel vuoto"-Alhambra 1,16jr. "Stardust" - Alhambra 2, al "The final countdown" - Bellevue Cinerama (234876). al "Flying high" - Calypso 1 (266227), al. "Monty Python's Life of Brian" - Calypso 2, 12 jr "Klopjacht in New York" - Calypso 3. 12 jr. "Pornopoesjes in het Wilde Westen" -Centraal (248933), 18 jr "Smokey and the bandit 2" - Cineac Damrak 1 (245648). al "The Pink Panther strikes again" - Cineac Damrak 2. al "Aristocats" - Cinec (243639), al. "The secret policeman's ball" - Ci- necenter (236615), 16 jr. "Last tango in Pans" - Cinecenter. 16 jr. "Vrouwenstad" - Cinecenter. 16 jr. "Flying high" - Cinema 1 (154243), al. "The Blues brothers" - Cinema 2. al "The Empire strikes back" - Citv 1 (234579), al. "Aristocats" - City 2, al "Play time" - City 3. 12 jr. "Chère inconnue" - City 4. al "De Witte van Sichem" - City 5. al. "Jezus van Nazareth 1 en 2 - City 6. al. "Het duivelse complot van dr Fu Manchu" - City 7. al "Kramer versus Kramer" - Cine 'D' (226551), 16 jr. "Everything you always wanted to know about sex but were afraid to ask" - Desmet (226551), 16 jr "The spy who loved me" - Du Midi (723653), 12 jr "Prima della Rivoluzione" - Knte- rion (231708), 16 jr "Wise blood" - Knterion, 16 jr "The missing link" - Leidseplein- theater (235909), al. "Brubaker" - Noggerath (230655), 16 jr "Het pomo-internaat" - Parisien (248933), 18 jr. "The Empire stnkes back" - Rem- brandtpleintheater 1 (223542), al "Papillon" - Rembrandtpk-inthea- ter 2. 12 jr. "Drunken master slaat weer toe" - Rex (246132). 16 jr "Kelly's heroes" - Rialto (723488). 12 jr "Pas op of we slaan d'r op" - Rivoli (723488), 12 jr "Vrolijke ontucht in Tirol" - Roxy (232809). 16 jr. "LaTerrazza Studio K (231708), 16 jr. "The secret policeman's ball" - The Movies 1 (245790). 16 jr. "Ein komischer Heiliger" - The Mo vies 2. 16 jr. "Hiroshima mon amour" - The Mo vies 3. 16 jr. "Flash Gordon" - Tuschinski 1 (262633), 12 jr "Stardust memories" - Tuschinski 2. al "The Shining" - Tuschinski 3. 16 jr. "Caligula" - Tuschinski 4. 18 jr "Het duivelse complot van dr Fu Manchu" - Tuschinski 5, al "Being there" - De Uitkijk (237460),

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 19