Trijfel
Met K&O naar
balletpremière
ALARM IN DE RODE BAAI
KUNST
TE KIJK
VRIJDAG 2 JANUARI 1981
VARIA
Barbaars
Op de laatste dag van 1980
stond in de krant dat de Mos-
kouse politie met geweld de
woning van Nadjezjda Man-
delstam was binnengedron
gen om op de dag vóórdat zij
begraven zou worden haar
lijk in beslag te nemen, zoge
naamd omdat de wet bepaalt
dat de staat moet zorgen voor
de begrafenis van iemand die
geen familieleden heeft. Dat
maakte me al niet vrolijker.
Ten eerste is een van de rede
nen waarom Nadjezjda (wat
'Hoop' betekent) zonder fami
lie achterbleef het feit dat
haar man Osip wegens zijn
gedichten in een concentratie
kamp werd gestopt en daar
omkwam, en ten tweede ge
looft natuurlijk niemand dat
de Sowjet-politie altijd ieders
lijk in beslag neemt wiens
vrienden de begrafenis en de
uitvaartplechtigheid al gere
geld hebben. Het is gewoon
weer een van die mensonte
rende. harteloze, zeg maar ge
rust barbaarse staaltjes van
gedrag waarin de Sowjet-
auloriteiten zo uitblinke-
Sasja
Ik had die ontvoering van Nad
jezjda Mandelstams lijk nog
niet gelezen of mijn blik viel
op het overlijdensbericht vgn
Sasja Landsman. Ik ken ei
genlijk geen ander geval
waarin de proleterigheid van
het regime duidelijker gestal
te kreeg. Er worden mensen
om niks soms tientallen jaren
in kampen gevangen gehóu
den, allemaal waar... Maar
wat ze Sasja Landsman en
zijn ouders hebben aange
daan is erger, Wreder. Sadis-
tischer. Onmenselijker. Ik heb v
hem, bij wijze van spreken,
zien sterven. Met een paar
journalisten waren we, op uit
nodiging van zijn moeder,
naar hun woning gekomen:
Ulica Pulkovskaya, Dom 19,
kvartira 291, korpusll te Mos
kou. Zeer karig gemeubileerd,
bier en kvas kregen we in thee
kopjes geserveerd. Vader Bo
ris, moeder Emma en zoon
Alexander (Sasja) blijken 're-
fuseniks', ze hebben in 1977
uitreisvisa naar Israël aange
vraagd, Emma is ontslagen,
Door
Nico
Scheepmaker
Boris ook (hij was bouwkun
dig ingenieur), maar hij heeft
nu tegen een lager salaris (180
inplaats van 200 roebel per
maand) een nederiger baan
tje bij een kleinere firma. Wat
is hun probleem? Dat is Sasja.
17 jaar. volstrekt kaal hoewel
foto's uitwijzen dat hij nog
maar enkele jaren geleden een
volle kop met haar had, lij
dend aan leukemie, die op 19
februari 1980. geheel onver
wacht geconstateerd werd.
Hij is door de behandelende
geneesheren ten dode opge-
schreven, maar weet dat niet.
Daarom wordt hij met zachte
hand naar het balkon ge
voerd. waar hij languit op een
stretcher in de zon gaat lig
gen. Emma doet het woord. Ze
hebben officiële documenten
van westerse experts op het
gebied van leukemie, die zeg
gen dat er, met de nieuwste ge
neeswijzen, in Sasja's specia
le geval een kans van 50 tot 60
procent op genezing is. De
Sowjet-medici bestrijden dit:
Sasja gaat onherroepelijk
dood. Emma en Boris hebben
voor hen drieën uitreisvisa
aangevraagd. Geweigerd,
omdat Emma in het verleden
op haar werk met 'geheimen'
in aanraking zou zijn geko
men. Ze zegt dat dat onzin is,
maar ze vragen vervolgens
een visum aan voor Boris en
Sasja alleen. Emma is bereid
haar man en zoon te laten
gaan, niet wetend of ze hen
ooit zal terugzien, als Sasja
maar die kleine kans op gene
zing krijgt. Opnieuw gewei
gerd. Daarna vragen ze al
leen voor Sasja een visum
aan. Het enige geheim dat hij
met zich meedraagt is i
zijn leukemie. Maar ook hij
mag het land niet uit. Emma
toont een recente Sowjet-
uitgave in het Engels, waarin
verteld wordt hoe een Ameri
kaanse jongen, die in Ameri
ka geen genezing kon vinden,
in Moskou wel genezing vond.
Het ging niet om leukemie,
maar ik ben vergeten wat het
wel was. Dat mocht dus wel,
het omgekeerde niet. Wat een
sadistisch regime, zelfs een
sprankje hoop gunt het zijn
onderdanen niet. Als we uit
gepraat zijn, komt Sasja weer
van het balkon af: een kale
logge joodse jongen, die op
zijn kamer een plateau vol
speldjes aan de muur heeft
haiigen, want die spaart hij.
We zullen erover schrijven, be
loven we aan Emma en Boris,
de hele wereld zal het wat ons
betreft weten, en het zal niks
helpen, we zien Sasja voor het
laatst.
Schrijfmachine
Ze laten hem liever zonder hoop
doodgaan in Moskou, dan dat
ze hem met hoop laten dood
gaan in Parijs, - laat staan
dat ze hem daar zouden wil
len laten genezen. De volgende
dag gaat Peter Heerkens van
het Haarlems Dagblad nog
een keer terug om foto's te ne
men. Ik laat mijn schrijfma
chine daar maar achter, zegt
hij, het is toch een oud ding,
dan kunnen ze al die verzoek
schriften thuis tikken. Het
lijkt me een goed idee, ik geef
een mapje met carbonpapier
mee, en voor Sasja een elektro
nisch rekenapparaatje dat
ook nog muzieknoten kan pie
pen. Ik had dat eigenlijk voor
een ander meegenomen, een
'echte' dissident, maar Sasja
heeft er waarschijnlijk meer
plezier van op zijn stretcher
op het balkon, bedenk ik. Hij
was er verschrikkelijk blij
mee, vertelt Peter later. Tot
zover reikt dus de macht van
de journalist. Je kan schrijven
wat je wilt. in zoveel mogelijk
kranten en in zo bitter moge
lijke bewoordingen, maar het
enige dat je daadwerkelijk
kunt doen is zo'n jongen nog
vijf maanden een beetje ple
zier bezorgen met een elektro
nisch rekenmachientje dat do-
re-mi piept en f49,50 heeft ge
kost.
LEIDEN - De Oostberlijnse kun
stenares Isrum Pilz-lange expo
seert gedurende de maand janua
ri bij het Leids Academisch
kunstcentrum. De in 1944 in
Schwerin geboren kunstenares
houdt zich buiten het schilderen
bezig met grafisch werk zoals li
nosneden, litho's en houtsneden.
Buiten dit werk ontwerpt zij on
der meer omslagen voor kinder
boeken. De in de LAK-foyer aan
het Levendaal van het Academie
gebouw aan het Rapenburg ten
toongesteld werken zijn geselec
teerd uit materiaal dat zij de afge
lopen jaren naar kennissen in
Nerderland heeft gezonden. Haar
werk was al eerder te zien in de
galerie van der Nat in Leider
dorp. Deze laatste gemeente
heeft onlangs twee werken van
haar gekocht. De expositie van
Isrum Pilz's werk wordt op don
derdagavond 8 januari in de LA
K-foyer geopend.
Kleuretsen
Kleuretsen van de in 1946 in Madrid
geboren Amsterdamse kunste
naar Manuel Menan zullen van 9
januari tot en met 5 februari te
zien zijn in de Leidse galérie Al-
fart. Wie kennis wil nemen van
het werk van Manuel, die zowel in
Europa als in de Verenigde Sta
ten heeft geëxposeerd en die ons
dit jaar de nationale prijs voor
grafische kunst van het Spaanse
ministerie van cultuur heeft ver
worven, kan dagelijks (behalve
op zondag en maandag) van 12 tot
18 uur in de aan het Rapenburg
gevestigde galerie terecht.
i de portretten van Leny Noyen.
Tekeningen
Wie geïnteresseerd is in de tekenin
gen en schilderijen van de Leidse
kunstenares Leny Noven en in de
figuratieve bronsplastieken van
de Zoeterwoudse kunstenares
Gerda Kuiper Van den Bosch
moet in de periode van 2 tot en
met 12 januari een kijkje nemen
in het Haagse Panorama Mesdag.
De imaapressionistische portret
ten, stillevens en naakten van Le
ny Noven weerspiegelen een blij
moedig karakter. Gerda van den
Bosch geniet vooral bekendheid
door haar kynoiogisch werk. De
expositie van beide kunstenares
sen is vandaag door de acteur Jan
Teulings geopend.
Geschenk
De 91-jarige naïeve schilder Bram
Doorgeest uit Amsterdam heeft
180 van zijn werken ten geschen
ke gegeven aan het Frans Hals
museum. Ze wQrden tot en met 11
januari tentoongesteld in de Vis-
hal in Haarlem (doordeweeks van
10 tot 17 uur en zondags 13 tot 17
uur (niet 1 januari).
LEIDEN - De Leidse Volks
universiteit K&O stelt bal
letliefhebbers uit deze om
geving in de gelegenheid
om donderdag 15 januari
een voorstelling van het
Nederlands Danstheater
bij te wonen. Het program
ma voor deze avond bevat
de Nederlandse première
van het ballet "Folia" van
de choreograaf William
Forsythe.
Wie voor deze vorstellingen kaar
ten koopt bij K&O (tot en met za
terdag 15 januari) weet zich verze
kerd van gratis busvervoer naar
het Scheveningse Circustheater
en terug.
William Forsythe maakte zijn "Fo
lia" drie jaar geleden op de mu
ziek "Aria de la Folia Espagnola"
van de Duitse componist Hans
Werner Henze.
Thema
dit
Aludra 30 370 z Monrovia nr Durban,
Amstelwal 30 230 ono Abaco Eiland ri
New Orleans,
Begonia 31 te Tuxpan,
Benattow 30 vn Suezkanaal nr Sou
thampton,
Coral Maeandra 30 110 zzw Finisterre nr
Teesport,
European Express 30 vn Suez nr Djibou-
Ficus 31 te Jebel Ah.
Flamuhna 30 te Balboa.
Incotrans Speed 31 te Cristobal.
Latirus 30 t.a. rede Aruba, Maasbracht 30
630 nw Tristan Cunha nr Kaapstad.
Meerdrecht 0 54 n Midway nr Inchon.
Moordrecht 30 200 zzo Long Beach nr
Long Beach.
Nedlloyd Adelaide 31 vn Lyttelton nr
Auckland.
Nedlloyd Dejima 30 85 dwars Asir nr
Suezkanaal.
Nedlloyd Freetown 31 vn Suva nr Auck-
Nedlloyd Hobart 31 te Durban.
Nedlloyd Holland 29 vn Hongkong nr
Keelung,
Nedlloyd Marseille 29 vn Monrovia nr
Nedlloyd Rotterdam 31 vn Charleston n
AJÊE M V t-WKT PEAk-
TiYKEet/Ae/A14 l/AAJ
Z2 JAAS ALS
IA1BL VOLP©éa/DE
nameyk 3e
\^z.iarte eend'
De belevenissen van .Totnmeke
Jaamen en
uit Ze stikken
Ze hebben het ze.Fs niet
helemaal kunnen seinen
f Arme kerels
14.00, 19.00 en 21.30 uur, kerstdagen en
zondag ook 16.30 uur. al
Nachtvoorstelling: "The main event'
i. 00.15 u
16 i
CAMERA: "Monthv Pvthon's Life of Bri
da. 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. 13.30. I
en 21.15 uur. za. ook 23.30 uur, 12 jr.
EURO 2: "The final countdown", da.
19.00 en 21.30 uur, do., vr., ma. en di. ook
14.30 uur, kerstdagen en zondag 16.30
18.30 en 21.30 uur, za. 00 15 uur. al.
Kindermatinee: "ABBA", woe za en
zo. 14.00 uur.
zondag 13 45.16.30,19.00 en 21.30 u
Nachtvoorstelling: "Carrie", za 00.15
uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY: "Can't stop the music",
woe., vr., za., ma. en di. 16.00 uur, zo
16.00 cn 18.15 uur. al.
"Kramer versus Kramer", woe 19.00,
vr., za. en ma. 19.00 en 21.15 uur. zo. 20 45
en di 20.30 uur, al
Kindermatinee "Heksen en bezemste
len", da. behalve tweede kerstdag 14 00
ELZASSER OMELE
an dc plakjes kaas
plak)cs spek erop
t'dan dubbcMIak
leomeleT'JZC
WINA BORN
STUDIO: "Stardust", da. 19.00 en 21.15 uur,
do. en vr. ook 14.30 uur, al.
Kindermatinee: "Tom en Jerry", za., ma. en
di. 14.30 uur, kerstdagen en zondag ook 16.45
Nederland
nieuwe ballet is een ongelukkige
liefdesrelatie tussen een man cn
een vrouw, die elkaar het leven
onmogelijk maken en tenslotte
uit elkaar gaan. In een brief aan
William Forsythe karakteriseer
de de componist zijn stuk met de
woorden: melancholie, droef
heid. liefde, wanhoop, eenzaam
heid, drugs, schuldgevoelens,
spijt. haat. rebellie en bitterzoet.
Deze elementen zijn alle terug te
vinden in dit ballet, dat volgens
de choreograaf "heel eenvoudig"
is. "Folia" wordt in Schevenin-
gen gedanst door Jeanne Solan
en Gérard Lemaitre.
Verder staan deze avond twee bal
letten van NDT's artistieke direc
teur Jiri Kylian op het program
ma: "Ariadne" en "Psalmensym
fonie".
De gratis bussen vertrekken op de
voorstellingsavond om 19.15 uur
vanaf molen "De Valk".
TRIANON: "Flash Cordon", da. 14.30, 19.00
en 21.15 uur, kerstdagen en zondag 14.15,
16.30. 19.00 en 21.15 uur. 12 jr.
REX: "Zwoele zomerfeesten", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, kerstdagen en zondag
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Bioscopen Alphen
EURO 1: "The final countdown", da.
Museum voor Volkenkunde. Steen
straat 1, tot 4 januari 1981 tentoonstel
ling: Bazaar, Marktsteden in Noord-Af-
ghanistan met diaklankbeeld en diverse
films. Geopend ma t/m za van 10-17 uur
en op zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Newportnews.
Nedlloyd Rijn 31 vn Duinkerken nr Am
sterdam.
Nedlloyd Streefkerk 30 200 no Guam nr
Kaohsiung.
Nedlloyd Talbot 30 vn Rotterdam nr
Rouen.
Polydorus 30 pass. Straat Gibraltar nr
Gibraltar.
Queen of Sheeba 30 pass. Suezkanaal nr
Massawa,
Rijnborg 30 vn Oulu nr Bolstaa.
Westland 31 vn Hamburg nr Recife.
30 650 zzw Tehuantepec nr
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur ELisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconesseahuis:
Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
Kraamafdellng: dag van 11.15-12.OOuur
(alleen voor echtgenoot) en van
18.30-19.30 uur Babyshow laatste kwar
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag van 15.00-18.30
C.C.U (hartbewaking), dag.
Sportmedisch Advies Centrum; blessu
respreekuur. Elisabethziekenhuis, Lei
derdorp, s maandags van 19.30-20.30
14.15-14.45 en 19.00-19 30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten ibehalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag:
14 15-15.00 uur
18 30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders)
Maandag t/m vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag
1445-15.00 uur.
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagebjks
15 00-15 45 uur
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling.
Elke dag:
14 15-15.00 uur
18.30-19 00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30,
13 30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13 30-14 15 en 18 30-19 30 uur Kraamaf
deling 13.30-14 45 alleen voor echtgeno-
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
tol (020-175000)
Portland.
Adine 30 vn Tripoli.
Albert-V 31 te Rotterdam.
Amanda Smits 30 te Houston.
Andairon 30 100 no Paramaribo nr Bahia
C(0udcl Lieuuts.
- Sommige geleerden beweren
wel eens, dat de korst onder aar
de hoe langer hoe meer a/koelt,
zoodal de menschen gedwongen
zullen worden hun woonplaats
langzaam maar zeker in de
richting van den evenaar te ver
leggen Gelukkig kan dit eenige
myriaden van jaren duren en
behoeven wij ons daarover niet
al te bezorgd te maken. Daarbij
komt nog. dat zich in de laatste
jaren verschijnselen voordoen,
die meer aan een verandering
in tegenovergestelde richting
doen geloven. Men behoejl daar
voor slechts in onze tuinen rond
te kijken. Overal teekenen van
nieuw leven en ontwikkeling!
Heesters, bessenstruiken en
vruchtboomen vertoonen reeds
hun bloesemknoppen, terwijl de
maandroosjes reeds vanuit de
bladerenbedekking hun nieu
we, met bloemknopjes beladen
loten schuchter uitsteken en dat
op den eersten dag van het jaar
Waarlijk, de oudeluitjes hebben
wel gelijk wanneer ze zeggen
"We krijgen geen ouderwetsche
winters meer!"
- Het Land van Heusden en Al-
tena, dat voor het laatst in 1809
van overstroomingen te lijden
heeft gehad, is door een door
baak van de dijken ernstig ge
troffen. Niet minder dan 37 rij
ke en welvarende dorpen zijn
overstroomd. De hoofdplaats
van het Land van Altena, Wou-
drichem. is nu voor velen een
toevluchtsoord geworden Aan
de armen is vergund van de rij
ke militaire kazerne gebruik te
maken, waardoor het gemeente
bestuur voor de noodige brand
stoffen gezorgd wordt.
Vijftig jaar geleden
- Uit Magelang op Java wordt
bericht, dat het aantal slachtof
fers van de uitbarsting van den
Merapi op 1300 moet worden
vastgesteld. 850 huizen zijn ver
brand. 530 zijn ingestort. In een
twintigtal nederzettingen zijn
2500 stuks groot vee verloren ge
gaan en zijn meer dan 2600 sa-
wahs en bouwland geheel ver
woest. De totale schade wordt
geraamd op f250 000. inclusief
een niet al le lange voeding der
vluchtelingen.
