De wethouders
Neergeschoten
wethouder van
Woubrugge:
C. Smits,
oud-wethouder
van Hillegom:
MBEpENSDAG 31 DECEMBER
ÜU
HOOGMADE - Kans dat hij ooit nog eens als een
normaal mens door het leven zal gaan, is voor Gerrit
van der Laan verkeken. Nooit meer zal hij kunnen
lopen. De dokters hebben hem dat verteld. Zo lang
hij leeft zal Van der Laan, eens wethouder en loco
burgemeester in Woubrugge, in een rolstoel moeten
zitten. Beide benen en driekwart van de romp zijn
verlamd. Door een overvaller die hem in de rug
schoot. Motief: geld of een wraakactie?
"Duizend keer heb ik me afge
vraagd waarom, waarom,
waarom. Ik kan er geen ant
woord-op geven. Heb ik dan
wel eens iemand belazerd,
vraag ik me nu nog af. Gek
heb ik me gepiekerd wie mij
nu uit de weg zou willen rui
men. Bedreigd ben ik nooit.
Maar het staat wél vast, dat ze
me hebben willen doden. Dat
riep die kerel ook. Eerst een
grote vloek, toen schoot 'ie.
Waarom, waarom, waarom....
Echt hoor, ik weet het
niet
Die middag slaapt Gerrit van
der Laan nog. Kwart voor
twee wijst de klok aan. Boven
de deur van zijn kamer in het
Rijnlands Zeehospitium, die
hij met nog een paar patiën
ten deelt, brandt een groen
lichtje. Nooduitgang staat er
op. Klokslag twee uur gaat de
deur open en rijdt Van dei-
Laan in zijn rolstoel naar bui
ten
Accepteren
Van der Laan kan nog grappen
maken, ondanks zijn ellende.
"Eigenlijk hoor ik in Artis
thuis", zegt hij en tovert een
flauwe glimlach rond de lip
pen. "Ik ben net een klimaap.
Alles moet ik met m'n handen
doen. Maar dat moet ik accep
teren. Ja, daar heb ik ontzet
tend veel moeite mee gehad.
Zo door het leven te moeten
gaan is geen pretje. Altijd was
ik aan het werk. 'Nu kan ik
niets meer. Straks, als ik voor
goed thuis ben, zal dat wel
eens erg moeilijk kunnen
worden. Er zijn nu ook wel
eens momenten dat het me te
veel wordt. Vooral speelt dat
als ze je moeten oppakken en
in een auto moeten zetten.
Dan word je met je neus op de
feiten gedrukt. Wens je dat
die kerel die mij dit heeft aan
gedaan hetzelfde zou overko
men. Ik weet het, ik weet
hetals goed christen mag
je zoiets niet denken. Maar
toch
Oog om oog, tand om tand
"Nee, zeker niet. Mij maakt het
toch geen zier uit als ze die
kerel in mootjes zouden hak
ken. Daar word ik toch niet
beter van. De maatschappij
moet wél tegen zulke mensen
worden beschermd."
Van der Laan, die elke vrijdag
bezoek krijgt van Woubrug-
ges burgemeester, zegt het
ronduit jammer te vinden dat
zijn overvaller nog vrij rond
loopt. "Hij krijgt zo de kans
om meer leed te bezorgen. Zo
iemand moet toch achter de
tralies zitten?"
Gelovig
Een gelovig mens is Van der
Laan, hij draait daar niet om
heen. Of 'ie er veel voordeel
van heeft, weet hij niet. "Ik
denk het wel", zegt hij aarze
lend. "Maar ik heb nog nooit
iemand ontmoet die zoiets als
ik nu heb was overkomen.
Door mijn geloof, denk ik,
heb ik alles wel wat 'gemak
kelijker' kunnen aanvaar
den."
Twee keer in zeven maanden is
Van der Laan nu thuis ge
weest: toen zijn vader negen
tig jaar werd en met smt-nico-
laasfeest. Het was hem alle
maal wel wat téveel. Een huis
vol visite, buren, kennissen,
vrienden, iedereen kwam bin
nenstappen om hem te be
groeten. Het waren fijne da
gen, overweegt hij. Toch was
'ie blij terug te zijn in de rusti
ge omgeving van het Zeehos
pitium.
Het was bekend in het dorp:
Gerrit van der Laan liet niet
met zich spotten als gemeen
tebestuurder. Klopten ze bij
de wethouder aan om ww en
hij vertrouwde de zaak niet
helemaal, dan ging hij op on
derzoek uit. Met zich laten
sollen, dat was er niet bij.
Of in die kringen naar zijn over
valler zou moeten worden ge
zocht? "Best mogelijk", zegt
hij nu, terwijl hij naar buiten
staart. "Maar de politie heeft
dat allemaal uitgezocht. En er
is niks uitgekomen. Alle men
sen hadden een alibi. Wel heb
ben ze een paar jaar geleden
eens geprobeerd m'n auto in
brand te steken. Nee. de da
ders hebben ze nooit kunnen
grijpen."
Geen roof
Roof, Van der Laan gelooft er
niet in. "Dan hadden ze toch
ook dat geld bij de pomp kun
nen opeisen. Dat is niet ge
beurd. 't Is allemaal zo on
verklaarbaar. Toen die kerel
mij de weg vroeg heb ik er
geen moment bij nagedacht
dat hij me wilde grijpen. Mis
schien ben ik wel te naïef ge
weest. Maar ja, wie verwacht
er nou zoiets."
Bij het benzinestation langs de
rijksweg was hem ook niets
bijzonders opgevallen die
avond. Maar, geeft Van der
Laan toe. dat kan hem zijn
ontgaan. Hij zat er alleen voor
en had nauwelijks tijd om
naar buiten te kijken. "Er
stoppen wel meer auto's",
zegt hij. "De chauffeurs kij
ken onder de motorkap of
stellen een lamp en gaan weer
verder. Dat valt gewoon niet
op. Waren we samen geweest,
ja..
Onderzoek op
'laag pitje'
LEIDERDORP - De rijkspolitie
heeft er geen idee van in welke
hoek zij moet zoeken naar de
daders, die 24 april van dit
jaar. om half één 's nachts
Gerrit van der Laan (54) uit
Hoogmade (wethouder en lo
co-burgemeester in Woubrug
ge) met een kogelschot voor
driekwart verlamden. Het on
derzoek staatzo zegt majoor
Bordewijk, chef van de re
cherche, op een 'zacht pitje'.
De politie heeft twee theorieën:
óf het is de daders inderdaad
v om geld te doen geweest (Van
der Laan kwam terug van een
avonddienst als pompbedien
de, maar had de dagop
brengst in de kluis gedaan) óf
er is sprake van een wraakac
tie geweest.
Het plastic tasje, waarin wat
persoonlijke bezittingen wa
ren opgeborgen, is nooit ge
vonden. "Toch" zegt majoor
Bordewijk, "blijf ik hopen dat-
we de daders te pakken krij
gen. Misschien zal iemand
zich eens verspreken. Wij zit
ten er ook wel mee. Dit is één
van de weinig ernstige zaken
die tot nu toe niet zijn opge
lost."
Uü\
HILLEGOM - "Ik ben een fervent tegenstander van
abortus. Ik vind het iets afschuwelijks om een kind
van drie, vier of zelfs vijf maanden kapot te kraken
om het dan in de vuilnisbak te gooien. Alleen maar
omdat je er niet op had gerekend. Daarom vind ik
die kreet 'baas in eigen buik' ook zo'n waanzin. La
ten ze voorkómen dat ze zwanger worden!"
Gerrit van der Laan: "Heb ik
wel eens iemand belazerd,
vraag ik me nu nog af'.
bij. Wellicht in de loop van het
volgend jaar, eerder niet.
Vóór hij uit Katwijk vertrekt
moet wel zijn huis in Hoog
made zijn aangepast en moet
er een goede toegang zijn. Zo
als het nu is, geeft het moei
lijkheden. Van der Laan praat
met allerlei instanties om dat
voor elkaar te boksen. Hoe
dat financieel allemaal zal uit
pakken, hij weet het niet.
Maakt zich er voorlopig ook
geen zorgen over. Weggaan
van de plek waar hij nu woont
om ergens in een straatje te
gaan zitten, weigert .lij perti
nent. "Hier kan ik met m'n
stoel nog een beetje uit de
voeten: ik heb een bootje om
wat aan te prutsen, ik kan
eens gaan vissen, nee, voor
geen prijs ga ik hier weg. Dat
zou ik met kunnen opbren
gen."
Toekomst
Zelf ziet Gerrit van der Laan
nog wel een toekomst. Al zal
het niet gemakkelijk zijn. Met
z'n stoel achter het raam zit
ten, daar wil hij voor geen
goud aan. Proberen terug te
keren in de maatschappij, dat
is zijn sneven.
"M'n baas heeft al gezegd dat ik
kan terugkomen. Voor wat
administratief werk. Ik moet
het natuurlijk wel kunnen op
brengen. Je zit, door die ver
lamming, altijd met die sani
taire problemen. Zelf wil ik
dolgraag, maar de doktoren
kunnen er anders over den
ken."
Terug in de politiek "Ja
dat zou het zijn. Je bent dan
wel afhankelijk van je kiezers.
Als gemeentebestuurder te
rugkomen, dat geloof ik niet.
Daar moet je iemand voor
hebben die representatief is.
Reëel is wél de vraag: hoe
kom ik ooit in die raadzaal. Je
denkt toch niet dat er elke
keer weer vier sterke kereis
gereed zullen staan om mij
naar boven te dragen
JAN WESTERLAKEN
Ing. C. Smits (71) is het nog niet
verleerd om in gespierde ter
men voor zijn mening uit te
komen. Dat deed hij al als Hil-
legoms raadslid, als CDA-
wethouder en in twee maal
zes maanden als plaatsver
vangend burgemeester.
Ook bij zijn vertrek als wethou
der injuni van dit jaardeed hij
van zich spreken. Aanvanke
lijk was het twijfelachtig óf hij
wel zou opstappen als gevolg
van afspraken daarover. Ver
volgens maakte de voormali
ge betonwaren-fabrikant (300
werknemers) op zelfverzeker
de wijze zélf een eind aan al
die onzekerheid. En nog wel
eerder dan werd verwacht
ook.
Ik praat met Smits in diens ge
rieflijke werkkamer van zijn
landhuis aan de Colijnlaan in
het bollendorp Hillegom. Ons
gespreksonderwerp is breed
uit opgevat "de toestand in
ons land op dit moment"
Abortus behoort daar met na
me toe. De vader van zes kin
deren gaat daarover ongezou
ten verder:
"Ik vind die ingreep zo onvrou
welijk, hè. Zo kei- en keihard.
Behalve als het om het leven
van óf de moeder óf het kind
gaat. Dan ben ik het niet eens
met de oude roomse gedachte
dat er voor het kind moet wor
den gekozen; dan kies ik voor
de moeder. Maar in alle ande
re gevallen zeg ik; er zijn zo
veel echtparen die graag een
kind willen, maar het niet
kunnen krijgen; sta het dan
aan zulke r
Moeilijke zaak
Voelt u zich nog wel verbonden
met het CDA? Van die partij
is immers mede het wetsvoor
stel van de regering afkom
stig.
"Tja, het CDA wijkt met die wet
van zijn eigen verkiezingspro
gramma af. Daarin wordt er
meer afgewezen dan men in
die wet accepteert. Als ik
CDA-kamerlid was, zou ik te
gen het voorstel zijn".
Ja, maar voelt u zich op deze
manier nog wel thuis in het
CDA?
"Ik kan me de motieven wel
voorstellen waarom het CDA
met dat wetsvoorstel kwam.
Het laten voortbestaan van
wetten waarvan de toepas
sing niet meer is te handha
ven, is een bestuurlijke dood
zonde. Persoonlijk zeg ik
evenwel consequent 'nee' te
gen vrije abortus. Ik zou wei
geren daarvoor verantwoor
delijkheid te dragen. Zo'n tus
senwet - met bepalingen over
hoe lang een vrouw maximaal
onderweg mag zijn en over
hoe lang bedenktijd ze krijgt -
die vraagt erom om te worden
overtreden".
U bent dus duidelijk teleurge
steld in het CDA?
"Ach, ik begrijp de redenering
van die anderen wel. Ja en nee
zeggen is allebei bepaald door
de eisen van eigen verant
woordelijkheid. Ik ben er al
leen wel van overtuigd dat als
er bij ons een referendum
over een liberale wetgeving
mogelijk zou zijn, de meer
derheid van ons volk abortus
zou afwijzen".
Inspraak
wikkeling van protesten kun
nen soms onwettige situaties
dusdanig doorgroeien, dat er
op een gegeven moment geen
weg terug meer is. En daar
mee heb je de revolutie thuis.
Men neemt het recht in eigen
hand. Dat zie je bijvoorbeeld
in Amsterdam, met die kra
kers".
Oud-CDA-wethouder te Hillegom ing. C. Smits"Iedereen kan c
best vijf procent op achteruit...
De oud-wethouder heeft zelf
het onderwerp van gesprek
op ons huidige democrati
sche systeem gebracht. Hoe
denkt hij daarover?
Smits wipt heel even op van zijn
gebloemde armstoel om zijn
colbertje recht te trekken en
blikt het werkvertrek in:
goedgevulde boekenkast,
kloek eikenhouten bureau,
kleine ijskast in houtnerf
motief voor de borrel. Hij
heeft wel overwogen en zegt
"In zijn algemeenheid geloof ik
dat wat de inspraak betreft
het bezit van de zaak het ein
de is van het vermaak".
Een uitspraak die nadere uitleg
behoeft.
De voormalig ARP'er dan ook
"We hebben hier in Hillegom
gepleit - dat is een modever
schijnsel - voor inspraak,
voor meer democratie. Bur
gers kunnen hun zegje doen
voor de raadsvergaderingen,
mogen bij commissieverga
deringen zitten en daar vra
gen stellen. En wat zie je? Er
wordt bijna geen gebruik van
gemaakt. De behoefte aan in
spraak wordt geweldig over
schat".
"Kwalijker vind ik het echter
dat men tegenwoordig overal
maar bezwaar tegen maakt en
kan maken. Besturen wordt
zo heel moeilijk. Alert reage
ren is er bijna niet meer bij
Door de ellenlange en tijdro
vende procedures bij de af-
Gezagscrisis
Heeft wethouder en 1
mend burgemeester Smits
het al met al de laatste jaren
van zijn politieke loopbaan
niet zo naar de zin gehad?
De politicus: "Nee, dat kan ik
niet zeggen. Ik deed het werk
met veel plezier, maar bestu
ren is door de jaren heen wél
veel moeilijker geworden.
Een beperkt aantal actievoer
ders staat voortdurend klaar
om over je heen te vallen. Hoe
dat komt? Ik geloof vooral
doordat we een gezagscrisis
hebben. Goede omgangsvor
men verdwijnen, de onder
wijzer met zijn 'Zeg maar Jan'
ondergraaft daarmee al de na
tuurlijke gezagsverhoudin
gen. Men schopt tegen je aan,
terwijl het als gezagsdrager
niet altijd mogelijk is om
steeds en op elk ogenblik uit
te leggen waarom je iets al
dan niet kunt doen".
Kolonialisme
We zijn bij het doemdenken
aangeland. Smits ("Ik ben so
ber opgegroeid in een gerefor
meerd onderwijzersgezin met
vijf kinderen; we mochten tot
ons twintigste studeren")
constateert:
"We zitten middenin een crisis.
Onze levensstandaard is ko
lossaal hoog, maar dat gaat nu
bergafwaarts. Al die bedrijfs
sluitingen! We kunnen niet
doorgaan met almaar weer
nieuwe mohammedanen bin
nen te halen. Dat is in feite
kolonialisme van de ergste
soort, want het werk dat zij
doen, is voor ons geen 'pas
sende arbeid'. En wat krijg je
dan? Zij voelen zich gediscri
mineerd. En dat zijn ze ook".
"De sociale slinger is te ver
doorgeslagen. Ik kwam laatst
in Spanje een wao'er uit Hille
gom tegen, die zei: 'De tijd is
voorbij, meneer Smits, dat al
leen rijke mensen verre reizen
kunnen maken'. Nou, ik gun
het ze van harte, maar we
moeten wel begrijpen dat dat
alles moet worden betaald
door de mensen die werken.
Wc gaan langzaam maar zeker
toe naar Engelse toestanden,
waar de inflatie een scherp
snijdend zwaard is: lage lonen
en hoge kosten van levenson
derhoud. Al met al vind ik dat
de welvaart geen tevreden
heid heeft gebracht, en dat
terwijl we het vaak stukken
beter hebben dan onze ou
ders. Volgens mij kan ieder
een er best vijf procent op
achteruit En dan moet je niet
al te veel nivelleren, want
daarmee jaag je je beste men
sen weg naar het buitenland"
"Gelukkig"
"Ik? Nee. zeker niet. Iemand die
elke ochtend om zes uur op
staat, zijn vrouw thee met een
beschuit op bed brengt en
vervolgens om zeven uur in
het zwembad ligt: die is toch
wel gelukkig. Iemand die op
zijn 71ste nog alles kan, die
het drukker heeft dan vóór
zijn pensionering die kan
toch niet ontevreden zijn,
maar wel blij en dankbaar. En
dat ben ik ook!".
JOS VAN DER MEER
