De Minahassa zingt
Johannes de Heer
KERKDIENSTEN
Gmnsmum
Interkerkelijk Lektuurbureau (Ter Aar) voorziet in werkelijke behoefte
Indonesiërs dol
op verhalen
over ons
vorstenhnis
ZATERDAG 27 DECEMBER 198
TER AAR - Er bestaat in Indonesië
nog steeds een levendige belang
stelling voor ons vorstenhuis. Wie
een tijdschrift naar een relatie in
dat land stuurt met een 'vorste
lijk' verhaaltje erin, kan er zeker
van zijn, dat het wordt stukgele
zen. Oude liefde roest niet, zou je
haast zeggen. En wie - om eens
wat anders te noemen - nog een
oude zangbundel van,Johannes
de Heer bezit, moet 'm vooral niet
wegdoen, want in het uiterste
noorden van het vroegere Celebes,
de Minahassa, zingen ze er graag
uit, zelfs als er geen muziek in
staat. Ze lopen daar namelijk
niet weg met het nieuwe liedboek,
de wijzen daarin zijn te moeilijk
en de woorden spreken niet aan.
Mevrouw C. W. Fopma - zeg maar
Toos - in Ter Aar, Kievitspad 53,
die secretaresse is van het lande
lijke 'Interkerkelijk Lektuurbu
reau', kan bezitters vanJohan de
Heer-bundels precies vertellen,
welke mensen en christelijke ge
meenten in dat gebied en op Java
ze graag willen hebben. Er staat
alweer een stapel ter verzending
gereed. Zomaar voor niets van
een welwillende boekhandelaar
meegekregen.
Ik heb zo'n idee dat maar weinig
mensen van dit lektuurbureau
hebben gehoord, en als dat wél
het geval is zich nauwelijks kun
nen voorstellen wat het inhoudt
Toch heeft het al geschiedenis ge
maakt. Toos Fopma bladerde
voor mij even in een paar oude
geschriften.
Het is in de jaren 20 in Apeldoorn
als een hervormde aangelegen
heid begonnen. Daar was een
groepje dames, dat lektuur verza
melde voor zendingsmensen
overzee. Ze waren namelijk ge
schrokken van het bescheiden
salaris van deze mensen, die door
geldgebrek geen kans zagen lek
tuur in het moederland te bestel
len. De zendingsmensen gaven
de ontvangen bladen en boeken
vaak weer door aan de evangelis
ten met wie ze samenwerkten en
aan belangstellende gemeentele
den.
In 1972 - toen de gereformeerden
met een soortgelijke actie erbij
kwamen - bediende deze lek-
tuurdienst zo'n vijfhonderd
adressen, niet alleen meer van
zendingsmensen maar ook van
emigranten.
Het toen opgerichte interkerkelijke
bureau heeft een eigen bestuur,
bestaande uit mensen va* de her
vormde en gereformeerde zen
dingen (Oegstgeest en Leusden)
en van het Vrouwen-zendingst
huisfront en een paar oud-zen
dingswerkers. Voor het nodigt
geld zorgen deze beide zendings
instanties, de Gereformeerde
Zendingsbond in de Hervormde
Kerk, het Zeister Zendingsge
nootschap (van de Broederge
meente), enkele ministeries - die
subsidie geven voor culturele en
internationale betrekkingen - én
particulieren die met een jaarlijk
se gift dit nuttige werk wel willen
steunen.
Verzenders
Alles bij elkaar ruim een halve ton.
Daarvan worden betaald het sala
ris van secretaresse Toos Fopma
- die zestig procent van haar tijd
in dit bureau steekt - en de kos
ten van vergaderen, corresponde
ren en verzenden.
Als u weet, dat de kaartenbakken
van het lektuurbureau op het
ogenblik 1800 adressen in Indo
nesië, 150 in Suriname en nog
eens 100 in verscheidene andere
landen bevatten, waarnaar regel
matig een pakket lektuur wordt
gezonden, dan kunt u op uw vin
gers uittellen dat zo'n massale
lektuurverspreiding nooit van
die ruim f 50.000 kan worden be
kostigd. En dat is ook de bedoe
ling niet.
Het bureau ontvangt de aanvragen
en zoekt dan op zijn beurt overal
in het land particulieren die zo'n
verzoek voor eigen rekening wil
len nemen. De laatste twee jaar is
het aantal verzenders nog van
2100 tot 2250 gestegen. Toos Fop
ma schat, dat deze mensen per
jaar een slordige f 100.000 aan
portokosten kwijt zijn.
Het vinden van nieuwe verzenders
blijft hard nodig, omdat er ook af
vallen, bijvoorbeeld door ouder
dom of veranderde gezinsom
standigheden, of omdat mensen,
ter beperking van hun uitgaven
tijdschriften samen gaan lezen
Er is zojuist nog een reden bij geko
men waarom verzenders zouden
kunnen afhaken, en daarover
maakt de secretaresse zich wel
een beetje zorgen. Dat is de dras
tische verhoging van de pakket-
post-tarieven per 7 januari, voor
al richting Indonesië. Zij heeft via
een rondzendbrief alle relaties
van het bureau aangeraden, vóór
die datum zoveel mogelijk lek-
tuurpakketten te versturen.
Oorzaak van de prijsverhoging is
dat de PTT veel hogere bedragen
aan doorvoerrechten aan andere
landen moet vergoeden. Deze
rechten worden elke vijfjaar in
ternationaal vastgesteld en op de
laatste conferentie hierover zijn
vooral de tarieven voor drukwer
ken sterk gewijzigd. Die voor Su
riname zijn minder verhoogd.
Toos Fopma heeft de verzenders
gevraagd, hoe zij de gevolgen van
de tariefsverhoging - in bepaalde
gevallen zelfs 50 procent - den
ken op te vangen. Overigens ver
trouwt ze erop, dat de hechte
band die vaak tussen verzender
en ontvanger is gegroeid wel een
stootje kan verdragen.
Naast de particuliere verzenders
doet het lektuurbureau zelf ook
wel wat. Zo heeft het een hon
derdtal abonnementen genomen
op tijdschriften die niet zo ge
makkelijk worden afgestaan, zo
als mode-, handwerk- en doe-
het-zelf-bladen. Daar is in den
vreemde juist veel vraag naar. En
dan verzorgt het bureau ook de
verzending van gebruikte lek-
Niet te oud
Wat wordt er nu zoal gevraagd?
Toos Fopma: "In Suriname bij
voorbeeld bestaat nog grote be
hoefte aan Nederlandse lektuur
Vooral worden gevraagd kinder
bladen en kinderboeken, mode-
en damesbladen en vakliteratuur
voor land- en tuinbouw. Ook gaat
er een flink aantal exemplaren
van de Elisabethbode naartoe
Daar hebben zich in ons land zo
veel verzenders voor aangemeld
dat we ze niet eens allemaal een
adres overzee hebben kunnen
doorgeven"
"Een feit is dat veel mensen in Suri
name niet of nauwelijks reageren
op de verzonden pakjes. Maar dat
wil niet zeggen dat ze daar niet
aankomen of niet welkom zijn
Komt er helemaal geen reactie
op, dan doen wij wel eens na
vraag. En dan blijkt vaak dat de
ontvangers moeite hebben met
het schrijven van een briefje naar
Nederland. Ze kunnen onze bla
den wel lezen, misschien soms
met moeite, maar schrijven lukt
eenvoudig niet. Ook zijn in het
binnenland vaak geen postzegels
te koop"
*'De bestuurlijke veranderingen in
Suriname na de staatsgreep heb
ben wat ons werk betreft tot nu
toe geen nadelige gevolgen ge
had. Wat wij sturen blijft steeds
goed aankomen. Wel kwam er
een verzoek uit Paramaribo, niet
al te oude bladen op te zenden.
Tijdschriften van een paar jaar
geleden zijn ook voor Suriname
echt verouderd. Een uitzonde
ring hierop zijn de damesbla
den"
Wat Indonesië betreft gaat de ver
zending van lektuur ook op de ou
de voet door. Nog steeds komen er
nieuwe aanvragen binnen. Toos
Fopma vindt het wel jammer, dat
het soms maanden duurt voordat
een verzender wordt gevonden
aan wie zo'n aanvraag kan wor
den doorgegeven. Maar ze heeft
gelukkig een voorlopige oplossing
achter de hand.
*Bij ons bureau worden namelijk
ook veel bladen bezorgd, en
dankzij financiële hulp van de
zendingscommissie in Ter Aar
krijgen nieuwe aanvragers dan
een pakje lektuur uit Ter Aar toe
gezonden, totdat een vaste ver-
zender is gevonden"
In de kerken van de Minahassa
worden nog steeds diensten in
het Nederlands gehouden. Dan
wordt de liedbundel van Johan
nes de Heer gebruikt. Een kleine
zestig liederen daaruit is ook ver
taald in het Indonesisch. Ze wor
den ook op Java gezongen
Anderen in Indonesië vragen weer
om theologische boeken, kinder
bijbels, prekenbundels, ook da
mes-, mode- en handwerkbla
den, onze weekbladen, Gezond
Gezin en het Tijdschrift voor Zie
kenverpleging. Het enthousias
me over het bezoek van toen nog
koningin Juliana aan dit land
heeft de belangstelling voor ons
vorstenhuis sterk aangewakkerd.
Predikanten en evangelisten zien
verlangend uit naar bladen als
Hervormd Nederland en Cen
traal Weekblad (van de Gerefor
meerde Kerken), naar preek-
schetsen en oude bijbels van het
Nederlands Bijbelgenootschap.
Ook ansichtkaarten-met-bijbel
teksten voor zondagsscholen zijn
In. Leraressen aan huishoud
scholen doen bij hun lessen veel
met dames-, mode- en borduur-
bladen en met tijdschriften voor
warenkennis. De vervolgverha
len zijn ook erg in trek.
Naar echte evangelisatielektuur is
nu minder vraag dan vroeger. Dat
komt, zo vertelde Toos Fopma,
omdat de kerken daar zelf dit ma
teriaal wel hebben.
'Bovendien wordt het aantal Indo
nesiërs dat Nederlands spreekt
natuurlijk steeds kleiner. De
doe-het-zelf-bladen hebben
naast de tekst ook veel verklaren
de illustraties, en daar komen ze
al een heel eind mee, zeker als ze
er nog de nodige toelichting bij
krijgen. Dat soort lektuur hebben
we dan ook atijd te weinig"
'LEIDEN - Hervormde Gemeente:
Hooglandse kerk 10 ds. Pannekoek,
11.45 oecumenische dienst: Marekerk 10
ds. De Jong, 5 ds. Schrijvers, Woerden;
Maranathakerk (L. Morsweg) 10 ds. De
Vree, Leimuiden; De Regenboog (Me-
renwijk): 9.30 zuster Meyer en ds. v.
Leeuwen, 11.15 zuster Meijer ends. Hor-
tensius; Bethlehemkerk (Driftstr.) 10 hr.
Huigen; Bevrijdingskerk (Montgome-
rystr., Zuid-West) 9 dr. Jongeneel; Vre-
deskerk (Burggravenlaan) 10 mevr. ds.
v. Everdingen; Waalse Kerk (Breestraat)
10.30 ds. Ribs; Acad. Ziekenhuis 10.15
ds. Bakker; Diaconessenhuis 10.30 ds.
Van 't Hof; Kapel Endegeest (Oegst
geest) 9.30 pater Boshouwers;
Zuiderkerk (Lammenschansweg) 10 ds.
Koolstra, gecombineerde dienst voor
doven en horenden. Geref. Kerk:
Zuiderkerk (Lammenschansweg) 10 ds.
Koolstra, gecombineerde dienst voor
doven en horenden; Petrakerk (Surina
mese.) 10 ds. Hortensius; Oude Vest 10
ds. B. Bouma, 5 ds. Koolstra; Maranatha
kerk (L. Morsweg) 10 ds. De Vree, Lei
muiden; Bevrijdingskerk (Montgome-
rystr.) 10.30 ds. Rietveld, 5 ds. Sijtsma.
Groenhoven (Witte Rozenstr.) 10 ds.
Sijtsma; Voor ziekenhuizen en Meren-
wijk zie hervormde gemeente. Gerei'.
Kerk (dolerend) "Groot-Leiden" (Lok-
horstkerk): 9 en 5 ds. v.d. Sluys. Geref
Kerk Vrijg. (Herengr. 70): 10 dienst, 5 ds.
De Vries. Chr. Geref. Kerk (Steenschuur
9): 10 en 5 ds. Den Hertog. Geref. Ge
meente (Nieuwe Rijn): 10 en 4.30 ds. Zij-
derveld. Geref. Gemeente in Ned.
(Bethl. kerk Driftstraat): 11.30 en 5.30.
Evang.-Lutherse Gemeente (Hoogl.
Kerkgracht): 10.15 kand. Stoepker,
A.dam. Remonstr.-Doopsgezinde Ge
meente (Lokhorstkerk, Pieterskerk
straat 1): geen dienst. Baptistengemeen
te (Oude Rijn 3): 10 ds. Bosveld. Evang.-
Christen-Gemeenschap (Middelste
gracht 3): 10 br. Dikkes. Zendingswerk
Middernachtsroep (Zoeterw. singel 21):
5 nam. hr. Hoogerwaard. Evangeliecen
trum Zijlsingel 2: 10 hr. Zijlstra, di. geen
dienst, wel gebedsdienst. Pinksterge
meente (Oude Vest 13): 10 hr. Eikerbout.
Leger des Heils (Hooigracht): 10 en 7.30.
Nieuw-Apostolische Kerk (Hoge Rijn
dijk 24): 9.30. Zevendedagadventisten
(Lokhorstkerk): elke zaterdag 9.45 bij
belstudie. 10.45 predikdienst. Christian
Science (Steenschuur 6): 10.30. Kerk van
Jezus Christus van de Heiligen der laat
ste Dagen (Mormonen): 9.30, 10.30 en
11.20. Soefibeweging: zaal Pieterskerk
11 mevr. d.rs. W. Khan over 'De Levens
weg'. Oud-Katholieke kerk (Zoeterw.
singel- hoek Cronesteinkade): 10. Room-
s-Katholieke kerken: Haagweg zat. 7,
zond. 9 en 10.45; Herensingel zat. 7, zond.
11Rijndijk (Leiden-Voorschoten) zat. 7,
zond. 9.30 en 11.30; Steenschuur zat. 10,
en 7, zond. 8.30, 10,11.30,6 en 7; Boshui-
zerkade: zat. 7, zond. 9.30 en 11; Lam
menschansweg zat. 7, zond. 9, 10.30 en
12; Haarlemmerstraat zat. 7, zond. 9.30,
10.45 en 12.15; Hoge Rijndijk Zoeter-
woude: zat. 7, zond. 10 en 11.30.
ABBENES - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Goverts.
AARLANDERVEEN - Herv. Gemeen
te: 10 ds. Westera. Geref. Kerk: 10 hr. v.
Leeuwen, 6.30 ds. Stolk. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 3 ds. Roos, Harderwijk.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond.
10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Hen- Ge
meente: Adventkerk 10 ds. Wolthaus,
Zoeterwoude, 5 ds. De Jonge: Kruiskerk
10 ds. De Jonge; Opst. kerk 10 ds. Bo-
gers, 6.30 ds. Droogers, Werkendam; Na
bij hr. v.d. Zee; G. Herderkerk 9 dr. v.
Santen, 6.30 ds. Oosthoek; De Bron 10.30
dr. v. Santen, 6.30 ds. Verheul; Ashram
9.30 ds. Vree; Driehoorne 7; Onderweg
(Lijsterlaan) 10; Sionskerk 9.30 ds.
Snoei, Amersfoort, 6.30 ds. Ouwendijk,
Geref. Kerk: Mar. kerk 10 ds. Stolk, 6.30
hr. v. Leeuwen; Salv. kerk 10 ds. Modde
raar. 6.30 ds. Stolk; G. Herderkerk 10.30
ds. Mulder; De Bron 9 ds. Mulder, 10 ds.
Verheul. Zie ook herv. gemeente. Geref.
Kerk Vrijg. (Rijnstroom): 8.45 ds. Hid-
ding, 6.30 kand. Rougoor. Ned. Geref.
Kerk (Willemstr. 47): 9.30 br. Scholma,
4.30 ds. Cornelisse. Chr, Geref. Kerk:
9.30 en 4.30 ds. Hamstra. Oud-Geref. Ge
meente: 9.30 en 4. Baptistengemeente
(Molenwerfstr. 1): 10 en 6.30 ds. Koek
koek. Volle-Evangeliegemeente (school
Westpreludeweg): 10 hr. v. Putten. Leger
des Heils (Corn, de Vlamingstr.) 10 en
6.30. Pinkstergemeente Bethel (Rode-
Kruisgebouw): 4 nam. Pinkstergemeen
te Alphen (Rode-Kruisgebouw): 10
voorm. Rooms-Kath. parochies: Bonifa-
ciuskerk zat. 7, zond. 9.45; Piuskerk zat.
7. zond. 9 en 10.30; De Bron zat. 7, zond. 9
en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gemeente: 9.30
kand. Laangerak, Reeuwijk, 6 ds. Roet-
man, Waddinxveen. Geref. Gemeente:
9.30 leesdienst, 7 ds. Harinck, Den Haag.
BODEGRAVEN - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 ds. Sonnenberg, Lange-
rak, 6.30 ds. Quak, Vianen; Salvatorkerk
10 ds. v.d. Linde, Oudewater, 6.30 ds.
Van Wier, Rijssen; Bethlehemkerk 10
ds. Richter, 6.30 prof. dr. Graafland,
Gouda. Geref. Kerk: 10 ds. Boer, Harder
wijk, 6.30 ds. v.d. Berg. Geref. Kerk
Vrijg.: 9.30 leesdienst, 2.30 ds. v.d. Haar.
BOSKOOP - Hervormde Gemeente:
Dorpskerk Vlasblom, ds. Vlasbom, 6.30
dr. Haitsma; De Stek 9.30 ds. Stelwagen.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Kersten, Katwijk, 5
ds. Assies, Zoetermeer. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 ds. Verhage, Goes, 5 dienst.
Geref. Gemeente: 9.30 en 6. Opwek
kingsgemeente (Concordia): 9.30. Verga
dering van Gelovigen (Nieuwstr.): 9.30
en 5. Rooms-Kath. parochie: zat. 5.30 (in
De Stek) en 7, zond. 9.30 en 11.
HAZERSWOUDE - Herv. Gemeente:
9.30 hr. Bakker, Maassluis, 6.30 ds. Van
Santen, Alphen. Geref. Kerk: 9.30 ds.
Welbedacht, 5 ds. De Raadt. Rooms-
Kath. parochies: Dorp zat. 7, zond. 9.30
en 11.30; Rijndijk (Bernardus) zond. 10;
Het Anker zat. 7, zond. 8.45 en 11.15.
HILLEGOM - Herv. Gemeente: 9 ds.
Den Tonkelaar, Warmond, 5 ds. J.O.C.
Bouma. Geref. Kerk: 10.30 ds. v.d. Wal
(In herv. kerk). Chr. Geref. Kerk: 10 en 5
ds, Biesma. Rooms-Kath. parochies:
Martinuskerk zat. 7, zond. 8 en 11.30; Jo
zefkerk zat. 7, zond. 10 en 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gemeente: 10 ds.
Hanemaayer. Rooms-Kath. parochie,
zat. 7, zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gemeente. 10 ds.
Kolkman. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 ds. Driebergen, 6
ds. Pannekoek, Leiden; Ontmoetings-
kerk 10 ds. Heymans, 't Harde, 6.30 ds.
Groenenberg, Utrecht. Geref. Kerk: 10
ds. Warmink, 5 ds. v.d. Horst. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gemeente
Nieuwe Kerk 10 ds. Schuurman, 6 ds.
Vroeginaewey; Uude Kerk 10 ds. Arke-
raats, 6 ds. Vink; Ichthuskerk 10 ds. De
Jong, 5 ds. Van Roon; Pniëlkerk 9.30 ds.
Vink, 6 ds. Arkeraats; Groen van Pr.
School 10 ds. Visser; Ziekenhuis Over-
duin 2 ds. Baas. Geref. Kerk: Vredeskerk
10 dienst, 5 ds. Warnink; Triumfatorkerk
10 ds. v.d. Horst. Geref. Kerk Vrijg.:
10.15 leesdienst, 3 ds. Breen. Ned. Geref.
Kerk: 8.45 stud. Smit, 7 ds. De Lange.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gemeente (Uni-zaal):
10 en 5 ds. v.d. Belt. Geref. Gemeente
(Remisestr.): 10 en 5. Volle-
Evangeliegemeente (Voorstraat 100):
9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gemeente: 10 ds. Oort, Alphen, 7 ds. De
Jonge, Alphen. Geref. Kerk: 10 en 7 ds.
Hassefras, Maasdijk.
LEIDERDORP - Hervormde Gemeente
en Geref. Kerk: Dorpskerk 10 ds. Van
Loenen; Kerk Hoofdstraat 10 ds. Geur-
scn; Scheppingskerk 9 en 10.30 ds.
Knorth; St. Elis. ziekenhuis: 9.30 rector
Vijftigschild Baptistengemeente (wijk-
geb. Zijlkwartier): 10 hr. v. Zuijlekom.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond. 9,
10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv Gemeente: 9.30 ds.
Schalk. Geref. Kerk: 9.30 hr. Schoenma
ker, 7 ds. Houtman, Amstelveen. Room
s-Kath. parochie: zat. 7, zond. 7.30 en
11.15.
LISSE - Herv. Gemeente: Dorpskerk 10
ds. De Gelder, 7 ds. 't Hooft; Pauluskerk
10 ds. 't Hooft. Geref. Kerk: 10 ds. v.
Veen, Harderwijk, 7 ds. De Ruig. Geref.
Kerk Vrijg.: 10.30 De Putter, 4.30 ds.
Kamphuis. Ned. Geref. Kerk (Salvatori):
10.45 ds. Meester, 5 leesdienst. Chr. Ge
ref. Kerk: 10 en 4.30 ds. v. Dijken. Geref.
Gemeente: 10 en 4 ds. Hakkenberg.
Rooms-Kath. parochies: Agathakerk
zat. 7, zond. 10 en 11.30; Poelpolder zat. 7,
zond. 9 en 11.30; Mariakerk zat. 7, zond.
8.30,10 en 11.45; Engelbewaarders zat. 7,
zond. 9.30, 11 en 3.30.
NIEUWKOOP - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Samson Rotterdam, 6.30 hr. v. Eeden,
Putten. Geref. Kerk: 9.30 ds. Treurniet,
Woerden, 6.30 ds. Bijleveld, Woerden.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Kielder, 6.30 ds. P. van den Heuvel.
Geref. Kerk: 9.30 en 7 ds. Bezemer,
A.dam. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 9 en 11.
NIEUW VENNEP - Herv. Gemeente:
9.30 hr. Goedhart, Nieuwkoop, 7 ds.
Goverts. Chr. Geref. Kerk: 9.30 ds. Wal
let, 3 ds. De Haan, Westzaan. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 11.
NOORDEN - Herv. Gemeente: 9.30
kand. Schaap, Huizen, 7 ds. Zoutendijk.
Geref. Kerk (Woerdense Verlaat): 10 en 7
ds. Nooteboom. Rooms-Kath. paro
chies: zat. 7, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gemeente: kerk
Voorstraat 10 ds. Keuning, 5 ds. De
Vreugd, Bodegraven; Kerk Hoofdstraat
10 ds. 't Hooft, Lisse, 5 ds. Vrolijk, Kat
wijk; De Rank (Golfbaan) 10 ds. Vroe-
gindewey, Katwijk aan Zee; Sole Mio 9
ds. Keuning. Geref. Kerk: kerk Hoofd
straat (Buurtkerk) 10 ds. Elgersma; Vin-
kenlaankerk 9.30 ds. Vrolijk, Katwijk, 5
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 hr. Hoffenaar,
Rooms-Kath. parochies: Victorkerk zat.
7, zond. 9 en 11Jozefkerk zat. 7, zond. 10.
OEGSTGEEST - Herv. Gemeente:
Groene of Will, kerk 10 dr. Meijers, Lei
den; Pauluskerk 10 ds. M. Vink; Ge
meentecentrum 10.30 ds. Noorman,
Bussum, 7 ds. Hemmes. Geref. Kerk
(Mauritslaan): 10 dr. Heemskerk. Geref.
Kerk Vrijg.: 8.45 en 4.30 ds. De Putter.
Ned. Geref. Kerk (Gemeentecentrum):
8.45 en 4. Van Wyckerslooth: 4.15 mej.
v.d. Meij. Kapel Endegeest: 9.30 ater
Boshouwers. Volle-Evangeliegemeente
(Gemeentecentrum) 4 nam. Rooms-
Kath. parochies: Will, kerk zat. 7, zond. 9
en 11; Bonaventurakapel zat. 6.30, zond.
9 en 11.
OUD-ADE - Rooms-Kat. parochie: zat.
7, zond. 8.30 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gemeente: 9.30 ds. Zoutendijk.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Jaspers Focks, 5 ds.
Los. Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond.
9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - Rooms-
Kath. parochies: Maria Presentatie zat.
7, zond. 9 en 11; Petrus-Banden zat. 7,
zond. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeen
te: 9.30 ds. Ouwendijk, 7 ds. Stelwagen,
Boskoop. Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst,
2.30 ds. De Romph, Vlaardingen.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente: Voor
hof 10 ds. Gebraad; Bethelkerk 8.45 en
10 ds. Romein, 5 ds. v.d. Bogerd, Rhoon.
Genef. Kerk: Petrakerk 9.30 dr. Van Oe-
veren, 5 ds. Baayen; Immanuelkerk 9 en
10.30 ds. Baayen; Maranathakerk 9.30
ds. Geesink, 5 dr. Van Oeveren. Geref.
JKerk Vrijg.: 10 en 5.15 ds. Zomer. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. De Joode.
Evang. Christengemeente (aula mavo):
10 ds. Visser. Rooms-Kath. parochie: zat,
7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 7, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gemeente: 10
ds. v.d. Meer, 7 ds. Van Winterswijk,
Bennebroek. Geref. Kerk: 10 ds. Baas, 5
ds. Ferwerda. Chr. Geref. Kerk: 10 en 5
ds. Slofstra. Rooms-Kath. parochie: zat.
7, zond. 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Exalto, Benthuizen, 6.30 ds. Gebraad,
Katwijk aan den Rijn. Geref. Kerk 10 cn
6.30 ds. Fernhout. Rooms-Kath. paro
chies: Aardam zond. 9 en 12; Langeraai
zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gemeente: 10
ds. Vermeulen 6.30 ds. Juckema, Sche-
veningen, jeugddienst. Geref. Kerk: 9.30
ds. De Raadt, 6.30 ds. Welbedacht. Geref.
Kerk Vrijg.: 9.30 en 5.
VOORHOUT - Herv. Gemeente: 10 ds.
Brokerhof. Rooms-Kath. parochie: zat.
7, zond. 9.30, 10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gemeente.
Dorpskerk 10 ds. Hemmes, Oegstgeest, 7 R
ds. Van Malssen, Leiderdorp, Aula a
Noord Hofland 9.30 ds. De Zwart; Kapel
Rijndijk 10 ds. v.d. Schoot; Kerk Hulp en
Heil 10 ds. Hanenburg. Geref. Kerk: 10
en 5 ds. De Zeeuw. Geref. Kerk Vryg.: 10
en 5 ds. Koolstra. Rooms-Kath. kerken: j
Laurentiuskerk zat. 7, zond. 10 en 11.30;
Aula Noord-Hofland zond. 11.
WADDINXVEEN - Herv. Gemeente
Brugkerk 9.30 ds. Roetman, 6.30 ds.
Maasland; De Hoeksteen 9.30 ds. Ver
boom, 6.30 ds. Roetman; Bethelkerk 9.30 D
ds. Maasland, 5 ds. Verboom; Imma-1
nuelkerk 10 ds. Hulst, 5 ds. De Haan,
Oegstgeest. Geref Kerk: Kruiskerk 9 ds. I
v.d. Berg, 5 ds. Meijer, Ouderkerk aan de
IJssel; Ontmoetingskerk 10.15 ds. v.d.
Berg. Rooms-Kath. parochie: Victor
kerk zond. 10; Ontmoetingskerk zond.
8.30 en 11.15.
WARMOND - Herv. Gemeente: 10 vica
ris Colyn. Rooms-Kath. paroie: zat. 7
zond. 8.30, 10 en 11.30. r
WASSENAAR - Herv. Gemeente.
Dorpskerk 10 kand. Smeets, Oegstgeest,
4.30 ds. Goudriaan, Ouderkerk aan de
IJssel, 7 mevr. ds. De Mey, Leiden; Kie-
vietkerk 10 ds. De Haan, Oegstgeest;
Messiaskerk 10 ds. Wuister, Schevenin-
gen; Dorpscentrum 9.30 ds. Verwelius,
Waddinxveen. Geref. Kerk: Zijllaan 10
en 5 ds. v.d. Meulen; Wassenaar Zuid 10
ds. v.d. Kamp. Ned. Prot. Bond (L. Kerk-
dam): 10.30 ds. Bruinsma, Den Haag.
Willibrordkerk zat. 7, ZOND. 9 en 11; Jo
zefkerk zat. 7, zond. 9.30,11 en 6.30, Goe- I
de Herderkerk zat. 7, zond. 9 en 11.30.
WOUBRUGGE - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Oosterom, Wassenaar, 6.30 ds. v.d j
Hoek, Hoogmade. Geref. Kerk: 9.30 hr. -
v. Wallinga, 6.30 ds. Vree. Rooms-Kath. j
parochie: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Molenaar. Geref. Kerk: 9.30 hr
Schreuder, Oudewater, 7 hr. Doddema,
Bodegraven. Rooms-Kath. parochie: zat.
zend. 9 en 10 45.
ZOETERWOUDE-Her\. Ar eer t(
ds. v.d Heiden, Alphen. Rooms-Kath.
parochies: St. Jan zond. 9.30 en 11Chr
Dienaarkerk zat. 7, zond. 10; Meerburg-
kerk (Hoge Rijndijk) zat. 7, zond. 10 en
11.30.
ZWAMMERDAM - Herv. Gemeente: 10
ds. Haakman, 6.30 ds. v.d. Geer, Woer
den. Geref. Kerk: 10 ds. Verburg, Gar-
relsweer, 6.30 hr. v. Duin, Noordwijk.
Toos Fopma
Boeket
Wordt er nog geselecteerd?
Toos Fopma vindt, dat jp daar wel
erg voorzichtig mee moet zijn.
'Ze vragen ons wel eens of het wel
zinvol is, dames- of doe-het-zelf-
-bladen te verzenden. Ons be
stuur meent, dat wij hier toch niet
moeten gaan uitmaken wat de
mensen ginds al dan niet mogen
lezen. Alle aanvragen worden se
rieus bekeken. Maar de zoge
naamde boulevard-bladen ne
men we toch niet op in ons pak
ket. De boekjes van de Boeket
reeks weer wél. Pas hebben we
nog twee pakketten van twee kilo
ervan verzonden. Naar een wedu
we in Magelang op Java"
JEn wat vindt die vrouw nou juist
zo fijn? Natuurlijk leest ze ze eerst
zelf, maar, schreef ze, daarna wil
ik ze uitlenen. Dat ze met die boek
jes een eigen bibliotheekje kan op
bouwen voor andere mensen in
haar omgeving, dat vond ze ge
weldig. Dit is nu een duidelijk
pluspunt van ons werk. De ver
zenders in Nederland hebben alle
maal een persoonlijke relatie ge
legd met hun ontvangers overzee,
maar dié zorgen er vaak voor, dat
de lektuur weer verder komt. En
dat gebeurt niet alleen in Indone
sië, maar ook in Australië, waar
oudere emigranten nog maar
moeilijk Engels kunnen lezen, in
Brazilië, Peru, Afrikaanse lan
den en Papoea-Nieuw-Guinea"
'Waar je goed op moet letten, is dat
bijvoorbeeld kinderboeken, zo
als we die ook naar Suriname stu
ren, niet kwetsend zijn voor de
eigen bevolking. Boeltjes van
vroeger zijn nogal eens in kolo
nialistische stijl geschreven. Die
worden dan ook niet verstuurd.
Maar er is gelukkig genpeg goede
kinderlektuur, waaraan niemand
aanstoot kan nemen"
Een enkele keer komt het voor, dat
een ontvanger van lektuur de ver
zender ook om andere dingen
vraagt, zoals geld of goederen. Zo
'Trouwens, we zijn gaandeweg
toch al wat aarzelender geworden
waar het de behandeling van aan
vragen betreft. We honoreren de
verzoeken nog alleen als we de
indruk hebben dat ze echt nodig
zijn. Ons werk kan niet de bedoe
ling hebben dat we de mensen
dóór ontslaan van hun eigen ver
antwoordelijkheid"
En uit Jakarta: 'Onze jonge domi
nee wil zo graag theologische;
boeken hebben. Hij wil nog zo!tj
graag wat leren maar heeft geen"
geld voor boeken. We hebben nog
geen pastorie en ook nog geen ei
gen kerkgebouw. Voorlopig
stuurt u de lektuur voor de domi
nee maar aan mij"
Mevrouw Fopma heeft zich wel
eens afgevraagd, of deze lektuur-
voorziening wel een goede vorm
van cultuuroverdracht is. Im
mers, het gebruik ervan is duide
lijk verschoven van de zendings
mensen naar de bevolking zelf.
Er worden leesportefeuilles aan
gelegd en daar kan iedereen ge
bruik van maken.
'Ik geloof niet, dat dit zo'n pro
bleem is. Zolang mensen ons zo
dringend vragen hiermee door te
gaan, omdat ze er genoegen aan
beleven of omdat ze er zoveel nut
van hebben, zie ik geen doorslag
gevend argument om ermee te
stoppen. Het blijkt steeds weer in
een werkelijke behoefte të voor-
Verslonden
De reacties in de vorm van brieven
zijn wat dat betreft duidelijk ge
noeg.
Toos Fopma-ook ouderling van de
gereformeerde kerk in Ter Aar -
mag dan een deeltaak hebben in:
de interkerkelijke lektuur dienst,jD
ze gaat er voor honderd procent
in op
Het ligt ook een beetje in het ver
lengde van wat zij een aantal ja-j
ren in een paar landen van Afri-\
ka heeft gedaan, waar ze een ka
derfunctie had bij de bijbelge
nootschappen. In elke kamer van
haar royale woning aan het Ter
Aarse Kievitspad zie je wel spul-\ ft
len die duiden op wat zij nu doet
Een taak, die haar veel voldoe
ning geeft.
"Ik heb wat internationale erva
ring, en dan is het fijn, hier met
iets bezig te zijn dat tot over je
eigen grenzen reikt. Voor mensen
heel ver kun je op zo'n manier iets
betekenen. En zélf behoud ik nog
m'ri intemqtionale contacten j
Dat vind ik ook waardevol"
S. J. DE GROOT
vroeg iemand op Oost-Java, na
ontvangst van een zending boe
ken en tijdschriften voor een lees-
club, om geld voor de aankoop
van een boekenkast. Het lektuur
bureau gaat daar in de regel niet
op in.
Toos Fopma. "Het is nooit de be
doeling geweest, de mensen fi
nancieel of anders te steunen. Het
zou ook problemen kunnen ge
ven, omdat mensen door een der
gelijke ondersteuning in een gun
stige uitzonderingspositie zou
den komen, tegenover anderen
die niet zo bevoorrecht zijn"
Uit Suriname: "Uw prachtige zenj
ding boeken en tijdschriften heb.
ben wij in de beste orde ontvan.
gen. Groot en klein geniet ervan 1
De' boeken worden verslonden.
Ze geven ons goede afleiding
vooral omdat we nogal ver van
Paramaribo wonen"
Uit Indonesië: "We zijn ontzettend
blij dat er mensen in Nederland
zijn die altijd aan ons denken er
ons zulke goede diensten bewijs
zen" I
Uit Nieuw-Zeeland: "U kunt
verzekerd zijn dat de
goed gebruikt zal worden"
