De bezuinigingen:
nquête (1)
Nederlander is nog
geen 'doemdenker'
W® [fü®lo)Is)®ifü ®tf tffetf V®®! VOini
Auto en
vakantie
hoe
bezuinig
je
daarop?
ÏEER
fe.
ATERDAG 20 DECEMBER 1980
door Jos Goos
en Henk Dam
OEN HAAG - Hoe staat Nederland er economisch voor - niet volgens de
Haagse statistieken maar volgens u? Wat vindt links, wat vindt rechts, hoe
denkt de werkloze erover, en hoe de gepensioneerde?
Deze krant heeft in november een enquête laten houden onder ruim 1000
mensen. Intomart in Hilversum voerde dat karwei uit, en leverde vele
tientallen meters computerlormulicren.
nzc verslaggevers Henk Dam en Jos Goos doken in de cijfers op zoek naar
uw aller mening. Een bont beeld van voor en tegen.
\Jn deze enquête zijn alle antivoorden via de computer in verband
gebracht met onder meer de politieke voorkeur van de onder
vraagden. Voor de eenvoud zijn die voorkeuren gegroepeerd in
links, midden en rechts.
fLinks staat dan voor stemmers op PvdAPPRPSPCPN en D'66.
Midden staat voor CDA. Rechts omvat de kiezers die de VVDde
SGP en het GPV steunen.
DEN HAAG - Nederland is voor
de toekomst niet optimistisch,
maar het gaat te ver te beu e
ren dat het doemdenken
zich van ons meester heeft ge
maakt. Dat blijkt uit de reac
ties van de geënquéteerdeh op
een serie samenhangende be
weringen.
- Vanaf de Tweede Wereldoor
log is het economisch steeds
beter gegaan, maar het ziet er
nu naar uit dat de groei er
voorgoed uit is.
Drie keer zoveel mensen zijn het
met deze stelling eens dan on
eens. Voor die overgrote meer
derheid is de groei er dus defi
nitief uit. Die somberlingen
zijn meer bij links dan bij
rechts te vinden, meer in de
lagere en middeninkomens
dan in de hoge. en meer bij
ouderen dan bij jongeren.
Vooral werklozen zijn pessi
mistisch. Het minst somber
zijn rechtse studenten.
- De volgende generatie zal het
slechter hebben dan wij het
nu hebben.
Ook hier een meerderheid die
dat vindt, maar minder dui
delijk dan bij de voorgaande
vraag. De verhouding ligt
hier ongeveer: twee mee eens,
tegen één mee oneens. Ook h ier
scoren links en midden hoger
dan rechts. Ouderen met een
laag inkomen zijn pessimisti
scher, maar ook de topinko
mens zien de toekomst voor
hun nazaten minder rooskleu
rig. En vrouwen zijn wat be
zorgder dan mannen.
- We moeten al die verhalen
over het slechter worden van
de economie niet zo zwaar ne-
De meesten blijken die verhalen
uel degelijk zwaar te nemen.
Tegen elke twee geënquêteer
den die dat doen. staal er een
tje die zich daar niet door laat
imponeren. Rechts is ietsje
minder onder de indruk van
de sombere verhalen dan
links, de jongeren duidelijk
meer, en ook de laagste inko
mens. Opvallend is dat werk
lozen die nog nooit een baan
hebben gehad hier dwarslig
gen: in de groep die vindt dat
je het allemaal niet te zwaar
moet nemen scoren zij hoog. en
in de groep die de zaak wél
ernstig opneemt komen zij
veel minder voor. Zij hebben
de hoop kennelijk nog niet op
gegeven.
- Tot nu toe is het economisch
goed 'gegaan, dus zal het wel
goed blijven gaan.
De vorige vraag is hiermee in
een andere vorm nog eens her
haald. en zie: in deze vorm ge
vraagd wijzen de onder
vraagden dit kinderlijke ver
trouwen in de toekomst duide
lijk af. Nog maar één op de
negen zegt .ja" tegen deze
stelling. Kennelijk was dit een
uitdagende vraag, want op
eens zien de werklozen het ook
somber in. Rechts scoort hier
duidelijk hoger dan andere
politieke voorkeuren, net als
de allerhoogste inkomens en
opgeleiden. Vrouwen hebben
nog minder vertrouwen dal
hel wel goed zal blijven gaan
dan mannen.
- Het is helemaal niet nodig te
bezuinigen.
DEN HAAG - Nederland stond
op zijn kop. De regering had de
euvele moed gehad een loon
maatregel aan te kondigen. De
monstraties, werkonderbre
kingen, vlammende redes, ze
waren aan de orde van de dag
nadat eind vorig jaar bekend
werd, dat er een stop op de lo
nen zou komen.
De loonmaatregel kwam er toch, het grote inleveren
was begonnen. En nu, een jaar later? Het jaar dus,
waarin de lonen niet omhoog mochten, en waarin
we met een nieuw verschijnsel als „aftopping van de
prijscompensatie" werden geconfronteerd?
T I Ir
Uit de enquête die deze krant in
samenwerking met Intomart
hield, blijkt onder meer dat
we van al dat bezuinigen echt
niet zoveel pijn hebben ge
had. Sterker, het lijkt er op
dat veel mensen helemaal
niet zo geinteresseerd zijn in
wat er met hun salaris is ge
beurd. Wij vroegen bijvoor
beeld:
- Zoals u weet mochten de lonen
het afgelopen jaar niet ver
hoogd worden. Wel is per 1 juli
een vergoeding van 26 gulden
bruto aan iedereen gegeven
om de prijsstijging te kunnen
betalen, de zogenaamde prijs
compensatie. Heeft u voor
uzelf nagegaan hoeveel de
prijscompensatie per 1 juli ei
genlijk had moeten zijn?
De antwoorden: 12 procent had
dat nagegaan, 79 procent niet.
Een tweede vraag:
- Heeft u naar aanleiding van
de maatregel moeten bezuini
gen? Zo ja, was dat veel of een
beetje?
Hierop antwoordde 6 procent
van de geënquêteerden: ja,
we hebben veel moeten be
zuinigen, 21 procent heeft
,,een beetje" moeten bezuini
gen, en 73 procent hoefde niet
op de uitgaven te beknibbelen.
NA ie waren dat dan wel? Welke
groepen voelden het het ste
vigst in hun portemonnee dat
het met 's lands economie niet
meer zo goed gaat, en dus ook
niet met onze inkomens? Dat
warén, naar leeftijd onderver
deeld, vooral de middengroe
pen, de mensen dus met op
groeiende kinderen.
Dat waren de werklozen, naar
een andere onderverdeling.
Dat waren de mensen met de
laagste inkomens. Maar ook
bij die laatste groep viel het
allemaal nogal mee. Acht pro
cent van de mensen met een
inkomen van minder dan
1750 gulden per maand zei vo
rig jaar veel te hebben moeten
bezuinigen, 24 procent een
beetje, terwijl 67 procent niet
hoefde te minderen.
- Op welke uitgaven heeft u be-
Deze vraag stelden wij aan de
genen die zeiden dat ze het
het vorig jaar zuinig aan heb
ben moeten doen. Daarbij
ontstond de volgende top-
1. luxe-artikelen - 59 procent
2. kleding: - 56 procent
3. verwarming-elektriciteit - 53
procent
4. uitgaan - 40 procent
5. tot en met 7 sparen - 38 pro
cent
5. tot en met 7 alcohol - 38 pro
cent
5. tot en met 7 levensmiddelen -
38 procent
Conclusie
Een eerste conclusie, als de cij
fers nader worden geanaly
seerd: de mensen noemen die
categorieën die het dichtst bij
hen staan. Zo ligt het voor de
hand dat mannen eerder „de
auto" zullen noemen als be
zuinigingsbron, dan dat vrou
wen dat doen. Die auto werd
overigens naar verhouding zo
weinig genoemd dat hij bui
ten de „top-zeven" viel.
Het ligt al evenzeer voor de
hand, dat vrouwen eerder dan
mannen „kleding" zullen
noemen. Maar dat werklozen
dat naar verhouding ook vaak
doen, is minder vanzelfspre
kend.
De werklozen komen uit ons
onderzoek toch al naar voren
als de groep mensen die veel
categorieën opgaven: naast
kleding ging het daarbij voor
al om levensmiddelen, luxe
artikelen, verwarming
elektriciteit, uitgaan en
vakantie.
Opvallend is verder, dat vrou
wen twee keer zovaak als
mannen verwarming
elektriciteit als bron van be
zuiniging noemen. Men zou
bijna veronderstellen dat
vrouwen energiebewuster zijn.
En verder werkt in de gehan
teerde schalen door, dat er
grote groepen mensen zijn die
het afgelopen jaar helemaal
niet, of nauwelijks hoefden in
te, binden. Bij jongeren, men
sen van rechtse signatuur,
mensen met een hoog inko
men en mensen met een hoge
opleiding vind je geen uit
schieters. Die hebben geen
last van de bezuinigingsgolf.
Zo simpel ligt dat.
Minder simpel zijn de antwoor
den die wij kregen op de
vraag:
- Op welke uitgaven denkt u het
komende jaar te bezuinigen?
Dat
nden maar heel weinig
juiste uitspraak,
slechts een is het er wél mee
eens, tegen negen niet mee
eens. Rechts en studenten sco
ren hier veel hoger voor bezui
nigen dan andere stemmers
en beroepsgroepen. Er zit een
duidelijke piek van bezuini
gingsbepleiters bij de hoogste
inkomens.
- De dreiging van een volgende
wereldoorlog wordt steeds
groter.
Twee tegen een is het daar wel
kwt
de ondervraagden weet het
niet. Links en vooral midden
zijn het meest bekommerd om
Wereldoorlog 111, onder
rechtse kiezers, hoewel in
meerderheid bang. zitten dui
delijk meer optimisten iti dit
opzicht. Jongeren zijn ook in
meerderheid bang voor een
oorlog, maar toch minder dan
andere leeftijdsgroepen. Ge
pensioneerden maken zich het
meest zorgen om de bedreigde
vrede.
Ongeveer 41 procent van de ondervraagden laat zich door niets tegenhouden en gaat op dezelfde manier vakantie
Top-zeven
De top-zeven die hierbij ont
stond, ziet er heel anders dan
die over de bezuinigingen van
het nu bijna afgelopen jaar-
1. luxe artikelen - 67 procent
2. alcohol - 39 procent
3. verwarming-elektriciteit - 37
procent
4. uitgaan - 36 procent
5. auto - 32 procent
6 en7 vakantie - 31 procent
6 cn 7 kleding - 31 procent.
Als we nu nog eens kijken naar
het lijstje met de uitgaven
waarop de mensen in 1980
daadwerkelijk hebben bezui
nigd, dan blijkt dat bijvoor
beeld alcohol eerder als ge
wenste dan als werkelijke bc-
zuinigingsbron geldt. En dit
gaat dan, merkwaardigerwijs,
in het speciaal op voor
CDA'ers.
We roepen nog even in de herin
nering op dat 73 procent van
de mensen zei, dat ze in 1980
helemaal niet hoefden te be
zuinigen. Voor het komende
jaar is men somberder: niet
meer dan 36 procent van de
ondervraagden vertrouwt er
op, dat men op geen enkele
categorie hoeft te beknibbelen.
Wie zijn die optimisten? Dat
zijn rechts denkende mensen
gepensioneerden, studeren
den en zij, die zich in een inko
men van meer dan 3750 gul
den netto per maand mogen
verheugen.
Rechts heeft een paar opvallen
de uitschieters: alcohol wordt
naar verhouding weinig ge
noemd als bezuinigingsbron,
maar de auto. en verwarming
elektriciteit zoveel te meer.
Ook denkt rechts, dat er wel wat
minder gespaard zal kunnen
worden het komende jaar.
Met in het achterhoofd enkele
alarmerende berichten over
de zogenaamde „ontsparing"
(volgens de banken nemen de
spaartegoeden schrikbarend
af) stelden wij de volgende
vragen:
Sparen
Hierop antwoordde 64 procent
ja" en 36 procent „nee". Aan
de mensen die de vraag posi
tief beantwoordden, vroegen
wij vervolgens:
- Heeft u het afgelopen jaar
minder, evenveel of meer kun
nen sparen dan het jaar daar
voor?
De antwoorden: 43 procent zei
„minder". 46 procent „even
veel" en 11 procent „meer".
Wie zijn nu de mannen en
vrouwen achter de ontspa
ring waarvan de banken zo
schrikken?
Dat zijn, statistisch gezien,
vooral de mensen met een in
komen van minder dan 1750
gulden netto per maand. Ver
der blijken met name huis
vrouwen en werklozen min
der te sparen. Tenslotte loopt
links minder snel naar de
bank om er geld naar toe te
brengen, dan rechts.
Er zijn nog mensen die kunnen
sparen, dat blijkt, maar er zijn
anderen die niet genoeg heb
ben aan hun salaris. Die groep
zou in deze tijden van krim
pen en matigen best groter
kunnen worden. Vandaar de
vraag:
- Denkt u dat u in de nabije toe
komst iets moet doen om uw
inkomen aan te vullen?
Hierop antwoordde 22 procent
van de ondervraagden ja" en
78 procent „nee". De mensen
die ,ja" zeiden, kregen een
volgende vraag voorgelegd.
- Op welke wijze denkt u uw in
komen te kunnen aan
vullen?
Bijna de helft van deze groep
mensen zei: „door een baantje
erbij te nemen". Vooral jonge
ren zien een baantje erbij wel
zitten. Bij de mensen boven
de 35 jaar neemt deze wens
snel af. Linkse mensen zien
gauwer naar een extra baan
om dan rechtse en een laag in
komen is ook al goed voor de
bijbaan-industrie.
DEN HAAG - Naar twee zaken dié het leven veraan
genamen, de auto en de vakantie, vroegen wij wat
verder door. Allereerst de vakantie:
- Bent u dit jaar op vakantie geweest?
Deze vraag werd door 62 procent van de onder
vraagden positief en door 38 procent met ..nee"
beantwoord. Er bleek een onmiskenbaar verband
tussen inkomen en het niet op vakantie gaan. Zo
ging bij een netto maandinkomen van minder dan
1750 gulden schoon 48 procent van de betrokke
nen dit jaar niet op vakantie.
Bij de groep met een inkomen tussen 1750 en 2500
ging het om 36 procent, en bi j de mensen met een
netto inkomen van meer dan 3750 inkomen 21
procent. Nog twee cijfers: van de gepensioneer
den ging 50 proeent dit jaar niet op vakantie, van
de werklozen ruim 40 procent. We wilden vervol-
en die wel op vakantie
gingen, dat fir
erden.
- Bent u voor uw vakantie afhankelijk van uw
vakantie-uitkering of spaart u van tevoren voor
Van de vakantie-uitkering is 31 procent afhankelijk,
30 procent spaart en 32 procent heeft beide finan
cieringsbronnen nodig, zo wees onze enquête uit.
Bij deze vraag bleek het opleidingsniveau «en m
wat mindere mate het inkomen) doorslaggevend
te zijn.
Want: hoe lager hun opleiding, hoe afhankelijker de
mensen zijn van hun vakantie uitkering Én om
gekeerd: hoe hoger hun opleiding, hoe meer de
mensen het geld dat ze tijdens de vakantie uitge
ven, van tevoren sparen. Een volgende vraag:
Maar 31 procent denkt hot wel degelijk anders te
moeten aanpakken (de resterende 28 proeent gaat
helemaal niet op vakantie, en zou toch al niet
gaan). Aan degenen die opgaven op een andere
manier te zullen gaan. vroegen we.
- Wat gaat u anders doen''
1. 44 procent zoekt het dichter bij huis
2. 25 procent gaat korter op vakantie
3. 23 procent kiest een goedkopere bestemming.
Onze interesse ging in het bijzonder uit naar de
grootste groep, de mensen die het dichtei bij hui -
willen zoeken. Aangenomen mag worden, dat
hierbij nogal wat mensen zitten, die in eigen land
vakantie zullen vieren Wie zijn zij? Rechtse men
sen, studerenden en bejaarden scoren het hoog
st.
Dan een andere bron van genoegen, de automobiel.
Na te hebben vastgesteld dat 59 procent van de
ondervraagden één auto bezit. 5 procent twee au
to's en 36 procent geen enkele, vroegen we.
- Denkt u. dat in het komende jaar
worden bezuinigd'.'
„Ja
auto
47 procent, en „nee" 51 procent Het meest
bezorgd blijken de werklozen te zijn Naar politie
ke overtuiging uitgesplitst zijn de CDA'ers koplo
per. De mensen ter rechterzijde van het politieke
spectrum geloven niet zo hard. dat zij op hun Hei
lige Koe moeten bezuinigen. Degenen die zeiden
te denken, dat ze wèl op hun auto moeten bezuini
gen, kregen deze vraag voorgelegd
-Stel dat u minder aan uw vakantie kunt bt
gaat u dan op dezelfde wijze als afgelopen
vakantie of gaal u op andere wijze op
Ongeveer 41 procent laat zich do
den, en gaat op dezelfde manit
tede
- Hoe denkt u dan te be.
i op i
Het antwoord zal de autodealers en öo
kei ij k interesseren 80 procent wil
rijden. 48 procent wil minder snel
auto kopen. 39 procent wil minder m
visite, en 31 procent wil meer zelf
auto.
