'Sfeer is bijna
hallucinerend'
vandaag...
toegelicht
Gezellige Revisor
niet vergeten;
bloemen sturen
'Bacchanten' mist
zeggingskracht
WOENSDAG 17 DECEMBER 1980
RADIO - TV - KUNST
PAGINA 5
Eindeschrijversdebuut Edwin de Vries
LEIDEN/AMSTERDAM - 'Ein
de' een fantasievol spel voor
vier actrices, is het schrijvers
debuut van Edwin de Vries,
voormalig lid van het Onaf
hankelijk Toneel, dat hij me
de hielp oprichten, en tegen
woordig als acteur verbonden
aan toneelgroep Baal.
Hoewel hij in zijn O.T -periode
net als de overige leden van
het gezelschap nauw betrok
ken was bij de dramaturgie
(vertalen, programma's op
stellen. teksten schrijven), is
dit naar zijn eigen zeggen de
eerste keer dat er sprake is
van een stuk met een begin,
midden en eind.
Edwin de Vries: "Twee van de
actrices vroegen mij iets voor
hen te schrijven dat leuk zou
zijn om te spelen en dat twee
lingen als gegeven had. Ik
kon met dat idee niet uit de
voeten, maar al doordenkend
kwam ik terecht bij het motief
van dubbelgangers, dat veel
meer mogelijkheden biedt. In
de Romantiek werd dit gege
ven vaak gebruikt, een ont
moeting met je dubbelganger
betekende dat je spoedig zou
sterven. Vandaar de zelf
moord in dit stuk.
Het schrijven was voor mij het
oefenen op een motief, waar
bij ik deacteermogelijkheden
steeds in de gaten hield. Maar
omdat ik vind. dat je de men
sen aan het eind niet met lege
handen naar huis kunt sturen,
heb ik mezelf voor het eerst
gedwongen een verhaal te
vertellen. Op deze manier
geef je ze een sleutel mee
waardoor duidelijk wordt wat
er in het stuk aan de hand is.
Ik denk datje eenzaamheid hier
het kernbegrip kunt noemen.
Dat heeft veel met mezell te
maken, ik ben het liefst al
leen. In het dagelijkse leven
probeer ik het sociale en per
soonlijke strikt gescheiden te
houden, maar omdat ik te
conventioneel ben om me aan
bepaalde codes te onttrekken
geeft dat nog wel eens wrij
ving. Die frictie zit ook in het
stuk; de hoofdpersoon wordt
zelfs bij haar zelfmoord ge
hinderd door mensen die hi ar
allerlei conventies willen op
dringen".
Tijdens het schrijven had hij
geen idee waar hij uit zou ko
men. Het was een kwestie van
een dialoog neerschrijven om
daarna al associërend verder
te gaan
Edwin de Vries: "Die manier
van werken ligt mij meer dan
het strak in een keurslijf er
gens aan vasthouden. Wat ik
vooral belangrijk vond was.
A Scène uit Edwin de Vries' 'Einde'
dat het leuk moest zijn om te
spelen. Ik heb bepaalde ele
menten zuiver en alleen inge
voegd omdat ze me aardig le
ken. Voor de personages heb
ik gebruik gemaakt van per
soonlijke trekjes van de actri
ces. hun karakter bracht me
op ideeën. Wat ik leuk vond.
heb ik in het stuk verwerkt"
De voorstelling is. ondanks de
relativerende en soms wat
morbide humor van de schrij
ver, tamelijk ernstig gewor
den. Het oorspronkelijke plan
was. dat hij zelf de regie zou
doen. maar dat bleek zo slecht
te werken dat hij er na één
week mee kapte.
Edwin de Vries: "Het was desa
streus. Ik kon geen afstand
meer nemen, de actrices kre
gen geen enkele ruimte. Om
dat ik tijdens het schrijven de
rollen voor mezelf had ge
speeld. had ik een vast idee in
mijn hoofd over hoe ze moes
ten zijn en ging ik het de actri
ces voordoen. Ik heb na die
week de regie overgegeven
aan Jan-Joris Lamers en het
er verder niet met hem over
gehad.
Dat uit handen geven is behoor
lijk angstig, ik hoorde berich
ten over de repetities waar ik
van schrok. Vertel me maar
niets meer. dacht ik dan. Nu
vind ik het wel prettig dat het
zo is gelopen, want Rudolf
Lucieer, die het bij de Toneel
school regisseert, en Jan-
Joris zijn hun eigen gartg ge
gaan. er zijn twee totaal ver
schillende voorstellingen uit
gekomen. De Toneelschool-
produktie laat een explosie
van emotionaliteit zien. ter
wijl de andere de emoties ver
pakt.
Jan-Joris heeft een prachtige
voorstelling gemaakt, een
beetje als een opera, met een
schitterende choreografie. Ik
was verbijsterd toen ik het
zag. De sfeer is bijna halluci
nerend, er wordt iets opgeroe
pen van wat je je voorstelt bij
de laatste momenten in je le
ven. Zo zou ik ook wel dood
willen gaan".
'Einde' is op zaterdag 20 decem
ber te zien in het LAK-
theater.
HANNY VAN DER HARST
DEN HAAG - Aan het begin van dit
seizoen presenteerde Pierre La-
roche zich met "Stijloefeningen"
op de zolder van de Koninklijke
Schouwburg als een regisseur die
het gezellige amusement niet uit
de weg gaat. en diezelfde benade
ring spreekt ook uit zijn eerste
grote regie als mede-directeur
van de Haagse Comedie.
"De Revisor" van Gogolj. waarvan
gedurende het afgelopen week
einde de eerste voorstellingen
werden gegeven, biedt ruim
schoots de gelegenheid tot het
neerzetten van leuke typetjes en
het ontplooien van een beweeglij
ke en op komische effecten ge
richte enscenering.
Het stuk heeft de moeilijkheid dat
de hiërarchische structuur van
het oude Rusland, die ten grond
slag ligt aan alle verwikkelingen,
voor een modern publiek niet
meer navoelbaar is. maar het feit.
dat alle rollen met uitzondering
van de dienaar Osip en tot op ze
kere hoogte de als vermeende re-
ADVERTENTIE
visor optredende Chlestakow
zuiver karikaturaal gekleurd zijn,
biedt een regisseur kansen die ge
woon niet gemist kunnen wor
den.
Laroche heeft zich dat terdege ge
realiseerd en een enorme vin
dingrijkheid ten toon gespreid,
die van "De Revisor" een lange
maar gezellige voorstelling heb
ben gemaakt. Een karikatuur kan
echter pas goed functioneren in
een contrastspanning met de
werkelijkheid, maar doordat dit
element ontbrak, boetten zowel
komische momenten als de maat
schappijkritiek van Gogolj en het
dreigende achterdoek van Harry
Wich aan kracht in. De acteurs
hielden de zaal geen spiegel meer
voor, maar mochten uitsluitend
laten zien hoe goed ze konden to
neelspelen.
Aan komische typeringen, spran
kelende tempi in muzikaal ge
sproken dialogen, goed ensem-
blespel en knipoogjes naar het
publiek was er geen gebrek, maar
de grote betrokkenheid, het in en
achter de tekst staan werd ner
gens voelbaar, en al kijkend kan
men zich verbaasd afvragen of dit
inderdaad hetzelfde gezelschap
is dat nog maar zo kort geleden de
oremiêre van "Amadeus" tot een
evenement van de eerste orde
maakte.
De verdeling van de mannenrollen
met voorop Jules Roy aards
(Chlestakow). Eric van Ingen (de
rechter). Wim van Rooij (de cura
tor) en de door een stemaandoc-
ning geteisterde Kees Coolen (de
burgemeester) maakten "De Re
visor" tot een voortreffelijk staal
tje "type-casting maar het wa
ren alleen de knechtenrollen van
Bas ten Batenburg en Peter
Hoeksema die in het geheel iets
meer diepgang vermochten te
brengen.
Absoluut niet op haar plaats was
Lies Franken, een juweel van een
actrice maar in stem en uiterlijk
volstrekt het tegenovergestelde
van een domme, burgerlijke ma
trone. De aankleding van Harry
Wich was functioneel en inven
tief en de vertaling van Charles B.
Timmer doet het nog steeds voor
treffelijk.
PAUL KORENHOF
LEIDEN-Bijzonder bruisend is
het theaterleven in Leiden tij
dens de donkerste dagen van
het jaar bepaald niet te noe
men. De Leidse Schouwburg
is. uitgezonderd zaterdag
avond 20 december deze hele
week gesloten en het LAK-
theater laat het na deze da
tum voorlopig even afweten.
Het English Speaking Theatre
Amsterdam staat op de laat
ste avond van deze week op
het schouwburgpodium met
twee eenakters. The American
Dream" van Edward Al bee en
"Surprise! Surprise!' van de Ca
nadese auteur Michel Trem-
blay.
neelstuk 'F.indc'. Elders op de
ze pagina een interview met
de debuterende auteur.
Op de LAK-agenda staat voor
vrijdagavond 19 december
een optreden vermeld van 'De
Springplank de aspiranten-
groep van het Nederlands
Danstheater. De groep, waar
van de ofheffmg echter on
langs door het Danstheater ts
aangekondigd, komt met twee
nieuwe choreografieën. 'Opus
10' van NilsChrisleop muziek
van Sjatakovstisj en 'Subterra-
nians* ran Eduard Wubbe op
muziek van David Bowie.
Voorts wordt uitgevoerd 'In
teractions' van Christopher
Bruce op muziek van Gary
'Tussen de schuifdeuren' heet de
halfjaarlijkse presentatie
van wat er in de afgelopen
maanden in cursussen en pro-
dukties van het LAK aan de
hand is geweest. Dit tussen
tijds 'LAK-salonnetje' staat
genoteerd voor donderdag
avond 18 december.
Beide stukken beogen een beeld
te geven van het burgerlijke
leven in Noord-Amerika. Deze
nieuwe ESTA-produktie is on
langs in deze kolommen, bij
gelegenheid van de Amster
damse première, uitvoerig be
sproken. Volgens onze toneel
medewerkster Hanny van der
Harst gaat de manier, waar
op Al bee in 'The American
Dream' tegen heilige huisjes
aantrapt hier grotendeels ver
loren. Het stuk wordt naar
haar mening met weinig
nuances recht voor zijn raap
gespeeld.
Het Onafhankelijke Toneel
komt op dezelfde zaterdag
avond naar het LAK-theater
met Edwin de Vries' eerste lo-
Fragment uit het ballet
"Opus 10". dat vrijdagavond
a.s. inhei LAK-theater te zien is.
DEN HAAG - De eind vorige week
door de Haagse Comedie in het
HOT verzorgde première van Eu
ripides' tragedie "Bacchanten"
heeft weer eens bewezen hoe
groot de drempel tussen het mo
derne toneel en het Griekse dra-
Hoewel we waarschijnlijk nooit
met zekerheid de finesses van de
Griekse tragedie-kunst zullen
weten, is het wel zeker dat de uit
voeringen een sterk ritueel ka
rakter hadden en'dat het minima
le handelingselement in scherp
contrast stond met de belangrijke
plaats die de tekst innam.
Een modern regisseur moet daar
om zijn toevlucht nemen tot een
weloverwogen gestileerde oi
geactualiseerde aanpak, zeker bij
een tragedie als Bacchanten",
die ondanks opvallend moderne
scènes in de confrontaties tussen
Dionysos en Pentheus voor de
helft bestaat uit epische exposi
ties en bodeverhalen.
Bij de voorstelling door de Haagse
Comedie is er gestreefd naar een
zo concreet mogelijk doorgevoer
de modernisering met goede re
sultaten in de tekstbewerking
van Watze Tiesema (die nog wel
iets korter had gekund), maar
met een overtrokken toneelbeeld
van Tim Goodschild en een naief
naturalistische regie van Bernard
Goss.
Dionysos en zijn gezellinnen voor
stellen als moderne hippies, die
na het land van de. goeroes ook
Griekenland bezoeken, compleet
met rugzakken en kralenkettin
gen. is misschien leuk als gim
mick. maar doet geen recht aan
de fundamentele tegenstelling
tussen de onmenselijke Dionyso-
s-riten en de vredelievende sfeer
van de "flower-power".
Deze concretisering en de nadruk
kelijk naturalistische speelwijze
met een overvloed aan loopjes en
gebaren, die de tekst moesten
verduidelijken, maar meer dan
eens juist verduisterden wekte de
indruk dat het conflict tussen
Pentheus en de Dionysos-cultus
niets anders was dan het zoveel
ste Broadway-gegeven over de
ambitieuze jonge manager die
plotseling langharig tuig in zijn
kantoren aantreft. Met de buiten
alle moderne schema's vallende
blinde ziener had Goss kennelijk
helemaal geen raad geweten en
tijdens de beide bodeverhalen
zakte de spanning zelfs naar een
dieptepunt.
Overtuigingskracht was alleen aan
wezig in de slotscène, waar het
spel van Anne Marie Heyligers en
Carl van der Plas meer gevoel
voor het universeel-menselijke
ten toon spreidde, en waar mo
dernisering en realisme niet meer
verward werden met extreem na
turalisme.
Voor de voorstelling als geheel was
het toen echter te laat. Jammer.
PAUL KORENHOF
(ADVERTENTIE)
'n Zakkenroller herken je
niet aan z'n broek.
Loop dus nooit met
teveel geld op zak
Stop geld altijd goed weg
Altijd extra aandacht als
't druk is. En bewaar cheques
en betaalpas nooit bij elkaar.
Want ie weet 't
maar nooit
slechthorenden (NOS)
NEDERLAND I -
18 25 - Nieuws voor doven i
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Staatsloterij (NOS)
18.50 - Toeristische tips (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Van gewest tot gewest (NOS)
19.50 - Uitzending van de P.S.P. (POLITIEKE PARTIJEN)
20.00 - Cinevisie (NOS)
20.40 - Een kans van een op vier (NOS)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Den Haag vandaag (NOS)
22.10 - Panoramiek (NOS)
22.40 - Studio Sport (NOS)
23.10 - Journaal (NOS)
23.15 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND II -
18.25 - Engels voor beginners (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - De zesde klas (IKON)
19.25 - Kenmerk (IKON/KRO RKK)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Film van de Stichting Mensen in Nood (SOCUTERA)
20.32 - Open schooltijd in het nieuwe jaar (OPEN SCHOOL TE
LEAC)
20.47 - Countdown (VOO)
21.37 - Tenspeed en Brownshoe (VOO)
22.25 - Info TV (VOO)
23.02 - Gedragstherapie (TELEAC)
23.37 - Journaal (NOS)
23.42 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
tv-buitenland
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Regionaal progr. NDR 18 00 Doe
18.30 Aktuahteitcn. 18.45 Kloutei-c
rie. 18.55 Familieverhaal 19.W5 Re
gionaal magazine 19.59 Pro
grammaoverz. WDR 18 00 Liehi
muziekprogr 18.30 Strichweise hei
ter. 18 40 Licht muziekprogr. 19 1;
Aktuahteitcn 19.45 Licht progr.)
20 00 Journaal 20.15 Kaiscrhofstras
se. 22.00 Filmreportage 22 30 Aktua
liteiten.
DUITSLAND II
18.20 ..und die Tuba blast der Huber
19 00 Journaal 19.30 Reportage
20 15 Aktueel magazine 21.00 Ak
tuahteiten. 21.20 Die Fuchse 22 0;
Informatief progr 22.10 Meditatie
22 40 Das tausendhundrste Jahr
0.55 Journaal
DUITSLAND III WDR
18 00 Klcuterprogr 18 30Cursus En
gels. 19.00 Reportage 19 45 Journal
3 20 00 Journaal 20.15 Gevarieerd
progr 21 45 Buitenlandse reportage.
22 15 Frauen und Toreros 23 50
Journaal
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18 15 Poppenfilmserie. 18 20 Aha
Infoi
Smith Jones 19 1
progr 19 37 Mededelingen en Mor
gen 19 45 Journaal 20 10 Weerbe-
rich» Asnluitend TV-scrie 22 05
Muzikale serie. 22.35 Journaal
NET II
18.15 Poppenfilmserie 18.20 Alias
Smith Jones 19 17 Informatief
progr 19 37 Mededelingen en Mor
gen 19.45 Journaal 20 lo Weerbe
richt. 20.15 Opera. 22.00 Natuurfil
- De Timoteus-school wordt verondersteld een hoogst
gemiddelde christelijke lagere school te ziji Een school die keurig
zijn deel heeft in de vreugde, ellende, middelmaat en uitschieters
van het Nederlandse basisonderwijs Zo is die school tenminste
bedacht door de makers van de zevendelige jeugdserie De zesde
klas", die de IKON vanaf vanavond wekelijks uitzendt Twee jaar
is aan het project gewerkt en het ziet er tiaar uit dat de IKON een
opmerkelijke bijdrage heeft geleverd aan de overigens zo wankele
kindertelevisie van eigen bodem.
Een van de aanleidingen lot het vervaardigen van deze krachttoer
was een brief van een jeugdige kijker ..Televisie gaat heel raak
over kinderen met wie wat bijzonders aan de hand is. Kan het nou
nooit eens over gewone dingen gaan".
Het gaat hier duidelijk om een dramaserie. Alles wordt gespeeld,
hoewel de onderwerpen stuk voorstuk in de realiteit van het school
leven werden aangetroffen. De volwassenen in de serie worden
gespeeld door echte acteurs, de kinderen zijn her en der in het land
„gevonden" De lange voorbereidingstijd was nodig om de wijze
waarop kinderen tegen de school en tegen de wereld van volwasse
nen aankijken zo foutloos mogelijk vorm te geven. (Ned. 2, 18 59
Twee maanden geleden zond de NOS-rubriek Panoramiek een
programma uit over het Italiaanse neo-fascisme. Het was hel eerste
programma uil een reeks die het Westeuropese rechts-extremisme
tot onderwerp heeft. Al geruime tijd is duidelijk dat u het met-
communistische Europa de uiterst rechtse politieke stroming zich in
toenemende male manifesteert. Panoramiek vindt de rechts-
extremistische activiteiten, waarbinnen ook meer fascistische en
neo-nazistische elementen te herkennen zijn. meer dan alleen maar
het signaleren waard.
De tweede uitzending, die vanavond is te zien. uit de reeks behan
delt het neo-fascisme ui de landen om ons heen West-Duilsland,
Belgie. Frankrijk en Engeland. In tegenstelling tot de eerste uitzen
ding betreft het dit keer een eigen reportage. (Ned. 1 22.10 uurj.
In de televisie-actualiteitenrubriek Kenmerk van de IKON
wordt vanavond een reportage uitgezonden over racisme m Belgie.
De IKON heeft gefilmd tijdens een bijeenkom t van het Belgisch
Anti-Fascistisch Front tn Gent en heeft gesprekken met onder meer
Karei Dille van het 'Vlaams Blok', een partij met een zetel in het
parlement, die volgens de IKON spreekbuis is van extreem-rechtse
groeperingen in Vlaanderen. In de uitzending worden nok beelden
geloond van de afgelopen zondag in Amsterdam gehouden manifes
tatie tegen fascisme, racisme en antisemitisme Nederland 2.19.25
WOENSDAG 17 DECEMBER
HILVERSUM I
nu/. 23 00(S»Methe
NCRV 0.02 (S) L-
Het Metro pole Or)
htdie
02 Licl
HILVERSUM II
1800 (SI Vi; d I
18.30 De laren 30 -80 er
PP Uil ending van d
tij. VARA 19 00 De
20.00 iS) VARA kla
HILVERSUM II
NOS 7.00 Nws AVRO 7 10 Och-
tendgym 7 20 Aktue« I en informa
tief. (7 30. 8 00 en 8 30 Nws 7.36 en
8 36 Radiojourn 9 00 Gym. voor de
vrouw. 9 10 Waterstanden NOS
9.15 Werkbank AVRO 9 25 AVRO-
elite (9 30 Radiojournaal - nieuws-
flits) 11 00 Radio lawaaipapcgaai
AVRO-tema. 11 45 Regionaal, pro-
vinciale informatie RVU 11 56 Fol
low me 12) - Engels voor beginners
OVERHE1DSVOORL 12 16 Utz
voor de landb AVRO 12 26 Medcd
voor land-en tuinb 12.30 Nws. 12 36
Radiojourn 13.00 Nws 13.11 Euro
pa 13 55 Per Saldo 13.57 Beursple
21.00 Het
out inde
5 14.00 VO'
Radic
wat (14 3
Idem
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws NOS 18 03-s.
De Avondspits met de Nationale
Hitparade KRO 1'# «ij «S. Rauht..
22 "2 iS> Rock-Temptl 23.02<SiW.il
DONDERDAG 18 DECEMBER
HILVERSUM I
«NOS Ieder heel uur nws 1 NCRV
7 03 (S) Het levende Woord 7 10 <S)
Vandaag. Donderdag (8.08 Hier en
nu. 8.25 In 't voorbijgaan. 8 45 Over
kopen gesproken). 9 03 (S) Wie weet
waar Willem Wever woont"» 10 02 'S
Muz by de koffie 11 30 tS) Twaal
fuurtie 12 40 Mlddagpauzedienst
13 03 (S) Hier en nu 13 2n.Si NCRV
Globaal 16 02 (Si Het Gouden Re
gen Ensemble 16.30(S)Rozegeurer
prikkeldraad
15 50 Radio Law taipapegaai. 16 00
Hersengvm 16.30 Radioiourn -
nwsflits 16 32 De Slag bij Nieuws
poort 17 24 Meded 17 30 Nws 17.35
Radioiourn 17 55 Per Saldo
HILVERSUM III
(NOS Ieder heel uur nws TROS
7 02 (S) De Havermoutshow 9 03(S
HILVERSUM IV
NOS 7 00 Nws VARA 7 02 (S) Mor
genrood 9 00 Nws t "2 (M> De Duit
se Opera 1900-1910 9 50 (S) Omroep
Orkest 11.05 (S) Kamermu/ van
Hongaarse componi<ti n 12 02
Lu
Fusi
i Mo
