VS waarschuwen
Moskou tegen
acties in Polen
De hoogste
NMB spaarrente.
Palme opnieuw naar Iran en Irak
ering Italië wankelt
Pleidooi voor olieboycot Zuid-Afrika
NMB
Zwart zuidelijk
Afrika tegen
economische boycot
VS en Sowjet-Unie:
koffiepraat in Madrid
v
'Massamoord in Oeganda'
t>ONDERDAG 27 NOVEMBER 1980
buitenland
PAGINA 9
Kamer vraagt om actie tegen doodvonnissen
DEN HAAG - De Tweede
Kamerleden Relus ter Beek
(PvdA) en Jan-Nico Scholten
(CDA) hebben gisteren minis
ter Van der Klaauw van bui
tenlandse zaken gevraagd
tussenbeide te komen in de
terdoodveroordeling van drie
leden van het Afrikaanse Na
tionale Congres (ANC) in
Zuid-Afrika. Dit vonnis viel
samen met een bezoek van de
president van het in Zuid-
Afrika verboden ANC, Oliver
Tambo, aan ons land. Oliver
Tambo sprak gisteren onder
meer met minister Van der
Klaauw, minister De Koning
(ontwikkelingssamenwer
king) en de vaste kamercom
missie voor buitenlandse za
ken.
Voor Oliver Tambo was de
terdoodveroordeling aanlei
ding om opnieuw te onder
strepen dat het gematigde ge
zicht dat het Zuidafrikaanse
regime de laatste weken voor
de buitenwereld toont slechts
een dekmantel is voor een
toenemende onderdrukking
in Zuid-Afrika zelf. Tegen de
tegenstrijdige berichten van
leiders van de frontlijnstaten
in, pleitte Tambo gisteren op
een persconferentie opnieuw
voor onmiddellijke instelling
van een olie-embargo tegen
Zuid-Afrika. „Het is duidelijk
dat de zwarte bevolking van
zuidelijk Afrika daar de eerste
klappen van op zal moeten
vangen, maar op den duur
ook het meeste profijt van zal
trekken".
De onafhankelijke zwarte sta
ten rond Zuid-Afrika zijn vol
gens Tambo erger gewend
dan embargo's: bommen en
oorlog. Ook daar zijn ze tegen
opgestaan en dat zullen ze
blijven doen. Een eventueel
olie-embargo van Zuid-Afri
ka door Nederland heeft
nauwelijks directe gevolgen
voor de strategische positie
van Zuid-Afrika, maar door
de lange historische banden
tussen de beide landen zal een
embargo een enorme indruk
achterlaten in Zuid-Afrika en
de rest van de wereld. Het
probleem is altijd dat één land
moet beginnen, aldus Tambo,
en nergens is het proces al
zover gevorderd als in Ne
derland, waar het parlement
hierover een beslissing heeft
genomen.
Het Afrikaanse Nationale
Congres is een verzetsorgani
satie in Zuid-Afrika die lange
tijd heeft geprobeerd ge
weldloos te werken aan een
verandering van het apart
heidssysteem. Ondanks de
gewelddadige methodes die
het tegenwoordig tegenover
de onderdrukking van het
Zuidafrikaanse regime stelt,
wordt door Nederland huma
nitaire hulp geboden aan de
in Lusaka (Zambia) gevestig
de organisatie. In gesprekken
met minister Van der Klaauw
en minister van ontwikke
lingssamenwerking De Ko
ning heeft de ANC-delegatie
wel de indruk gekregen dat er
meer hulp op komst is. De
eerste half miljoen gulden in
1977 werd besteed aan de op
bouw van een school in Tan-
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON-WARSCHAU - De Verenigde Staten hebben de Sowjet-
Unie gisteren te verstaan gegeven dat Moskou zich dient te onthouden van
„elke actie die de Poolse pogingen de interne problemen op te lossen
hindert".
zaam was bij het Warschause bu
reau van de vrije vakbond 'Soli
dariteit'. Hoewel gisteren een ak
koord was bereikt tussen de
Poolse regering en werknemers
bij de spoorwegen - die eerder
deze week in staking gingen -
werd in de belangrijke tractoren-
fabriek Ursus in Warschau nog
steeds gestaakt.
Zaak-Ormskerk:
drie personen
vrijgelaten
PARAMARIBO (SNA/ANP) - Drie
personen die veroordeeld waren
voor hun aandeel in de mislukte
coup-Ormskerk, worden bin
nenkort in Paramaribo op vrije
voeten gesteld.
Het gaat hier om Virginia Hoffman,
die veroordeeld was tot negen
maanden gevangenisstraf, waar
van drie voorwaardelijk met af
trek van voorarrest (109 dagen) en
Rufus Nooitmeer en Theo Bean,
beiden veroordeeld tot een ge
vangenisstraf van één jaar, waar
van drie maanden voorwaarde
lijk met aftrek van voorarrest
(respectievelijk 173 en 150 da
gen).
De drie veroordeelden profiteren
van de gratieverlening die dins
dag (de viering van vijfjaar onaf
hankelijkheid van de republiek
Suriname) werd afgekondigd.
Aanvankelijk leek het erop dat zij
hun kans op gratie hadden ver
speeld, omdat zij tegen hun ver
oordeling in hoger beroep waren
gegaan. Maandag trokken zij hun
beroep echter in.
Dit zei een woordvoerder van het
Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken. Hij voegde er
aan toe dat Washington zelf niets
zal doen waardoor de spanning in
Polen wordt vergroot. De Ameri
kaanse verklaring komt op een
moment dat de Sowjet-Unie
troepen concentreert aan de Rus-
sisch-Poolse grens en de vrije
Poolse vakbonden met steeds
hogere snelheid afstevenden op
een confrontatie met de regering
van premier Kania.
„Wij blijven van mening dat de op
lossing van de problemen een
zaak is van het Poolse volk en de
Poolse regering", aldus woord
voerder John Trattner. „Wij vin
den dat een oplossing het best
kan worden gezocht in een gema
tigde en rustige sfeer. Daarom
zullen wij niets doen dat dit pro
ces kan hinderen en dat verwach
ten wij ook van anderen," zei hij,
doelend op het Kremlin.
Paraatheid
Eerder deze week hebben woord
voerders van het Amerikaanse
ministerie van defensie al bekend
gemaakt dat zij over informatie
beschikken dat de Sowjet-Unie
in snel tempo de paraatheid van
de Russische troepen in de Pool
se regio op te voeren. „Wij1 volgen
deze militaire opbouw nauwkeu
rig," zei Trattner. die overigens
nog geen direct militair ingrijpen
van de Sowjets m Polen ver
wacht.
De stakingen in Polen breidden
zich gisteren nog uit. Inzet van de
acties was voornamelijk de eis tot
vrijlating van Jan Narozniak, een
drukker die als vrijwilliger werk-
JjLiil
Behalve de vrijlating van Naroz
niak en een eveneens gearres
teerde kantoorbediende van de
hoofdofficier van justitie, eiste
'Solidariteit' kortingen op de be
groting van het ministerie van
binnenlandse zaken, een kleiner
budget voor het parket van de
hoofdofficier van justitie, een
gemengde commissie van parle
ment en vakbonden voor onder
zoek naar het gebruik van geweld
(Van onze speciale verslaggever Wim Wansink)
MAPUTO - De negen zwarte landen in zuidelijk Afrika zijn tegen een
economische boycot van Zuid-Afrika. Dit zei P. S. Mmusi, voorzitter van
de SADCC, op het tweede vervolg van deze conferentie voor economi
sche samenwerking in Zuidelijk-Afrika in een vraaggesprek met Ne
derlandse journalisten in de Mozambiquaanse hoofdstad Maputo.
„Eerst moeten we de economieén van onze landen ontwikkelen. Daar is
financièle steun van het Westen voor nodig. Pas daarna zouden sancties
tegen Pretoria kunnen worden overwogen. Nu zijn we voor vrijwel
honderd procent van onze in- en export nog afhankelijk van Zuid-Afri
ka. Als we voldoende hulp krijgen, zijn sancties overbodig". aldus Mmu-
si, minister van financién van Botswana. Hij zei uitdrukkelijk te spreken
namens de zwarte landen in zuidelijk Afrika.
Vandaag begint in Maputo de SADCC II. waar de zwarte „Negen" met hun
westerse „donorlanden" in overleg treden over invulling van deze strijd.
Dit met het doel zwart zuidelijk Afrika minder afhankelijk te maken van
Zuid-Afrika. Aan de conferentie nemen van Afrikaanse kant deel:
Botswana (voorzitter). Mozambique. Zimbabwe, Angola. Zambia. Ma
lawi. Lesoto, Swaziland en Tanzania. Voornaamste prioriteit is de verbe
tering van het transportsysteem in deze regio. President Machel van
Mozambique zal de conferentie openen.
Nederland is vertegenwoordigd door minister Van der Klaauw (buiten
landse zaken). Naar verwachting zal hij de „Negen" een groot bedrag
aanbieden voor de ontwikkeling en uitbreiding van de Mozambiquaan
se havens Beira en Maputo. Deze zijn belangrijk voor de in- en uitvoer
(vooral olie, kolen en containervrachten) van Zimbabwe, Botswana,
Malawi en Zambia. Ook Lesoto en Swaziland zouden ervan gebruik
kunnen maken. Geen van deze staten heeft zeehavens. Voor Maputo
wordt een bedrag van bijna 400 miljoen gulden gevraagd, voor Beira
ruim 300 miljoen.
Rhodesië
„In het verleden is aangetoond, dat sancties niet werken", aldus conferen
tievoorzitter Mmusi. Hij verwees in dit verband naar Rhodesie (het
huidige Zimbabwe), dat na de eenzijdig uitgeroepen onafhankelijkheid
van Groot-Brittannië (1965) door de internationale gemeenschap „in de
ban" werd gedaan.
Het embargo tegen Rhodesië bleek in de praktijk niet te werken. In de
eerste plaats omdat lang niet alle deelnemende landen de boycotmaat
regelen consequent toepasten. Vooral Zuid-Afrika bleef Rhodesie be
voorraden. In de tweede plaats omdat het blanke regime in Salisbury
destijds onder leiding van Ian Smith er in slaagde een eigen, onafhanke
lijke industrie te ontwikkelen. Daarmee kon Rhodesie voor een groot
deel in zijn eigen behoefte voorzien.
Mmusi liet weten dat het wel belangrijk is te discussiëren over maatrege-
lengyft apartheidsregime in Zuid-Afrika moeten worden genomen.
Maar deze moeten pas op de lange termijn worden verwezenlijkt. ..Hoe
kunnen sancties immers succesvol zijn?" vroeg hij zich af. Over het feit
dat de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE) zich vóór een boycot
heeft uitgesproken, zei hij fel: „Er zijn landen in sommige delen van
Afrika, die niet weten waarover ze praten."
LONDEN -Het gipseti been van Labourleider Michael Foot staat voor de
deur van de ambtswoning van de Britse premier Thatcher. Foot, die enkele
tegen stakers in 1970 en 1976 en weken geleden zijn enkel brak. gaf zijn "relikwie" aan studenten Maar zij
sancties tegen de opstelling van zetten het voor Downingstreet 10, omdat dat. naar hun zeggen "de enige
het gewraakte geheime docu- plek is waar Foot thuishoort."
ment.
LONDEN (AFP) - Het leger van ken' verhalen over massa-
Oeganda zou zich in de provincie moorden door de soldaten.
West-Nijl te buiten zijn gegaan Op 14 oktober, vertelde het school-
MADRID (UPI/AFP) - Amerikaan
se congresleden hebben gisteren
bij de koffie drie uren van ge
dachten gewisseld met de voor
naamste Sowjet-afgevaardigden
naar de Europese veiligheidscon
ferentie in Madrid. Het ging over
Afghanistan, de mensenrechten
en ontwapening.
"Deze bijeenkomst had buitenge
woon succes. We hebben een zeer
eerlijke, levendige discussie ge
had. zonder een blad voor de
mond te nemen", zei de Demo
cratische afgevaardigde van Flo
rida, Dante Fascell. die de con
grescommissie voor de overeen
komst van Helsinki leidt.
Tijdens het gesprek raakte de
Sowjetrussiche onderminister
van buitenlandse zaken Leonid
Ilyisjev herhaaldelijk zo opge
wonden dat hij met de vuist op
tafel sloeg, maar volgens een
zegsman van de Russen vond hij
het gesprek achteraf "zeer pro-
duktief'.
"Alle problemen van de conferen
tie van Madrid werden op een
zeer menselijke, milde manier
besproken", aldus deze zegsman.
massamoord en zou gehele
dorpen hebben uitgeroeid, vol
gens ooggetuigen die de krant de
Guardian in Londen gisteren ci
teerde
Volgens de directeur van een
school van de stam Lugbara
trokken de Oegandese soldaten
op 8 oktober de plaats Arua door
op hun weg naar de grens van
Oeganda met Soedan en Zaïre.
Hij hoorde niet spreken over ge
vechten, maar te beginnen op 13
oktober begonnen de bewoners
van het grensgebied weg te trek-
hoofd, werd zijn gebouw door
soldaten omsingeld en in brand
gestoken. Er bevonden zich toen
400 mensen in. De directeur en
zeventien anderen konden ont
komen. Zijn eigen huis werd
eveneens in brand gestoken, toen
zijn vrouw, zijn drie kinderen,
zijn moeder en zijn zuster er in
Tenslotte is de directeur uitgewe
ken naar Zaïre. Op zijn weg
kwam hij door dorpen waar de
enige overlevenden kleine kinde
ren waren. Er waren soldaten die
de kinderen met messen en spe
ren vierendeelden.
\fosteTermijn Spaarrekening: vaste looptijd,vaste rente.
Kritiek op hulpverlening na aardbeving
Minister van binnenlandse zaken treedt af
r Minister Virginio Rognoni.
ROME (UPI'Reuter) - Terwijl de
vrees toeneemt dat het aantal do
den als gevolg van de aardbeving
in Italië de 5000 zal naderen,
wordt de regering in Rome ge
confronteerd met een toenemen
de golf van kritiek op de wijze
waarop ze deze ramp heeft bena
derd. De kritiek kwam gister
avond tot een climax toen presi
dent Pertini de regering onom
wonden beschuldigde van nala
tigheid bij het op gang brengen
van snelle en adequate hulpacties
voor de slachtoffers.
Kennelijk m een poging de rege
ring voor vallen te behoeden nam
de Italiaanse minister van bin
nenlandse zaken Virginio Rog
noni gisteravond zijn ontslag In
zijn brief aan premier Arnaldo
Forlani schreef de 56-jangc Rog
noni te hopen dat zijn ontslag
"spanningen zal wegnemen van
de regering die haar taak nog
moeilijker zouden maken". Rog
noni voegde eraan toe te menen
dat hij zijn land "positief' had
gediend. "Zelfs in de laatste da
gen".
Volgens een voorlopige stelling van
het ministerie van binnenlandse
zaken staat het dodencijfer in
Italië nu op 3100, en worden nog
eens 2000 mensen vermist. Een
aantal vermisten is mogelijk naar
andere gebieden gevlucht, aldus
functionarissen. Maar de mees
ten liggen waarschijnlijk nog on
der meters hoog puin. Officiële
cijfers spreken daarnaast van
meer dan 5000 gewonden en van
ongeveer 200.000 daklozen.
Het lijkt erop dat praktisch ieder
een in Italië, van de machtige
Communistische Partij tot aan de
nederigste inwoner van de meer
dan 100 verwoeste steden en dor
pen in Zuid-Italië, beschuldigend
wijst naar de nauwelijks een
maand oude regering van pre
mier Forlani. wegens vermeende
traagheid bij het reageren op de
noodsituatie. Vechtend tegen een
golf van verwijten, kwam het ka
binet gisteravond Iaat in Rome
bijeen, waarna werd aangekon
digd dat 2,6 miljard gulden is uit
getrokken voor reddingswerk en
rehabilitatie voor de slachtoffers.
In een verklaring van het kabinet
werden ook cijfers genoemd van
militairen en andere reddings
ploegen die vanaf de eerste dag
van de aardbeving waren ingezet,
om aan te tonen dat de reactie re
delijk spel was.
President Aldo Pertini. die twee
dagen door het getroffen bergge
bied ten zuidoosten van Napels
trok. hield gisteravond via de te
levisie een toespraak tot de Ita
lianen. De 84-jarige Pertini be
loofde dat alle mogelijke rege
ringshulp zal worden geboden
aan de slachtoffers. Maar hij zei
ook openlijk dat er fouten zijn
gemaakt. "Er zijn ernstige fouten
gemaakt, daarover bestaat geen
twijfel", aldus Pertini. "Het valt
niet weg te wissen dat de eerste
hulp die er had moeten zijn, niet
aanwezig was". Volgens de pre
sident waren mensen nodeloos
omgekomen omdat in veel plaat
sen de redding pas na 48 uur
kwam.
De communistische partijleider
Enrico Berlinguer onderstreepte
dat Pertini's opmerkingen een
bevestiging vormen van de wijd
verbreide kritiek op de "ontoe
laatbare tekortkomingen in het
optreden van de staat. De presi
dent van de republiek heeft in
drastische vorm het probleem
gesteld van de verantwoordelijk
heid van de regering", aldus Ber
linguer. "Dit kan niet zonder ge
volgen blijven". De Communisti
sche Partij is buiten de regering
Forlani moeten blijven en de ver
klaring van Berlinguer lijkt erop
te duiden dat de communisten
zullen proberen de regering tot
heengaan te dwingen rond de
kwestie van de aardbeving.
Op a n spaarrekening nu
b jaar knjgt u het hoogsli
Ukunt nü profiteren van de hoge
spaarrente hij de NMB. Van die
hoge rente kunt u 6 jaar lang verze
kerd zijn.
Met een Vaste Termijn Spaar
rekening van de NMB weet u tevo
ren precies waar u aan toe bent.
Naar keuze 6, 5. 4. 3 of 2 jaar.
Bij de langste looptijd hoon de
hoogste rente, bn let u eens op het
percentage: nü is hel voor u bijzon
der gunstig om zon rekening te
openen.
Minimale storting JlOOO,-. Tegoeden met tussen
tijds opvraagbaar.
De NMB denkt met u mee.
NEW YORK (AFP) - De Zweedse
socialistenleider Olof Palme
heeft gisteravond aangekondigd
dat hij opnieuw naar Teheran en
Bagdad gaat om de "tweede fase"
van zijn missie van goede dien
sten te beginnen. Hij deed dit tij
dens een persconferentie in New
York.
De datum van zijn vertrek naar Iran
en Irak staat nog niet vast en
hangt af van zijn eigen beoorde
ling van de ontwikkeling van het
conflict en de gebeurtenissen.
Palme gaat in elk geval niet vóór
15 december. Hij was in New
York opi verslag uit te brengen
aan secretaris-generaal Kurt
Waldheim over zijn eerste missie
naar Teheran en Bagdad.
Iran zal enige Amerikaanse gegij
zelden vrijlaten als de Verenigde
Staten tegemoet komen aan een
deel van de Iraanse voorwaarden.
Dit heeft de voorzitter van het
Iraanse parlement, hojatoleslam
Hasjemi Rafsapjani, gisteren la
ten weten.
Op een persconferentie in de Liba
nese hoofdstad Beiroet zei hij:
"Als de VS een bepaalde stap
doen, namelijk als zij gedeeltelijk
aan de Iraanse voorwaarden vol
doen, dan zullen we een groep
van gegijzelden in vrijheid stel
len."
Saoedi-Arabie wil veiligheidsver
dragen sluiten met vijf staten aan
do Perzische Golf Dit he. ft de
minister van binnenlandse zaken
van dat land. prins Naif Bin Ab-
delaziz, gisteren gezegd in een
vraaggesprek met een Koeweitse
krant. De minister van binnen
landse zaken van Koeweit, sjeik
Nawaf Ahmed As Sabah, heeft
daaraan toegevoegd dat een vei-
ligheidsovereenkomst tussen
zijn land en Saoedi-Arabië "zeer
spoedig" wordt gesloten
Waarnemers menen dat de Iraanse
aanvallen op Koeweits grondge
bied van half november en de
zorg omtrent uitbreiding van de
oorlog tussen Iran en Irak de Sa-
oedi's tot deze stap brachten.
Riad zou bijzonder bezorgd zijn
over de olievelden en de olie-uit-
voer van het arabisch schierei
land.
