"Rel om de Post"
storm in glas water
Glas snijden:
voor stap
Plastic vuilniszak: bron van ergernis
Zelfhardende kunstklei
biedt veel mogelijkheden
Nieuwe
serie
beitels
beter
bruikbaar
ONDERDAG 27 NOVEMBER 1980
loetseren, het werken met klei, is
"in". En dat is niet zo gek, want
het is een materiaal, waarin ie
dereen zich heerlijk kan uitleven.
Misschien zien sommigen een
beetje op tegen de "rommel" die
het kleien met zich meebrengt.
Welnu, met de moderne boet-
seermassa's is dat probleem ver
leden tijd: u krijgt er zelfs nage
noeg geen vuile handen van!
Kinderen kennen deze "kunst-
kleien" maar al te goed. Merken
als Das Pronto, Darwi, Keramika,
Fima en dergelijke zijn vrijwel in
elke speelgoedwinkel te koop. Ze
kunnen er uren zoet mee zijn en
j maken er de mooiste dingen van.
i Een leerzaam en creatief spel.
Inderdaad, maar dat geldt eigenlijk
net zo goed voor de ouders. Ook
zij kunnen van deze boetseerma-
terialen met ongekende moge-
j lijkheden de prachtigste sier- en
gebruiksvoorwerpen maken, die
J soms niet van "echt" te onder-
I scheiden zijn.
Beeldjes van mensen en dieren,
j kandelaars, bakjes voor diverse
doeleinden, sierlijke vazen en
i potten, wandtegels, kerstboom
figuurtjes, maskers en andere de-
j coraties of ornamenten, sieraden,
i (oude) poppen en nog veel meer,
u kunt het allemaal van deze zelf-
i hardende kunstklei maken. Want
dat is, naast het schoner werken,
nog een ander voordeel: het ma
teriaal droogt vanzelf aan de
lucht (op een enkele uitzondering
na, dan moet het in de keukeno
ven) en wordt dan keihard.
Dat drogen duurt, afhankelijk van
de grootte van het werkstuk, en
kele dagen tot een week. Daarna
krijgt het een kleurtje met (plak
kaatverf en moet het tenminste
tweemaal afgelakt worden met
vernis.
Nog een andere, zeer prettige ei
genschap van het materiaal is, dat
het niet of nauwelijks krimpt. Dat
betekent onder andere dat u na
derhand op het geheel of gedeel
telijk gedroogde produkt nog
nieuwe "klei" kunt aanbrengen.
Bovendien kunt u het ergens om
heen boetseren, zonder dat het
tijdens het drogen kapot barst.
Een voorbeeldje daarvan ziet u
op de foto: links een glazen pot,
terwijl rechts een leeg (weggooi)
bierflesje als "kern" of hulpvorm
diende.
Zo'n kern heeft het voordeel, dat u
wat de vorm betreft "houvast"
heeft, en dat u minder materiaal
nodig heeft dan anders. Daar
naast is hij in dit soort gevallen
noodzakelijk voor de nodige
stijlheid. Op deze manier kunt u
talloze leuke en nuttige ge-
bruiksvoorwerpjes maken - mis
schien best een goed idee voor
een cadeau of presentje. Wanneer
u het glazen of blikken voorwerp
helemaal met kunstklei bedekt
en na het drogen ook nog eens
beschilderd hebt, zal niemand
uw "modelleer-list" nog zien.
Probeer het maar eens, u zult ver
bluft staan over het resultaat.
Voor het maken van reliëfs be
wijzen de uitsteekvormpjes, die
bij het maken van koekjes ge
bruikt worden, prima diensten.
Met een spatel of cocktailprikker
kunt u de hoofdvorm verder mo
delleren.
Nog veel meer van dit soort voor
beelden en tips vindt u in de di
verse handleidings- en ideeën-
boekjes, die bij de bekendste
merken boetseermassa worden
verkocht. De benodigde mate
rialen en gereedschappen zijn
verkrijgbaar bij speelgoedwin
kels, warenhuizen en hobby- of
handenarbeidzaken.
Na de hamer en de zaag is de
beitel een van de eerste ge
reedschappen die je als doe-
het-zelver niet missen kunt.
Daarvan zijn dan minstens
enkele exemplaren nodig (in
verschillende breedten) en
dat maakt de investering in
dit deel van de gereedschaps
uitrusting toch al gauw tot
een kostbare zaak, zeker
wanneer je beitels van be
hoorlijke kwaliteit wilt ko
pen.
De beitel met kunststof hand
vat ("hecht" heet dat officieel)
is delaatstejarenerg populair
geworden. Op zo'n "plastic"
hecht kun je gerust met een
(stalen) hamer slaan, zodat de
steekbeitel ook zonder be
zwaar als hakbeitel gebruikt
kan worden.
Het principiële verschil tussen
steek- en hakbeitels is daar
door langzamerhand sterk
vervaagd. Uiteraard zijn er
nog wel speciale hakbeitels
verkrijgbaar (herkenbaar aan
de rechte zijkanten van het
blad), maar de praktijk be
wijst dat het hakken van ga
ten en sleuven even goed gaat
met de van schuin afgeslepen
blad-zijkanten voorziene
steekbeitel.
Er is onlangs een nieuwe serie
steekbeitels op de markt ver
schenen (van Stanley) die de
"hakfunctie" van dit gereed
schap nog eens duidelijk on
derstreept. De kunststof
hechten zijn aan de boven
kant van een extra groot
slagvlak voorzien, zodat de
beitels een stuk beter bruik
baar zijn in combinatie met
een stalen hamer.
Bovendien is het blad met een
speciaal gevormde "arend" in
het hecht verankerd. De
arend is het aan de bovenkant
van het blad doorlopende
deel dat in het hecht zit. Nor
maal is het uiteinde van die
arend spits, maar bij de nieu
we serie beitels is daar een
kogelvormige knop aan ge
maakt. Die verhindert bij
veelvuldig "slagwerk" splij
ting in het kunststof hecht.
Het aardige van die nieuwe se
rie is overigens dat de prijs zo
"vriendelijk" mogelijk ge
houden is: per beitel scheelt
het enkele guldens ten op
zichte van de bestaande
Stanley-beitels. Dit is moge
lijk gemaakt door o.a. het po-
lijstprocédé van het bei
telblad sterk te vereenvoudi
gen. Dat glanst dan ook niet
zo fraai, maar wat de kwaliteit
betreft, is er geen enkel ver
schil ten opzichte van de
duurdere soorten.
Een aanvankelijk zo opzienbaren
de kwestie, die iedere Nederlan
der aanging, is tot rust gekomen
zoals de welbekende storm in het
glas water. Er kornt geen groot,
openbaar onderzoek naar de
postbezorging in ons land.
Het begon allemaal in juli van dit
jaar met een artikel in de Consu
mentengids, het blad van de Con
sumentenbond. "Veel brieven
zijn er de volgende dag niet",
stond er. De werkgroep Apel
doorn van de bond had als proef
264 brieven door het land ver
stuurd, en had aan de hand daar
van uitgerekend dat een gewone
brief er gemiddeld 22,8 uur over
deed. De post komt vaak niet de
volgende dag bij de geadresseer
de, vooral niet brieven die je pas
laat in de middag* post, was de
conclusie.
Het hangt er bij zulke conclusies
natuurlijk van af wat je precies
van de post verwacht. Opmerke
lijk was wel dat het plakken van
f 4,75 aan zegels voor een expres-
sebrief in veel gevallen volgens
de Apeldoornse steekproef ook
geen zekerheid gaf voor een
snellere bezorging. Maar dat feit
raakte al gauw op de achter
grond.
Het onderzoekje werd door de Con
sumentenbond in de publiciteit
gebracht. De post werkt in Ne
derland te langzaam.
Daar schrok men bij de PTT danig
van.
Zó erg zelfs, dat de hoofddirectie
van de post - weinig solidair met
zijn personeel - het blijkbaar een
vertrouwenwekkend gebaar
vond om een circulaire rond te
sturen, waarin de postmannen
werden opgeroepen tot zo goed
mogelijk dienstbetoon. Die cir
culaire lekte uit, zoals te ver
wachten was.
Zodoende werd het ernst van de
zaak groter en groter.
In de Tweede Kamer ging men er
vragen over stellen. Staatssecre
taris Smit-Kroes beloofde dat er
een onderzoek zou komen naar
de postbezorging. Dat zou wor
den uitgevoerd door PIT en Con
sumentenbond samen.
Iedereen ging tevreden met vakan
tie. Als we weer terug waren,
zouden we te weten komen hoe
het er nu precies bij stond met de
post in Nederland.
Doch in het septembernummer van
de Consumentenbond troffen de
abonnees een korte verklaring
aan: de bond deed niet mee aan
het nieuwe, grotere onderzoek.
"Wij", zo schreef de leiding van
de organisatie, "onderzoeken
tenslotte ook geen wasmachines
of polissen samen met de fabri
kanten of verzekeraars".
Zo kwam de kwestie weer terug in
de Tweede Kamer.
De staatssecretaris moest erkennen
dat er niets aan te doen was. De
Consumentenbond had inder
daad een brief gestuurd met de
mededeling dat ze niet meede
den.
Maar kan de PIT dan niet zelf een
onderzoek instellen? vroeg ie
mand.
Groot cijfermateriaal
Nou dat bleek het intrappen van
een open deur. De staatssecreta
ris kwam op tafel met cijfers van
steekproeven die de PTT zelf al
voortdurend neemt om de post
bezorging te controleren.
Enkele keren per jaar worden "daar
voor maar liefst 40.000 proefbrie-
ven verstuurd aan particuliere
adressen. Daaruit blijkt dat
doordeweeks 91 procent van de
particuliere post meteen de vol
gende dag al wordt besteld. Van
zondag op maandag is dit wegens
de kleinere bezetting van de post
83 procent.
Tegenover zulk cijfergeweld sta je
met een steekproef van 264 brie
ven vanuit de plaats Apeldoorn
natuurlijk verder wel met je
mond vol tanden.
Het is jammer, en ook onbegrijpe
lijk, dat de Consumentenbond
niet dieper in de zaak heeft willen
graven. Het gaat toch niet aan dat
je zomaar beschuldigingen uit en
niet bereid bent die verder hard
te maken.
Consumentenvoorlichters krijgen
na een onderzoek altijd een hele
boel tegenwerpingen, dat is waar.
Degenen die er niet zo best uit
komen, en slim genoeg zijn, pro
beren altijd de zaken op de lange
baan te schuiven. Als je alsmaar
met wasmachinefabrikanten in
gesprek blijft over de kwaliteit
van hun machines, dan komt er
nooit een publicatie van de grond
waarin duidelijk staat wat de
goeie zijn en wat de slechte.
Maar achter die redenering kun je
je natuurlijk niet verschuilen als
het gaat om zoiets als de post. Een
staatsbedrijf nota bene. Dat staat
onder regelrechte invloed van de
publieke opinie en de volksver
tegenwoordiging. Dat was trou
wens al gebleken doordat men er
de staatssecretaris via de Tweede
Kamer toe had kunnen brengen
een gezamenlijk onderzoek toe te
zeggen.
Een gezamenlijk onderzoek door
dit staatsbedrijf en een kritische
particuliere organisatie, is in deze
omvang iets unieks. Dat zou toch
een geweldig resultaat zijn ge
weest van de inspanningen van
een plaatselijke afdeling van de
bond?
De bond wilde dus toch niet mee
doen. Naar de diepere redenen
van deze weigering kan men
slechts gissen.
De aanleiding
,Het artikel in de Consumentengids
van juli had de enthousiaste toon
van een onderafdeling die einde
lijk ook eens in de grote competi
tie aan bod komt. "De directe
den van de werkgroep er behoor
lijk de pest in had dat z'n zaken
brieven vaak niet de volgende
dag aankwamen".
Ook werd gemeld hoe spannend
het bij het onderzoek was toege
gaan: "In die dagen zaten in
twaalf huizen evenzovele mensen
te wachten op niets vermoedende
postbestellers. Wanneer ze het
grind hoorden knarsen, de hond
blaffen of de brievenbus kleppe
ren, snelden ze naar de voordeur
en noteerden de aankomsttijd
van de brieven".
Min of meer Kuifje en het Geheim
van de te laat bezorgde Brieven.
Ook het sorteren van de post ge
beurt nog steeds met de hand.
Eerste stap
Ieder z'n plezier, maar dat is na
tuurlijk niet helemaal watje ver
wacht bij een serieus onderzoek.
Een lid dat zelf zakelijk geïnte
resseerd is in een - uiteraard zo
voordelig mogelijke - manier om
zijn post na kantoortijd nog weg
te krijgen. Goedwillende parti
culieren die ook wel eens om een
boodschap zullen zijn op het
moment dat het grind van hun
tuinpad knarst. Op een zo kleine
steekproef maken dergelijke in
vloeden soms heel wat uit.
Het is allemaal nog niet zo erg als
eerste stap waaruit opmerkelijke
veronderstellingen kunnen wor
den gehaald. Maar dan kun je het
natuurlijk niet laten afweten als
de zaak verder in het groot moet -
en kan - worden onderzocht.
Op zijn tijd overkomt het iedereen
wel eens. Je scheurt een nieuwe
vuilniszak van de rol of je haalt er
een uit een pak en je staat minu
tenlang te tobben voordatje een
begin hebt om het ding open te
krijgen. Hij zit van binnen hele
maal dichtgeplakt.
Of het blijkt, als de zak al bijna vol
is, dat er grote rechte scheuren in
zitten. Dan moetje maar zien dat
je er weer een andere zak omheen
geprutst krijgt, waar je meestal
een vuile pantalon of'rok aan
overhoudt.
Dat is iets om erg kwaad over te
worden. Want waarom gebruik je
van die plastic vuilniszakken?
Omdat het in verreweg de meeste
gemeenten verplicht is. Doe je
het niet, dan nemen ze je huisvuil
niet mee.
In de meeste plaatsen mag alleen maar gebruik worden gemaakt van
KOMO-goedgekeurde vuilniszakken, voorzien van deze opdruk.
Maar je moet die vuilniszakken wel
zelf kopen. Vier of vijf gulden
voor een rol van 20 stuks is niks
tegenwoordig. Dus elke keer als
er een onbruikbare zak tussen zit,
heb je daar niet alleen de last van.
maar je gooit ook nog zeker 20
cent weg.
KOMO-goedgekeurd
In de meeste plaatsen mag je alleen
maar vuilniszakken gebruiken
die KOMO-goedgekeurd zijn. Dat
staat dan op elke zak gedrukt,
met grote opvallende letters.
Wat is KOMO? Dat is de 'Stichting
voor Onderzoek. Beoordeling en
Keuring van Materialen en Con
structies'. Die stichting stelt
kwaliteitseisen op voor allerlei
materialen. Voornamelijk voor
de bouw. Draineerbuizen, straat
stenen, dakpannen, tegenwoor
dig ook voor spaanplaat, van al
les.
Zo is men ook - intussen alweer ja
ren geleden - in een commissie
kwaliteitseisen gaan opstellen
voor vuilniszakken.
In de commissie voor de kwali
teitseisen hadden zitting:
- iemand van de Shell, omdat ze
daar grondstoffen voor plastics
maken,
- een verpakkingsdeskundige van
het TNO,
- iemand van de Staatsmijnen, om
dat ze daar óók grondstoffen voor
plastics maken.
- een vervoersdeskundige.
- verscheidene fabrikanten van
vuilniszakken,
- iemand van de Consumenten
bond.
- iemand van de Vereniging van
Huisvrouwen.
- verscheidene heren van plaatse
lijke reinigingsdiensten.
- iemand van de Vereniging v.an
Nederlandse Gemeenten.
- twee functionarissen van het keu
ringsinstituut voor waterlei
dingsartikelen (KIWA) waarmee
de KOMO onder één dak zit. In de
KIWA-laboratoria worden ook
proeven en controles voor de
KOMO gedaan.
De eisen
Zo kwamen de eisen voorde plastic
vuilniszak tot stand. Hij moet
minimaal 0,05 mm dik zijn. En
ondoorzichtig, zodat vuilnissnuf
felaars niet al te enthousiast wor-
•den voor de inhoud. Hij moet zo
sterk zijn, dat hij niet meteen op
een gat dat er door een tak is in
geprikt, helemaal uitgescheurt.
Hij moet een flinke stoot kunnen
hebben. Maar hij mag weer niet
zo sterk zijn, dat hij in de vuilnis
auto niet meteen gekraakt en ge
plet kan worden. Hij moet water
dicht zijn, ook op de lassen. Hij
moet recht afgescheurd kunnen
worden, als hij op een rol wordt
verkocht, en open kunnen. Er
moeten dichtbindertjes van mi
nimaal 20 cm bij zitten in het
pak.
Bij de KOMO zegt men dat er een
goede controle is op de naleving
van deze eisen. Keurmeesters
gaan regelmatig in de fabrieken
kijken.
Daarnaast worden er steekproeven
gedaan bij de handel. In een lan
delijke enquête toonden verre
weg de meeste reinigingsdien
sten zich tevreden over de KO
MO/ak
Wat betreft de klacht over zakken
die niet opengaan, zegt men in
het laboratorium, dat slaat terug
op een fabricagcfout waarbij te
weinig 'antiblock-middel' bij hel
plastic mengsel is gegaan. Dan
verkleven de beide kanten van
een zak met elkaór. In zo'n geval,
zegt men, gooit men er in de fa
briek wel meteen een paar dui
zend mislukte zakken uit, maar
wat daar net vóór en net achter
zat, kan ook nog een beetje kle
ven.
Als een slurf
Vuilniszakken blijken als volgt te
worden gemaakt: er komt een
lange holle opgeblazen slurf van
dunne plastic uiteen wijde ronde
buis. Een soort belleblaas-zon-
der-eind. De sluif eaai tussen
rollen door en dan wordt hij plat-
geperst, gelast en geperforeerd of
meteen afgesneden. Soms heeft
men in fabrieken een wijdere
buis waar een breedte van twee
zakken uitkomt. Dan komter.ook
nog een las en een doorsnijding in
het midden.
In de buis waar de holle plastic uit
wordt geblazen, wordt de vloei
bare plastic toegevoerd. Vaak is
die plastic weer gesmolten uit af-
valmateriaal van de fabriek, die
ook nog heel andere dingen van
kunststof maakt. Bij zo n afval-
mengsel, zegt men in het KEMA-
laboratorium, waar de proeven
voor de KOMO worden gedaan,
kan het wel voorkomen datereen
hard korreltje tijdelijk aan de
rand van de buis blijft kleven en
dat dit korreltje eventjes een
zwakke naad in het uitgeblazen
plastic trekt. Misschien is dit de
oorzaak van scherpe scheuren in
nieuwe zakken. Anders weet men
het ook niet.
1. Leg de glasplaat op een vlak
ke ondergrond die eerst is af
gedekt door bijvoorbeeld een
molton deken. Dat is om ver
schuiven en beschadigen van
het glas te voorkomen.
Schrijf de snijlijn nauwkeurig
(met een fijne viltschrijver) af.
Gebruik als geleider voor de
glassnijder een zuiver rechte
lat of - dat is beter - een teken-
haak.
2. Houd bij het inkrassen van
het glas rekening met de af
stand tussen het snijwieltje
en de andere kant van de glas
snijder vanaf de afgetekende
Strijk wat petroleum over de
snijlijn of doop de glassnijder
in petroleum (terpentine kan
ook). Kras de lijn in één
doorlopende beweging stevig
3. Schuif het glas nu zó ver bui
ten het tafelblad dat de inge
kraste lijn vrij komt. Tik hem
aan de andere kant van het
glas met de glassnijder op
korte regelmatige afstanden
stevig aan, zodat de kraslijn
"doorspringt". Of dat goed
lukt is gemakkelijk te zien
Let erop of de lijn vooral ook
aan beide zijkanten goed is
doorgesprongen.
4. Leg de glasplaat nu met de
kraslijn op een dunne lat.
Door met eén of twee handen
op het afvalgedeelte te druk
ken, knapt het langs de lijn af.
Wanneer u wat ervaring krijgt
in het snijden van glas. durft u
het later ook wel aan om het
glas met de kraslijn op bij
voorbeeld de scherpe rand
van een tafel te leggen om het
te breken.
5. Wanneer een smal randje van
het glas moet worden gesne
den, gebruikt u één van de
"albreekbckjes" van de glas-
snijder. Het rancfje komt er
misschien in een aantal stuk
ken af maar dat is geen be
zwaar.
Beweeg de glassnijder bij het
breken naar beneden, dus in
de richting die tegengesteld is
aan de glaszijdc qaar de kras
is aangebracht.
6. De gesneden kanten van het
glas zijn vrij ruw. Het is in de
meeste gevallen aan te beve
len ze enigszins te "ontscher-
pen" ook ter bescherming
van uw handen.
Dat kan met een vlakke slijp
steen die u aan boven- en on
derzijde enige malen krachtig
langs de scherpe kanten
haalt. Maak de steen nat. En
kijk uit voor de kleine splin
tertjes die kunnen afsprin
gen.
