'Boesman en Lena is politiek gericht" FACT heeft zijn doelstelling bereikt Body Politic ondanks sombere toon boeiend tv buitenland toegelicht r/H^pmgmm i Artistiek leider Ben Hurkmans: 'De Zee': beslist geen bruisend stuk LEIDEN IJDAG 21 NOVEMBER 1 .OTTERDAM Toen zeven jaar geleden het Nieuw Rot terdams Toneel ter ziele ging, zocht Rotterdam naar een nieuwe structuur waarbin nen het beroepstoneel in de stad zou kunnen voortbe staan, daarbij gebruikma kend van het geld dat met het overlijden van het NRT vrij kwam. Aanvankelijk werd een struc- tuur(tje) gevonden in het star ten van produkties onder su pervisie van een groot aantal wijze mannen, adviseurs ge noemd. Allen waren het er over eens dat het experiment, het experimentele moest wor den. bevorderd. Negen produkties werden dat eerste seizoen ('73-14) afgele verd, produkties met een on derling sterk verschillend ka rakter, die met de regelmaat van de kalender in première werden gebracht in Rotter dam. Het betrof hier ad hoc- produkties die getuige de ex perimentele dadendrang van de Toneelraad uitstekend in de opzet pasten. In de daaropvolgende seizoenen verdiepte de structuur zich met het uitbrengen van thea terprojecten van experimen teel opererende groepen als het Onafhankelijk Toneel, het RO-Theater zeker de eerste jaren) en KISS onder de vlag van de Toneelraad. De ad hoc- produkties echter werden niet vergeten. Onder de naam 'jonge regisseursprojecten' werden in de beginseizoenen al of niet in samenwerking met Mickery produkties ge maakt, gefinancierd uit het Experimentenfonds. Onder de naam F ACT wordt nu nog aan deze jonge regisseurspro jecten gewerkt. F ACT start nu aan haar zesde seizoen en heeft in al die tijd haar doelstelling: jonge regis seurs een kans geven aan pro fessionele produktie te doen met professionele acteurs, verwezenlijktArtistiek leider van F ACT, Ben Hurkmans kijkt redelijk tevreden terug op die voorgaande vijf sei zoenen. Ondanks wat kleine correcties is F ACT dicht bij haar oorspronkelijke opzet gebleven. Het wordt het ad hoc-gezelschap de laatste lijd wel moeilijker gemaakt door het gebrek aan voor ad hoc- produkties beschikbare ac teurs maar dat is niet eens Erger vindt Hurkmans het dat positieve ontwikkelingen in de oeginjaren van de Toneel raad, ook al waren de pro dukties niet zo grandioos, langzaam verdwijnen. Hoe dat komtArgwaan, angst, niet tegen elkaar durven zeg gen wat eraan mankeert. Elke vorm die je zoekt om deze im passe te doorbreken, faalt. Structureren van overleg, democratische besluitvor ming. Het zijn begrippen die volgens Hurkmans zullen blijven botsen met het puur- artistieke. Hij zou eens wat meer oprechte bemoeienis met het t hea ter willen. De artistiek leider van F ACT over jong (regie) talent, tot instituten verworden speelstijlen, trends en cultuur-filosofie. Vanneer een willekeurig («gezelschap met een pro- de-duktie start en de samen- {ke werking tussen acteurs en ^regisseur wil niet vlotten ejdan zal in het ergste geval worden besloten dat een andere regisseur moet komen. Hier bedenken we ons vele malen voor zoiets gebeurt. De prioriteit ligt bij de regisseur. Hij of zij moet zo optimaal mogelijk kunnen werken. bi- ACT wisselt regisseurs niet zo nakkelijk als, het zwart wit ge- iet steld, in vrije produkties nog wel eens voorkomt. Grof gesteld kan het bij vrije produkties ook mak kelijker". dus Ben Hurkmans, wiens groep morgenavond in de Leidse Schouwburg zal staan met 'Boesman en Lena". Over de on gebruikelijke werkwijze van F ACT zegt hij: „De stukken die in produktie worden gebracht, zijn meestal al vele malen gespeeld in binnen- en buitenland. De visie op het stuk is zo langzamerhand bekend, in elk geval zo bekend dat een regisseur snel een pro duktie van een ander kan over nemen als dat nodig mocht zijn", ïij F ACT zou dat niet kunnen. Via een oproep van onze kant in dagbladen, krijgen wij produk- tievoorstellen binnen van tnea- termakers met een uitgesproken visie op een bestaand stuk of we krijgen voorstellen voor projec ten waarin de makers vanzelf sprekend een eigen visie stop pen". „In dat aanbod wordt een selectie aangebracht, mijn selectie, die via een pre-advies naar de artis tieke sectie van de Toneelraad (noem het ons artistiek geweten) gaat, waarna een definitieve pro- i grammering volgt. Onze stelregel is dat er eenmaal in dat stadium, alleen nog maar aan het project gesleuteld kan worden, niet meer aan de'regisseur". „Werken volgens deze opzet valt niet mee. De theatermakers die bij ons een produktie komen doen, komen veelal direct van de school of hebben wat assistenties gedaan. Zij zijn in veel gevallen niet gewend met acteurs te wer ken, hebben een hardnekkige ei gen mening en dat wil nog wel eens botsen met de opvattingen van acteurs over regie, over spel" „Met het ontstaan van het Werktea- ter, met het ontstaan van Baal, het Onafhankelijk Toneel is een ontwikkeling gestart die een an der beroep doet op acteurs en wie met acteurs werkt. Acteurs zijn zo vreselijk belangrijk geworden. De nieuwe acteerstijl is inmid dels tot een institutie geworden en het is ontzettend moeilijk die te doorbreken. Goed beschouwd is het weer net zo vast komen te zitten als het vast zat". Strijdcultuur De Toneelraad herbergt de vor mingsgezelschappen Diskus en de Bloemgroep. Is het bestaan van deze gezelschappen binnen de Toneelraad van invloed op jullie beoordeling van projecten die iets vormends of strijdbaars bevatten? „Nee, invloed heeft dat niet. Vor- mingsgerichte projecten hebben ook onze interesse, echter alleen wanneer consequent al of niet vanuit een ideologie, zo wordt vormgegeven dat de vormgeving zélf progressief is. In het Neder landse vormingstoneel is een ontwikkeling in deze richting de laatste twee seizoenen al waar neembaar gelukkig. De estheti sche aspecten van theater drin gen ook in de strijdcultuur door Nu, F ACT geeft regisseurs een kans, maar vormingstoneel of niet, slechts hen die zich van het medium bedienen en niet hen die politieke doeleinden nastreven" „F ACT heeft mensen nodig die iets met theater voorhebben in een tijd dat theater niet lijkt te kun nen bestaan naast televisie en film; die mensen die niet hun toevlucht nemen tot manifesta ties of beeldende gebeurtenissen a la Wilson, voorstellingen die andere disciplines gebruiken dan die van het theater zelf' Kleine zaal „Produkties die bij ons worden ge start zijn bestemd voor de kleine theaterzalen: het circuit van de kleine zaalprodukties van de gro te gezelschappen. Wij spelen in de Blauwe Zaal, niet in Rasa, we spelen in de Brakke Grond en niet in Shaffy. F ACT heeft twee technici, een produktieleider, een artistiek leider en geen vast acteurscorps. Dat is de constella tie waarbinnen een regisseur moet werken, waarin hij zich ook thuis moet voelen. Kleine zaal produkties kunnen heel essen tieel theater opleveren, en vanuit die essentie, vanuit die ideologie werken interesseert ons meer ROTTERDAM - De mens als een gaaf door God geschapen wezen, en de gespleten mens, die zijn ei gen ergste vijand is. Dat zijn de twee opvattingen die de Engelse theatergroep Moving Being in de voorstelling Body Politic tegen over elkaar stelt. >e innerlijke harmonie en het evenwicht tussen de mens en zijn wereld (en in bredere zin de kos mos, dus ook God) hebben in on ze tijd plaats gemaakt voor ver scheurdheid en opstandigheid. Nieuwe denkbeelden en uitvin dingen van de laatste honderd jaar hebben dit ontwrichtings proces op gang gebracht. Iet de introductie van de psycho analyse is de mens teruggebracht tot een bundel neuroses en com plexen, die heel ver afstaat van het beeld van de mens als een door Gods adem beroerd schep sel. En Einsteins theorieën heb ben de mystiek van tijd en ruimte gevangen in een wiskundige formule. )it verklaren en benoemen van tot dan toe onbegrepen en derhalve aan God (of de duivel) toege schreven fenomenen heeft vol gens de visie van Moving Being geleid tot ontreddering, zowel innerlijk als politiekmaatschap pelijk. De groep geeft met alle mogelijke middelen gestalte aan deze zienswijze en het resultaat liegt er niet om. 'erwijl een keurig geklede man hardop peinst over de filosofieën van grote denkers uil het verle den, zien we tegelijkertijd hoe de moderne mens wanhopig pro beert zijn greep op de werkelijk heid te herkrijgen. De complexi teit en ondoorzichtigheid van on ze samenleving voeden zijn fru stratie en verhinderen, dat deze zich omzet in zinvol gerichte energie. Een in het zwart geklede Een scène uit "Body Politic" man werkt zich in het zweet met lichamelijke oefeningen en giet zich vol met zelf gebrouwde ge zondheidsdrankjes, maar zijn verbetenheid blijft. Het is een grimmig commentaar op de "ik- trend", en het laat tevens zien dat hierdoor niets wordt opgelost; niet voor ons en niet voor de uit gehongerde kinderen, wiens beelden op de achtergrond wor den geprojecteerd. De tegenhanger van de man is een in het wit geklede vrouw, bij wie duidelijk wordt, dat ook zij geen raad weet met de wereld van vandaag. Het nieuwe denken heeft het moederschap en vrouw zijn van elke glorie ontdaan, zo dat vrouwen aan die rollen geen houvast meer hebben. Er wordt echter wel van hen verwacht, dat zij zich ervoor blijven inzetten. (ADVERTENTIE) le internationale OUDE KUNST- EN ANTIEKBEURS 'OUDT-'S GRAVENHAEG H E' Nederlands Congresgebouw, Den Haag. Met 55 nederlandse, belgische, franse, Italiaanse en engelse antiquairs. Za. 15 t/m 23 nov. Dag. 12.00 - 22.00 uur JiSjSV Zond.: 11.00 -18.00 uur ijiTii Prachtig is de scène, waarin de vrouw heen en weer wordt ge slingerd tussen woede over dit moderne moederschap en liefde voor haar kind: terwijl ze zingt over de eisen die aan haar gesteld worden, schudt ze het kind van zich af om het dan weer tegen zich aan te klemmen. De voorstelling analyseert het pro ces van onthechting, maar biedt aan het eind geen oplossing, waarschijnlijk is dat ook te veel gevraagd bij zo'n complex gege ven. Maar de manier waarop het huidige mensbeeld met theatrale middelen wordt neergezet is zo boeiend, datje de sombere toon voor lief neemt. De filosoferende man van het begin is aan het slot half naakt en kwetsbaar. Ook hem zijn alle zekerheden ontno men. In dit beeld schuilt de zwak te en tevens de kracht van de voorstelling: de opvatting dat de mens hulpeloos is is aanvecht baar, maar de herkenning is zo groot, dat je je toch gaat'afvragen of je persoonlijke ideeën over het menselijk leven wel zoveel posi tiever zijn. Body Politic is tot en met zaterdag te zien in het Piccolo theater in Rotterdam. HANNY VAN DER HARST Ben Hurkmans: Werken volgens onze opzet valt niet mee.. dan het uit Marx kunnen citeren, om het maar eens zwart wit te stellen". „Als je bijvoorbeeld een stuk als "Boesman en Lena" neemt, dat F ACT dit seizoen uitbrengt; het is een heel politiek stuk, het is overduidelijk waar het om gaat apartheidspolitiek in Zuid-Afri- ka. Het stuk zelf lijkt klassiek, heeft meer overeenkomsten met Beckett dan met Brecht, de man waarbij het vormingstoneel dankbaar te raden is gegaan, bij diens epische toneelvorm: het aaneenrijgen van losse scènes, terwijl 'Boesman meer de si tuatie aangeeft van twee mensen, een kleurling en een blanke, in een maatschappij. De nadruk ligt op die relatie en alles wat eraan politiek inzit, en dat is heel veel, zit impliciet in die verhouding, dat tast hun menselijkheid aan". „De regisseur Anthony Akerman is een Zuidafrikaan, hij heeft veel affiniteit met de materie, maar toch beseft hij dat het niet zijn taak moet zijn het gegeven zo realistisch mogelijk te maken. Het blijft heel duidelijk theater in een kleine zaal: Dit zijn de acteurs en zij spelen dit stuk. Een stuk, duidelijk genoeg in decor, in aankleding en benadering naar het publiek". LEIDEN - Gisteravond was de première van "De Zee" van Ed ward Bond, gespeeld door LAK- Drama. Louise Rafi (Nelleke Ruijters) zegt in "De Zee": "Er is er niet één van de dames, die ac teren kan. Ik ben omgeven door middelmatigheid". Hoe waar is die uitspraak: De spelers praten regelmatig door elkaar heen: ze laten elkaar niet uitpraten. Ze praten vaak te snel, te zacht en te onduidelijk Er wordt nauwelijks duidelijk gearticuleerd. De mees te spelers wekken de indruk de laatste trein beslist niet te willen missen. Er zijn teveel, te lange en volstrekt overbodige requisie- tenwisselingen. Sommige spe lers staan al op vóór de volledige donderslag. De zijkant van het toneel is ten onrechte open gela ten, zodat de toeschouwer hin derlijk wordt afgeleid. Een neveneffect hierbij is, dat de toeschouwer de overgang van ac- teren-niet-acteren op de voet kan volgen. Sommige spelers (bij voorbeeld 'Rose' - Marijke Gij- senbergh) kunnen tijdens het ac teren hun lachen niet bedwingen, wanneer het publiek lacht. Ook wordt vaak door het publiek op verkeerde momenten gelachen; op ogenblikken, waarop dat dui delijk niet de bedoeling is. Vele sprelers zwermen opvallend re gelmatig rond de stoel (op de eer ste rij) van souffleuse Jeanne Boddé, die eenmaal zó hard moest voorzeggen, dat het zelfs op de achterste rij was te ver staan. 'De Zee' was bijzonder slecht uit gelicht; zeer frequent onderbe licht op een volstrekt a-functio nele wijze. Ook de overgangen naar half zaallicht waren zeer plotseling en deden pijn aan de ogen. De orgelmuziek in de kerk van de dominee werd de tweede maal te laat ingezet, hetgeen ech ter door de eerder genoemde Ma rijke Gijsenbergh keurig werd opgevangen, (ik ben m'n muziek kwijt). De opmerking over het 'reukzout' is de eerste maal leuk; de overige keren wordt die 'zou teloos'. Dit zijn zaken, die een goed regis seur behoren op te vallen. De eni ge conclusie is derhalve, dat Ruud Heere dat niet is. Hij heeft de spelers en speelsters van LAK- Drama volstrekt onvoldoende met regie-aanwijzingen terzijde gestaan. Op die manier moesten zij zich wel gisteravond in een re delijk gevuld LAK-theater ont stellend blameren. Het op zich zeer verantwoorde ge geven van Edward Bond en de door hem binnen de tekst kundig opgeroepen 'couleur locale' wordt met verbazingwekkende hardnekkigheid met voeten ge treden. Slechts woorden van waardering voor Jilly (Joyce Har- tog) en de dominee (Frank Op- prinsen). Nelleke Ruijters groei de wél naar niveau Deze, zonder pauze, zes kwartier durende voorstelling betekent een uitermate onzorgvuldig visi tekaartje van zowel LAK-drama als regisseur Ruud Heere. Don derdagavond 27 november a.s. is er (om 21.00 uur in het LAK-thea ter) weer een voorstelling. BERT KOEKEBAKKER (ADVERTENTIE) Nog verkrijgbaar: binnen en buiten de stadswesten van Dr. Ir. H. A. van OERLE De geschiedenis van de stede- bouwkundige ontwikkeling tot aan het einde van de gouden eeuw Het werk bestaat uit 2 delen: Beschrijving: 488 bladz. tekst, met 49 afbeeldingen Atlas: 62 uitvouwbare kaarten Prijs 360,- Er komt geen herdruk Het boek is uniek Het krijgt t z t ongetwijfeld antiquarische waarde Een uitgave van E. J. BRILL, Leiden Verknjgbaar bij alle boekhandelaren o a. BOEKHANDEL DE KLER Nieuwe Rijn 45-46 Leiden. Winkelcentrum Winkelhof 36 - Leiderdorp Kempenaerstraat NEDERLAND I 18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) 18.30 - Sesamstraat (NOS) 18.45 - Paspoort voor Spanjaarden (NOS) 18.55 - Journaal (NOS) 18.59 - NCRV-Stedenspel (NCRV) 20.30 - Lucy en Mr. Mooney (NCRV) 20.55 - U zijt de glorie (NCRV) 21.37 - Journaal (NOS) 21.55 - Praten met de Minister-President (NCRV) 22.05 - Ander nieuws (NCRV) 22.45 - Herinneringen aan Amsterdam (NCRV) 23.00 - Kan verdediging zonder geweld? (HUM. VERBOND) 23.35 - Journaal (NOS) 23.40 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) NEDERLAND II 18.55 - Journaal (NOS) 18.59 - Doctor Snuggles (AVRO) 19.05 - AVRO's Toppop (AVRO) 20.00 - Journaal (NOS) 20.27 - Telebingo II (AVRO) 21.30 - Mash (AVRO) 21.55 - Televizier Magazine (AVRO) 22.35 - De toestand in de wereld (AVRO) 22.40 - Speciale dienst K 1 (AVRO) 23.45 - Journaal (NOS) 23.50 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) DUITSE TV DUITSLAND I (Regionaal progr. NDR: 18.00 West- side-Hospital. 18.30 Actualiteiten. 18.45 Kleuterserie. 18.55 Westside- Hospital. 19.25 Regionaal magazine. 19.59 Programmaoverz. WDR: 18.00 Popmuz. 18.30 Die Geheimnisse de; Alibi-Bar. 18.40 Popmuz. 19.15 Ac tualiteiten). 20.00 Journaal. 20.15 Die Europaer. 21.45 Filmreportage. 22.30 Actualiteiten en parlementair nws. 23.00 Tatort. 0 30 Journaal. DUITSLAND II 18.ZU Tekenfilmserie. 18.35 Slap stickserie. 19.00 Journaal. 19.30 Bui tenlandse reportages. 20.15 Derrick. 21.15 Filmreportages. 22.00 Actuali teiten. 22.20 Cultureel magazine. 22.50 Sport. 23.20 Der letzte Zug von Gun Hill. 0.50 Journaal. DUITSLAND III WDR 18.00 Hallo Spencer. 18.30 Cursus economie. 19.00 Vrijtijdsmagazine. 19.45 Journal 3.20.00 Journaal. 20.15 Filmreportage. 21.00 Reportages. 21.30 Religieus progr. 22.00 M^ja von Stnrmskar. 23.00 Doc. film. BELGISCHE TV BELGIË VLAAMS 18.00 Tekenfilmserie. 18.15 Kleu termagazine. 18.30 Open School. 19.05 Katholieke uitzending. 19.35 Mededelingen en Morgen. 19.45 Journaal. 20.10 Weerbericht. 20.15 Monte Walsh. 21.45 Doc. progr. 22.35 Cultureel overz. 23.05 Journaal. NET II 18.00 Tekenfilmserie. 18.15 Kleu termagazine. 18.30 Open School. 19.05 Katholieke uitzending. 19.35 Mededelingen en Morgen. 19.45 Journaal. 20.10 Weerbericht. 20.15 Totaalproer. 22.15 Doe. serie. De tweede Stedenspel-ontmoeting van dit seizoen brengt van avond de plaatsen Lopik en Scheemda tegen elkaar in het sportieve strijdperk. De beide ploegen ontmoeten elkaar in de Leidse Groenoordhallenvan waaruit een rechtstreekse uitzending plaatsvindt. (Nederland 1,18.59 uur). Vanavond het derde deel van "Herinneringen aan Amsterdam" een twintig afleveringen tellende verhalencyclus van en door de schrijver Jan de Hartog (22.45 uur, Nederland I). Deze "Nederland se Amerikaan" krijgt nogal eens te horen meereen verteller dan een schrijver te zijn. Vandaar dat hij bij de NCRV dan ook voor de camera 's komt te staan met zijn herinneringen aan de stad waar h ij als kind woonde. •k Eindelijk is het dan zover: de eerste aflevering van TeleBingo wordt vanavond uitgezonden. De eerste rechtstreekse uitzending van dit programma, waarin spel en amusement hand in hand gaan, komt uit Zuid-Laren. In de eerste uitzending zijn o.a. te gast The Hollies, Dennis Willis and Company ("The Fox").(Nederland 2, 2027 uur). Incidenteel brengt de AVRO dit seizoen een aflevering van de Westduitse politiereeks "Sonderdezemat KI" op het scherm. In de eerste aflevering wordt deze Speciale Dienst belast met de opspo ring van Werner Leist, die tijdens zijn verlof van de gevangenis ontsnapt. (Nederland II, 2235 uur). VRIJDAG 21 NOVEMBER HILVERSUM I leder heel uur nieuws. 18.11 Echo. 18.21 (S) Punt uit. 19.55 Overweging. 20.02 (S) Country time. 21.02 (S) Nine o'clock jazz. 22.02 (S) Goal. NOS 23.02 (S) Met het oog op morgen. VPRO 0.02 (S) Wat gebeurde er in de nacht van 21 op 22 november 1980?. HILVERSUM II 18 00 (S) Staandebij. OVERHEIDS VOORLICHTING. 18.40 De Neder landse Antillen. P.P. 18.50 C D A. VOO 19.00 (S) Veronica Sport. NOS 20.00 (S) Europees Concertpodium. 22.30 Nws. 22.40 NOS-Cultuur. 23.30 (S) Horizon. 23J>5 Nws. HILVERSUM III NOS 18.03 <S> De Avondspits 19.02 (S) De Rock en Roll Methode VPRO 20.02 (S) Ook zo. 2030 (Sl Rub-A- Dub. 22.02 (S) Het VPRO Radiolhea- ter. ZATERDAG 22 NOVEMBER HILVERSUM I Ieder heel uur nieuws. VARA 7 03 (S) Hallo hier Hilversum (8 03 Din gen van de dag). 9.30 (S) Z.l 11 02 (S) De VARA feliciteert 12 03 (S) Tus sen start en finish. 13.03 (S) In de Rooie Haan 15.02 (Sl Muziek uit Studio 1.16.02 (S) De Speeldoos. HILVERSUM II TROS: 7.00 Nws. 7.11 Ochtend gymnastiek 7.20 TROS-binnenkort. 7.30 Nws. 7.36 Aktua. 8 00 Nws 8.11 Op uw gezondheid. 8.30 Nws. 8.36 Toeraktua 9 00 Gymnastiek voor de vrouw. 9.10 Waterstanden 9 15 On der de mensen. 10.00 Documentaire. 10 30 Coulissen. 11.30 Janboel. 12 00 Opvoeden kan iedereen 12 26 Me- ded. t b v land- en tuinbouw. 12 30 Nws. 12.36 Aktua. 13.00 Nws 13.11 Introductie themaprogramma 14.00 uur. 13.15 Van de binnenpagina 14.00 Werkloze jongeren, themapro gramma. 17.00 (S) Aktua Extra-Ka merbreed. 17.24 Meded. 17.30 Nws 17.36 (S) Aktua. HILVERSUM UI leder heel uur nieuws. NCRV- 7.02 (S) Popfrisser. 9 03 (S) Happy Sound. 10.03(S)Popstation U.03(S) Pop non stop. 12.03 (S) Los Vast. 14.03 (S) Op Stap 15 03 (Sl Disco-ex press. 16.03 (S) NCRV-Zaterdag- HILVERSUM IV AVRO: 7 00 Nws. 7.02 (S) Op een klein stationnetje 's morgens in de vroegte. 8.00 (S) Klassiek met Caro line 9 00 Nws. 9 02 (S) Piano an. 10.00 Klass. muziek. 10,52 <S> Con cert Mattinalo 12.00 Nws 12.02 (S) Liever de lucht in. 13.15 (S) Klass. muziek. 14 00 Nws. 14.02 (S) Piano recital. 15.32 Nederlandse muziek: Orgel- en orkestmuziek. 16.00 (S) Volksmuziek uit Frankrijk. 16 15-17 00 (S) Opera met. ...'n histo risch tintie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 5