In Italiaanse samen
leving speelt bureau
la belangrijke rol
'Zonder ons had Van Agt
er niet meer gezeten'
deTijd
ïerrit Jan
^chutte
vordt fractie-
eider GPV
DERDAG 20 NOVEMBER 1980
;EIST - „Wat zo'n kleine
[fractie in de Tweede
Kamer nu helemaal be
tekenen kan? Wel, als
Van Agt deze zomer bij
die roemruchte motie
over het kernwapen-
beleid de steun van on
der andere het Gere
formeerd Politieke
Verbond (GPV) niet
had gekregen, dan had
het kabinet Van Agt er
nu simpelweg niet meer
gezeten.
Vant Van Agt moest bij dat be
langrijke debat de steun van
enkele van zijn eigen CDA'ers
missen en kreeg toen wel de
steun van het GPV. Dat is een
voorbeeld van wat de invloed
van een kleine fractie kan
zijn"
Je tekenen deze woorden op
uit de mond van Gerrit Jan
Schutte (41), plaatsvervan
gend gemeentesecretaris van
Zeist. Als de kiezers in mei
1981 stemmen zoals zij sinds
1963 gestemd hebben dan zal
Schutte - deo volente, uiter
aard - in de zomer van 1981
zijn bureau met uitzicht op
het Zeister Rond verwisselen
voor een bureau met uitzicht
op het Haagse Binnenhof.
Want zijn partij, het Gerefor
meerd Politiek Verbond heeft
hem met ruime meerderheid
benoemd tot lijsttrekker bij
de komende kamerverkie
zingen. Schutte treedt hier
mee in de voetsporen van il
lustere voorgangers als Jon
geling en Verbrugh.
- Wat bezielt iemand met een
glanzende ambtelijke blik
semcarrière - na de basis
school en de mulo op 17-jarige
leeftijd leerling-ambtenaar en
op 31-jarige leeftijd waarne
mend gemeentesecretaris en
docent aan de bestuuracade-
mie - om zich te storten in de
energieslopende Haagse poli
tieke wereld?
Geroepen
Schutte: „Politiek, dat is nu
eenmaal van huis uit en van
jongsaf mijn voorbestem
ming geweest. Ik ga dit op me
nemen omdat ik vast geloof
dat dit de taak is waartoe ik
geroepen ben. Ik ben op de
weg naar Den Haag geplaatst
en ik heb gewoon geen argu
menten om dat te weige
ren".
Schutte is vast van plan om met
zijn gezin (zes kinderen) in
Zeist te blijven wonen. „Zeist
ligt zo makkelijk centraal en
mijn gezin staat volledig ach-
ter me. We hebben afgespro
ken dat we het als gezin sa
men zullen gaan doen. Ze zijn
1 natuurlijk ook wel sinds 1977
met de gedachte vertrouwd
geraakt". In 1977 stonc
Schutte als tweede op de
kandidatenlijst van het GPV.
Het GPV had tot toen ook
twee zetels in de Kamer, maar
het wegvallen van de populai
re Jongeling als lijsttrekker
deed de partij op één zetel te
rugvallen. Terwijl in het Zeis
ter gemeentehuis het gebak al
verorberd was op Schuttes
promotie naar Den Haag,
keerde hij daags na de ka
merverkiezingen rustig ach
ter zijn bureau aan Het Rond
terug.
Schutte: „Het was geen per
soonlijke teleurstelling voor
me, het was meer een politie-
Het schandaal fond de illegale verkoop van benzine
en de arrestatie van twee rechters en vier advocaten
in verband met de bomaanslag in Bologna, hebben
nog eens de belangrijke rol onderstreept die de bu
reaula in de Italiaanse samenleving speelt.
In de departementen in Rome
en in het paleis van justitie in
dezelfde stad, zijn er bij elkaar
vele tienduizenden. Ze heb
ben een belangrijke functie;
om documenten en rapporten
op te bergen, maar vooral, om
ze daar te houden, veilig, bui
ten het daglicht, dat de in
houd ervan nog al eens niet
kan verdragen.
De stapel groeit met de dag.
Onderzoekscommissies bui
gen zich over een niet afla
tende reeks van schandalen
en moordaanslagen en schrij
ven daar lijvige rapporten
over. Zo'n rapport nu wil nog
wel eens in de la verdwijnen
en als dat, meestal veel te laat,
uitlekt, dan wordt er weer een
nieuwe onderzoekscommis
sie geïnstalleerd die zich moet
buigen over de vraag hoe dat
nu allemaal mogelijk was. Die
commissie komt dan weder
om met een eindrapport, dat
dan ook weer de kans loopt
om in enz. enz.
Overdrijving? Het is verleide
lijk, maar in dit geval abso
luut niet nodig. In Italië is dit
alles geen grap, maar realiteit.
Geen uitzondering, maar bij
na regel.
Meest in het oog lopend is het
olieschandaal. Zakenlui, die
onder het toelatend oog van
Gerrit Jan Schutte
ke teleurstelling, dat de partij
een zetel verloor. Wat ik veel
meer als een persoonlijke te
leurstelling ervaren heb, is
dat ik in 1978 niet in de Pro
vinciale Staten van Utrecht
herkozen werd. Dat scheelde
maar 28 stemmen en dat was
mijn eigen provincie, mijn ei
gen woonplaats en het wer
ken voor kiezers waar ik heel
dicht bij stond. Dat was echt
niet leuk, om dan net niet
herkozen te worden".
- Schutte zal na de verkiezingen
van 1981 in de rechterflank
van de Tweede Kamer
plaatsnemenwaar de protes
tants-christelijke fracties als
SGP en GPV huizen en wel
licht straks ook nog de RPF.
Waarom zoveel verschillen op
het vaderlandse protestants-
christelijke erf?
Schutte: „Het GPV is in 1948
opgericht, eigenlijk als af
splitsing van de ARP. Wij
vonden dat de AR teveel de
kerkelijke en de maatschap
pelijk politieke lijn splitste.
Wij beschouwen het leven als
een eenheid, als je kerkelijk
volgens de bijhei leeft, dan
moet je ook maatschappelijk
volgens de bijbel leven".
- Waarom kon men dan niet on
derdak bij de SGP. Die be
stond toen toch al ruim
schoots?
„Bij de SGP wilden we niet on
der dak omdat de SGP ons te
weinig geestelijke vrijheid
bood", aldus Schutte, „kijk,
die SGP'ers die vereenzelvi
gen Kerk en Staat weer te
veel. Wij willen dat de Staat
zich naar bijbelse normen
voegt en niet naar kerkelijke
wetten. De SGP wil de kerk
een te sterk stempel op de
Staat laten drukken".
- En waarom kunnen we naast
de SGP en het GPV nu waar
schijnlijk ook nog de RPF in
de Kamer tegemoet zien
„Tja", zegt Schutte, „dat zullen
we eerst nog in de praktijk
moeten zien want de RPF zit
nog niet in de Kamer. Maar
naar mijn gevoel is die RPF
een soort verbeterde ARP en
daar hebben wij ons nu juist
tegen afgezet".
- Welke politiek wil het GPV - en
dus Schutte - praktisch in de
Kamer gaan bedrijven?
Schutte: „In morele zin zullen
de strijd voor de handhaving
van het gezin en tegen zaken
als abortus en euthanasie
hoog in het vaandel staan.
Maar daarnaast heeft het
GPV ook een visie op de so
ciaal-economische problema
tiek van dit moment. Er is ook
bij het kabinet-Van Agt een
gebrek aan visie te bespeuren
bij de aanpak van de econo
mische problemen. Er wordt
teveel in de marge gemorreld.
Men zou moeten zeggen:
mensen, zo staan we ervoor
en laten we ferm met elkaar
aanpakken. En de overheid
zou daarbij het goede voor
beeld moeten geven. Wij hul
digen niet het liberale princi
pe dat de overheid terughou
dend zou moeten zijn. De
overheid zou ons bij een uit
weg uit de huidige economi
sche problemen juist duide
lijk voor moeten gaan".
- Maar Schutte ziet - als GPV'er
- toch ook een andere oorzaak
voor de malaise waarin we
ons bevinden.
„Er wordt niet geleefd naar
Gods woord", zo stelt hij.
„Een bijbeltekst zegt: „Zoek
eerst het Koninkrijk Gods en
Zijn Gerechtigheid en al het
andere zal u bovendien ge-
schonken worden". Die tekst
heeft Van Agt ook gebruikt
op het CDA-congres. Maar
toen ons kamerlid Verbrugh
hem in de Tweede Kamer
vroeg om die tekst ook daar
eens te gebruiken, toen zei
Van Agt dat hij dat als minis
ter-president niet kon doen.
Wel als privé-persoon dus,
niet als minister-president.
Nou, dat wil er by mij niet in.
volgens mij kan en mag je dat
nooit scheiden. Als je in de
bijbeltekst privé gelooft, dan
dien je er ook als minister
president voor te staan", zo
stelt de vriendelijke Schutte
nu voor het eerst met enige
verontwaardigdheid in zijn
stem.
Desondanks is Van Agt nog mi
nister-president dank zij juist
het GPV, zo heeft Schutte ons
in het begin van het gesprek
duidelijk gemaakt. „Ja", zegt
hij, „we voelen ons verant
woordelijk voor dit kabinet.
Bij de formatie heeft forma
teur Van der Grinten de steun
van GPV-lractievoorzitter
Verbrugh gevraagd en die
heeft die steun toege
zegd".
BERT VAN
NIEUWENHUIZEN
met steekpenningen afge
kochte ambtenaren benzine
importeerden en verkochten.
De transacties werden afge
daan met papieren die alleen
gebruikt mogen worden voor
de verkoop van huisbrando
lie. Voordeel: een belastingta
rief dat maar liefst zestien-
maal zo laag is dan voor ben
zine geldt. Niet alleen zaken
mensen en ambtenaren zijn
bij het schandaal betrokken,
maar ook vooraanstaande
politici.
Namen worden nog zo veel mo
gelijk geheim gehouden. Eén
politicus lijkt echter niet
meer aan een vervolging te
kunnen ontkomen. Dat is Se-
reno Freato, bekend als rech
terhand van de twee jaar ge
leden gekidnapte en ver
moorde christen-democrati
sche voorman Aldo Morro.
Vermoord
Het olieschandaal levert niet
alleen in het thuisland voor
paginanieuws, maar trekt ook
hier belangstelling. Mino
Percorelli, de journalist, die
het balletje aan het rollen
bracht, werd overigens twee
dagen voor hij officieel door
de justitie zou worden ver
hoord, door nog onbekenden
vermoord. Hij kwam op het
spoor van een eerste rapport
waarin over het schandaal
melding werd gemaakt en dat
al in 1976 door een wantrou
wende belastinginspecteur
was uitgebracht. Het ver
dween als eerste in een langer
reeks in de la
Een ander schandaal, dat hier
echter veel minder aandacht
heeft gekregen, houdt ver
band met de bomaanslag van
augustus in het station van
Bologna. Vierentachtig men
sen werden daarbij gedood;
de aanslag is vrijwel zeker een
protest van neo-fascisten te
gen het communistische
stadsbestuur van het flore
rende Bologna. Vele tiental
len arrestaties zijn sindsdien
verricht, maar tot een proces
is het nog niet gekomen.
Verwijt
De vraag of deze aanslag te
voorkomen was geweest,
houdt de publieke opinie
ruim drie maanden na het
drama nog onverminderd be
zig. En niet zonder reden. Jus
titie en politie treft al enige ja
ren het verwijt dat terroris-
tenbestrijding zich toespitst
op de terreur van extreem
links, van verboden organisa
ties als Brigato Rosso en Pri
ma Linea. Fascistische ter
reur is stelselmatig onder
schat, aldus critici die zich
overigens in toenemende ma
te ook in de rechterlijke
macht zelf bevinden.
Zo liep er tot voor kort in Italië
zegge en schrijve één man
rond die zich bezighield met
het onderzoek naar fascisti
sche terreur. Dat was officier
van justitie Mario Amati, die
na maandenlang speuren een
rapport schreef, waarin hij
nieuwe fascistische acties
aankondigde, Aldo Semerari
en Paolo Signorelli noemde
als brein achter die acties en
waarin hij ook stelde dat zijn
eigen leven gevaar liep.
Het rapport van Amati ver
dween in de bureaula van zijn
superieur hoofdofficier van
justitie in Rome, Giovanni de
Matteo. Ondanks aandringen
van Amati bleef het daar.
Amati liet het daar niet bij zit
ten. Maakte een afspraak met
het hoogste gerechtshof dat
Italië kent, maar werd kort
daarvoor op straat neerge
schoten. Dat was in juni van
dit jaar. Een maand later ont
plofte de bom in Bologna.
Twee weken later werden Al
do Semerrari en Paolo Signo
relli, die Amati in zijn rapport
had genoemd, gearresteerd
op verdenking van het lid
maatschap van een verboden
fascistische organisatie en
medeplichtigheid aan de
bomaanslag in Bologna en de
moord op Amati.
Gelijk
Amati heeft dus gelijk gekregen
en dat plaatst zijn baas. De
Matteo in een interessant
daglicht. De Matteo werd het
mikpunt van kritiek, toen
bleek dat hy het rapport had
opgehouden. Hij werd weg
gepromoveerd en is het afge
lopen weekeinde uiteindelijk
gearresteerd op verdenking
van corruptie en het achter
houden van informatie.
Enkele weken geleden werd De
Matteo nog door de BBC-te-
levisie ondervraagd. Ten tijde
van dat gesprek bevond hij
zich in Sorrento, dat overi
gens niet alleen bekendheid
geniet als één van de Sili-
ciaanse nederzettingen van
de maffia, maar ook een aan
trekkelijk vakantieoord is. De
Matteo was er naar zijn zeg
gen dan ook om wat uit te bla
zen en op verhaal te komen.
Op de vraag of het bloedbad in
Bologna voorkomen had
kunnen worden zei hij: "Daar
kan ik niet op antwoorden.
We zullen het laten horen, zo
dra we iets weten". Zijn ver
moede lidmaatschap van een
geheim politiek genootschap
noemde hij "te fantastisch om
over te praten".
Zoals gezegd. De man is gear
resteerd en met hem nog een
officier van justitie en vier
advocaten. Een onderzoeks
team is geformeerd om na te
gaan hoe de vork in de steel zit
en om de aanklacht voor te
bereiden.
Het lijkt er op dat de zaak Amati
en de aanslag in Bologna met
voortvarendheid worden
aangepakt. Maar veel scepsis
is nog op zijn plaats A! was
het alleen maar omdat de lei
ding van het onderzoek nu in
handen is van Achille de Ga-
lucci. een goede vriend van de
in Bologna gearresteerde
neo-fascist Semmerari.
1ISEVIERS
is sprake van een crisis bij de
ivro, meldt Elseviers Magazine.
Us het waar is wat (anoniem ge
iteerde) diensthoofden zeggen
>ver radio- en tv-directeur Siebe
'an der Zee, bemoeit de laatste
:ich teveel met de programma's,
;n kan hij geen werk delegeren.
Jet de programma's van de Avro
aat het ook niet zo goed, aldus
llsevier.
)e programmering stoeit op Mles'
elebingo en op speelfilms.
n der Zee zelf ontkent elke ruzie,
lij de Avro valt nog best te wer
en, zegt hij:
'Ik heb dat geluid ook al opge
hangen bij de medewerkers: we
moeten er hier geen Vara van
maken. Dat gebeurt ook niet. We
lijn hier nog altijd on speaking
lerms".
at de gemiddelde Rus nou van
Reagan vindt, blijft ook na de
"spontane" interviews van Re
ne de Bok (in Leningrad en Mos
kou) heel vaag. "Russen over
Reagan" heet het in de kop, maar
het artikel bestaat uit een verza
meling losse indrukken die net zo
goed een jaar geleden kunnen
zijn opgedaan. Een voorbeeld:
Op tientallen meters hoge stella
ges is het woord van Marx en Le
nin alom tegenwoordig .En in alle
hoofdstraten en op alle pleinen
staren de Russische leiders je
vanaf manshoge portretten aan.
n ook De Bok's interviews leve
ren erg weinig verrassingen op.
Nu al weer 22 jaar geleden zei
Freule Alwine de Vos van Steen-
wijk haar veelbelovende diplo
maten-carrière en luxe-leven
gedag. In Elsevier legt zij uit
waarom zij zich daarna helemaal
in Parijs aan het "gevecht tegen
de armoede" ging wijden. Zij
zegt:
"We doen er goed aan het
probleem bij de oude naam te
blijven noemen. En dat is armoe
de. En de mensen die er aan lij
den, zijn gewoon: de allerarm
sten".
Natuurlijk heeft zij ook wel eens ge
twijfeld aan haar roeping:
"Soms was ik ten einde raad, om
dat de problematiek van het sub-
proletariaat zo weinig aan
spreekt en zo slecht wordt begre
pen Had ik niet Alwientje van de
ambassade moeten blijven?,
vroeg ik me dan af'.
"De loonmaatregel voor leken ver
klaard", is een artikel dat zijn
veelbelovende kop wél waar
maakt. Duidelijk en overzichte
lijk. Verder in Elsevier onder
meer aandacht voor het lot van de
200.000 Surinamers in Neder
land, ter gelegenheid van de vijf
jarige onafhankelijkheid van hun
vaderland:
De feestmuts blijft in de kast.
Jantiene van Aschs portretteert in
het vierde deel van de serie "Het
Gerecht" een aantal Amsterdam
se officieren van justitie. Drie van
hen blijken echt niet over één
nacht ijs te gaan voor zij beslissen
om iemand te vervolgen, of een
hoge gevangenisstraf tegen ie
mand te eisen. Zo simpel is het
allemaal niet. De enige die zich
zelf zonder terughoudendheid als
"law and order" figuur presen
teert is officier van justitie Ha-
bermehl.
Habermehl zegt onder meer dat al
les tegenwoordig maar kan, het
kraken wordt toegestaan, aan de
Groote Keyser wordt geen "blik
sem gedaanen de officier be
grijpt dat allemaal niet.
De doodstraf komt ook ter sprake.
Habermehl zegt niet dat die weer
ingevoerd moet worden, maar
vindt wel dat iemand zonder res
pect voor anderen en die zonder
enige reden wildvreemde men
sen de dood in jaagt, zelf niet be
ter verdient.
Een kind van rond de zestien jaar
dat in nood het nummer van de
"kindertelefoon" draait (en dat
kan nu al in zeven plaatsen in Ne
derland) loopt kans een leeftijd
genoot als hulpverlener aan de
lijn te krijgen. Dat bleek althans
toen de Haagse Post poolshoogte
nam bij de "kindertelefoon" van
het Jongeren Advies Centrum in
Eindhoven.
Een zolderkamertje in het cen
trum van Eindhoven. Marjolein
16) en Rob (20) hebben die avond
dienst.
Kinderen onder de twaalf jaar kun
nen nauwelijks zelf naar een in
stantie toestappen als ze het
moeilijk hebben, zeggen de ini
tiatiefnemers van de "kinder-
lijnOok in Rotterdam is een
kindertelefoon. Ene Paul, stu
dent medicijnen en (vrijwillige)
hulpverlener van het eerste uur,
komt tot een prikkelende uit
spraak:
"Om kinderen te helpen heb je
geen opleiding nodig. Je bent
kind geweest, dat is iets wat je
kent".
In de HP een mooi verhaal over de
bewoners van de twee resterende
tenten van het Amsterdams no-
madendorp op het Waterloop-
lein: de ins en outs van het leven
als zwerver komen uitgebreid
aan de orde.
Dean Rusk (71), minister van bui
tenlandse zaken van de Verenig
de Staten onder Johnson en
Kennedy, heeft geen spijt van de
oorlog in Vietnam:
"Kennedy en Johnson namen een
goede beslissing".
Het ministerie van Sociale Zaken
goochelt met werkloosheidscij
fers, meldt Vrij Nederland op de
voorpagina. Bepaalde catego
rieën werkzoekenden worden
gewoon niet meegeteld. Zou dat
wel gebeuren, dan komen er on
geveer 50.000 werkzoekenden bij
het (officiële) aantal van 277.800.
Politiek is dat natuurlijk niet zo
prettig, aldus Vrij Nederland.
Vandaar.
Het tweede deel van de reportage
van Igor Cornelissen over Tsje-
choslowakije heeft als kop:
"Charta (een groep critici van het
bewind, HV) is een soort getto, ze
trouwen zelfs al onderling". Elf
jaar na de Russische inval zitten
critici van het bewind, sommige
schrijvers en bovendien hun kin
deren en vaak ook de andere fa
milieleden in een flink isolement
Want na 1969 betekent het je inla
ten met politiek alleen maar
moeilijkheden. Wie zich kritisch
over de politiek uitlaat is er niet
eens meer zeker van of zijn kinde
ren wel naar de middelbare
school mogen.
Talrijke critici zijn uit hun baan ge
zet. Er doen grappen de ronde:
Strougal teen van de huidige lei
ders) kijkt uit het raam van zijn
werkkamerHij ziet dat er een
sleuf wordt gegraven voor een
nieuwe elektriciteitsleiding bui
ten het regeringsgebouw. Na een
week ziet hij dat dezelfde arbei
der nog steeds met die ene sleuf
bezig is. Hij houdt zich nu niet
meer in en roept: Verdomme wat
duurt dat lang voor één kabel.
Hoe moet dal wel niet gaan bij
grote projecten? Waarop de ar
beider antwoordt: "Ja, meneer
Strougal.dat weet ik ook niet,dat
moet u als arbeider weten. Ik ben
maar gewoon een professor in de
filosofie".
Vier grote kranten moesten in
Groot-Brittanie sinds de Tweede
Wereldoorlog het veld ruimen.
Vrij Nederland gaat in op de oor
zaken. Ook een artikel over de
Vereniging van Nederlandse
immigranten in Israel: Chanan
Nijk, voorzitter van de vereni
ging, kwam naar Nederland. Zijn
overtuiging:
"De Arabieren hebben zich niet
verzoend met het idee vaneen
Joodse staat in dit stuk van het
Midden-Oosten, in welke vorm
dan ook".
Deze week bij Vrij Nederland de
boekenbijlage.
^■■hervormd
nederland
"Ik dacht Ik ben een gruwel in
Gods ogen". Dat zegt een traves
tiet (een man die in vrouwenkle
ren rondloopt) in een artikel in
Hervormd Nederland. Hij zegt,
zich na lezing van Deuterono-
mium 22 vers 5 ("Een vrouw zal
geen mansklcren dragen en een
man geen vrouwenkleed aan
trekken. want ieder die deze din
gen doet. is de Here, uw God, een
gruwel") volkomen verloren tt
hebben gevoeld.
Pas later werd het schuldgevoel
overwonnen en durfde hij weei
zichzelf te zijn:
"Niet datje er altijd gelukkig mee
bent, want het is een erg ingewik
keld leven. Acceptor
de meeste mensen met bij".
De "1-novcmber-wet" van 1979
die illegale gastarbeid uit moes
bannen, heelt weinig uitgehaald
Dat bleek vorige week uit eer
rapport van het Landelijk actie
comité wet buitenlandse werk
nemers. In Hervormd Ncderlanc
licht de secretaris van het comiU
dit toe:
"Niet de buitenlanders vormen
het probleem maar de Nederland
se samenleving, die hen oniKfl
doende accepteert. Hel is opval
lend hoe snel men vergeten is
waarom de buitenlanders hiel
zijn".
Ook artikelen over legalisatie van
zigeuners, Nederlandse investe
ringen in Latijns-Amerika en de
gevolgen daarvan, en een nabe
schouwing over de actie die een
maand geleden by de kerncen
trale Doodewaard werd gehou
den.
Het weekblad De Tijd was gisterer
nog nergens in Leiden te koop
HENK VEGTEF
