'Geen actie Navo te vrezen'
Coup Guinee-Bissau
kost twee levens
M.-Oosten
verdeelt
socialisten
Paus pleit voor
eenheid geloof
Mugabe stelt
verkiezingen
in steden uit
H
Thatcher bij Schmidt
Luns over eventueel ingrijpen Sowjet-Unie in Polen:
Irak opent nieuw
offensief in Iran
MAANDAG 17 NOVEMBER 1980
MADRID (ANP) - Het vijftiende
congres van de socialistische in
ternationale in Madrid is gisteren
na drie dagen vergaderen onder
het motto 'vrede, vrijheid en soli
dariteit' geëindigd. De socialisten
toonden zich duidelijk verdeeld
over het Israëlisch-Arabische
conflict. Véél is er gesproken
over de mogelijkheid dat Salt 2
niet geratificeerd wordt, en over
de invloed olie daarvan zal uit
gaan op de plaatsing van de zoge
heten 'Eurostrategische wapens'
in Europa door de NAVO.
De verdeeldheid van de socialisten
over de situatie in het Midden-
Oosten kwam afgelopen vrijdag
duidelijk aan de oppervlakte toen
er een verklaring werd uitgege
ven over dit onderwerp door
Willy Brandt, voorzitter van de
socialistische internationale,
Bruno Kreisky, kanselier van
Oostenrijk, Shimon Peres, van de
Israëlische Arbeidersparty, en
Boutros-Ghali, van de nationaal
democratische partij van Egypte,
waarnemer bij het congres.
In die verklaring werd opgeroepen
tot onderhandelingen tussen Is
raël en zijn Arabische buurlan
den, met name Jordanië. Wat het
Palestijnse probleem betreft,
werd gezegd dat dat 'in al zijn as
pecten' moet worden opgelost en
sprak men van 'de legitieme rech
ten van het Palestijnse volk'.
Daarna volgde een verklaring van
de Spaanse socialistische partij
PSOE, die verder ging dan die.
van Brandt en de zijnen. In de
Spaanse verklaring, die mede
ondertekend was door acht ande
re partijen, waaronder de Ita
liaanse socialistische partij,
wordt gesproken van de Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie
PLO als 'een organisatie die het
Palestijnse volk vertegenwoor
digt en als zodanig op internatio
naal gebied alom erkend wordt'.
Brandt had de PLO niet ge
noemd.
Vervolgens is achter de schermen
een uitgebreid touwtrekken be
gonnen over de formulering van
de Midden-Oostenparagraaf in
de slotverklaring. In die slot
verklaring, die gisteren werd uit
gegeven is uiteindelijk komen te
staan dat de socialistische inter
nationale kennis neemt van de
verklaring van Brandt en de drie
anderen. De PSOE-verklaring
wordt met geen letter vermeld.
Verder wordt opgeroepen tot vre
desonderhandelingen tussen de
Israëliërs, de buurlanden en de
Palestijnen, om een vrede te be
reiken die de veiligheid garan
deert van alle betrokken partijen
en 'opk de legitieme rechten van
het Palestijnse volk verwezen
lijkt'. Ook in de slotverklaring
wordt met geen woord gerept
over de PLO of expliciet over eën
Palestijnse staat.
ADVERTENTIE
congresgebouw
Dl 18 NOV.-20.151
Het Poolse dans- en
pahtomimetheater
TOMASZEWSK1
presenteert na
een maandenlange
toernee door Amerika
voor het eerst
in Nederland
Shakespeare's
In theatergebeurtenis
tdie u niet mag missen!
congresgebouw
- Paus Johannes Paulus II hoopt
dat het Duitse volk in een ver
enigd Europa zal worden her
enigd. Dat zei hij zaterdagavond
tijdens de feestelijke ontvangst
door bondspresident Carstens op
het slot Augustusburg in Bruhl,
waar 500 vertegenwoordigers uit
alle lagen van de Westduitse be
volking waren uitgenodigd.
De paus loofde de politieke" stabili
teit van de Bondsrepubliek, haar
bemoeienissen om de vrede te
handhaven en de vlijt van de bur
gers. Bondspresident Carstens
had de paus begroet met de
woorden: „Wy eren in u de paus
die met de grote morele autoriteit
van zijn ambt onvermoeibaar
voor het bewaren van de vrede en
voor menselijkheid op
komt".
ln het kader van het maar enkele
uren durend staatsbezoek van de
paus - de rest is een pastorale reis
- heeft Johannes Paulus II afzon
derlijk met zowel president Car
stens als bondskanselier Helmut
In Bondsrepubliek
Schmidt gesproken. Daar zijn
verder geen mededelingen over
gedaan.
Zaterdagmorgen vroeg was de paus
op het vliegveld van Keulen-
Bonn aangekomen. Hij werd of
ficieel begroet door bondspresi
dent Carstens. Deze wees erop
dat de spanningen tussen katho
lieke en evangelische christenen
de laatste tijd minder zijn gewor
den. De paus antwoordde daarop
dat het hem in het land van de
reformatie een behoefte was om
alle gelovigen hartelijk te groe
ten. „Laat allen één zijn", aldus
Johahnes Paulus II.
Vanaf het vliegveld vertrok de Hei
lige Vader naar de Butzweiler
Hof in Keulen, een vroeger vlieg
veld, waar hij een mis opdroeg
voor circa 380.000 mensen. Tij
dens een rondrit met een speciaal
verbouwde terreinauto werd de
paus hartstochtelijk toegejuicht.
Om ongeveer elf uur begon hij
aan een meer dan een uur duren
de preek over het thema 'Huwe
lijk en gezin'.
Volgens de paus zijn huwelijk en
gezin in de moderne industriële
maatschappij belangrijker dan
ooit: „Kiemcellen voor de ver
nieuwing van de maatschappij"
Het hoofd van de katholieke kerk
voorspelt het verval van staat en
maatschappij als huwelijk en fa
milie niet meer in ere worden ge
houden en niet meer worden
bevorderd. Geslachtgemeen
schap tussen man en vrouw is,
aldus Johannes Paulus II, „alleen
maar legitiem binnen de per
soonlijke band van trouw in het
huwelijk". „Men kan niet alleen
op proef leven, men kan niet al
leen op proef sterven. Men kan
niet alleen op proef liefheb
ben..."
(Van
2 correspondent)
UTRECHT (GPD/Reuter) - Als de Sowjet-Unie in Polen
zou ingrijpen, zal de NAVO militair niet in actie komen.
„De NAVO is er niet om de Warschaupact-landen tegen
hun eigen vrienden te beschermen", aldus secretaris
generaal Luns van de NAVO zaterdag in Utrecht.
Een Russische interventie in Polen,
die Luns waarschijnlijk acht als
de onrust daar naar andere Oost-
europese landen zou overslaan,
zou wel terugkeer van de koude
oorlog betekenen. „Daarmee is
de ontspanning dan voor gerui
me tijd dood", zo zei Luns tijdens
een bijeenkomst van het Oud-
Strijders Legioen (OSL).
Langdurig stond Luns stil by de
Russische inval in Afghanistan.
Deze ingreep ziet hij als een stra
tegische verschuiving in de regio,
die van essentiële betekenis is
voor de westerse economie. De
Sowjet-Unie heeft nu ruim
schoots de mogelijkheid om druk
uit te oefenen op de landen rond
de Perzische Golf, zo verklaarde
hij dat.
Luisde Almeida Cabral, af gezet.
Van c
correspondent)
LISSABON - De staatsgreep in de
voormalige Portugese kolonie
Guinee-Bissau heeft twee hoge
functionarissen van de afgezette
regering Cabral het leven gekost.
Verschillende ministers zijn op
de vlucht voor de militairen dié in
de nacht van,vrij dag op zaterdag
de macht overnamen. Die is nu in
handen van een Revolutionaire
Raad, hoofdzakelijk bestaande
uit militairen van Guineese oor
sprong. De staatsgreep werd ge
leid door de huidige eerste-minis-
ter Joao Bernardo Vieira, die ook
wordt beschouwd als de belang
rijkste militaire leider tijdens de
onafhankelijkheidsoorlog.
De nieuwe machthebbers lijken I
een punt te willen zetten achter
de eenheid tussen Guinee-Bissau
en de Kaapverdische Eilanden.
De regering van deze laatste re
publiek heeft inmiddels de
staatsgreep in een communiqué
veroordeeld. Anderzijds werd het
nieuwe regime onmiddellijk er
kend door de regering van het De deelname
buurland Guinee-Conakry.
Guinee-Bissau en de Kaapverdi
sche Eilanden zijn twee afzon
derlijke republieken met een ei
gen staatshoofd, een eigen par
lement en een eigen plaats in de
Verenigde Naties. De beide re
publieken worden echter geleid
door politici van een en dezelfde
partij, de PAIGC, die sinds 1963
een onafhankelijkheidsoorlog
voerde tegen het Portugese kolo
nialisme. De oorlog werd enkel
gevoerd in Guinee-Bissau, omdat
op de Kaapverdische Eilanden
noch de sociologische noch de
geografische voorwaarden voor
een guerrillastrijd aanwezig wa
ren. Wel namen een aantal Kaap-
verdianen deel aan de strijd op
het vasteland. Maar de leidingge
vende functies binnen de PAIGC
werden grotendeels ingenomen
door Kaapverdianen, die over het
algemeen een hoger opleidings
niveau hebben.
leidinggevende functies in het
land overgenomen door leden
van de PAIGC. Velen onder hen
zijn echter ook van Kaapver-
diaanse oorsprong, ook de nu af
gezette president Luis Cabral.
Zowel etnische als ideologische
verschillen leidden tot een zich
voortslepend conflict
de guerrillastrijd
bracht bij de getalsmatig sterkere
Guineeërs een zekere radicalise
ring teweeg. De gematigde in-
vloed van de Kaapverdianen
binnen de partij wekte onder hen
reeds lange tijd ergernis. Geen
wonder dat in geen enkel com
muniqué van de nieuwe
machthbbers de naam PAIGC
nog voorkomt. Het nieuwe regi
me lijkt vooral te leunen op het
buurland Guinee-Conakry,
waarmee zowel op etnisch als op
ideologische vlak grotere over
eenkomsten bestaan. Verwacht
mag worden dat een al énkele
maanden durend grensconflict
tussen beide landen nu snel uit de
wereld zal worden geholpen.
Olie
Daarmee is dan de olievoorziening
van het Westen in gevaar en
„daarom moeten we duidelijk
maken dat de grens is bereikt.
Een harde duidelijke actie is no
dig", aldus Luns, die in dit ver
band de Amerikaanse president
Carter een compliment maakte.
„Hij heeft duidelijk gemaakt dat
de Verenige Staten zullen ingrij
pen als de Sowjet-Unie naar de
olie reikt".
„De politiek van de Sowjet-Unie is
gericht op een gestage uitbrei
ding. Daar dient men tegen te
ageren", zo zei de topman van de
NAVO. In dit kader achtte hij
vernieuwing van de nucleaire
wapens in Europa noodzakelijk.
„Ik hoop dat de Nederlandse re
gering hierover een positief be
sluit neemt. In België zien we
momenteel een evolutie die
waarschijnlijk binnen niet al te
lange tijd zal leiden tot de aan
vaardingvan de kernwapens", zo
merkte hij op.
De afgesproken jaarlijkse verho-
ging met 3 procent van de defen-
siebegroting van de NAVO-lan-
den noemde Llms een noodzaak.
Hij fnaakte gewag van de Ameri
kaanse irritatie over het feit dat
Denemarken, Nederland en Bel
gië die verhoging niet langer
willen opbrengen.
„Als het niet doorgaat, zijn de poli
tieke en militaire consequenties
onvermijdelijk. Dat betekent een
terugtrekking van de VS-troepen
uit Europa als er zich iets afspeelt
in West-Azië", zo waarschuwde
hy.
Onrust
Weduwe Mao
in staat van
beschuldiging
PEKING (UPI) - China heeft
gisteren de weduwe van Mao
Zedong en mede-beklaagden
beschuldigd van het doden
van meer dan 34.000 Chinezen
en het vervolgen van een half
miljoen burgers. De akte van
beschuldiging is een heel
boekwerk geworden waarvan
gisteren delen werden ge
publiceerd.
Verwacht wordt dat beklaag
den zich voor 49 specifieke
plinten deze week zullen
moeten verantwoorden.
De akte bevat een lijst van mar
telingen, zuiveringen en
"vervolging tot de dood" van
kaderpersoneel, partijfunc
tionarissen, militairen, lera
ren en anderen.
Het stuk geeft ook intieme bij
zonderheden over de roerige
gebeurtenissen van die tijd.
In Binnen-Mongolië werden
346.000 mensen vervolgd, van
wie er 16.222 werden gedood.
In Yunnan werden in 1968 tij
dens een zuivering van par
tijleden 14.000 mensen ge
dood. Enkele maanden eer
der waren in Hebi "meer dan
84.000 partijleden vervolgd,
van wie 2.955 tot de dood toe
De andere zes bexlaagden zijn
voormalige volgelingen van
de minister van defensie Lin
Biao, die in 1971 onder ge
heimzinnige omstandighe
den stierf nadat hij getracht
zou hebben Mao omver te
werpen.
BONN - De Britse premier Mar
garet Thatcher werd gisteren op de
eerste dag van haar bezoek aan de
Bondsrepubliek ontvangen door
bondskanselier Helmut Schmidt.
Het bezoek van de Britse premier is
begonnen met een onderhoud onder
vier ogen met Schmidt, gevolgd
door een werkdiner waaraan ook
de ministers van buitenlandse za
ken, Lord Carrington en Hans Die
trich Genscher deelnamen
De belangrijkste onderwerpen van
gesprek zijn de uitwerking van een
samenhangende Europese politiek
tegenover crises buiten de gemeen
schapzoals Af ghanistande oorlog
tussen Iran en Irak, de situatie in
Polen, de versterking van het mili
tair potentieel van de NAVO en een
uitwisseling van beider visies op de
toekomstige politiek van Ronald
Reagan. Schmidt vertrekt morgen
voor een bezoek aan de Verenigde
Staten.
In een interview voor een Ameri
kaans televisieprogramma zei
Schmidt dat West-Duitsland bereid
is de plaats in te nemen van Ameri
kaanse troepen in Europa, als het
nodig mocht blijken Amerikaanse
troepen over te brengen naar de
Perzische Golf.
Er moet een arbeidsverdeling be
staan in het bondgenootschap, als
iemand nieuwe taken op zich moet
nemen, kan een ander diens oude
taken over nemen, aldus Schmidt.
De Westduitse grondwet verbiedt
inzet van Duitse troepen buiten
NAVO-gebied, maar Bonn zou geen
problemen hebben met overbren
ging van Amerikaanse troepen uit
Europa naar het gebied van de
Golf. De Bondsrepubliek is bereid
behulpzaam te zijn als het geval
zich voordoet, zo verklaarde de
bondskanselier.
Hij wilde niet rechtstreeks commen
taar leveren op de uitslag van de
Amerikaanse verkiezingen, maar
zei wel: "Ik ben een van degenen die
meer dan eens hebben gevraagd om
Amerikaans leiderschap in de af
gelopen 20 jaar. Ik zie Amerikaans
leiderschap graag tegemoet".
Schmidt zei dat hij daarmee geen
kritiek wilde leveren op president
Carter, maar slechts wees op de
blijvende noodzaak van leider
schap gezien de vele internationale
crises, zoals de revolutie in Irande
Sowjet-invasie in Afghanistan en
de oorlog tussen Iran en Irak.
SURINAME - De Surinaamse pre
sident Chin a Sen heeft zaterdag
avond voor de Nederlandse tele
visie landgenoten in Nederland
opgeroepen naar hun land terug
te keren. Chin a Chen zei onder
meer 'Landgenoten' weet dat wij
die hebben verkozen om door dik
en dun hier te blijven, die de uit
daginghebben aanvaard ons land
en volk tot welvaart te brengen,
dat wij elk van u zullen verwel
komen wanneer u besluit terug te
keren. Hoe eerder u hiertoe over
gaat, hoe meer u kunt bijdragen
aan onze ontwikkeling.
SALISBURY - De Zimbabweaan-
se regering van premier Robert
Mugabe heeft besloten de lokale
verkiezingen in de voormalige
zwarte woonwijken van de
hoofdstad Salisbury en 3ula-
wayo, de tweede stad van het
land, uit te stellen. Dit, in verband
met de onlusten van vorig week
einde, toen bij een bloedig treffen
tussen aanhangers van Mugabe
en minister Joshua Nkomo (bin
nenlandse zaken) in Bulawayo in
totaal 55 mensen, merendeels
zwarte burgers, om het leven
kwamen.
Maar in de straten van Salisbury,
noch in de zwarte woonwijken
van de hoofdstad, is enige onrust
te bespeuren. Het nieuws over
het uitstel is bepaald niet als een
harde klap aangekomen. Sterker
nog: er wordt vrij algemeen mee
ingestemd. Ook in Bulgwayo lykt
de rust inmiddels weer te zijn te
ruggekeerd.
De verkiezingen in de voormalige
blanke wijken van Salisbury en
Bulawayo gaan gewoon door.
Ook in de rest van het land kun
nen de kiezers zich deze week
naar verwachting uitspreken
over de samenstelling van nieu
we stads-, dorps- en districtsra-
.den. Deze besturen bestaan nog
steeds overwegend uit vertegen
woordigers van de blanke min
derheid in het land.
Volgens minister Eddison Zvobgo
(lokaal bestuur en huisvesting)
was de reden van het uitstel dat
niet kon worden ingestemd voor
de veiligheidssituatie in de zwar
te wijken. Kiezers zouden 'onder
de huidige omstandigheden'
kunnen worden 'geïntimideerd
bij het uitbrengen van hun
stem.
In 1973 werd de onafhankelijkheid
van Guinee-Bissau eenzijdig uit
geroepen door de PAIGC, die het
grondgebied grotendeels con
troleerde. Na de omverwerping
van het regime in Portugal, wer
den ook de Kaapverdische Ei
landen onafhankelijk in 1975.
Beide jonge republieken gaven
onmiddellijk de wens te kennen
om op langere termijn een een
making van de twee staten te be
reiken. Een onmiddellijke fusie
leek echter niet haalbaar omwille
van een zekere terughoudend
heid zowel op het niveau van de
bevolking als van een aantal par
tijleden.
Voor de onafhankelijkheid werden
talloze Kaapverdianen door de
koloniale autoriteiten aange
trokken voor administratieve en
politionele functies in Guinee-
Bissau. Hun hogere scholings
graad en lichtere huidskleur
wgkten bij de autochtone zwarte
bevolking een zeker minder
waardigheidsgevoel op. Na de
onafhankelijkheid werden de
De Poolse onafhankelijke vak
bondsleider Lech Walesa heeft
zaterdagavond arbeiders opge-
I roepen guerrillataktieken om
hun geschillen te beslechten te
j staken, terwijl de arbeidsonrust
in Polen het weekeinde voort
duurde. In kringen rond de onaf-'
hankelijke. vakbeweging is giste
ren gezegd dat in Gdansk enige
vooruitgang is geboekt in de on
derhandelingen tussen de rege-
_j ring en werkers in de gezonds-
heidszorg.
BANGKOK (Reuter/AFP/DPA) - Maar vele andere problemen ble-
Ontploffing
Thailandse
wapenfabriek
Bij een geweldige ontploffing
een wapenfabriek in het hoofdle-
gerdepot van Thailand zijn giste
ren minstens 54 mensen omge
komen.
Verwacht wordt dat er onder het
puin nog mëer slachtoffers lig
gen.
Ongeveer 400 mensen werden ge
wond, van wie velen ernstig.
De fabriek zelf is ingestort, van een
woonblok met legergezinnen
werd een hele muur weggesla
gen. De meeste slachtoffers zijn
gevallen onder het legerperso-
neel en hun familieleden.
In de fabriek werden granaten en
andere munitie vervaardigd.
De militaire autoriteiten achten sa
botage vrijwel uitgesloten. Het
officiële Thailandëe persbureau
noemde echter kortsluiting als
oorzaak.
i onopgelost. In Csestochowa
kwamen arbeiders in verzet te
gen de lokale gouverneur. Met
zitstakingen en andere vormen
van protest eisen leraren, arbei
ders in de gezondheidszorg en
museumemployés onder meer
hogere lonen. In Sileziëe zijn on
tevreden mijnwerkers in honger
staking gegaan.
Stakingsdreigingen in andere sec
toren van de industrie gaven de
verwachtingen een knauw dat
Polen na de overwinning van de
onafhankelijke vakbond Solida
riteit, afgelopen maandag, een
periode van arbeidsrust tege
moet zou gaan.
Walesa beloofde partijleider Kania,
tijdens onverwacht overleg vrij
dag, dat hij al het mogelijke zou
doen om de arbeidsgeschillen tot
een goed einde te brengen.
TEHERAN/BAGDAD (Reuter/
AFP/UPI) - In een nieuwe offen
sief in de Iraanse olieprovincie
Choezestan, zijn de Iraakse
strijdkrachten de stad Soesan-,
gerd binnengedrongen. Dit heeft
radio Teheran gisteren meege
deeld. Het Iraakse persbureau
INA heeft gisteren gezegd dat bij
Soesangerd
zijn gedood.
Radio-Teheran zei dat in de stad
straatgevechten plaatsvinden
waarbij aan beide zijden zware
verliezen worden geleden. Soe
sangerd ligt ongeveer 60 km ten
noordwesten van de provincie
hoofdstad Ahwaz en 30 km van
de Iraakse grens. De stad wordt
volgens radio-Teheran, verde
digd door revolutionaire gardis
ten, politie en vrijwilligers.
Een aantal Iraanse gevechtsvlieg
tuigen viel gisteren in Koeweit
een gebied aan de grens met Irak
aan met raketten. Dit maakte het
Koeweitse persbureau bekend.
Luchtafweergeschut zou de
vliegtuigen hebben verdreven.
Volgens een regeringswoord
voerder was er weinig schade.
Een lid van het opperbevel van de
Iraanse revolutionaire garde,
Mohsem Rezai. zei gisteren dat
een Iraakse pantserdivisie die
deelnam aan de belegering van
Ahwez uitwaaierde naar het
noordwesten en Soesangerd bin
nenviel. De stad is volgens Rezai
die gisteren met ajatollah Cho-
meini vergaderde, geheel omsin
geld door Iraakse troepen. De ra
dio zei dat een Iraakse inval van
uit het zuidwesten op de stad was
afgeslagen.
Berichten van het front wijzen erop
dat Irak de stad bombardeert met
chemische- en brandbommen.
Iraanse vliegtuigen vallen de
Iraakse posities rond de stad aan.
Het Iraanse persbureau Pars gaf
het gebrek aan artilleriesteun aan
de verdedigers van de stad de
schuld van het Iraakse binnen
dringen. In het begin van de oor
log tussen Irak en Iran passeer
den de Irakezen de stad zonder ze
aan te vallen. Later kwam het ge
bied rond de stad weer onder
Iraanse controle.
Dit nieuwe Iraakse offensief komt
na oen periode van relatieve rust
aan het front in Choezestan. Irak
slaagde er niet in de oliestad
Abadan te veroveren. Volgens
Pars werd er zaterdagavond ten
noorden van de stad intensiever
gevochten, maar Iraakse pogin
gen de stad over de Bahmansjir-
rivier binnen te trekken slaagder
niet
