Hevige spanningen in Polen
Mitterrand toch weer kandidaat
KANSEN VAN FOOT STERK GESTEGEN
REGERING DREIGT BIJ STAKING MET GEWELD
Verdachten tegencoup
Suriname berecht
Veertig jaar in toren
Ontsnapping van
Greenpeace-schip
Moeten ik en de kinderen U nog uitleggen
dat U de KINDERPOSTZEGELS het best
met girobetaalkaart of bankcheque betaalt?
MAANDAG 10 NOVEMBER 1980
In strijd om het Franse presidentschap
FRANCOIS MITTERRAND
PARIJS (GPD) - De Franse socia
listenleider Frangois Mitterrand
is bij de presidentsverkiezingen
van mei volgend jaar de kandi
daat van zijn partij. Mitterrand
maakte zijn bedoelingen zater
dag publiek, waarmee een eind
kwam aan een lange periode van
speculatie.
Na het bekend worden van Mitter-
rands plannen trok Michel Ro-
card zijn eigen kandidatuur weer
in. Rocard had zich afgelopen
maand alvast op eigen houtje
kandidaat gesteld. Hij wordt be
schouwd als de voorman van de
gematigde sociaal-democrati
sche vleugel in de partij. Rocard
had echter van meet af aan ver
klaard zijn kandidatuur te zullen
intrekken voor het geval Mitter
rand de zijne zou stellen.
Nadat er de afgelopen maanden
heel wat journalisten-pennen wa
ren leeggeschreven over de vraag
of Mitterrand kandidaat zou zijn,
breekt er nu een periode aan van
meer klaarheid in het verkie
zingskamp. De strijd zal volgend
jaar voornamelijk gaan tussen de
huidige president Giscard d'Es-
taing, die zich overigens nog niet
kandidaat heeft gesteld, en de 64-
jarige socialistenleider.
Tweemaal nam Mitterrand al aan
presidentsverkiezingen deel en
tweemaal verloor hij. In '65 plaat
ste hij zich als kandidaat tegen
over Charles de Gaulle en kwam
ten slotte met 44,8 procent van de
uitgebrachte stemmen uit de bus.
In '74 stelde hij zich tegenover
Giscard op en verloor op het nip
pertje met 49,19 procent van de
stemmen.
In een eerste toespraak na zijn be
slissing van afgelopen zaterdag
gooide Mitterrand op een massa
bijeenkomst olie op de golven
door te verklaren dat hij pas echt
kandidaat zou zijn wanneer de
leden van zijn partij zich zullen
hebben uitgesproken. Li laatste
stap in een ingewikkelde proce
dure wordt pas op 25 en 26 januari
genomen op een buitengewoon
nationaal congres. Mitterrand
heeft er tot nu toe naar gestreefd
zijn kandidatuur zo lang mogelijk
uit te stellen om zo kort mogelijk
bloot te staan aan de aanvallen
van de tegenpartij.
In het kamp van Michel Rocard, de
kandidaat die zich dus al weer
heeft teruggetrokken, heerst
sinds het afgelopen weekeinde
een enigszins bittere stemming.
Rocard heeft een verklaring
voorgelezen waarin hij stelt dat
Mitterrand, na aanvankelijk te
hebben gezegd dat hij niet de
wens had kandidaat te zijn, nu
verantwoordelijk is voor de stap
die hij genomen heeft. Rocard
doelt er hierbij ongetwijfeld op
dat tot nu toe in de opinie-onder
zoeken hijzelf altijd aanzienlijk
beter geplaatst stond dan de par
tijleider zelf. Ook in het weekein
de waarin Mitterrand tot zijn
kandidatuur besloot, bleek uit
een opinie-onderzoek dat in de
beslissende tweede ronde van de
verkiezingen Rocard tegen Gis
card zou verliezen met 49 tegen 51
procent van de stemmen, terwijl
Mitterrand tegen Giscard zou
verliezen met 41 tegen 59 pro
cent.
Want dat Mitterrand voor de derde
keer als presidentskandidaat
verliest, staat voor de meesten
vast. Tegen dat moment houdt
kroonprins Rocard zijn kruit
droog. Want dan zal de partij een
leider nodig hebben.
WENEN (GPD) - De gebeurtenissen in Polen hebben zich in het afgelopen
weekeinde dramatisch toegespitst. De regering heeft regelrecht gedreigd
dat als er in de toekomst "onredelijk" wordt gestaakt, geweld zal worden
gebruikt.
PARAMARIBO (GPD) - Op beschuldiging van staatsgevaarlijke
activiteiten zullen de deelnemers aan de mislukte tegencoup in
Suriname zich vanaf donderdag a.s. in Paramaribo moeten ver
antwoorden voor de gewone rechter Het gait hier om den isluk
te greep naar de macht door onder anderen de vroeger in Neder
land wonende Surinaamse ex-militair Fred Ormskerk, die in Su
riname bij een schermutseling met militairen om het leven
kwam. Gedagvaard zijn de Nederlander Kroll, het ex-parle
mentslid Rufus Nooitmeer, de vader van ex-minister Johan Ka-
santaroeno, de arts Codfned en mevrouw Hoffman. Ex-minister
ir. Johan Kasantaroeno, die in Nederland verblijft, zal bij verstek
terecht staan.
Het bijzonder gerechtscollege m Suriname heeft enkele weken
geleden een begin gemaakt met de behandeling van de zaak
tegen drie landbouwers die ervan worden beschuldigd steek
penningen te hebben gegeven aan ex-minister Willy Soemita van
landbouw, veeteelt en visserij in het eerste kabinet-Arron om aan
grote stukken grond te komen. Dit land zouden zij hebben ge
bruikt voor andere doeleinden dan waarvoor het bestemd was.
Verder zouden zij onrechtmatige handelingen hebben gepleegd
met betrekking tot de waterhuishouding in die gebieden. Het
gaat hier om in totaal 500 ha.
De drie beschuldigden hoorden een eis van zes maanden onvoor
waardelijke gevangenisstraf plus een geldboete van 30.000 gul
den, teruggave van de gronden aan de overheid en een schade
loosstelling van ongeveer 3000 gulden voor verrichte werkzaam
heden door de overheid. De president van het bijzonder ge
rechtshof zal woensdag in twee van deze zaken vonnis wij-
Voorts is bekend geworden dat de ex-minister van openbare wer
ken en verkeer mr. Achmed Karatmat Ali op 19 november voor
het bijzonder gerechtshof zal verschijnen. De acte van beschul
diging tegen Karatmat Ali is geheim en wordt pas voorgelezen
aan het begip van de behandeling van deze zaak.
Een aanval op de communistische
partij is volgens de eerste secreta
ris van de Poolse communisti
sche partij hetzelfde als een aan
val op de onafhankeljheid van
Polen. En deze onafhankelijk
heid wordt tot het bittere eind
verdedigd door zowel de Poolse
communistische partij als door
het Poolse leger, zo verklaarde
Kania gisteren De nieuwe onaf
hankelijke vakcentrale „Solidari
teit" heeft een algemene staking
in voorbereiding voor het geval
het Hooggerechtshof de eenzij
dige statutenwijziging van Soli
dariteit door een plaatselijke
rechtbank niet terugdraait. In de
ze toevoeging wordt de leiding
gevende rol van de communisti
sche partij in de nieuwe vakbond
erkend.
De Poolse regering heeft zaterdag
bij monde van president Heniyk
Jablonski duidelijk gewaar
schuwd dat het geduld van de re
gering opraakt en dat verdere
stakingen onherstelbare schade
doen aan de toch al geteisterde
Poolse economie. Tegelijkertijd
publiceerde het officiële Poolse
persbureau PAP het bericht dat
Poolse en Sowjet-Russische
troepen gezamenlijk manoeuvres
op Pools grondgebied hebben
gehouden. Waar, wanneer en met
hoeveel is niet gezegd. Aange
nomen wordt dat de Sowjet-Unie
twee tankdivisies en een aantal
luchtmachteenheden in Polen
heeft gestationeerd.
Dezelfde avond kregen de Poolse
televisiekijkers uitgebreid te zien
hoe Russische en Poolse troepen
op hun gebied kunnen functione
ren. In diplomatieke kringen in
Warschau wordt gezegd dat het
opmerkelijk is dat de niet van te
voren aangekondigde manoeu
vre toch in de officiële publiciteit
is gekomen. Ook Moskou maakt
officieel melding van de militaire
oefeningen van Russische en
Poolse troepen in Polen.
Verscherping
verscherpten zich de standpunten.
Partijsecretaris Stanislaw Kania
verklaarde dat de grens was be
reikt en dat het geduld op is. Uit
zijn verklaring bleek duidelijk
dat de Poolse regering al op de
hoogte was van de beslissing van
het hooggerechtshof die zou
worden in aanwezigheid van
slechts vijf vertegenwoordigers
van de pers wordt voorgelezen.
Gisteren sloten ingewijden niet
uit dat de rechter het voorlezen
van de beslissing nog zou uit
stellen. Juridisch is het ook mo
gelijk dat het Hof de zaak terug
verwijst naar de lagere recht
bank.
Intussen was gisteren het bestuur
van de nieuwe vakcentrale „Soli
dariteit" in spoedzitting bijeen
gekomen om de lang voorbereide
staking te bespreken en om zich
te beraden over de oproep van
partijsecretaris Kania van vrijdag
aan alle leden van de Poolse
communistische partij om zich
aan te sluiten bij de nieuwe vak
centrale en zoveel mogelijk te in
filtreren. Het bestuur van ..Soli
dariteit" ging gisteravond uit el
kaar zonder een verdere verkla
ring af te leggen. Voor de verga
dering deelde een woordvoerder
mee dat zij de beslissing van de
rechter zou afwachten.
Als de beslissing van het hoogge-
rehtshof naar wordt verwacht
negatief voor de vakcentrale uit
valt, als er intussen geen com
promis wordt bereikt en als er
geen splitsing binnen de vakcen
trale optreedt als gevolg van de
controverse tussen de militante
en gematigde groepen, roept de
vakcentrale een algemene sta
king uit die zich volgens de plan
nen van de vroegere stakingslei
der en huidige vakbondsvoorzit
ter Walesa en zijn medebe
stuursleden in eerste instantie zal
beperken tot Gdansk en de
hoofdstad Warschau. Daarna
wordt de staking systematisch
uitgebreid over de rest van het
land en met name naar het indus
trie- en kolenmijngebied in Sile-
zië met Katowice als cen
trum.
De vrije vakcentrale is inmiddels
begonnen met het ronddelen van
stakingsinstructies aan de leden.
Levensmiddelenwinkels,
krachtcentrales en een deel van
het openbaar vervoer zou moeten
blijven functioneren, maar ver
der moet de staking algemeen
zijn. Arbeiders worden opgeroe
pen naar de fabrieken te gaan met
slaapzakken, eten en drinken
voor twee dagen en de fabrieken
te bezetten. De actie moet
woensdagochtend om zes uur
beginnen en duren tot de rege
ring haar eis heeft laten val
len.
Reagan
De Poolse onrust reikt veel verder
dan de Poolse grenzen. Het hoofd
van de overgangsstaf die de
overname van de Amerikaanse
regering door de nieuwe presi
dent Ronald Reagan voorbereidt,
Edwin Meese, zei gisteren dat
Reagan een eventueel Russisch
optreden in Polen „bijzonder
ernstig zal opnemen". Hoewel de
nieuwe president heeft verklaard
zich tot de machtsoverdracht op
20 januari aanstaande niet met de
Amerikaanse buitenlandse poli
tiek te zullen bemoeien, achtte
Meese het wel mogelijk dat in
zo'n geval Reagan deel zou ne
men aan besprekingen tussen
Carter en buitenlandse leiders.
Indien de Sowjet-Unie er zich di
rect mee bemoeit, zou Amerika
niet met de handen over elkaar
moeten blijven zitten, maar zich
samen met de bondgenoten be
raden over tegenmaatregelen, al
dus Meese.
Het Roemeense staatshoofd en eer
ste secretaris van de Roemeense
communistische partij Nicolai
Ceausescu heeft bij een officieel
bezoek aan Zweden in Stock
holm voor de derde keer in korte
tijd de Sowjet-Unie als agressor
betiteld, het terugtrekken van de
Sowjet troepen uit Afghanistan
geëist en in een adem gepleit voor
met-inmenging in de Poolse bin
nenlandse aangelegenheden.
De Oostduitse staats- en partijchef
Erich Honecker heeft aan de
vooravond van zijn officiële be
zoek aan Oostenrijk, zijn eerste
bezoek aan een westers land, te
gen Oostenrijkse journalisten in
Oost-Berlijn gezegd - geheel in
tegenspraak met zijn eerdere
fulminaties tegen de gang van
zaken in Polen - dat hij zeer goe
de betrekkingen onderhoudt met
de Poolse leiders en overtuigd is
dat Polen zijn eigen problemen
kan oplossen.
Honeckers gastheer, de Oosten
rijkse bondskanselier Kreisky,
bevond zich gisteravond in een
zeer penibele situatie. In de loop
van zondag werd drie Oostenrijk
se journalisten en twee camera-
heden de toegang tot Polen ge
weigerd. Oostenrijk en Polen
hebben een verdrag waarin is
vastgelegd dat de burgers van
beide landen op vertoon van een
geldig paspoort de grenzen van
beide landen kunnen passeren.
Oostenrijk heeft het met-toelaten
van de twee journalisten hoog
opgenomen en heeft de Poolse
ambassadeur in Oostenrijk op
het matje geroepen. Kreisky
heeft laten weten dergelijke
schendingen van het verdrag de
Oostenrijks-Poolse betrekkingen
ernstig kunnen schaden en in ge
vaar kunnen brengen.
Ook een viermansploeg van de
Britse BBC-televisie is op het
vliegveld van Warschau terugge
stuurd, zo deelde een woord
voerder van de omroeporganisa
tie zondag mee. Ook journalisten
met andere nationaliteiten mel
den problemen bij aankomst in
Polen. Westerse journalisten die
Polen al eerder binnenkwamen'
hebben overigens geen enkele
aanwijzing dat ze eventueel het
land zullen moeten verlaten.
EUREKA (Californië) - Een
krachtige aardbeving heeft zater
dagochtend het noorden van Cali
fornië en het zuiden van de staat
Oregon getroffen, waardoor negen
personen werden gewond.
Door de beving die een kracht had
van zeven op de schaal van Richter
en waarvan het epicentrum bij Eu
reka (op ongeveer 350 km ten noor
den van San Francisco lag) on-
ststond nogal wat schade. Behalve
talrijke gebroken ruiten en kapotte
water- en gasbuizen veroorzaakte
de beving o.m.het instorten van een
viaduct (foto) over een autoweg,
volgens deskundigen zou een schok
van deze kracht in een dichter be
volkt gebied talrijke slachtoffers en
zeer grote schade hebben geeist.
LIJSTTREKKER GPV - Het Gere
formeerd Politiek Verbond gaat
de komende kamerverkiezingen
in met een nieuwe lijsttrekker.
Het is G. J. Schutte uit Zeist, die
zaterdag door de generale ver-
bondsraad van het GPV als op
volger is aangewezen van dr. A. J.
Verbrugh. Zijn verkiezing kwam
met grote meerderheid tot stand,
aldus het GPV
PIACENZA (Italië) (UPI) - De Ita
liaanse politie heeft meegedeeld
dat zij een edelvrouwe van 65 jaar
heeft bevrijd uit de middeleeuw
se toren waarin zij sinds 40 jaar
door haar familie gevangen werd
gehouden.
Optredend na een tip van buren in
het bergdorpje Castel'arquate op
30 kilometer ten zuidoosten van
Piacenza in het noorden van Ita
lië, troffen de carabinieri Gio-
vanna Portapuglia opgesloten
aan in het vertrek in de Torre
Gazzola
Donna Giovanna was uitgeteerd en
haar kamer smerig van vuil en
uitwerpselen. De Torre Gazzola is
het voorvaderlijke huis van de
oude en adelijke familie Port-
puglia.
De politie heeft de broers van de
vrouw, de 56-jarige Luigi en de
49-jarige alfredo en Luigi's 52-ja-
rige vrouw Maria aangehouden
wegens vrijheidsberoving en
mishandeling.
De signori Portapuglia vertelden
dat Giovanna in de kamer was
opgesloten door haar niet meer in
leven zijnde ouders nadat zij op
25-jarige leeftijd 'tekenen van
krankzinnigheid' was gaan ver
tonen. Toen de ouders waren
overleden, hadden de broers
Giovanna achter slot en grendel
gelaten.
Overgebracht naar een ziekenhuis
werden bij Giovanna Portapuglia
ernstige ondervoeding, shock en
geestelijk en lichamelijk achter
lijkheid vastgesteld.
Goudkruiser
gelocaliseerd
LONDEN (AFP) - Het wrak van de
Engelse kruiser, de "Edinburgh"
die in 1942 ter hoogte van Moer-
mansk de grond in werd geboord,
is gevonden, zo heeft de "Sunday
Times" gisteren gemeld. De
"Edinburgh" had in Moermansk
5,5 ton goud aan boord genomen,
dat bestemd was voor de V S. als
betaling voor wapens. Volgens
een woordvoerder van de ber
gingsmaatschappij die het wrak
heeft gelocaliseerd, is het goud
nog aan boord.
Noren, Russen en Engelsen hebben
25 jaar tevergeefs naar de wrak
stukken van de kruiser gezocht.
Afgelopen zomer kreeg de ber
gingsmaatschappij "Risdon
Beazley" de "Sunday Times" la
ten weten dat het er in geslaagd is
de plaats waar de "Edinburgh"
gezonken is, te vinden, volgens
het zondagsblad is het mogelijk
het schip te lichten. Daarvoor is
de toestemming van het ministe
rie van defensie nodig.
MADRID (AFP DPA) - De "Rain
bow warrior", het schip van'de
milieubeweging Greenpeace is in
de nacht van zaterdag op zondag
ontsnapt uit de haven van het
Spaanse El Ferrol, waar het aan
de ketting was gelegd. Dit heeft
een Spaans dagblad zondag ge
meld.
De "Rainbow warrior" was op 18
juni opgebracht door de Spaanse
manne omdat het Spaanse wal
visvaarders in hun werk hinder
de. Sindsdien lag het in El Ferrol
aan de ketting. De kapitein van
het Greenpace-Schip, Castle, is
in Spanje veroordeeld tot e< n
boete van 10 miljoen peseta (on
geveer 200.000 gulden).
Verscheidene schepen van de
Spaanse marine zijn volgens het
dagblad op zoek naar het schip.
De "rainbow warrior" heeft
slechts weinig brandstof aan
boord en vermoed wordt dat het
in volle zee is opgewacht door een
ander schip om het van brandstof
a, aldus het blad.
Labour kiest opvolger van James Callaghan
LONDEN (GPD/ANP) - Michael
Foot, nu nog plaatsvervangend
voorzitter van de Britse labour-
partij, zal de nieuwe partijleider
worden. Dat is althans het resul
taat van een opiniepeiling van de
BBC-radio onder de lagerhuisle
den van Labour. Volgens de pei
ling kan de 67-jarige Foot, die tot
de linkervleugel van de partij be
hoort, rekenen op de steun van
meer dan 135 van de 269 lager
huisleden.
Bij de eerste verkiezingsronde van
afgelopen dinsdag lag Foot met
83 stemmen nog achter de vroe
gere minister van financien en
vertegenwoordiger van de rech
tervleugel, Dennis Healey, die
met 112 stemmen echter niet de
vereiste absolute meerderheid
haalde. Foot zou nu kunnen re
kenen op de steun van de aan
hangers van de in de eerste ronde
uitgeschakelde kandidaten Sil-
kin en Shore. Vanavond zal het
definitieve resultaat bekend
worden.
Michael Foot is de laatste old-timer
in de reeks romantische Lahour-
politici van de oude stempel. In
tegenstelling tot opponent Hea
ley laat zijn economische kennis
nogal wat te wensen over en is hij
op het eerste gezicht een parle
mentariër zonder grote politieke
ambities die ruim 30 jaar ergens
achter in op de Labour-banken
van het Lagerhuis door
bracht.
Voor velen kwam het dan ook als
een verrassing toen Foot bekend
maakte te zullen meedingen naar
de leiderschap van de partij.
„Foot wil helemaal geen premier
worden", zeiden een aantal van
zijn collega's, „zijn politieke am
bities gaan niet zo ver. Hij houdt
zich liever bezig met de Engelse
literatuur". Maar Foot was de
enige kandidaat van links die
zwaar genoeg zou kunnen zijn om
Healey te verslaan, en de enige
die de ruziënde en verdeelde par
tijfracties bijeen zou kunnen
houden, geloven velen.
En onder deze argumenten zwicht
te de 67-jarige waarnemend par
tijleider. Foot, „Michael" voor ie
dereen in de partij, en „Mike"
voor zijn beste vrienden, wordt
veelal afgeschilderd als een bij
zonder aardig en fatsoenlijk man,
die aarzelend en slordig is met
veel te lange witte manen en een
altijd scheef zittende bril.
In werkelijkheid is Foot een van de
briljantste en geestigste sprekers
van het Britse Lagerhuis, is hij
een scherp politicus die de grote
lijnen nooit uit het oog verliest en
bijzonder populair bij zijn poli
tieke collega's. Foot is een
marxist. Hij is een hartstochtelijk
pleiter voor linkse hervormin
gen, heeft een diep geworteld en
van thuis meegekregen gevoel
voor de underdog en is een paci
fist in hart en nieren.
Ais minister voor arbeid in 19/4 in
Wilson's kabinet beraadslaagde
hij veelvuldig met de vakbonden,
die hij, volgens kritische colle
ga's, bijna al zijn werk liet doen
door hen zijn beleid te laten uit-
chrijven. Ais premier zal Foot
linder willen bezuinigen dan
Healey, zal hij Groot-Brittannie
op het pad van de eenzijdig kern-
ontwapening zetten en zal het
debat over uittreding uit de EG
weer volop aandacht krijgen.
De 63-jarige Denis Healey is door
zijn rechtdoorzee, soms zelfs bot
te optreden, misschien wat
moeilijker verteerbaar, maar
dwingt wel respect af. Healey
heeft nooit veel moeite gedaan
om een groep getrouwen om zich
heen te verzamelen, vertoont zich
zelden in de tea-room van het La
gerhuis en heeft weinig tijd voor
informeel gebabbel. Healey is
zonder meer een bullebak, maar
is dat tegen iedereen, of ze nou
premier is of iemand die de koffie
rondbrengt.
Healey was minister van defensie,
van buitenlandse zaken en in de
laatste regering onder Callaghan
minister van financiën. Hij ge
looft in een gemengde economie
en haalt vaak Oostenrijk aan als
land waar de sociaal-democrati
sche partij het goede voorbeeld
kwelt gegeven. „Wat mensen
willen is stabiele prijzen en
werkgelegenheid. Dat zijn geen
opwindende dingen, maar dat wil
men nou eenmaal. Om te probe
ren om dat voor elkaar te krijgen
is geen schande", zei Healey niet
zo lang geleden.
Bij de vakbonden is Healey niet
populair. Hij wordt dan ook niet
gezien als iemand die de ruziende
Libourftactki kam won
Healey's aanhangers zijn zich hier
wel van bewust maar wijzen op
zijn populariteit in het land. Een
Labour-partij onder Healey zou
zonder twijfel meer kans maken
de volgende verkiezingen te win
nen dan onder Foot, zeggen zij.
(ADVERTENTIE)
Hein G. Briejbesteller te A
Vandaag of morgen komen de kinderen uw bestelling afle
