Wiinie Jabaav op de
bres voor vrouw in
buitenlandse dienst
I
"Vrouwen
reageren
nauwelijks
op adver
tenties"
ZATERDAG 8 NOVEMBER 1980
PAGINA 17
DEN HAAG - De Neder
landse vrouwen zijn
honkvast. Zij voelen er
bar weinig voor om ver
buiten bun vaderland een
goed belegde boterham te
gaan verdienen. Het mi
nisterie van buitenlandse
zaken in Den Haag zegt
hierover te kunnen mee
praten.
"Als wij mensen voor pos
ten in bet buitenland zoe
ken", legt de heer Prinsen
van dit departement uit,
"is de belangstelling die
de dames aan de dag leg
gen bepaald niet om over
naar buis te schrijven. Op
onze advertenties reage
ren zij nauwelijks."
Gevolg: buitenlandse
dienst is zo goed als een
mannenwereldje. Van de
ongeveer vierhonderd-
vijftig Nederlandse amb
tenaren in buitenlandse
dienst, die over de hele
DORDRECHT - De
trekken op haar gezicht
spreken boekdelen. Ze
verraden dat zij zich als
vrouw 'beledigd' voelt.
Geeft dat ook volmon
dig toe. Haar reden,
vindt zij, is duidelijk
genoeg
"Ja", reageert ze veront
waardigd, "'t is toch
ook belachelijk, dat er
maar zó weinig vrou
wen (dertien in totaal)
in buitenlandse dienst
zijn? De vrouw is tevre
den, zeggen ze dan."
Stopt even en snuift
hard. "Wat een mentali
teit, hè?", gromt ze.
"Weet je wat nou het
gekke is? Het is altijd
een man die zo'n op
merking durft te ma
ken....."
Nee, Wijnie Jabaay, het Twee
de-Kamerlid van de Partij
van de Arbeid, wil zeker niet
'alle' Nederlandse vrouwen
nu maar direct over de grens
sturen om de belangen van
ons landje in den vreemde te
behartigen. Wél noemt ze het
aandeel van de vrouw ronduit
armzalig.
Louter en alleen daarom heeft
zij minister Van der Klaauw
(buitenlandse zaken) vragen
over deze kwestie gesteld.
Om te proberen hierin eens
wat verandering te brengen.
Susan Bischoff van Heeins-
kerck van D'66, eens zelf me
dewerkster op dit departe
ment, steunt de socialiste in
haar streven. Haar handteke
ning prijkt ook onder de vra
gen.
Moslim
Over één zaak zijn Wijnie Ja
baay en het ministerie het
duidelijk niet eens. Het de
partement voelt er niets voor
om vrouwen naar een land te
sturen waar de moslim heerst,
't FvdA-kamerlid heeft daar
een heel andere gedachte
"Wat mij betreft moet dit óók
kunnen", laat ze laconiek ho
ren. "Ik zie niet iii waarom dit
niet zou kunnen. Laat een
maar naar een land als, bij
voorbeeld, Saoedie Arabié
gaan. Dan kan misschien de
discussie op gang komen met
vrouwen die er een andere
gedachte op na houden."
Als
aw in buitenlandse
dienst niet kan functioneren
in een moslimland, zou ook
een staatsvrouw zich hier niet
kunnen laten zien, denkt me
vrouw Jabaay, moeder van
twee kinderen. "Ach, we
moeten gewoon proberen hoe
het allemaal uitpakt. Wat nu
gebeurt is een vorm van dis
criminatie. En dat wijs ik
zonder meer van de hand."
Tóch kijkt het ministerie van
buitenlandse zaken er 'iets'
anders tegenaan dan zij
"Je kunt toch overleggen met
een vrouw die naar zo'n land
gaat", probeert Wijnie Jabaay
duidelijk te maken. Even la
ter relativerend: "Ik ben nu
pas bezig om dit mogelijk te
maken. Voorlopig zijn we nog
lang niet zo ver
'Vrouw-vriendelijk'
Mevrouw Jabaay wenst van de
bewindsman dat er in het
vervolg 'vrouw-vriendelijke'
advertenties zullen worden
gepubliceerd. Er zullen
voorwaarden moeten komen,
vindt zij, waardoor een vi ouw
mét een gezin achter zich tóch
aan het arbeidsproces kan
deelnemen. "Iedereen roept
dit ook", zegt de socialiste.
"Inclusief de regering. Ik wil
nu nu wel eens zien dat Van
der Klaauw die dingen in de
praktijk brengt. Het kabinet
moet niet afwachten tot er
vrouwen solliciteren. Nee, de
ministers moeten zélf kijken
waar ze zitten en hen uitnodi
gen voor een gesprek. Een
departement kan best wel
eens een open dag houden.
Wijnie Jabaay
En eens praten met eventuele
kandidaten voor een post in
het buitenland. Ja, je mag dit
gerust zien als een positieve
discriminatie van de vrouw.
Daar heb ik totaal geen moei
te meeWant vrouwen den
ken zelf vaak dat ze niet des
kundig zijn. Het enige dat ze
nodig hebben is een extra
steuntje in de rug. Meer niet."
"Ik vraag me af', roept Wijnie
Jabaay uit, "hoe men in he
melsnaam durft te zeggen dat
een vrouw niet deskundig
genoeg is. Het tegendeel kan
ze niet eens bewijzen, omdat
ze daar de kans niet voor
krijgt. De helft van de Neder
landse bevolking bestaat uit
vrouwen. Die zijn toch net zo
intelligent als mannen? Of
niet soms?", laat ze er strijd
baar op volgen.
Parlement
Weer wordt het stil. In haar bo
venwoning in het hartje van
oud-Dordrecht is het sche
merig geworden. Wijnie ont
steekt wat schemerlampen.
Spotjes zijn gericht op teke
ningen aan de wand. Het
huisje, dat eens een pakhuis
was, staat er al eeuwen. Even
als al de fraaie panden met
hun sierlijke geveltjes aan de
overkant van de straat. Daar
mogen de proletariërs niet
wonen, zegt het kamerlid.
De meeste meubels in de kamer
zijn van hout en riet. Naast
een gemakkelijk lederen
tweezitter staat een schaal vol
sinaasappels en appels. Te
gen de muur een tafel vol
sterke drank. Een blanke,
houten tafel doet dienst als
bureau.
Valt dan ineens hard uit: "Neem
nou het parlement. Daar is
niet eens een crèche bij."
Smalend: "Pas vorige week
zijn ze eens gaan onderzoeken
of daar soms behoefte aan is.
Kijk, als je zoiets niet aan
biedt, vragen doen ze er niet
om. Maar als het er eenmaal
is, wordt er wel degelijk ge
bruik van gemaakt. En in een
ommezien zijn er lange
wachtlijsten", beweert Wijnie
Jabaay.
Vrouwen in buitenlandse
dienst, om de lijn van het ge
sprek even vast te houden,
hebben het niet gemakke
lijk....
"Ach, ze weten hun problemen
binnenskamers, in eigen ge
zin dus, vast wel op te lossen.
Je moet niet bij voorbaat zeg
gen dat een vrouw zich niet
met politiek mag bemoeien.
Ik weet zeker dat er uitste
kende vrouwen te vinden zijn
die op een hoge post in het
buitenland gemakkelijk
kunnen meedraaien. Ze moe
ten alleen dat duwtje krijgen.
Uitgenodigd worden dus om
te solliciteren. Bovendien,
een vrouw moet het op een in
het oog lopende post zoveel
keer beter doen dan een man
Juist daarop wordt ze door
haar mannelijke collega's
gewogen...."
Alleenstaand
En al is een vrouw alleenstaand,
voor het PvdA-kamerlid mag
het niets uitmaken. Tóch
geeft het problemen. Wijnie
Jabaay: "Buitenlandse zaken
is veel te gauw geneigd een
echtpaar te benoemen. Neem
nou die groene folder
Gooit het dunne boekwerkje op
tafel. Maakt een hulpeloos
gebaar met beide handen.
Drukt daarna een nog smeu
lende sigarettenpeuk beter
uit. Slurpt dan het laatste
restje rode wijn dat voor haar
op tafel staat naar binnen. Met
een stem waarin een zweem
van minachting doorklinkt
citeert ze uit de folder: "De
vrouw kan een waardevolle
bijdrage leveren aan het werk
van haar man. Waarom draai
en ze de rollen nu eens niet
om en zeggen ze dat de man
een waardevolle bijdrage kan
leveren aan het werk van zijn
vrouw? Hij kan toch óók voor
de huishouding zorgen? Of
zie ik dat verkeerd."
Wijnie Jabaay, een van de vie
rentwintig vrouwen in de
Tweede Kamer (het parle
ment heeft honderdvijftig
kamerleden) wil nu wel eens
uit de mond van minister Van
der Klaauw zelf horen hoe het
komt dat vrouwen zo slecht
aan hun trekken komen in de
buitenlandse dienst.
Schreeuwen
Over haar werk in de Kamer
zegt de socialiste: "Je moet al
tijd hard schreeuwen. Anders
kom je niet boven de mannen
uit. Moet je je nu eens de vol
gende situatie voorstellen:
iemand vraagt mij hoeveel
kamerleden er in Nederland
zijn. En ik zeg 150 van wie 24
mannen. De rest is vrou
wenDan kunnen de men
sen hun oren niet geloven,
denk je niet?"
Jabaay: "Weet je wat ze zeggen
als ik vertel, dat er in de Ka
mer 24 vrouwen zitten? De
mensen knikken dan en zeg
gen, ach, Wijnie, dat is toch
een heel behoorlijk aantal?
Zo weinig vrouwen op een
dergelijke stoel, moet een te
ken aan de wand zijn dat er
hoognodig iets moet worden
veranderd."
Overtrekt ze de situatie nu niet
een beetje
"Dat wil ik zeker niet doen",
roept ze uit. "Ik zal nog een
voorbeeld geven. We hebben
in ons land zevenhonderd
Wat denk je
wereld zijn verspreid,
maken niet meer dan der
tien vrouwen deel uit.
Veel wil de Woordvoerder
van buitenlandse zaken
niet kwijt over deze situa
tie. In de Tweede Kamer
(de dames Jabaay van de
Partij van de Arbeid en
Bischoff van D'66> zijn
minister Van der Klaauw
vragen gesteld hoe dit
mogelijk is. De afspraak
met de parlementariërs
is, dat eerst zij antwoord
krijgen vóór er via een
ander kanaal ruchtbaar
heid aan wordt gegeven.
Géén keus
Op wervingsavonden van
het departement voor
personeel in buitenlandse
dienst wordt het zowel de
dames als heren die ko
men opdagen duidelijk
voorgehouden: er kan
niet worden gekozen naar
welk land men graag wil.
Prinsen: "Iemand kan niet
eisen, dat hij of zij in een
Noordamerikaans of
Westeuropees land te
werk moet worden ge
steld. Je komt gewoon in
de buitenlandse dienst en
wordt geplaatst waar
personeel nodig is", aldus
de woordvoerder van bui
tenlandse zaken.
Prinsen, die zelf óók een
post in het buitenland
heeft bekleed en dus weet
waarover hij praat, ver
telt dat het werken op een
ambassade of consulaat
één van de moeilijkste be
roepen is.
"Er zijn delen in de wereld",
licht hij toe, "waar een
vrouw niet met zoveel
egars en respect wordt
behandeld als in het wes
ten. Ik denk dat er veel
dames zullen zijn, die zich
zeker niet voelen aange
trokken om diplomaat in,
bijvoorbeeld, Bangla
Desj te worden. En in lan
den met een Islamitisch
geloof, daar heeft een
vrouw helemaal niets in
te brengen. Ze mag er niet
eens in een auto rijden.
Begrijpelijk dat wij daar
geen vrouwen heen stu-
Cocktail party
Een vrouwelijke ambassa
deur kan met name op
cocktail parties, waar
contacten worden gelegd
en onderhouden, op de
nodige moeilijkheden
stuiten. "Op zo'n party
loopt de 'hele' wereld
rond", zegt Prinsen. "Niet
iedereen accepteert een
vrouw als gelijke ge
sprekspartner. Je kunt
daar helemaal niets aan
doen. Maar in de buiten
landse dienst moet je er
wel degelijk rekening
mee houden. Ja, de dames
die naar zo'n baan sollici
teren, weten dat zelf ook.
Zo niet, dan wordt het
hun wel verteld", voegt
de woordvoerder van bui
tenlandse zaken eraan
Het eisenpakket van het
ministerie om tot de bui
tenlandse dienst te kun
nen toetreden, is niet ge
ring. De kandidaten, zo
staat in een foldertje te le
zen, moeten intelligent
zijn, flexibel, doortas
tend, energiek en vin
dingrijk. Daarnaast moe
ten de solicitanten be
schikken over tact en ge
schikt zijn voor dienst in
de tropen.
Veranderen
Wat verwacht ze nu eigenlijk
van minister Van der
Klaauw?
"Dat hij aan mijn wensen tege
moet komt", reageert ze di
rect. "Die folder moet ik elk
geval worden veranderd",
zegt ze vastbesloten. "Ze hoe
ven er bij mij niet mee aan te
komen dat een vrouw niet in
de buitenlandse dienst wil
gaan werken. Op mijn beurt
zeg ik, ze wil wél. Ik vind dat
cel
die buitenlandse posten."
lent beschikt als
Daarom moet ook een vrouw
op belangrijke posten kun
nen worden ingezet. Zij is
best in staat om problemen,
zoals bijvoorbeeld in de Der
de Wereld, op te lossen."
De ministers van alle departe
menten kunnen hun borst
vast nat maken. Wijnie Ja
baay is van plan om elk jaar
opnieuw te vragen wat de
bewindslieden op hun minis
teries nu precies voor de
vrouw hebben gedaan. Af
schepen met een dooddoe-
nertje is er niet bij.
De boosheid van Wijnie is in
middels wel wat geluwd. Ze
blijft bij haar overtuiging: een
vrouw kan in het buitenland
net zo goed haar land 'verko
pen' als een man. Mannen
zien dit echter als een bedrei
ging, denkt ze. Zware gevech-
haar ideaal te bereiken. Tegen
de bierkaai
En of dat nog niet genoeg is
wordt een behoorlijke
zelfkennis gevraagd, al
gemeen ontwikkeling,
idealistische instelling,
realiteitszin, loyaliteit en
bereidheid tot het geven
en nemen. Een gevoel
voor humor en zelfkennis,
om de buitenlandse amb
tenaar in spe ervoor te
behoeden zichzelf belang
rijker te zien dan hij is,
mag niet ontbreken. Voor
een job over de lands
grenzen is een academi
sche opleiding vereist.
Het ministerie leidt de
'selectie' in acht maanden
op voor het attache-exa-
men. Dan is de kandidaat
klaar om te worden uitge
zonden.
Vrouw
De vrouw vervult in het le
ven van haar man, de di
plomaat dus, een eigen
rol. De folder van buiten
landse zaken is hierover
duidelijk: "Het goed ver
vullen van de representa
tieve verplichtingen wel
ke op een diplomaat (en
zijn echtgenote) rusten
zijn één van de vele 'ge
reedschappen' waarover
de ambtenaar moet be
schikken. Het is niet goed
aan deze loopbaan te be
ginnen indien de (toe
komstige) echtgenote er
niet volledig achterstaat.
Niet alleen kan zij een
waardevolle bijdrage le
veren aan het werk van
haar man, maar daar
naast rust op haar meest
al de taak de dagelijkse
huishouding te organise
ren en de aanpassings
problemen in het gezin op
te vangen. In een vreemde
omgeving is dit vaak geen
Verder meldt de folder: "De
vrouwelijke ambtenaar
van de buitenlandse
dienst heeft het nadeel
meestal niet over een der
gelijke waardevolle on
dersteuning te beschik
ken. Hoewel de vrouw
door het huwelijk niet
wordt uitgesloten van het
voortzetten van haar ver
dere loopbaan, leert de
praktijk dat zij, wanneer
ze in het huwelijk treedt,
de dienst meestal ver
laat."
Dit is een reden dat slechts
dertien vrouwen in de
buitenlandse dienst
Minder gemakke
lijk
"Ook om andere redenen",
vervolgt het foldertje,
"hebben vrouwen het in
dit beroep minder ge
makkelijk. Niet alleen is
het in een aantal landen
zich ongehinderd te ver
plaatsen, maar bovendien
wordt haar inzetbaarheid
beperkt door de overtui
ging van het gastland dat
volwaardige gespreks
partner kan worden be-
Als je nu voor de rol die de
vrouw is toebedeelt eens
'man' invult
Prinsen: 'Natuurlijk, dat
kan. Het komt slechts
heel zelden voor. Twee
keer heb ik het tot nu toe
meegemaakt dat de man
lilde
zorgde, het huis schoon
hield, boodschappen deed
enz. Zeker, is het best mo
gelijk, maar het zal spo
radisch voorkomen.''
