Dorus Draak
Opmerkelijk debuut
van Ivan Wolffers
Bloemen en planten
boeken - boeken - boeken - boeken - boeken - boeken - boeken
„Onder de wolkenwals":
vuurspattend geheel
Geen matte stoofjesliteratuur van Bouke Jagt
„De laatste handelsreiziger"
Nieuwe uitgaven op detective-gebied
Baantjer verrast niet meer;
briljante verhalen Forsyth
MUITERIJ
NIEUW
OPOE
BOEKEN
PLANK
WOENSDAG 29 OKTOBER 1980
EXTRA
Evenals de ons te vroeg ontvallen Boudewijn Büch,
die met andere literaire horizonten mee is, blijkt ook
mijn nieuwe collega op LD's literaire pagina, Bouke
Jagt, een Schrijver. Wat méér is: hij kan toegevoegd
worden aan de schier eindeloze reeks "Leidse
Schrijvers", als Voorschotenaar.
Omdat de meesten, ik zelf voor
op, niet of nauwelijks van het
literaire werk van Bouke Jagt
vernomen hebben, is het niet
meer dan vanzelfsprekend
hier de nieuwste roman van
deze 36-jarige recensent te
bespreken.
Hoewel Bouke al in 1967 debu
teerde met de dichtbundel
Gerart van Velsen, maakte
hij pas recent naam met geva
rieerd proza; in 1978 kreeg
zijn debuterende verhalen
bundel De muskietenoorlog,
zo verneem ik, „allerwegen
goede recensies en veel le
zers", evenals trouwens de
daaropvolgende - nogal on
toegankelijke - roman Pijn-
boomspook (1979). En nu dan,
een jaar later alweer en haast
gelijk met het opnemen van
de auteur in Leiden's rangen
van regionale publicisten,
zijn jongste boek "Onder de
wolkenwals" (1980).
De vreselijkste vloek die een -
willekeurige - auteur toege-
spuwd kan worden, is dat hij
of zij een boek geknutseld
heeft dat 'niet om door te ko
men is'. En of Onder de wol
kenwals dan al literair hoog
dravend, toeterend roman
tisch of tomeloos gepassio
neerd genoemd mag worden,
vaststaat dat ik me met dit
boek geen moment verveeld
heb.
Met een uitmuntende inzet en
conditie stuwt de verteller,
die zich te pas en onpas in het
verhaal mengt als 'baljuw', de
lezer door de gebeurtenissen.
Plaats van handeling: Cura
sao en waterige omstreken.
enkele blanke
eilanders, in het boek vinni
ger omschreven: "Daar zit de
onsympathiekste, maar inte
ressantste kaste: Soubach,
Sanders en Dijkers, dat zijn
blanke inboorlingen, die ver
beelden zich ten onrechte
vroeger wat geweest te zijn,en
weten dat ze nu behoorlijk op
hun retour zijn, nee, die krij
gen het moeilijk", (p. 12)
ifan deze drie is het vooral San
ders die, naarmate het verhaal
vordert, 'het moeilijk krijgt'
Taas Sanders is reder, maar
ook drugssmokkelaar èn (met
Dijkers als assistent) moor
denaar van een al te lastige
verzekeringsagent. Zijn
noodlot staat onherroepelijk
vast en het is alleen nog de
vraag hóe heroïsch hij zich te
gen zijn ondergang zal verzet
ten. De lezer wordt niet te
leurgesteld, want: "Er tuas
veel op Taas Sanders aan te
merken, maar niet dat hij
geen vechter was. Met die
weergaloze, laaiende moed
draaide hij zich om, ditmaal
met het gezicht naar de kust,
die hij zolang had willen ont-
Schrijver en recensent Bouke B. Jagt
wijken. Voor de peremptoire
krachtmeting. Rondom hem
siste en bruiste het water, het
lawaai was thans oorverdo
vend, maar nog hield hij het
hoofd koel, speurend naar
kansopeningen. In de witte
spoken die omhoog joegen, te
midden van de botsende
vloedgolven, in de wolkende
sproeiregen, besloot hij dat de
tweetoppige rots de plaats
moest zijn. Misschien dat een
van de miljoenen wispeltu
righeden van de golven hem
daar de kans bood zich in een
seconde vast te klemmen en
zich daarover te trekken", (p.
178).
Sanders' woedende, tot het ein
de volgehouden verzet tegen
de onafwendbare dood, be
geleid door een passende ka
kofonie van storm en kolken
de zeeën, vormt het hoogte
punt van "Onder de wolken
wals". De ontluikende liefde
tussen Just en dochter Von-
ny. de kleurige beschrijvin
gen van eiland en eilandbe
woners, de sociale en politie
ke insinuaties, de orkaan-
dreiging, alles is bijzaak èn
noodzaak om Sanders' einde
even meedogenloos als exta
tisch te doen zijn.
Hoewel er kritiek kan zijn ten
aanzien van de geringe uit
dieping van de karakters en
op de hinderlijke, gekunstel
de tekstonderbrekingen door
de .baljuw'-verteller, is het de
kracht in sfeer- en ruim te be
schrijvingen die dit boek on
gewoon boeiend maakt.
Een dergelijke felheid van toon
en romantische gedrevenheid
komen we in onze matte
stoofjesliteratuur maar zel
den tegen.
"Onder de wolkenwals" heeft
het vuurspattende karakter
dat een boek boven de druile
rige middelmaat doet uitste
ken. En Bouke Jagt het talent
om met een enkele lucifer de
literaire motregen in vonk en
vlam te zetten.
Bouke B. Jagt, Onder de wol
kenwals. Uitg. Elsevier Man-
teau, Amsterdam/Antwer
pen, 1980.
ROB VOOREN
Je zal maar Dorus heten, en een draak zijn waar je drakevader en
moeder heel wat van verwachten. Het liefst zien ze je opgroeien tot
een draak die goed kan liegen, ruzie maakt, voordringt in de
winkel en verschroeiende rookwolken uitblaast. Dat is het ideaal
van vader Diederik Draak.
Maar helaaszoon Dorus is een goedig draakje, dat altijd met
andere dieren speelt tot z'n vaders grote verdriet, want echte-
draken zijn eenzaam en hebben alleen maar vijanden). Boven
dien kan Dorus geen grote vernietigende steekvlammen produce-
En dat alles dankzij de kabouter Tube Tandpasta die Dorus bij zijn
geboorte de wens had meegegeven "lief en zacht te zijn voor al wat
groeit en bloeit in de natuur".
Pa Draak zit nu met de brokken: zijn zoon is een goeiige sul. Ten
einde raad besluit hij Dorus naar de kostschool te sturen om daar
te leren hoe een echte draak zich dient te gedragen. Dat lijkt Dorus
niks en hij loopt dan ook weg van huis.
Uiteindelijk komt alles nog terecht: Dorus leert weliswaar prachtig
vuurspuwen, maar met een heel andere bedoeling dan vader
Draak zich had voorgesteld. Als minister van Vrolijkheid zorgt
Dorus regelmatig voor een feest met echt drakevuurwerk (een
onderdeel dat hij natuurlijk zelf voor zijn rekening neemt).
Een fantasievol verhaal met een realistische ondertoon. Schrijver
Willem Wilmink weet de juiste toon te treffen door fantasie en
realiteit op aantrekkelijke wijze dooreen te weven.
Dat zorgt voor de nodige humor: door de draken op puurmenselijke
wijze te laten reageren of door een plotselinge nuchtere verwij
zing naar de realiteit ontstaat een grappig effekt. "Vader Diede
rik Draak was in een goed humeur omdat PSV al vier wedstrijden
achter elkaar had gewonnen Hij was een supporter van die club
omdat het de club van een gloeilampenfabriek was. En Diederik
hield van alles wat gloeide
Je kunt je afvragen of jonge kinderen al die fijnzinnige grapjes op
hun juiste waarde weten te schatten. Misschien niet, maar ook
dan blijft Dorus Draak een aantrekkelijk kijk-lees boek.
De kleurrijke paginagrote illustraties van Joop Jongbloed zijn fas
cinerend. Voor kinderen vanaf 8 jaar is het verhaal redelijk zelf
standig te lezen.
Geen goedkoop boek, maar door de degelijke en aantrekkelijke uit
voering, waar veel zorg aan is besteed, z'n geld wel waard.
Uitg. Heureka, geschr. door Willem Wilmink, ill. Joop Jongbloed,
f25,-
MARGOT KLOMPMAKER
"Plant plezier van week tot
week". Bernadette van den
Eerenbeemt-Meinders.
Heeft u ooit gehoord van een
wilde cyclaam? En wist u dat
bamboe ook hier welig kan
tieren? Bernadette van den
Eerenbeemt schrijft over
bloemen en planten in huis en
tuin op een ongecompliceer
de en prettige manier. Het
plezier beleven aan bloemen
en planten staat bij haar voor
op.
Al jarenlang verzorgt mevrouw
den den Eerenbeemt in het
Parool de rubriek "Tuin en
planten". Een aantal van deze
rubrieken zijn nu gebundeld
uitgegeven, voorzien van
duidelijke, aantrekkelijke,
tekeningen van Leon Thier.
Uitg. Luitingh.
De laatste handelsreiziger van
Ivan Wolffers is een literair
debuut, dat een oorspronke
lijke humor en gevoel voor
beheerste opbouw toont.
Er gebeurt weinig sensationeels
in het boek. Een ikfiguur be
wondert zijn vader, groeit op,
wordt man en vader. Midden
in dat oproepen van een jeugd
in een niet genoemde stad
(Amersfoort! roepen voetbal
liefhebbers, maar de keiste-
delijke decors ontbreken)
mousseert de ironie.
Heel knap wordt het evenwicht
bewaard in de karakterteke
ning van de vader en de ikfi
guur; de moeder komt al
minder goed uit de verf en de
broer en later de echtgenote
blijven schimmen.
Wolffers beschikt echter over
het talent ondanks weinig
plot en vele verzwijgingen de
aandacht gevangen te hou
den.
Er wordt een merkwaardige
originele wereld geschilderd
in gedempte halftinten; de
kwalen van het burgerlijke
realisme zijn Wolffers niet
helemaal voorbijgegaan - ei
geel in de mondhoek, uit
werpselen, kwijlen - maar
worden funktioneel gebruikt.
Er heerst een stemming van
pierrot, wat melancholiek,
een beetje schlemielig.
De humor blijft ingebed, soms
bijna versluierd door de ge
woontjes voortkabbelende
zinnen:
ooit bedacht raakte ik ook be
trokken. Elk te verkopen pro-
dukt had van mijn vader een
nummer gekregen en in een
van de grootste schriften die
ik ooit gezien had .enz
enz". Dan kan ik een beetje
zien welke klanten het goed
doen en wanneer"legde mijn
vader uit. Inderdaad leverde
het hem enig resultaat op. Zo
kwam hij erachter dat zijn
klanten in Scheveningen en in
Zandvoort meer badmutsen
verkochten dan die in Ermelo
en Putten. Voor een dubbeltje
per uur mocht ik de aantallen
in het schitterende schrift no
teren. Wanneer een factuur
helemaal verwerkt was, zette
ik .enz. enz.
Vele pointes zitten tersluiks
middenin de alinea als een
kwast in hout. Bovenge
noemd schrift verandert bij
voorbeeld voor de ik-figuur in
een gewijde kroniek, waarin
hij allerlei getallen en auto
nummers noteert, alsmede:
"hoeveel slagen ik per dag
van mijn moeder kreeg. De
nieuwe bijbel kreeg daardoor
nog meer betekenis. Uiteinde
lijk was het niet vol te houden
en verbrandde ik het boek
achter de flat in de speelwei
omdat ik niet wilde dat het
heilige boek ergens anders
voor diende. Het was jammer
dat er zo'n groot gedeelte van
de speelwei meebrandde en de
brandweer erbij moest ko
men. Abel zag me het vuur
aansteken en vertelde het aan
zijn vader. Ik moest twee
middagen op het politiebu-
De titel wordt in het verhaal niet
waargemaakt; ook de quasi
afgeronde indeling dekt de
inhoud niet. Na een schutte
rige eerste pagina begint het
proza te glanzen in De Jaren
van het Bondgenootschap.
In De Jaren van het Verval boet
zowel de stijl als de vaderfi
guur aan kracht in, maar het
blijft boeiend.
In het korte derde deel Het Ver
val verlaat de schrijver het
smalle terrein van het bur
gerlijk realisme, maar filoso
feren ligt hem niet zo. Allerlei
literaire trucs komen aan bod,
maar het gebrek aan overtui
gingskracht groeit daarbij. De
gelijkenis met de overleden
vader ligt er te dik op. Als
schooljongens in het eerste
deel het verhaal van de ikfi
guur over een Javaanse prins
al niet slikken, waarom zou
den de lezers dan het verhaal
over een Balinese goeroe
moeten geloven? Pagina 8 t/m
141 zou een evenwichtiger
eenheid met meer samen
hang gevormd hebben.
Voor een debuut is dit best te
excuseren; het blijft immers
aardig, dat dit boek slaagt op
een terrein, waarop Reve en
Wolkers hun banieren ge
plant hebben - en waar Reve's
en Heeresma's epigonen zo
jammerlijk faalden. Ondanks
rare fouten in De laatste Han
delsreiziger, waarvan ik met
schroom "koekie ayam" voor
"poeki ajam" vermeld, voor
Maleissprekenden.
De vormgeving is zo geraffi
neerd: geheel in stijl met de
inhoud (immers in gewoon
heid versluierde scherpzin
nigheid en humor) heeft de
uitgeverij voor een uiterst on
opgesmukte omslag met le
lijke letters gekozen.
Laat u hierdoor echter niet
misleiden, het is een belang
wekkend debuut. Het kan
zich best meten met de boe
ken die bekende schrijvers
over het vader-en-zoonthema
in de laatste jaren publiceer
den. "Beklemmend en aan
grijpend", zoals de flaptekst
belooft, is De Laatste Han
delsreiziger niet, maar zorg
vuldige lezers zullen genoe
gen beleven aan gedeelten
als:
Thuis leidde het een spel in,
waarin iedereen zijn best
deed om het infarct van mijn
vader maar zo lang mogelijk
uit te stellen. Mijn moeder
kookte voortaan zoutloos eten
Ze zette het zoutvaatje op ta
fel, ver van de plaats waar
mijn vader zat. We probeer
den allen het goede voorbeeld
te geven door geen zout te ge
bruiken. De enige die toch het
zoutvat greep, ver over tafei
reikend, was mijn vader die
terwijl we allen zwijgend toe
keken, het zout in ruime mate
over zijn voedsel strooide.
"Denk aan je hoge bloed
druk", zei mijn moeder. Na
zo'n opmerking proefde hij
het eten en besloot dat het nog
wat meer zout nodig had".
Uitg. Bert Bakker, prijs f 19,50.
Rechercheur Baantjer van bu
reau Warmoesstraat ver
telt Voor de derde keer.
Verschenen bij Teleboek bv
12.50).
De rechercheur vertelt ver
der
Voor de derde maal heeft re
chercheur A C. Baantjer een
reeks voorvallen en voorval
letjes uit zijn politieloopbaan
in bureau Warmoesstraat tot
boek verheven.
Het heeft niets te maken met
rauwe rellen als op de 30ste
april en de veldslagen rond
om de kraakpanden. Het gaat
veelal om kleine mensjes die
niet zo goed raad weten met
het doolhof van de wettelijke
bepalingen. Of er maar juist al
te goed de weg in weten.
Menselijke dramatiek in het
groot en in het klein. Fijntjes
te boek gesteld.
Maar na twee voorgangers we
ten we het wel. De verrassing
is zoek geraakt. En daarmee is
de charme van Baantjers ver
haaltjes eigenlijk versleten.
"Advocaat met slagroom".
Door Mique Capel. Versche
nen bij Tiebosch Uitgevers
maatschappij in Amster
dam.
Mique Capel studeerde filosofie
in Londen en kunstgeschie
denis in Amsterdam. Volgens
de flap van haar boek kon ze
het daarna enkele malen niet
vinden met verschillende
echtgenoten en wierp zich
daarna op de schrijfmachine.
Waarmee ze het volgens mij ook
niet al te best kan vinden. De
wat verknipte onzin die in dit
boek achter elkaar wordt ee-
zet heeft misschien voor een
enkeling bekoring. Voor mij
was er maar één lichtpunt aan
deze "underground detecti
ve": de laatste punt.
"Geen terugkeer mogelijk"
door Frederick Forsyth. Al
eens verschenen bij Bruna in
Utrecht, nu weer uitgegeven
door Loeb in Amsterdam.
Een herdruk derhalve. Maar dat
zijn die verhalen wel waard.
Vier briljante korte novellen,
heerlijk helder van stijl, zui
ver van toon en prachtig van
opzet. Hier geen woord over
de inhoud. Dal zou de verras
sing verzieken en juist die
verrassende ontknopingen
behoren als vissen in dit hel
dere literaire water van Fre
derick Forsyth.
KOOS POST
"Muiterij" (oproer en berech
ting op schepen van de VOC)
door prof. dr. J.R. Bruijn en
drs. E.S. van Eyck van Hes-
linga. Uitgegeven door De
Boer Martitiem, Haarlem.
Prijs f49,50.
Het boek is voortgekomen uit
een doctoraal werkcollege
over muiterij aan de universi
teit van Leiden in het acade
miejaar 1978-79. Onder lei
ding van beide hoofdauteurs
kwamen de veertien deelne
mers aan het werkcollege 44
gevallen van muiterij (in de
17e en 18e eeuw) bij de Oost-
Indische Compagnie op het
spoor. Zestien van deze zaken
zijn in dit boek opgenomen en
zij geven de verschillende ty
pen muiterij weer die bij de
VOC zijn aangetroffen.
"Derde Interpolisschaaktoer
nooi 1979", met analyses van
o.a. Karpov en Timman.
Prijs f 16,-.
"De Schaakopening" (Sici-
liaans-a; Svesjnikov- Rauser-
en Najdorf-variant) door Gert
Ligtennk en Chris Baljon.
Prijs f29,75. Beide boeken
werden uitgegeven door
schaakfonds Andriesscn/
Keesing, le Jan Steenstraat
104, Amsterdam.
"100 vragen over kinderen".
Een reeks van 5 boekjes over
kinderen uitgegeven door
Spectrum in samenwerking
met het tijdschrift Libelle. De
boekjes zijn geschreven door
Ineke Suidman in overleg
met tal van deskundigen.
Titels:
"100 vragen over baby's", de
eerste maanden.
"100 vragen over peuters", van
1-4 jaar.
"100 vragen over kleuters", 4-6
jaar.
"100 vragen over schoolkinde
ren", 6-12 jaar.
"100 vragen over tieners",
12-19 jaar.
Prijs per deel f7,80.
"Dieet voor vrouwen". Barba
ra Edelstein.
Slanker worden en blijven. De
ze vrouwelijke diectarts
bouwt haar theorieën op basis
van de door haar vastgestelde
verschillen tussen slanker
worden van mannen en
vrouwen. Zij geeft dan ook
richtlijnen voor werkzame
dieten die specifiek zijn afge
stemd op het vrouwelijk li
chaam.
Uitg. Spectrum, prijs f 17,50.
"Trouwe Roeslan".
De geschiedenis van de waak
hond Roeslan in een Russisch
dwangarbeiderskamp. Als
Roeslan plotseling wordt
vrijgelaten, kan het dier zich
niet aanpassen aan het leven
buiten het kamp
De natuurlijke neiging van de
hond om zich te hechten aan
de mens, is bij Roeslan mis
vormd door wat de mensen
hem hebben geleerd bij de
training en zijn werk.
De onmacht van de hond om
daar iets aan te veranderen
wordt hem uiteindelijk
noodlottig.
Uitg. Spectrum, prijs f21,50.
"Handboek voor de wijnlief
hebber". David Peppercorn,
Brian Cooper en Elwyn
Blacker.
Een handige leidraad bij het
kopen van wijn door de be
schrijving van ca. 2000 wij-
Daarnaast biedt het boek veel
zijdige informatie over o.a.
"etikettentaal" en de grote
wijnlanden.
Het boek is geïllustreerd met
kaarten, foto's en tekeningen.
Uitg. Spectrum, prijs f45,-.
"Salades uit de nieuwe Franse
keuken". Ulrich Klever.
Uitg. van Dishoeck, prijs
25,50.
"Erotisch woordenboek". Dr.
Hans Heestermans.
Het erotisch taalgebruik alfabe
tisch gerangschikt met ver
klaring van herkomsten be
tekenis van de woorden. Cita
ten illustreren hun ge
bruiksmogelijkheid.
Uitg. Spectrum
"Ons Volkslied". A. de Klerk, J.
Mul rn H. Stategier.
Een facsimile-druk van een
oorspronkelijk in 1945 ver
schenen bundel Nederlandse
volksliederen. 146 oude en
bekende liederen zijn verza
meld, voorzien van schitte
rende illustraties.
Uitg. De Toorts, prijs f23.-.
"Wat Nederland zingt". J.
Oostveen en J. Wiegeman.
Eveneens een facsimile-uitgave
van een bundel oude en ge
liefde volks-, zee-, en studen
tenliederen. oorspronkelijk
in 1923 uitgebracht, met o.a.
De Zilvervloot, Anne Man
ken en Io Vivat.
De verzorgde vormgeving en
illustraties van Jan Wiegman
zorgen voor een fraai geheel.
Uitg. De Toorts, prijs f25,-.
"Geloof is zo broos". Hannah
Green. Een nieuwe bundel
verhalen van de auteur van
o.a. "Ik heb je nooit een rozen
tuin bdoOftT Uifg. Hwllan-
dia, prijs f 15,90.
Zestig jaar jacht- natuurbeleve-
nissen van een in jagerskrin
gen bekende en geziene per
soonlijkheid. Uitg. Zomer en
Keuning, prijs f 29,90.
"De Saga van Eirik de Rode en
andere IJslandse saga's". In
geleid en vertaald door Pau
la Vermeyden. Uitg. Meulen-
hoff.
"De vervalsing". Nicolas Born.
Uitg Meulenhoff, prijs
f 36,50.
De confrontatie van de etno-
graaf met vreemde volkeren
en met zichzelf. Uitg. Ambo,
prijs f 18,50.
"De blauwe stoel". J.B. Char
les I IX. Ml "/..II VMf di
dood". A. Moonen. f 17,50.
"Over". Mischa de Vrecde.
19,50. Uitg Do Bozige Bn
