Positief geloofsgetuigenis
van Spaanse evangelischen
Plattelands-artsen en
apothekers nog altijd
recht tegenover elkaar
„Luther als ketter
wordt gecorrigeerd
DE PIL BRACHT
WEINIG GOEDS
329
WOENSDAG 29 OKTOBER 1980
„Niet gelukkig". Bisschop Gij-
sen van Roermond heeft in een
persoonlijk gesprek met zijn
collega Zwartkruis van Haarlem
nadrukkelijk afstand genomen
van een advertentie van de actie
groep "Trouwe katholieken" in
verscheidene dagbladen. In die
advertentie werden de rooms-ka-
tholieken opgeroepen hun bij
drage aan de wereld-missiedag
over te maken aan het "kerkge-
trouwe" missiebureau van het
bisdom Roermond, omdat "de
Nederlandse bisschoppen, be
halve mgr. Gijsen, onverschrok
ken voortgaan op de verkeerde
weg".
Gijsen zei, absoluut niet gelukkig te
zijn met die campagne. Hij is er
op geen enkele manier bij be
trokken geweest. "Ik koester een
oprechte afkeer van een dergelij
ke handelwijze", verklaarde hij.
De advertentie werd drie keer ge
plaatst. Bij zeer vele roomska-
tholieken heeft ze ergernis opge
roepen. Het bisdom Haarlem
werd overstelpt met brieven en
telefoontjes. Mede naar aanlei
ding daarvan nam bisschop
Zwartkruis contact op met zijn
Roermondse collega.
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Meerkerk J.
Vis Op- en Neder-Andel, te Dan-
tumawoudeT.M. Haitjema Maas
sluis, te Kootwijk P. Moenaar
Groot-Ammers, te Rhenen J.T.W.
Quak Vianen, te Wassenaar (va
cature-Van Zanten) W. van
Waasbergen Baarn; bedankt voor
V)
Dordrecht W. van Waasbergen
Baarn en J. van Woudenberg
Huizen, voor Amersfoort en voor
Zeist J. Folkertsma Huizum;
aangenomen naar Dalfsen G.J.
van Embden Dieren.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: beroepen te Oud-Beijerland
H. Klomp Zwaagwesteinde; be
dankt voor Rotterdam-West. A.
van de Weerd Zeist, voor Baren-
drecht M. Vlietstra Bunschoten.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Franklin Lakes (Ver.
Staten) J. van Haaren Amers
foort, voor Randburg (Zuid-Afri-
ka) Chr. van de Poel Yerseke.
Oud-Gereformeerde Gemeenten:
aangenomen naar Sint Philips-
land A. van der Meer Kinderdijk.
Baptistengemeenten: beroepen te
Den Haag O. Oldenburger Sneek,
te Muntendam A. van de Berg
Rotterdam-Centrum.
Luther
"een ketter die de kerk had ge
spleten" in het boekje "Kleine
Duitse kerkgeschiedenis" van de
rooms-katholieke theoloog Re-
migius Baeumer heeft groot ru
moer veroorzaakt in de kerken
van West-Duitsland. Het boekje
werd uitgegeven in een serie
publikaties voor de parochies ter
gelegenheid van het komende
pauselijke bezoek.
Ook katholieken protesteerden De
katholieke theologe Uta Ranke-
Heineman bepleitte zelfs, dat de
paus zijn excuus zou aanbieden
voor de behandeling van Luther
door de kerk. Baeumer achtte dat
in een reactie daarop "volslagen
idioot".
De Westduitse bisschoppen heb
ben inmiddels een correctie van
het boekje op dit punt aangekon
digd. Zij kenden de inhoud niet
toen ze het bestemden voor ver
spreiding in de parochies. In hun
verklaring voegen zij daaraan toe.
dat noch de bisschoppen, noch
de schrijver de bedoeling had
den. de hervorming in de persoon
van Luther "eenzijdig of kwets
end" voor te stellen.
De Evangelische Kerk van West-
Duitsland beschouwt de bis
schoppelijke reactie als een
"spijtbetuiging".
De paus zal tijdens zijn bezoek twee
officiële oecumenische gesprek
ken van een uur hebben, een met
de raad van de Evangelische
Kerk en een met de Werkge
meenschap van Christelijke Ker
ken.
ANTONIO MARTINEZ
,X>e dialoog kan nu eindelijk"
Ds. Antonio Martinez: „Men is de schoonheid van het evangelie vergeten
(Van een medewerker) Verboden
Spanje kent sinds 24 juli van
dit jaar een nieuwe wet op
de goddienstvrijheid. Een
brede commissie heeft de
ze voor Spanje belangrijke
wetswijziging voorbereid.
De vice-voorzitter van de
ze commissie, ds. Antonio
Martinez) bracht op uitno
diging van de Europese
Evangelische Zending
(E.E.Z.) èen bezoek aan
ons land.
Oe E.E.Z. stuurt Nederlandse zen
delingen naar Europese landen;
maar ondersteunt ook plaatselijk
werk. Ds. Martinez wordt al 28
jaar lang door de E.E.Z. finan
cieel ondersteund. In het begin
was dat een forse bijdrage, maar
met het groeien van zijn gemeen
te in Barcelona kon die steun
worden teruggebracht tot wat die
nu is; ongeveer 1400 gulden per
maand.
Officieel behoort 99 procent van de
Spaanse bevolking tot de Rooms-
Katholieke Kerk. In werkelijk
heid heeft slechts veertig procent
daarvan nog enig contact met die
kerk en is slechts zeven procent
kerkelijk meelevend. In dit "Ka
tholieke" Spanje vormen de pro
testanten, of liever de Evangeli
sche kerken, want "Protestan
ten" heeft er een negatieve
bijklank, een zeer kleine minder
heid. Het gaat om nog geen half
procent van de bevolking van
rond 35 miljoen zielen.
De godsdienst van het Spaanse
volk is en blijft voor eeuwig de
enig ware Rooms-Katholieke en
Apostolische. Deze wordt door
wijze en rechtvaardige wetten
beschermd. Uitoefening van an
dere godsdiensten is verboden".
Een fragment van artikel 12 van
de Spaanse grondwet van 1812.
Naar de mening van Ferdinand
VII, die in 1814 op de troon komt,
is deze grondwet nog te vrij,
voornamelijk omdat de Inquisi
tie erin werd afgeschaft. Hij roept
deze gevreesde kerkelijke recht-
bank/ian ook meteen weer in het
leven.
De constituties van 1837, 1845 en
1856 bevestigen opnieuw de al
leenheerschappij van de Rooms-
Katholieke Kerk. In 1869 volgt
een lichtpuntje voor de niet-
roomsen. Isabel I wordt ont
troond en generaal Peim garan
deert "totale cultusvrijheid". Een
jaar latei wordt de man echter
vermoord en met hem sterft zijn
vooruitstrevende grondwet.
In 1876 spreekt Alfonso XII niet
meer van geloofsvrijheid, maar
van "tolerantie niet-roomsen"
De burgeroorlog, die in 1931 uit
breekt, zet een streep onder die
"tolerantie". Generaal Franco
wordt staatshoofd, schaft de
grondwet af en regeert tot zijn
dood in 1975. Tijdens zijn bewind
vindt een zeer geleidelijke "libe
ralisering" plaats. In eerste in
stantie moesten alle godsdien
sten, met uitzondering van de
rooms-katholieke, zich in privé-
kring manifesteren. Dat kwam
neer op huiskamer-kerkdiensten
en "Schuilkerken".
In 1967 kwam daar verandering in.
De niet-roomse kerken kregen de
mogelijkheid om naar buiten te
treden. Maar de staat bleef een
forse controle uitoefenen. Zo
moesten de boeken met de namen
van de lidmaten regelmatig aan
de autoriteiten worden overlegd.
Hoe dan ook, het was een eerste
voorzichtige stap op weg naar de
godsdienstvrijheid.
Zoals bekend werd Spanje in 1976
weer een koninkrijk. Juan Carlos
biedt het volk de gelegenheid de
nieuwe grondwet aan te nemen of
te verwerpen. Op uitnodiging van
de regering begint een commis
sie, bestaande uit zes kerkelijke
richtingen, met de voorbereidin
gen van de wet op de godsdienst
vrijheid. Na een aantal jaren ligt
het resultaat er. De staat wordt
onafhankelijk van de kerk, ge
loofsvrijheid wordt gegaran
deerd. Voor het eerst in de
Spaanse geschiedenis wordt de
Rooms-Katholieke Kerk gelijk
gesteld met de andere kerken.
gemaakt worden voor de Evan
gelische boodschap."
Het spreekt voor zich dat Spanje en
de Spanjaarden in de loop der
eeuwen helemaal vergroeid zijn
met het rooms-katholicisme. De
Inquisitie heeft in Spanje feitelijk
de reformatie met succes tegen
gehouden. Ds. Antonio Martinez:
"Bij jullie brak de reformatie Uitbreiding
door na de Tachtigjarige Oorlog.
Wij zijn feitelijk al vier eeuwen
bezig met onze "Tachtigjarige
Oorlog". De evangelische kerken
zijn hier altijd gezien als buiten
landse godsdiensten."
Katholieke Kerk nog wennen aan
de nieuwe democratie in Spanje.
De evangelische kerken hebben
hun handen vol aan de mogelijk
heden die ze nu hebben na de in
werkingtreding van de nieuwe
wet.
Meepraten
"Het was de eerste keer dat de
evangelische kerken mochten
meepraten; dat er naar ons ge
luisterd werd", zegt ds. Martinez.
"Onze opinies werden geaccep
teerd in die wetvoorbereidende
commissie en dat heeft onder an
dere geleid tot een naar mijn me
ning zeer goede wet. Maar een
goede wet is natuurlijk niet alles.
Nu moet de mentaliteit van het
Spaanse volk nog veranderd
worden. Het volk moet gevoelig
De vraag of de sobere reformatie ei
genlijk wel past bij het uitbundi
ge en vaak nogal op uiterlijk ver
toon gerichte karakter van de
Spanjaard, beantwoord ds. Mar
tinez met een glimlach "Het is na
tuurlijk onmogelijk de geesten
van de mensen helemaal leeg te
maken. De sociologische invloed
van de Rooms-Katholieke Kerk is
ongelooflijk groot en veranderin
gen komen dus niet van de ene op
de andere dap tot stand. Als je het
geloof vergelijkt met een kip, dan
zeg ik altijd maar: het gaat om
het vlees, niet om de veren. Dat
moeten we duidelijk gaan maken
Maar laat ik duidelijk zijn. V/ij
strijden niet tegen het rooms-ka
tholicisme, wij strijden tegen het
atheïsme. Het gaat om de con
frontatie van meningen, om de
dialoog,en dat kan nu eindelijk".
Ook de Rooms-Katholieke Kerk in
Spanje heeft zich niet tegen de
nieuwe wet verzet. Die heeft wel
andere dingen aan haar hoofd.
Net als in vele andere landen ra
ken de kerken steeds leger en zijn
de jongeren steeds minder vat
baar voor de roomse boodschap.
Daarnaast moet juist de Rooms-
De activiteiten waar de evangeli
sche kerken zich de komende tijd
op gaan concentreren, hebben
een tweeledig karakter. Enerzijds
het uitbreiden, feitelijk opzetten,
van een evangelisch maatschap
pelijk werk. Op het ogenblik
staan er in Barcelona bijvoor
beeld één evangelisch ziekenhuis
en één weeshuis, daarnaast een
stuk of acht bejaardenhuizen in
een paar steden van Spanje. An
derzijds natuurlijk het verder
uitbreiden van het evangelisa
tiewerk.
Ds. Martinez: "We gaan een positief
getuigenis geven van ons geloof.
Dus niet in de geest van vijand
schap. Onze visie op het evange
lie, die moet bekend worden.
Vergeet niet dat het Spaanse volk
eeuwenlang geconfronteerd is
met de rooms-katholieke visie op
het evangelie. En ik maak dan
maar de volgende vergelijking:
Abraham had een vrouw en hij
trouwde met haar, omdat hij haar
lief had. Maar in de loop der tij
den vergat hij dat ze mooi was.
Pas toen anderen zijn vrouw wil
de overnemen, ging hij dat weer
inzien. Zo is het ook met het
evangelie in Spanje. Men is de
schoonheid ervan vergeten, men
ziet het niet meer. We moeten de
Spanjaarden leren het evangelie
opnieuw te ontdekken".
Voetgangers in Keulen worden op het ogenblik vergast op straat beeltenis
sen van de paus. Die komt midden-november naar West-Duïtsland en
dat bezoek heeft openlucht-schilders blijkbaar hevig geïnspireerd-
Het gebruik van de pil heeft weinig goeds gebracht, zegt de Ameri
kaanse aartsbisschop John Raphael Quinn (San Francisco).
Hij was een van de deelnemers aan de algemene bisschoppensyno
de over de taken van het christelijke gezin.
De pil werd twintig jaar geleden beschouwd als het begin van de
vrijheid voor het echtpaar. Die vrijheid is zijns inziens echter
door de pil verkleind.
In de Verenigde Staten is sprake van een „epidemisch" aantal
echtscheidingen: meer dan een miljoen per jaar, en ook van een
epidemie van geslachtsziekten. De pil heeft als middel tegen
ongewenste zwangerschappen niet kunnen verhinderen, aldus
Quinn, dat er in Amerika meer dan een miljoen abortussen per
jaar worden gepleegd. De psychische en emotionele schade van
dit alles acht hij „enorm".
Het was, volgens hem. dan ook de hoogste tijd dat de kerk zich weer
uitsprak tegen het gebruik van kunstmatige voorbehoedmidde
len. De instemming van de synode met de encycliek „Humanae
Vitae" (1968), waarin deze worden verboden, heeft hem dan ook
met blijdschap vervuld.
Aan dilemma moet vóór 15 december einde komen
Door
niep de Oraal 1
W ~y K.-uwa
■■■■r y ■BrnJ tiVrXi SSaRSB
Doorgaans hebben apotheek-
houdende artsen zo'n 200 van de
3500 in Nederland verschijnen
de soorten medicijnen in huis.
Een aantal dal ruimschoots
voldoende is, vindt de Hazers
woudse huisarts Bosch.
gewoon dat ze er met een apothe
ker die met uitdeelposten, be
zorgdiensten etc. werkt, niet op
vooruit gaan. Bovendien is een
apotheker duurder dan een apo-
theekhoudende arts. Veel werk?
Het merendeel van de medicij
nen komt kant en klaar van de
fabriek. De apotheker is m der
gelijke gevallen niet veel meer
dan een winkelier. En hij werkt
omslachtiger: de patient moet
eerst met z'n receptenbriefje van
de arts naar de apotheker. Wij ge
ven de spullen direct mee, reiken
het nog even aan, laten een fami
lielid even meerijden om het
meteen mee te kunnen nemen."
HAZERSWOUDE - "Prima
mensen hoor, die apothe
kers. Maar we hebben hun
deskundigheid niet nodig
voor het verstrekken van
medicijnen. Laten ze die
deskundigheid liever ge
bruiken in ziekenhuizen of
andere plaatsen, waar 'ie
echt nodig is."
Met die sceptische woorden maakt
de Hazerswoudse huisarts A. J.
Bosch, voorzitter van de apothe
kerscommissie van de Landelijke
Huisartsen Vereniging (LHV).
duidelijk hoe de zaken liggen. De
apotheekhoudende huisartsen in
het platteland - er zijn er nog zo n
1200 - kunnen het zelf wel af de
apotheker moet maar in de stad
blijven.
Volgens Bosch willen de platte
landsbewoners zelf ook niet an
ders. "Kijk maar naar de acties
die overal in het land worden ge
voerd tegen de komst van apo-
thekers, zoals onlangs nog in
Nieuwkoop. De bewoners zien
Drie jaar
Het gekibbel tussen apothekers en
artsen duurt al drie jaar. Overleg
op landelijk bestuursniveau le
verde (nog) weinig op. Staatsse
cretaris Veder-Smit van volksge
zondheid heeft nog geen stappen
ondernomen om tussen de partij
en te bemiddelen. De artsen, ver
enigd in de LHV, namen zelf het
heft in handen en brachten kort
geleden een ontwerp wettelijke
regeling voor de vestiging van
apotheken op het platteland uit.
Bedoeld als wijziging op de uit
1963 stammende Wet op de Ge
neesmiddelenvoorziening. Be
langrijkste voorstellen uit het
ontwerp: een apotheker mag zich
pas in een plattelands-gemeente
vestigen wanneer er acht- a tien
duizend mensen in de contreien
wonen. De afstand tussen patiënt
en apotheek mag hooguit 2'/s ki
lometer bedragen. En wanneer
de patiënt 's avonds, 's nachts cn
in het weekeinde nog 7,5 kilome
ter moet afleggen naar de dichts-
bijzijnde apotheek is dat meer
dan genoeg, zo vindt de LHV.
Volgens het voorstel moeten apo
theekhoudende artsen na "apo-
theekrijp"verklaring van hun
gebied nog minstens vijfjaar zelf
medicijnen mogen verstrekken.
Tenzij ze nog geen vijf jaar een
apotheek aan huis hebben. Dan
mogen ze hun apotheek nog min
stens tien jaar na vestiging kun
nen aanhouden.
Strijdig
Zoals voorzitter Bosch van te voren
eigenlijk al vermoedde heeft de
"tegenhanger", de Koninklijke
Nederlandse Maatschappij tot
bevordering der Pharmacie, niet
bepaald met gejuich op het plan
gereageerd. Secretaris Harder
wijk noemt het plan "eenzijdig"
en "uitgaande van de verkeerde
veronderstelling dat de genees
middelenvoorziening op het plat
teland in handen van de huisart
sen behoort te blijven".
Bovendien, zo vindt de secretaris,
is het LHV-plan in strijd met de
plannen van staatssecretaris Ve
der-Smit ën de Tweede Kamer.
Beiden willen apotheken in ge
bieden waar binnen een straal
van vijf kilomter acht- tot twaalf
duizend mensen wonen.
Ook de inmiddels in plattelands
gemeente gevestigde apothekers
zijn niet kapot van het voorstel.
Apotheker Tupamahu, sinds au
gustus van dit jaar werkzaam in
Nieuwkoop, haalt er z'n schou
ders over op. "Er zijn al zoveel
verschillende voorstellen gedaan
- ik wacht wel rustig af' zegt hij
laconiek. Zijn komst naar
Nieuwkoop deed enkele maan-,
den geleden heel wat stof op
waaien (o.m. protestbijeenkom
sten van patiënten) maar Tupa
mahu ziet desondanks de toe
komst met vertrouwen tegemoet.
Nadat hij de eerste weken weinig
of geen klanten kreeg loopt zijn
apotheek nu redelijk, zo zegt hij.
"Ik heb zat te doen".
Huiverig
Zijn collega, mevrouw G. Vink in
Alkemade is huiverig om iets te
zeggen. Ze heeft enkele weken
geleden een uitspraak van de
Provinciale Commissie afge
dwongen: de plaatselijke huis
artsen moeten hun huisapothe
ken nu aan haar overdoen. Me
vrouw Vink was naar de commis
sie gestapt op grond van de Wet
op de Geneesmiddelen. Daarin
staat dat - als aan bepaalde voor
waarden is voldaan - de arts zijn
vergunning voor het houden van
een huisapotheek moet inleve
ren, zodra zich in zijn werkgebied
een apotheker vestigt. Mevrouw
Vink weet niet welke consequen
ties van het artsenplan voor haar
kunnen zijn. Wil er bovendien
niet over praten 'In deze omge
ving zou dat alleen maar tot meer
problemen leiden", zegt ze.
Woordvoerder Van Dongen van
de Alkemadese artsen zwijgt ook.
Hij wil de dorpsperikelen niet
weer zien uitgemeten in kranten
kolommen.
Apotheker Boersma in Sassenheim
is ook wat laconiek. "Iedereen
kan wel een plan indienen. Punt
is dat het fenomeen apotheek-
houdende arts een noodregcling
is. Een arts is arts, een apotheker
een apotheker. Zij (de artsen)
zeggen er récht op te hebben,
maar dat is niet waar natuurlijk.
Gelukkig hebben we er in de
Bollenstreek weinig mee te ma
ken, ons verzorgingsgebied is
ook groot genoeg. En de ervaring
met deze problematiek leert dat
de uitslag ten gunste van de apo
theker uitvalt
Verdedigend
Bosch: "Tja, we zitten in een verde
digende positie. Maar de meeste
argumenten tegen de apotheek-
houdende arts missen elke
grond. Het is onzin dat twéé men
sen de medicijnverstrekking
moeten afhandelen. Ze denken
toch zeker niet dat ik meer medi
cijnen geef dan nodig is. Het
maakt me niks uit - ik krijg voor
ziekenfondspatiënten toch een
vast bedrag
Het "gezeur" en de lange duur van
de ruzie irriteert dokter Bosch.
"Apothekers in gemeenten met
maar 0000 inwonen moeten c
woon weg. Als je criteria af
spreekt moet je je aan die criteria
houden." "Het geval" Nieuw
koop ligt even anders, vindt
Bosch: "Ze groeien qua inwoners
wel naar die apotheek toe. Maar
niemand moet 'm daar'De sfeer
is verziekt, maar de partijen moe
ten desondanks met elkaar om de
tafel bleven zitten. In elk geval
moet de staatssecretaris voor 15
december aan de kamer rappor
teren over haar bemiddeling in
het conflict tussen artsen en apo
thekers. Bovendien moet ze aan
geven hoe de functionele beroe-
penscheiding" tussen huisartsen
en apothekers kan worden ver
wezenlijkt, zonder dat hun geza
menlijke verantwoordelijkheid
wordt afgeschaft.
