„Othello heeft mij
als schrijver
alert gemaakt'9
'Herman Heijermans is
heerlijk om te spelen'
James Bond aan
kloosterpoort
Podiomblik
Bart Koene van theatergroep Nijinsky:
ImiHïïtis
14 dagen
naar Amerika
LEIDSCH m DAGBLAD
(fv) vandaag...
toegelicht
RADIO
[.\^[RrQ9ramma\
MAANDAG 20 OKTOBER 1
Amsterdams Volkstoneel brengtUitkomst
HAARLEM/LEIDEN - „Het toneel dat Herman Heijermans schreef is zo ontzettend fijn
om te doen, dat het ons geen enkele moeite kost spelers te vinden. Er is bij toneelspelers
werkelijk een enorme belangstelling voor stukken van Heijermans. Je kunt als acteur zo
volledig 3an je trekken komen, je kunt sentimenten spelen en dat hoeft echt niet tot
drakerigheid te leiden. Maar het is niet allemaal zo onderkoeld... het is puur volkstoneel.
En volkstoneel hoeft niet altijd in de schaduw van het amateurisme te staan. Wij geven
onze allerbeste krachten; we belazeren het publiek niet
Jules Croiset: "We belazeren het publiek niet"
Krachtige woorden van Jules Croi
set, die op het hoogtepunt van
zijn toneelloopbaan koos voor
het Amsterdams Volkstoneel.
Toen Beppie Nooy, d<t grote
voorvechtster van dit gezelschap,
in 1979 overleed werd Croiset
aangetrokken om Beppie's regie
van Potasch en Perlemoer te vol
tooien. Hij kreeg zo'n plezier in
het werk dat hij niet lang hoefde
na te denken toen hij het verzoek
kreeg de artistieke leiding van
het gezelschap op zich te nemen
voor de jaren die nog zouden vol
gen. Croiset ontwikkelde pijlsnel
een nieuwe visie op het volksto
neel, waaraan hij een gedegener
inhoud wilde geven. Het werd
hem niet in dank afgenomen door
Beppies zonen, die na strubbe
lingen voor zichzelf begonnen
met Nooy's Volkstoneel.
Onder Croiset bleef een groot deel
van de spelers het Amsterdams
Volkstoneel trouw en voor de
eerste produktie werden ook
spelers aangetrokken,
Jan-Anne Drenth, Henk
Molenberg, Lou Steenbergen,
Teuntje de Klerk en Sylvia de
Leur in het oog lopende i
Het gezelschap komt donderdag
avond 23, vrijdagavond24 en za
terdagavond 25 oktober naar de
Leidse Schouwburg met .Her
man Heijermans' toneelstuk Uit
komst, met daaraan toegevoegd
liedjes vanuit de bestaande tekst.
LEIDEN - Het toneel van de
Leidse Schouwburg wordt
deze week beheerst door
Herman Heijermans. Het
Amsterdams Volkstoneel
geeft er nl. op donderdag
avond 23, vrijdagavond 24 en
zaterdagavond 25 oktober
voorstellingen van 'Uit
komst'. Over dit door Jules
Croiset geregisseerd spel van
droom en leven elders op deze
pagina meer.
Op dezelfde pagina ook een ar
tikel van onze medewerkster
Hanny van der Harst over de
theatergroep Nijinsky die za
terdagavond 25 oktober in het
LAK-theater haar visie geeft
op Shakespeares 'Othello',
een stuk over 'de jaloersheid
van de mens op zijn eigen
geluk'.
In het LAK-theater voorts op
donderdagavond 23 oktober
een optreden van de uit het
LAK voortgekomen groep
'Gruppo Trutto Dramatico',
die een reprise geeft van haar
produktie 'Sokkels'.
De theatergroep Augustus
brengt er op vrijdagavond 24
oktober 'De zomer van Nel-
lie'. Centraal staat in dit stuk
de bloemenverkoopster Nel
lie Bakker, die 'de emancipa-
tieklok heeft horen luiden en
op zoek gaat naar de klepel'.
De vorm van de voorstelling
is volgens de programmatoe
lichting een volksachtig blij
spel met muziek, zang en
dans'.Speciaal voor de kinde
ren komt op zondagmiddag
26 oktober 'Mevrouw Smit'
naar de LAK-zolder. 'Me
vrouw Smit' is de nieuwe
naam voor de groep, die vorig
jaar als het kindercabaret
'Potvoordrie' stad en land af
reisde, maar nu van samen
stelling is veranderd. De
voorstelling heet 'Wat heeft ie
nou, want heeft ie nou' en gaat
over een gezin van een vader,
een moeder en twee kinderen,
van wie er één niet zo aardig
wordt gevonden.
Een spel van droom en leven in -
zoals Heijermans zelf omschreef
- twee afdelingen. In het eerste
deel maakt het publiek kennis
met het gezin van Thijs Banes en
hun zieke, invalide zoontje Jantje
en met hun buurtgenoten. Het
tweede deel gaat over Jantjes
koortsige droom, die door Heij
ermans uiterst gevoelig wordt
beschreven. Jantje gaat daarin
samen met de zwaan uit het Von
delpark de sterren van de hemel
plukken, in de hoop deze op aar
de te kunnen verkopen om zo zijn
ouders uit hun armoede te kun
nen verlossen. In de droom wordt
de zwaan gewurgd; in werkelijk
heid sterft Jantje door de grote
opwinding die zijn droom ver
oorzaakt. Dat betekent een ver
lossing - uitkomst - voor het ke
reltje uit zijn aardse lijden.
Jules Croiset: „Het is een fascine
rend stuk en zó puur geschreven.
Heel belangrijk in het stuk is de
relatie van Jantje met de zwaan.
Jantje wordt gespeeld door Dic
ky van Tooren, de zoon van Kitty
Janssen. Hij is twintig jaar, maar
speelt dat jochie van veertien
Drachtig. Hij heeft er zijn toneel
opleiding in Londen voor onder
broken. Teuntje de Klerk speelt
de zwaan. Zij en Dicky hebben
een hechte band gevormd, fan
tastisch, het zijn echt twee mak
kertjes geworden. Teuntje heeft
me daar vondsten bedacht voor
die zwaan, heerlijk. Men zegt al
tijd: wat is dat leuk geregisseerd,
nou, ik moet eerlijk zeggen, daar
had ik geen enkele moeite mee.
Teuntje heeft dat praktisch he
lemaal zelf gedaan hoor"
Vol geestdrift is hij over Dicky van
Tooren: „Ik kan er niks aan doen,
maar als hij als Jantje in dat bed
ligt, dan springen de tranen in
mijn ogen. Zo'n echt straatschof
fie uit de Jordaan en als-ie dan
in z'n droom plotseling weer lo
pen kan, dan ga je gewoon door
de grond!"
Jules Croiset over de opzet van de
ze voorstelleing: „We hebben
toegewerkt naar een eenheid tus
sen spelers en orkest. Er zijn een
paar spelers bij die ook een mu
ziekinstrument bespelen. En de
leden van het orkest doen mee als
toneelspeler. Aan het begin van
het stuk bezorgen we het publiek
een heel bijzondere verrassing."
AMSTERDAM- Theatergroep Nijinsky brengt op zaterdag
25 oktober Othello in het Laktheater in Leiden. Het be
looft een boeiende voorstelling te worden, want Nijinsky
heeft het stuk heel eigenzinnig aangepakt. Teneinde het
gebeuren zo helder mogelijk te etaleren heeft er een kaal
slag plaatsgehad.
Nijinsky's bewerking spitst zich
toe op de plot.nxwt plot, het tus
sen de 5 belangrijkste personen,
en de wijze waarop Shakespeare
dit heeft verwoord.
De groep heeft voor de interpretatie
bewust geen gebruik gemaakt
van secundaire literatuur, maar
zich uitsluitend bezig gehouden
met de gegevens die in het stuk
zelf worden aangedragen.
Bart Kiene, oprichter en artistiek
leider, praat in een twee uur du
rend interview met een aanste
kelijk enthousiasme over het
werk van de groep en toneel in
het algemeen
"We hebben Othello gekozen, om
dat we het een van Shakespeare's
grootste stukken vinden én om
dat je het zou kunnen scharen
onder de noemer "spreektoneel",
een genre waar we als groep nog
geen ervaring mee hadden. Met
die term bedoel ik het soort to
neel, waar de tekst van het groot
ste belang is, waar de handeling
wordt gedragen door de beelden
die in de poëzie is, waar de han
deling wordt gedragen door de
beelden die in de poëzie van het
stuk besloten liggen. Dit in te
genstelling tot bijvoorbeeld mu
ziektheater, dat een combinatie is
van gelijkwaardige elementen.
Omdat we als groep streven naar
een zo groot mogelijke veelzij
digheid, een volkomen integratie
van de verschillende disciplines,
is deze productie een logische
stap in onze ontwikkeling.
Experimenten
We vinden het niet voldoende de
verschillende aspecten van thea
ter uitsluitend te benaderen van
uit ons vak als acteur, "aldus Bart
Kiene. "Door steeds nieuwe ex
perimenten trainen we ons zo
goed mogelijk te acteren, zingen
en bewegen. Verder vind ik het
ook belangrijk dat ieder van ons
leert zelf stukken te schrijven.
Het analyseren van Othello, dat
zoeken naar de manier waarop
Shakespeare het stuk heeft op
gebouwd en de beelden drama
tisch heeft verwoord, heeft mij
als schrijver alerter gemaakt op
mijn eigen teksten. Ik herken nu
sneller de tekortkomingen."
"Bij de vertaling hebben we ver
schillende werken geraadpleegd,
maar het publiek krijgt onze ei
gen versie te horen, waarbij we
hebben gezocht naar zo beeldrijk
mogelijke taal. Bambi Uden, het
Engelse lid van de groep, heeft
ons gewezen op bepaalde woor
den die in Shakespeare's tijd
schokkend moeten hebben ge
werkt. Wij hebben geprobeerd
daar in het Nederlands moderne
equivalenten voor te vinden.
Misschien zijn we daarin te ver
doorgeschoten en komt het over
als een stijlbreuk, maar het moet
gezien worden tegen de achter
grond van onze poging om de
tekst dezelfde directe zeggings
kracht te geven die hij 4 eeuwen
geleden had, vertelt Kiene.
Interessant
Met het oog op onze ontwikkeling
is de samenwerking met Ank van
der Moer erg interessant. Zij is
een fascinerende theater-per
soonlijkheid, bij wie vakman
schap en datgene dat ze er mee
wil uitdrukken, een volmaakte
eenheid vormen. Haar ziel ligt op
haar lippen. Ze drijft nooit op
routine, maar eist kwaliteit zowel
van zichzelf als van ons. Enthou-
Een fragment uit Shakespeare's Othello.
siasme is prima, maar je moet kri
tisch blijven ten opzichte van je
werk, dat hebben we van haar
geleerd."
Tijdens het gesprek springt Bart
Kiene een paar keer op om een
stuk van een band te laten horen,
waar een werkbespreking van
"Afscheid" op staat. De volgende
productie "Je hoort 't", zegt hij,
"ik krijg ongelooflijk op mijn
donder. Ze brengt het wel heel
vriendelijk, maar toch... Natuur
lijk heeft ze gelijk, ik moet nog
veel leren. De moeilijkheid is, dat
je met je werk iets te zeggen moet
hebben, maar je weet niet altijd
wat. Na de actie Tomaat in 1970
werd alles weggeworpen, alleen
de politieke boodschap gold. Dat
vond ik te bruut, ik heb me er dan
ook van gedistantieerd. Natuur
lijk is de boodschap belangrijk,
maar ook de manier waarop je
hem brengt."
"Wij zijn weer begonnen," zegt Bart
Koene," met het vak te leren en
misschien zijn we daarin toen te
ver gegaan, de geëngageerdheid
raakte een beetje op de achter
grond. We proberen nu die twee
zaken te combineren.
Het kiezen van een onderwerp is
vaak lastig, want allerlei politieke
en maatschappelijke kwesties
worden al behandeld door bij
voorbeeld Proloog. Maar ik merk
toch bij het schrijven over iets
heel gewoons dat ik vanuit de ge
gevens in het stuk toch op een
bepaald standpunt uitkom, dat ik
sociale patronen belicht die ik
binnen mijn kleine kring heb
waargenomen. Het is dus, geen
kunst omwille van de kunst."
HANNY VAN DER HARST
(ADVERTENTIE)
ATHENE - De monniken van het oude Grieks-orthodoxe Meteo-
raklooster hebben hun poorten gesloten en de muren gepro
beerd weg te werken, omdat een Britse filmmaatschappij het
complex gebruikt als achtergrond voor een nieuwe film in de
James-Bond reeks.
De monniken zijn van mening dat in de James-Bondfilms seks en
geweld worden verheerlijkt. Honderden toeristen vervoegden
zich in het weekeinde vergeefs aan de kloosterpoort om het
complex te bezoeken.
De metropoliet van Trikaia, Sebastianos, en 130 popes hebben in
telegrammen aan de regering in Athene tegen het gebruik van
Meteora als filmdecor geprotesteerd.
In de nieuwe James-Bondfi lm, die "For your eyes only" zal heten,
spelen Roger Moore en Carol Bouquet
Salvador Dali
weer de oude
PORT LLIGAT - De Spaanse
meester van het surrealisme, Sal
vador Dali, is zondag voor het
eerst sinds lange tijd in zijn huis
in Port Lligat in Catalonië voor de
pers verschenen.
De schilder, die was vergezeld door
zijn vrouw Gala en secretaris En-
ric Sabater, had alleen hulp nodig
bij net op- en afgaan van de trap.
Dali' zei dat hij van plan was weer
enige tijd door te brengen in Pa
rijs en New York en dat zijn ziek
te zowel zijn katholieke geloof als
liefde voor Gala had versterkt.
Overigens wil hij haar voor de
tweede keer kerkelijk trouwen
volgens de Koptische ritus.
- v,C- v," -
Win deze prijs (voor 2 personen) of één van de
vele andere aantrekkelijke prijzen in de sleutel
code kaart aktie van het Leidsch Dagblad i.s.m.
de Leidse winkeliers.
Vanaf 15 oktober verkrijgbaar bij de
deelnemende winkeliers.
i2öjactr - Sbooo abonnees
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Straatje om (NOS)
18.50 - Staatsloterij (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
19.00 Heidi (AVRO)
19.25 - Hier Parijs, hier Jan Brusse (AVRO)
19.35 - De rode tent (The Red tent), speelfilm (AVRO)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Kijken en luisteren bij de Avro zit je goed (AVRO)
22.02 - AVRO's Swingtime (AVRO)
23.05 - Journaal (NOS)
23.10 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND 2
18.25 - Microprocessors 1 en 2 (3) (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Het geheim van de vuurberg (NCRV)
19.25 - Niet te geloven (NCRV)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - De kleine waarheid, tv-serie (NCRV)
21.25 - Minivoetbalshow (NCRV)
22.15 - Hier en nu (NCRV)
22.55 - Mijn verre naaste (NCRV)
23.15 - Journaal (NOS)
23.20 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
20.00 Journ. 20.15 Liebe ist doof, tv-
serie. 20.45 Konstas te. 21.30 Berlin
Alexanderplatz, tv-serie. 22.30 Ac
tual. 23.00 Der conferencier (Wodzi-
rei), Poolse speelfilm 00 45 Journ.
(Reg.progr.: NDR: 18.00 Reg. mag.
18.30 Actual. 18.45 Kleuterserie.
18.55 Achtung Zoll, tv-serie 19.25
Reg. mag. 19.59 Progr -overz. WDR
18.00 St. Pauli Landungsbrucken.
tv-serie. 18.30 Was sich neckt, das
lient sich, tv-serie. 18 40 Achtung
Zoll, tv-serie. 19.15 Actual. 19.45 Das
Kriminalmag., tv-serie.).
DUITSLAND II
18.20 Koniglich Bavensches Ambs-
gericht. tv-serie 19.00 Joum. 19.30
Popmuziek. 20.15 Doc. film. 21.00
Actual. 21.20 Die Einfalle der heili
gen Klara. tv-film. 23.00 Inform,
progr. 23.05 Journ.
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Cursus
Duits 19.00 Inform, progr. 19.45
Journal 3. 20.00 Journ. 20.15 Inform,
progr. 21 45 Das letzte Abendmahl
(La ultima cena). Cubaanse speel
film. 23.35 Journ
BELGISCHE TV
NET II
18.00 Poppenfilmserie. 18.05 Teken
filmserie 18.30 Open School. 18.55
Inform, progr 19.25 Verkeerstips
1&30 Liefdadigheidsprogr. 19.35
Meded. en Morgen. 19 45 Joum
20 10 Weerber 20.15 Kwis. 21.05
oorlogsresten. tv-serie. 21.55 Me
disch mat» 22 35 Jnnm
De KRO besteedt vanaiond 23.05 uur aandacht aan de begrafe
nis van prof. Romme. Op Ned. 1 zal een necrologie en een korte
reportage over de begrafenis worden uitgezonden.
'Derode tent',een Italiaans-Russische productie ,is vanavond om
1935 willen doen Ned. 1 te bewonderen. De speelfilm, die de Avro
uitzendt, is een epos over de Italiaanse generaal Umberto, die in
1928 voor vette krantenkoppen zorgde Hij wilde met een luchtschip
over de Noordpool vliegen en er zelfs landen. Het liep uit op een
catastrofe
'sr kan worden gelachenheet het programma rond Herman Bc-
kien.dat de Tros vanavond via Ned. 2 uitzendt. Bekien.een komiek,
trekt in Utrecht en omgeving al jaren volle zalen
Voor de Avro-radio en televisie is vanavond 'Swingtime' te be
luisteren. Van 22.02 tot 23 uur. Medewerkenden aan dit program
ma: Greetje Kauffeld, Ack van Rooyen en de saxofonist Jluitist
James Moody.
Het 100-jang bestaan van de Vrije Universiteit in Amsterdam
zal onder meer worden gevierd met een concert. Op het programma
staan onder meer werken vanJohan Sebastiaan BachDe NCRV zal
van 20.40 uur af tot 2225 uur de muziekklanken ten gehore brengen
MAANDAG 20 OKTOBER
HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. TROS 18 11
Aktua. 18.25 De verhalen van Virgi-
lius van Tuil. 18 30 De Kinderpla-
tenbak. 18.45 Het zesde continent,
science-fiction hoorspel-serie. 19.02
Tros-Country 20.02 Voorzichtig
breekbaar. 20 30 Peekei: ongezou
ten. 21.02 NAR Nederlandse Arties
ten Parade. 22.02 aktua-Sportcafe.
NOS: 23.02 met het oog op morgen.
HILVERSUM II
NCRV 18 00 Muziek in vrije tijd.
PP 18.50 Uitz. van DS'70 NCRV:
19 OOSteen in de vijver (19 00 NECR-
Leerhuis 19.15 Psalm van de week.
19.40 Rondom hot Woord) 20 00 Mu
ziek in NCRV-Studio 2: Radio Ka
merorkest met solisten: Klass. mu
ziek. 20.40 VU-Concert Collegium
Vocale en het Orkest van de Cha-
pelle Royale, met solisten Klass.
werken 22 25 BOND ZONDER
NAAM. NOS 22.30 Nws 22 40 Mo
lukse cultuur en muziek NCRV
23.25 Muziek van eigen tgd. 23.55
HILVERSUM III
ieder heel uur nieuws NOS 18.03
De Avondspits met de Nationale
Hitparade AVRO 1902 Praatpaal
15. 20 02 het Steenen Tgd perk 21 02
Arbeidsvitaminen. (10.02 Zandbak-
1.02 Ve
DINSDAG 21 OKTOBER
HILVERSUM I
AVRO 7 03. 7 30. 8 03 en 8 30 Ra-
diojoum. 9.03 Steunpunt. 9 08 (S)
hoorspelserie. (8). 11.30 (S) Uit is in
11.45 (S) Rondom twaalf 13 03 Ra-
diojourn 13.20 (S) De AVRO Dili
gence. 13.55 Beursplein 5. 14.02 (S)
De vergulde middenweg. 16.02 13-
Speciaal 16.30 (S) Kom eens langs
op Slot Zeist
HILVERSUM II
KRO 7 00 Nws. 7.10 Ochtondgymn.
7 20 Het levende woord 7.30 Nws
7L36 Echo (8 00 Nws 8 30 Nws
8 30 Nws. 8.36 Grammofoonmuz.
8.50 Postbus 900. 9.00 Gymn. voor de
vrouw. 9 10 Waterst 9 15 Scheep
spraat 9.20 De letter M 10 30 Ouder
worden we allemaal. 11 00 Grammo
foonmuz 11 30 Ratel OVER-
HEIDSVOORL12 16 Uit- vd
landbouw KRO 12 26 Meded. voor
land- en tuinb. 12 30 Nws 12 36
Echo. 13.00 Nws 13 11 Goal 13 30
Zeeuwen in Brazilië NOS 14 30
Wijnoogst '80, Hoogte- en diepte
punten in de wijncultuur KRO
15 15 God, hoe heet je ook al weer.
(RKK). 15 30 Geen verboden toe
gang 16 30 Het Praatprogr. 17.24
Meded. 17.30 Nws. 17.36 Echo
HILVERSUM UI
VARA: 7 02 (S) Gesodemeu.ders.
(Van 7.00-18 00 Aktual via Dinc-n
van de Dag) 8 30 (S) Holland ze "g-
gen 10.30 (S) Typisch Jansen
11 30 (S) VARA /orkplaatje 13.30
(S) Spitsbeeld 15.30 (S) Popkrant
16 30 (S) Beton.
HILVERSUM IV
TROS 7 00 Nws 7 02 (S) Capriccio.
9 00 Nws 9 02 (Si Er staat een orgel
inGron ^eld 9 30 (S) Van heinde en
verre. 10 00 (S) Opus tien tot twaalf.
12 00 Nws 12.02 (S) Intermezzo.
13 00 (S) De meest verkochte klas
sieke tien 13.30 (S) Koren Korp i
