'Ongeluk met pontje was menselijke fout'
De dood voer mee op de veerpont
'/2
"Luchtbel
redding
voor
mensen
in het
voor
onder"
"We wilden
kennis mooie
geveltjes
laten zien"
"Ik hoorde
van de ramp
in de auto"
ZATERDAG 11 OKTOBER 1980
Luitenant Bakker -
"Je kunt deze aanvaring
vergelijken met pol
derblindheid van een au
tomobilist."
DORDRECHT - Nog altijd tast
de rijkspolitie te water in het
vage. Voor haar is het 'onmo
gelijk' dat het'pontje tussen
het hartje van Dordrecht en
Zwijndrecht midden op de
Oude Maas door een met naf
ta gevulde tanker kon worden
overvaren. Het was klaarlicht,
de zon scheen, het zicht was
prima en het was niet druk op
het water.
Zeker zeven mensen verloren
het leven. Naar twee opva
renden van het voetveer, een
man en een kind van ander,
halfjaar, zoekt de politie nog
Dagelijks dregt zij in de rivier
Tot nu toe zonder resultaat.
De kapitein van de pont, Van
Herik, is verhoord maar heeft
geen duidelijke verklaring
kunnen afleggen. Omdat de
schipper nog niet is genezen
van de verwondingen aan zijn
hoofd (hij wordt hiervoor
verpleegd in een ziekenhuis),
gaat de politie later opnieuw
met hem praten. Zodra de arts
daarvoor toestemming geeft
De conclusie van de rijkspolitie
is, dat de aanvaring aan men
selijke fouten is te wijten. Het
veer, dat van boven tot onder
is bekeken, vertoont geen ge
breken. Hoewel er een nylon
draad uit de schroef van het
veer is gehaald, wordt niet
aangenomen dat dit van in
vloed is geweest op het vaar
gedrag. De rijkspolitie neemt
niet aan dat de tankeF ver
keerd heeft gevaren.
Is het niet onverantwoord dat
slechts één man het veer be
dient? Hij moet kaartjes ver
kopen de pont, dwars over de
Oude Maas, naar de overkant
manoeuvreren en ook nog
zorgen dat er goed wordt af
gemeerd...
Luitenant Bakker "De bedie
ning van elk schip gebeurt
door één man. Een buschauf
feur verkoopt toch ook kaar
tjes en brengt de passagiers
waar ze moeten zijn? Ja, met
twee man kan het beter zijn
op zo'n boot. Die kan de reizi
gers beter in de gaten houden
en zo. Aan de andere kant kun
je stellen als die twee met el
kaar gaan staan praten, schiet
je er ook niets mee op. Aan het
ongeluk doet dit niks af."
Bakker geeft toe dat de Oude
Maas, op het punt waar het
pontje vier keer in een uur op
en neer vaart, een drukke rou
te is. Zeker driehonderd 'zwa
re schepen' passeren hier elke
dag. "Maar", voegt de poli
tieman er direct aan toe,
"misschien had het zondag
beter druk kunnen zijn. Dan
word je verplicht goed op te
letten. Nu was het rustig en
loopje snel kans op een 'black
out'. Je kunt deze aanvaring
vergelijken met polderblind
heid van een automobilist; er
is niets op de weg, komt hij
een ander tegen, dan klapt 'ie
er op."
Is het eigenlijk nog wel verant
woord om z'n veer tientallen
keren per dag een oversteek
te laten maken tussen allerlei
groot geweld door?
Bakken "Als je ongelukken in
de toekomst wilt voorkomen,
moet je het veer uit de vaart
halen. Alle risico's kun je toch
niet uitsluiten. Neem nou
eens een trein, die heeft een
vaste route en tóch gebeuren
er ongelukken mee. Daar pra
ten ze niet over. Het pontje le
vensgevaarlijk? Welnee! En
ook die kreten dat het alle
maal net goed is gegaan, ach,
dat is niet waar. Nog nooit is
er bij ons ook maar één klacht
van een schipper binnenge
komen dat de veerlieden aan
hét 'stunten' waren."
Zeventien procent van de
scheepvaart die passeert, ver
voert explosieve ladingen. De
tanker die bij de aanvaring
was betrokkenwas met nafta
gevuld. Is Dordt een ramp be
spaard gebleven?
'De ene tanker verscheept zus,
de ander zo. Dat is allemaal
aan zeer strenge regels ge
bonden. Als een pont tegen
zo'n tanker botst, zal 'ie zeker
niet ontploffen. Dan moet er
heel wat meer gebeuren."
Opeen paar honderd meter van
het veer ligt een brug over de
rivier. Waarom wordt die
pont dan tóch gehandhaafd?
Bakken "De boot brengt de
passagiers van centrum naar
centrum. De mensen kunnen
de auto bij het veer laten staan
en lopend hun weg vervolgen.
Nemen ze de brug, dan moe
ten ze minstens op de fiets
stappen en niet al te veel haast
hebben. Want het is nog een
behoorlijk eindje rijden.
Hoe was het gesteld met het red
dingsmateriaal op de pont?
^Alle voorgeschreven spullen
waren aan boord; drijfban-
ken, boeien, lijnen, noem
maar op. En ze werkten goed.
Heel de handel heeft rondge
dreven. Er is nauwelijks ge
bruik van gemaakt. Toen het
ongeluk gebeurde waren er
zoveel bootjes in de buurt, dat
binnen enkele minuten 'alles'
van het water was."
Aan welke eisen moet een veer
man voldoen vóór hij het
stuurrad van een pont ter
hand mag nemen?
"Zestien jaar moet hij zijn. Dan
mag 'ie op een grote duwboot
stappen. Voorwaarden zijn er
niet", aldus luitenant Bakker.
"We praten al jaren over een
vaarbewijs, maar het is er nog
steeds niet van gekomen. Een
schipper moet grove fouten
maken willen wij kunnen in
grijpen. In de wet is daarover
niets geregeld. Wat de kapi
tein van de pont betreft hij
had schipperspapieren en een
groot aantal jaren ervaring."
'Het was een verschrikkelijke er
varing", vertelt mevrouw Den
Boer een paar dagen na het ramp
zalige ongeluk. Zij, haar man en
het vierjarige ventje waren de al-
lerlaatsten die uit het vooronder
werden gehaald. "Dit beleven
maar heel weinig mensen, 't Is
een wonderlijke redding. Zeker
voor iemand die niet kan zwem-
Nooit is bij haar de gedachte opge
komen 'dit is het einde'. "Tot het
laatst heb ik moed gehouden. We
komen niet om, speelde er con
stant door m'n hoofd. Ondanks
dat wc het stuk voor stuk erg be
nauwd hadden. Toen de boot on
dersteboven sloeg had ik het wel
moeilijk. Ja, op dat moment
dacht ik, daar gaan we."
Andere kijk
Mevrouw Den Boer, deze week een
jaartje ouder geworden, heeft
nauwelijks tijd gehad op bezin
ning. Vrienden, buren en vreem
de mensen belden haar op of
kwamen aan de deur met een bos
bloemen. En in dezelfde week
een verjaardag.
"Nadenkenzegt ze daarom, "nee.
daar is nog geen moment tijd
voor geweest. Ik zie de beelden
steeds als een soort film aan me
voorbijgaan. En tijdens dat on
geluk heb ik alleen maar aan
praktische dingen gedacht zoals,
die stang vasthouden en als je
kopje ondergaat diep ademhalen.
Natuurlijk, we zullen alles nog
wel eens op een rijtje zetten. Daar
ontkom je op de duur niet aan.
Hoe de kinderen (één van veer
tien en één van zeventien jaar)
reageerden? Die kregen het na
een paar dagen pas goed te
kwaad. Ze raakten overstuur
door al die belangstelling. Ach, ze
zullen het wel verwerken, ver
wacht ik. Over een paar maanden
zijn ze het wel vergeten.
Triest is ook het verhaal van een
duiker die was ingeschakeld bij
het redden van de drenkelingen.
De man haalde z'n eigen vader,
die was verdronken, uit het ge
zonken bootje. Zonder dat hij dit
wist. Pas later op de avond kreeg
hij deze trieste mededeling van
de politie te horen.
Gehalveerd
De angst onder de geregelde passa
giers van het veer is heel goed te
merken. Ze blijven weg. Maken
liever een omweg over de brug,
dan met het pontje de Oude Maas
te kruisen. De 'werkmensen', zo
als de pontjesbazen ze noemen,
en scholieren, steken nog wel
over. Maar moeders met kinde
ren die 'even gauw' van Zwijn
drecht naar het centrum van
Dordrecht willen, blijven thuis.
Of doen de boodschappen in ei
gen omgeving.
"Ik denk", stelt schipper Sabbe, die
nu zes jaar zonder incidenten
heen-en-weer vaart, "dat we deze
week zeker de helft minder be
zoekers aan boord hebben gehad.
De eerste schrik, he9 Ze komen
wel terug. Het moet gewoon slij
ten."
In koor roepen en Sabbe én zijn
collega Lonkhuizen (hij vaart al
vijftien jaar op het pontje), dat dit
ongeluk niet zou zijn gebeurd als
zondagmiddag twee veerlieden
zouden hebben gewerkt. "Je
komt hier soms ogen tekort",
verwoordt Sabbe de mening van
beide schippers, t Kan hier ver
schrikkelijk druk zijn. Zoals nu,
bijvoorbeeld. Dan kun je niet
eens overstekenEn met z'n
tweeen zie je meer dan wanneer
je alleen vaart. Waarmee ik wil
zeggen, voor één veerman is dit
niet te doen." Lonkhuizen knikt
instemmend.
Jaren praten
Praten over de ongewenste situatie
doen de pontjesbazen a) jaren.
Geld, daar staat of valt de zaak
mee. Overdag varen de schippers
met z'n tweeen: van halfzeven 's
morgens tot zes uur in de avond
Dan vertrekt er een. Eén veerman
moet hel werk daarna alleen
doen. Tot elf uur 's avonds.
DORDRECHT - Steeds
weer hoort mevrouw Den
Boer het hoge stemmetje
van die vierjarige jongen
in haar oren. Krampachtig
klampte hij zich aan haar
vast en probeerde, net als
zij, het hoofd boven water
te houden in de benauwde
kajuit die snel volliep.
"Hoe heet jij toch?", vroeg
het kereltje elke keer op
nieuw en keek de vrouw
daarbij vragend aan. Dat
de dood dreigend naderbij
kwam, had het joch niet in
de gaten
Een gekneusd bovenbeen en een li
chaam vol blauwe plekken heeft
mevrouw Den Boer aan het ha
chelijke avontuur met het voet-
veer op de Oude Maas overge
houden. Zij en haar man, die ook
in het vooronder zat, zijn gered.
Net als die zeven andere mensen,
die een beschut plekje zochten
tegen de stevige bries die er mid
den op de rivier woei. Voor één
van hen in de kajuit kwamen de
redders net te laat.
Mevrouw Den Boer bibbert nog. Ze
zag de reusachtige tanker zo op
het nietige pontje afkomen toen
ze evén door het raam naar buiten
keek. "Dat kan niet goed gaan,
dacht ik nog bij me zelf. Ik kon
geen woord uitbrengen, ik stond
werkelijk stijf van schrik."
Niet zwemmen
Zwemmen kan mevrouw Den Boer
niet. Ze zocht daarom snel steun
aan een stang in lage het vooron
der. Direct erop kwam de klap,
het veer sloeg om en ging onder.
Het grauwe rivierwater steeg snel
in de kajuit. "Elke keer als ik
kopje onder ging, haalde ik diep
adem. Dat prentte ik mezelf
steeds weer in: zorg dat je zuur
stof in je longen hebt. Ik kon me
moeilijk vastklemmen, omdat
het ventje aan me hing. M'n man
heeft hem losgemaakt en gezegd
wat hij moest doen."
Zeker een kwartier tot twintig mi
nuten zaten tien mensen opgeslo
ten. Wat ze óok probeerden, er
was geen uitkomen aan: de deur
zat muurvast, er was geen bewe
ging in te krijgen. Een ruit in
trappen, lukte evenmin. "Achter
af gelukkig", zegt mevrouw Den
Hun collega Van Herik, de schipper
van het rampschip, gaat goed
vooruit. Deze week hebben
Lonkhuizen en Sabbe in het zie
kenhuis met hem kunnen praten.
"Die tanker heeft hij helemaal
niet gezien", zegt Lonkhuizen.
"Maar Van Herik heeft wél uitge
keken. Weet je, als je in de stuur
hut achterom kijkt, heb je een
behoorlijke dode hoek. Vermoe
delijk heeft hij daardoor die tan
ker niet kunnen zien. De tweede
man heeft wél zicht op wat zich
achter de pont afspeelt. Vandaar
dat 'ie nodig is."
Radio
De Alblasserdammer Vos, exploi
tant van het voetveer, zat m de
auto toen hij van de ramp hoorde.
Z'n beide dochters hadden de ra-
dio 'behoorlijk hard' staan en
luisterden naar een favoriete
zanger. Vos dreigde de knop om
te draaien, zijn vrouw hield hem
echter tegen. Want over twee mi
nuten was er een nieuwsuitzen
ding
'We kwamen net terug van fami
liebezoek", herinnert mevrouw
Vos zich. "Ja, we schrokken ge
weldig. Mijn man was er hele
maal kapot van. Hij wilde het op
een rijden zetten om zo gauw mo
gelijk thuis te zijn. Daar heb ik
hem gelukkig van kunnen weer
houden. Tenslotte konden we op
dat moment toch niets meer
doen..."
Wat moet je voor de nabestaanden
doen. is dé vraag die steeds weer
door het hoofd van mevrouw Vos
speelt. "Je wilt wa' doen maar
wat. Helemaal niks van je laten
horen kan toch niet? Je bent toch
geen honden? Nee. ik kan het
maar niet loslaten. En nu komt
dat ongeluk van negen jaar gele
den weer naar boven. Ook toen
werd er een pontje van ons over
varen. Alleen de schipper ver
dronk. Ja, je bent de eigenaar,
maar ben je dan schuldig aan zo'n
ongeluk? Vreselijk is het Heel je
leven zal je dit bijblijven."
'Ja", vertelt Lonkhuizen, "er is wel
wat gaande. Dat is meestal zo, hè?
Als het kalf is verdronken, wordt
de put gedempt. Ik verwacht dat
het niet zo bar lang meer zal du
ren of we gaan de hele dag met
twee man varenWaarop hij
dit baseert, kan de veerman niet
vertellen. Een gevoelskwestie
dus, meer niet.
De veerlieden Sabbe en Lonkhui
zen: ongeluk was niet gebeurd als er
twee schippers aan boord waren
geweest.
Boer. "Dan had er misschien één
kunnen ontsnappen, maar de rest
was verdronken."
Net onder het plafond in het voor
onder bleef het water 'steken'.
Die kleine luchtbel was de red
ding. Voor een oudere opvarende
was de spanning teveel. Hij
overleed juist voor twee toege
snelde schippers de drenkelin
gen bevrijdden. De anderen
kwamen er, zonder noemens
waardige verwondingen, levend
uit.
Beide varensgezellen dronken sa
men, in een stuurhut, een pilsje
toen zij een enorme klap hoor
den. Ze zagen wat er was ge
beurd, bedachten zich geen mo
ment en voeren met hun schip
naar het midden van de rivier
waar het drama zich afspeelde.
Met kabels hielden zij het veer
boven water. Dal was de redding
van de mensen in de kajuit.
Met kennis
Praktisch nooit maakf mevrouw
Den Boer gebruik van het pontje:
zij werkt in Capelle aan den IJs-
sel, haar man in Rotterdam. Maar
die zondag was er een kennis uit
Hongarije op visite. Hem wilden
ze de mooie geveltjes in
oud-Dordrecht laten zien. Vanaf
de Oude Maas hadden ze daarop
een prachtig zicht. Dus voeren ze
met het pontje nam* de overkant.
Halverwege werden ze geramd.
Geredde vrouw
De rijkspolitie te water dregt elke
dag naar twee vermiste opvaren
den: een kind van 11h jaar en een
De angst is nog niet verdwenen: het pontje tussen Dordrecht en Zwijndrecht vervoert de helft minder mensen
dan voorheen....
Eigenaar pont
