Iran wijst voorstel
catsjoe,
Spanning stijgt in Irak
/erkiezingscampape Bondsrepubliek op VS-leest geschoeid
Labour-congres:
'Engeland moet
uit EG stappen'
Eenzijdige wapenstilstand van vier dagen gaat niet door
W aarschuwingsstaking
Poolse vrije vakbonden
ONDERDAG 2 OKTOBER 1980
BUITENLAND
IONN - De campagne voor de
Bondsdagverkiezingen van ko
mende zondag 5 oktober is achter
de rug. Kanselier Helmut
Schmidt heeft vanaf begin sep
tember op 42 bijeenkomsten het
woord >gevoerd, waar in totaal
vele honderdduizenden mensen
getuige van waren. Schmidts uit
dager Franz Josef Strauss is tien
keer meer opgetreden en zou on
geveer een miljoen mensen direct
hebben toegesproken.
'DP-voorzitter en vice-kanselier
Hans-Dietrich Genscher is in de
loop van zijn 120 toespraken
steeds meer schor geworden en
ook aan de stembanden van
voorzitter Helmut Kohl van de
CDU, de veel grotere zusterpartij
van Strauss' CSU, is te merken
dat hij er in bijna 200 redevoerin
gen alles aan heeft gedaan om het
kiezersvolk ervan te overtuigen
dat een „ommekeer" in de West-
duitse politiek „noodzakelijk'
In de afgelopen tijd zijn er in de
Bondsrepubliek duizenden en
duizenden brochures, pamflet
ten, stickers, enz. verdeeld. In het
hele land hangen affiches van de
politieke partijen. Er zijn ball
points, aanstekers, T-shirts, bal
lonnen, speldjes in omloop ge
bracht. Op de televisie zijn ver
kiezingsfilmpjes vertoond, heb
ben experts van de in de Bonds
dag zittende partijen urenlang
gepraat over veiligheid en vrede,
financiën en economie, familie-
politiek en de verzorging van de
oude dag.
De CDU-CSU liet niet alleen Duit
se, maar ook buitenlandse jour
nalisten plaats nemen in Cessna's
en helikopters om „kandidaat"
Strauss te volgen. De SPD ont
ving de dames en heren van de
media in speciale treinen en de
FDP zette bussen in, zelfs als
Genscher in Bamberg, Neuren
berg en Neumarkt sprak, wat
meer dan zes uur rijden uit Bonn
betekent.
De verschillende partijen hebben
allemaal reclamebureaus inge
schakeld. Maar al die partijen zijn
ook onmiddellijk bereid om te
verklaren dat die bureaus eigen
lijk maar een minieme rol speel
den. „Die hebben alle gegevens
van ons gekregen", aldus de
SPD. „De ontwerpen, ja zelfs de
teksten, hebben wij gemaakt"
(CDU); „Die vertalen alleen
maar" (FDP). Begrijpelijk ge
noeg, want welke partij hecht er
waarde aan de eigen kandidaat
als wasmiddel of snoep verkocht
te hebben?
Wordt in West-Duitsland altijd
enigszins honend over de Ameri
kaanse verkiezingsstrijd gespro
ken, de Duitsers voeren zo lang
zamerhand een zelfde soort cam
pagne. Franz Josef Strauss be
nutte net als Jimmy Carter zijn
familie om mogelijke stemmen te
winnen. Echtgenote Marianne
ging de boer op om te verklaren
dat haar man een „prachtig ge
zinshoofd" is. En Strauss is nog
overal op affiches te zien met zijn
18-jarige dochter Monika, die
liefdevol haar armen om hem
heen heen heeft gelegd. „Franz
Josef begrijpt de jeugd"
De SPD heeft een andere „knaller"
bedacht: de Zeitung am Sonntag.
Op de dag van de verkiezingen,
zondag 5 oktober, verschijnt deze
krant voor de laatste keer. Dan
hebben miljoenen Duitsers vier
keer een blad in de bus gekregen
dat elke keer uit 12 pagina's be
stond, veel sport en foto's bevat
te, maar ook een duidelijk andere
politieke koers voerde dan de
normaal door de z
tieve uitgever Axel Springer be
heerste markt van zondagsbla
den.
Volgens SPD-secretaris-generaal
Egon Bahr is de Zeitung am
Sonntag een groot succes. Niet
alleen omdat de krant met een
oplage van meer dan 16 miljoen
ongetwijfeld de grootste ter we
reld is, maar omdat het nu einde
lijk gelukt schijnt min of meer
linkse politiek op een „lekkere"
manier aan de man of de vrouw te
brengen. Het grote aantal inge
zonden brieven van lezers zou dit
bevestigen.
De Zeitung am Sonntag wordt ove
rigens gemaakt, door een profes
sionele redactie, die gedurende
de campagne haar intrek in een
hotel in Frankfurt heeft geno
men. Daarnaast zijn er tientallen
free-lance- en ook jounalisten in
vaste dienst bij betrokken. De
zondagskrant heeft zeven regio
nale uitgaven en wordt in twintig
plaatsen over het hele land ge
drukt. Zo'n honderdduizend le
den van de SPD, dat is tien pro
cent van het totale ledenbestand,
zijn elke zondagochtend in touw
om de krant te verspreiden.
Alleen de Zeitung am Sonntag kost
de SPD minstens 14 miljoen
mark. Het telekopieer-systeem,
waarmee de CDU pamfletten
verspreidt, is daarmee vergele
ken spotgoedkoop: 250.000 mark.
Alle inspanningen om de kie
zersgunsten hebben alleen al de
drie in de Bondsdag vertegen
woordigde partijen CDU-CSU,
SPD en FDP zeker 200 miljoen
mark gekost.
Volgens een al maanden geleden
gesloten verkiezingsovereen
komst mocht de CDU-CSU
slechts 45 miljoen mark uitgeven,
de SPD 40 en de FDP 10 miljoen.
Maar dat geldt alleen voor de par
tijcentrales. Daarbij zijn dus niet
de campagnekosten in de pro
vincie gerekend en ook niet de
bedragen die de verschillende af
gevaardigden uit eigen zak of via
giften hebben besteed.
Tweehonderd miljoen mark. Een
bijna ongelooflijk bedrag. En het
merkwaardige daarbij is dat de
kiezer in feite het voor hem opge
voerde verkiezingscircus zelf
heeft gefinancierd. De staat, en
dus de belastingbetaler, geeft
namelijk voor elke kiesgerech
tigde 3,50 mark uit. Die ruim 43
miljoen maal 3,50 wordt al naar
gelang het stemmenpercentage
over de partijen verdeeld.
TEHERAN/BAGDAD/PARIJS/NEW YORK (AFP/Reu-
ter) - Iran heeft gisteravond afwijzend gereageerd op de
Iraakse aankondiging van een eenzijdige wapenstilstand,
die het land van 5 tot 8 oktober in acht wilde nemen.
te bekend dat de stad Mehran op
Irak heroverd was. De stad was
vijf dagen in Iraakse handen ge
weest. De Iraanse generale staf
weigerde te bevestigen dat dins
dag een kerncentrale op 30 kilo
meter van Bagdad was gebom
bardeerd.
Vanuit Bagdad werd het bombar
dement gemeld van Iraanse le
gerkampen in de buurt van Dez-
ful, op 80 kilometer van de grens
met Irak, alsmede van olie-op
slagplaatsen bij de stad.
Volgens het Amerikaanse Blad
Wall Street Journal zijn konvooi
en van het leger van Koeweit met
wapens en munitie in Irak. Het
blad baseert zich op getuigen ter
plaatse. Troepen van Koeweit
zouden sinds enkele dagen gear
riveerd zijn op het eiland Failaka,
in de buurt van de waterweg
Sjatt-el-Arab.
Het ministerie van buitenlandse
zaken in Washington kon dit gis
teravond niet bevestigen.
De Iraakse zaakgelastigde bij de
Verenigde Naties, Jamal Shemi-
rani maakte dit standpunt gister
avond in New York bekend te
genover leden van de islamiti
sche conferentie bij de VN.
Het Iraakse besluit was in diploma
tieke kringen al met de nodige
argwaan ontvangen. Een Arabi
sche diplomaat verwachtte niet
dat Iran zich bij Iraks initiatief
zou aansluiten zolang zich nog
Iraakse troepen op Iraans grond
gebied bevinden.
De nationale radio van Iran bleef
gisteravond hameren op de reeds
verkondigde standpunten: Iran
zal geen enkele oplossing willen
accepteren zolang Iraakse troe
pen zich in Iran bevinden.
Veiligheidsraad
Iran heeft gisteren ook de uitspraak
van de Veiligheidsraad verwor
pen waarin Iran en Irak worden
opgeroepen de strijd te staken.
De raad kwam zondagavond tot
deze uitspraak en gisteren diende
de Iraanse president Bani-Sadr
officieel het antwoord van Tehe-
Xran verwerpt tevens een regeling
via onderhandelingen van het ge
schil met Irak.
De Verenigde Staten reageerden op
het voorstel van Irak met voor
zichtige tevredenheid. John
Trattner, woordvoerder van het
ministerie van buitenlandse za
ken noemde een voorlopige stop
zetting van de gevechten "een
goede zaak", maar voegde er on-
middelijk aan toe dat het van gro
ter belang was om een duurzaam
staakt-het-vuren te realiseren
zonder voorwaarden vooraf.
Een Iraakse legertank passeert
Veel propaganda, maar grote overwinning blijft uit
Egypte
In een toespraak voor hèt congres
van de nationaal-democratische
partij van Egypte, verklaarde
president Sadat gisteren tegen de
kaderleden van zijn partij, dat hij
zich zal verzetten tegen "het dic
taat dat Iran aan de Golfstaten
tracht op te dringen". "Iran krijgt
een grote mond en dat is ernstig",
zo verklaarde het Egyptische
staatshoofd.
Tevoren had Sadat Amerika het
gebruik van militaire bases in
Egypte aangeboden om Saoedi-
Arabië vanuit zijn land te verde
digen.
Over de strijd meldde Irak gisteren
het bombardement door Iran van
de Iraakse steden Kirkoek, Soe-
leimanieh, Basra en Oum Kasr.
Vooral in Kirkoek zouden veel
slachtoffers onder de burgerbe
volking zijn gevallen.
Het Iraanse persbureau Pars maak-
Het lijkt steeds duidelijker dat de
„Blitzkrieg" van Irak tegen Iran
niet alleen zijn verrassingsef
fect heeft verloren, maar ook dat
het Iraanse leger en vooral de
luchtmacht minder gedesorga
niseerd zijn dan de militaire lei
ders in Bagdad hadden ver
wacht. Uit verschillende bron
nen wordt gemeld dat Iraanse
troepen zich hergroeperen en
voorbereidingen treffen voor
een tegenoffensief. Onze specia
le verslaggever Marien van den
Bos verblijft in de Iraakse ha
venstad Basra en geeft een im
pressie van de stijgende span
ning in het land, nu de successen
op het slagveld tanaen.
BASRA - De sirenes loeien hun
luchtalarm over de stad. Lucht
afweergeschut ratelt en stuurt
rode flitsen de duisternis in. Bas-
ra. de Iraakse haven aan de Perzi
sche Golf en in grootte de tweede
plaats na Bagdad, is totaal ver
duisterd. Vrijwilligers, gewa
pend met fluit en geweer, houden
WARSCHAU (DPA Reuter/AFP) -
De leiders van de nieuwe vrije
vakverenigingen in Polen heb
ben besloten hun waarschu
wingsstaking van een uur mor
gen door te zetten. Dit heeft een
woordvoerder van de vakvereni
gingen gisteravond laat in
Gdansk meegedeeld na bespre
kingen tussen de Poolse vice-
premier Mieczyslaw Jagielski en
de leiders.
De gesprekken zouden vruchteloos
zijn gebleven. Jagielski vloog
naar Gdansk nadat de vrije vak
verenigingen een staking van een
uur hadden aangekondigd om
toegang te verkrijgen tot de Pool
se massamedia. Eind augustus
sloot Jagielski een overeenkomst
met stakers die vrije vakbonden
eisten. Overeengekomen werd
dat de censuur zou verminderen,
dat er loonsverhogingen zouden
komen en dat vrije vakbonden
zouden worden toegestaan. De
vrije vakbond "solidariteit" in
Gdansk zei dat de regering deze
overeenkomst niet nakomt. De
staking van morgen is ook afge
kondigd tegen de zogenoemde
verbrekingen van deze overeen
komst.
De vrije vakbonden willen morgen
van 12.00 tot 13.00 uur staken,
uitgezonderd de sectoren waar
ernstige schade aan de produktie
zou ontstaan. Woordvoerder
Badkowski zei gisteren dat Ja
gielski in het gesprek slechts de
uitspraken van vice-premier
Bar<-ikowski van dinsdagavond
verzachtte. Barcikowski waar
schuwde in een televisietoe
spraak de vakbonden en be
schuldigde ze van verbreking van
de overeenkomsten van eind au
gustus.
er 's nachts toezicht op dat zelfs
geen kaarslicht door de ramen
zichtbaar is. Een enkele, onver
lichte auto zoekt moeizaam zijn
weg door het donker en zelfs de
maan wordt in een bepaalde
stand verduisterd door de zwarte
rookwalmen van de al twee we
ken brandende olieraffinaderij in
het industriegebied even buiten
de stad.
Er heerst een angstige spanning
onder de ruim één miljoen inwo
ners van Basra. Nog geen twee
weken geleden staken van hieruit
de Iraakse soldaten de Shatt Al-
Arab-rivier over om Iran binnen
te vallen. Maar de opmars is tot
stilstand gekomen en Basra ligt
meteen binnen bereik van een
mogelijk tegenoffensief. Het
loeien van het luchtalarm gaat
dag en nacht door en suggereert
dat Iraanse gevechtsvliegtuigen
voortdurend het Iraakse lucht
ruim binnendringen. Doorgaans
blijven de Iraniers onzichtbaar,
totdat strategische punten in de
stad worden bestookt. Bij een
bombardement op de bruggen
tussen Basra en Iran kreeg een
Iraaks koopvaardijschip een vol
treffer, het Shatt el-Arab-hotel er
vlak naast kwam er nog net goed
af.
Hoe de strijd in werkelijkheid ver
loopt is voor de Irakezen niet erg
duidelijk. Volgens radio en tele
visie worden er voortdurend vor
deringen gemaakt, maar de laat
ste dagen is een aantal mensen de
stad al ontvlucht. Volgens de
Iraakse propaganda wordt de ene
Iraanse stad na de andere ver
overd en voor de Iraanse leider
Chomeini zou cr inmiddels niet
veel anders op zitten dan een
volledige overgave. De propa
gandamachine in Irak draait op
volle toeren en heeft ook zeker
een grote invloed op het volk
Maar nu dan toch die ongerust
heid.
De propaganda, van 's morgens
vroeg tot 's avonds laat. laat grote
hiaten achter, die geruchten in de
hand werken. Na een redevoe
ring van de Iraanse leider Cho
meini voor het Iraanse parlement
deden bijvoorbeeld in Basra ge
nachten de ronde als zou Cho
meini onder meer geëist hebben
dat Basra Iraans moest worden.
En dat is zo ongeveer wel het laat
ste wat men hier in Basra zou
willen. Verder zou Chomeini de
hele Shatt el-Arab-rivier voor
Iran hebben opgeëist en niets
minder verlangen dan dat het
hele Iraakse leger onder Iraans
commando zou komen te
staan.
In werkelijkheid zei Chomeini in
zijn rede niets meer dan dat Iran
door zou vechten en niet over een
staakt-het-vuren dacht. Zo ko
men alle berichten over het ver
loop van de oorlog tussen Iran en
Irak vervormd over in dit land.
Terwijl ook het Iraanse volk,
voorzover niet in de vuurlinie,
niet weet hoe een en ander er voor
staat. In dit licht moeten dan ook
alle claims van beide zijden over
veroveringen, neergehaalde
vliegtuigen en uitgeschakelde
tanks worden gezien. Maar de
meeste Irakezen in deze miljoe
nenstad geloven er nog altijd hei
lig in. met hoeveel bombarie en
nationalisme het ook wordt ge
bracht.
Terwille van de propaganda naar
buiten zijn er na de eerste succes
sen van het Iraakse leger vele bui
tenlandse journalisten naar Irak
gehaald. Maar veel meer dan
huisvesting kon Bagdad toch niet
verstrekken. Irak is een totalitair
geregeerd land en contacten met
de bevolking worden dan ook zo
veel mogelijk voorkomen. Dat is
ook niet zo moeilijk in oorlogs
tijd. nu het overal wemelt van de
militairen, politie en gewapende
vrijwilligers.
Het is aan alle kanten duidelijk dat
de Iraakse regering alleen de lus
ten en niet de lasten van de publi
citeit voor ogen zweven. Wellicht
in samenhang met de verslech
terde situatie aan het zuidelijke
front, werd het de militaire auto
riteiten gisteren toch te veel om
rond te sjouwen over bezet ge
bied met een horde schrijvende,
filmende en fotograferende wes
terlingen. Nu er geen successen
meer kunnen worden getoond
moeten de journalisten ook maar
weer uit Basra vertrekken.
zijn.
'De militaire situatie is stilstand.
Een soort stilte voor de storm,
waarin het gehuil van honden en
het gesnuffel van ratten in deze
stad hoorbaar is. De Iraakse op
mars die Teheran op de knieën
had moeten dwingen, is uit
gebleven. En alle belangrijke
olie-installaties zijn al vernietigd.
Wie van de twee de langste adem
heeft valt nauwelijks te voor
spellen. In Basra gaat het nor
male leven zoveel mogelijk door.
In scheepswerven en steenbak
kerijen, winkels en banken,
wordt normaal gewerkt. Maar de
essentiële voorwaarden voor in
dustriële groei staan in brand.
Irak heeft zich inmiddels verze
kerd van een zekere Arabische
steun, maar hoe lang kan een land
staande worden gehouden onder
een dergelijke druk. En hetzelfde
geldt natuurlijk voor Iran, dat
nauwelijks vrienden heeft.
Een vermoeiend congres naar het schijnt. Afgevaardigde Michael Foot
en Labour-lieveling Tony Benn (achteraan), hebben kennelijk moeite om
wakker te blijven. 1
BLACKPOOL (GPD) - Het 79e congres van de Britse Labourpartij is nog
in volle gang, maar duidelijk is al dat Labour-links in elk geval op punten
heeft gewonnen, gisteren was de belangrijkste dag voor de Labourpartij
zelf. Er werd gestemd over drie voorstellen die de structuur van de
Labourpartij veranderen en dat debat overschaduwde met gemak de
discussies over de Britse economische situatie, 2 miljoen werklozen en
de oppositie tegen de regering van Margaret Thatcher. Labour-links
torpedeerde twee van de drie hervormingsvoorstellen tot grote teleur
stelling van partijleider Jim Callaghan.
Gisterochtend stemde het congres met een meerderheid van ruim 5 mil
joen tegen 2 miljoen voor uittreding uit de EG. De emoties voerden de
boventoon in het EG-debat. De felle anti-Europeaan Peter Shore, bun
tenlandexpert van de partij, herinnerde het congres aan al het moois dat
Groot-Brittannië beloofd zou zijn voordat het land in 1973 lid werd van
de EG. Met grote bitterheid werd er gewezen op de hoevt aheid geld die
de EG Engeland gekost heeft en hoe weinig ze er voor terug heeft
gekregen.
Ex-minister van buitenlandse zaken, David Owen was een van de weinige
sprekers die de voordelen van de EG probeerden aan te stippen. Hij
wees erop dat de EG de belangrijkste handelspartner is van Groot-Bnt-
tannië en dat 43 procent van de Britse export naar de EG gaat. Dit werd
Owen niet in dank afgenomen. „Hervormingen binnen de EG zijn nood
zakelijk", zei Owen die voorstelde om, net zoals in 1975, een referendum
te houden over wel of niet uittreden uit de EG.
Met zo'n referendum zou Labour-rechts zich nog enigszins kunnen ver
enigen als teminste in 1984, voor de volgende Britse verkiezingen, zal
blijken dat de EG de hervormingen aan haar laars had gelapt. Maar het
congres wilde niets van dat voorstel weten. Zij zag het verkiezingspro
gramma van de Labourpartij als het beste referendum. Daarin moet
duidelijk gemaakt worden dat een stem voor Labour een stem tegen de
EG is.
Maar de meest verrassende ontwikkeling in Blackpool was het aannemen
van een motie door een kleine meerderheid over een nieuwe manier
waarop de volgende partijleider moet worden gekozen. Eerder had La
bour-Links al gewonnen met haar voorstel dat Labour-kamerleden zich
elke vijfjaar opnieuw verkiesbaar moeten stellen. Tot nu toe worden
Labour-parlementanërs voor het leven benoemd. Dat de partijleider het
laatste woord blijft houden over de inhoud van het verkiezingspro
gramma wordt gezien ais een zege voor Labour-rechts. Ook al is het maar
een kleine.
Al met al was het een slechte dag voor Labour-rechts en vooral voor
oud-premier en partijleider Jim Callaghan. Ondanks zgn oproep van
twee dagen geleden tot eenheid in de Labourpartij is er van eensgezind
heid in Blackpool geen sprake. Volgens ervaren waarnemers zijn de
verschillen tussen de twee vleugels bitterder dan ooit en er is zeker geen
gebrek aan on-Engelse opmerkingen over en weer. Callaghan had ge
hoopt de Labourpartij over te dragen aan een opvolger van zijn eigen
politieke kleur.
Maar de kansen van Callaghans favoriet Denis Healey, zijn nu geslonken.
De manier waarop de volgende partijleider gekozen wordt is nog ondui
delijk, maar zeker is dat het niet meer zoals vroeger zal gebeuren door de
kamerfractie alleen. Dat betekent dat de kansen van andere kandidaten
voor het leiderschap, zoals die van Tony Benn, de onbetwiste held van
Labour-links, er met sprongen op vooruit zijn gegaan. Maar Callaghans
aftreden, waarover gefluisterd wordt dat het in november zal worden
aangekondigd, berust nog steeds op geruchten.
(ADVERTENTIE)
v.a.
69,-
Vornvprt
Verovert
Noordwijk aan Zee/Noordwijk-Binnen
Kun je niet omheen!
y Een jonge schoen van eerlijk leer.
Herken je aan de rode stip.
Nu met een unieke gratis poster.
Ga maar kijken bij:
A AD VAN DEN BERG
Hoofdstraat 86 - Noordwijk aan Zee - Tel 01719-12705
St Jeroensweg 10 - Noordwijk-Binnen-Tel 01719-12994 m
