SU Jp Trijfel DE ZILVEREN GIRAF Gilliams: een in zijn werk verdwenen auteur t r/YUIINA 2 I Elke keer als ik naar de RAI, Den Haag of het Olympisch Stadion moet passeer ik het Victorieplein, waar ik dan in de meeste gevallen enige tijd moet wachten voor van rechts komend verkeer. Daardoor sta ik dikwijls vele seconden lang oog in oog met het stand beeld van bouwmeester Ber- lage.een schepping van Hildo Krop, dat nog het meest doet denken aan wat tegenwoor dig in de voetbalwereld een geblokte figuur" wordt ge noemd. Klein, breed, plomp. Een driehoek onder de rechte rarm, en het soort wijde broekspijpen waaraan je passagierende Russische op varenden kunt herkennen. Op mijn lijstje van Top Tien Le lijke Nederlandse Beeld houwwerken neemt deze Berlagevan Hildo Krop zeker een plaats in bij de eerste drie. In zijn recent verschenen boek Moeder En Zoon" spreekt Gerard Reve over de ver schrikkelijke, geslachtsloze beelden van de communistiese banketbakker (soms koeke- bakker) Hildo Krop, waarbij ik aanvankelijk dacht dat hij ,Jcoekebakker" misprijzend bedoelde, tot de encyclopedie me leerde dat Hildo Krop banketbakker-kok was voor dat hij leerde beeldhou wen. V Door \ico A Scheepmaker Thuiskopie Ook op weg naar het restaurant .Rosarium"waar gisteroch tend het rapport ,JDe Thuis kopie" ten doop werd gehou den, moest ik weer even wach ten voor Hildo Krops Berlage, en ik bedacht toen (of kwam die gedachte pas een uurtje later in me op?), hoe kostenbe sparend het eigenlijk was dat je nooit iets hoefde te betalen voor het kijkgenot, hoe maso chistisch ook van aard, dat dit beeld van Krop me bezorg de. Is dat redelijk of onredelijk? Kun je dat vergelijken met het gratis voor niks niemendal kopiëren van muziek op bandjes, en het afluisteren van die bandjes, keer op keer, zonder daar auteursrechten voor te betalen aan (bijvoor beeld) de tekstschrijver, de componist, de artiest en de producent? In 1976 werd er in Nederland al voor 25 miljoen uur aan muziek gekopieerd, in 1979 was dat getal opgelo pen tot 47 miljoen uur, dat wil zeggen ongeveer 70 miljoen elpees, terwijl er in dat jaar maar 32 miljoen elpees ver kocht werdenEr is dus sprake van een „tweede gebruik' van grammofoonmuziekwaar voor niet betaald wordt door de gebruiker. Misbruik Nu kun je je natuurlijk afvra gen of het gebruik of misbruik van andermans prestaties niet inherent is aan sommige beroepen, met name de crea tieve beroepen. Hildo Krop, zo werd me gisteren uitgelegd door mr. R. A. E. Stuyt, is in dertijd betaald voor het ma ken van het beeld inclusief het gebruik ervan: mooie plaats in Amsterdam,zodat iedereen het zou kunnen zien. De ma kers van een grammofoon plaat worden alleen voor het maken en beluisteren van die grommofoonplaat betaald, niet voor het privé kopiëren op bandjes en het afluisteren daarvan. Daar zit iets in. Maar ik had nog een voorbeeld. Even te voren had mr. Stuyt gezegd, dat wel eens gezegd wordt dat in Nederland alles vijftig jaar later gebeurt, een uitspraak die aan Heine wordt toegeschreven, wat door anderen weer ontkend wordt. Ik wees hem erop. dat ik indertijd in een reeks arti kelen de opvatting had aan gevochten dat Heinrich Heine hiervan de zegsman was; dat hij de conclusies uit mijn ar tikelen nu gereproduceerd had in aanwezigheid nota bene van een radioverslagge ver met bandrecorder, maar dat ik mij desondanks niet ge roepen voelde hiervoor au teursrechten op te eisen... Wind. Ik wil er overigens geen misver stand over laten bestaan dat ik het heel redelijk vind als thuiskopiistenop welke ma nier dan ook, betalen voor het jatten en beluisteren van mu ziek. zoals ik het ook heel re delijk zou vinden als lezers van bibliotheekboeken de au teurs op een serieuze manier voor hun prestaties zouden betalen. Maar je kunt je ook afvragen of dat Jatten" niet in de prijs inbegrepen zit, net als het bekijken van het beeld van Hildo Krop. Namelijk de prijs die je als maker of uit voerder van een liedje ervoor betaalt dat jouw liedje gratis wordt gefloten door de sla gersjongens op de fiets, datje in de krant komt, dat je een interessant beroep hebt waar je geen silicose van kunt oplo pen, dat je iets creëert en doorgeeft waarvoor je nog be taald krijgt ook al is het niet voor alles. De kunstenaar dus als de schep per van wind. waarin ieder een vrijelijk zijn windmolen tje mag opsteken om er zijn lampje van te kunnen laten brandenDie gedachte trekt me wel aan, maar als die schepper van de wind niet van die wind kan leven,houdt hij er misschien mee op en kunnen wij onze molentjes en bandrecordertjes niet langer laten draaien. Dan maar lie ver een kwartje per gekocht blanco bandje meer betalen, die bandjes worden toch met de week goedkoper. DEN HAAG (GPD)Van Maurice Gilliams, de 80-jarige Belgische schrijver aan wie op 4 oktober in Amsterdam de Prijs der Neder landse Letteren (18.000 gulden) zal worden uitgereikt, is op het ogenblik in Nederlandse boek handels zo goed als niets te vin den. Even zeldzaam zijn lezers die bekend zijn met zijn volledige werk en vrienden die bereid zijn openhartig over hem te pra- Deze bijna-anonimiteit past bij zo wel Gilliams als zijn werk. Hij is geen literaire leeuw met een ei gen hofhouding van bewonde raars, heeft geen behoefte aan op spraak-verwekkende publiciteit, schuwt interviews (zelfs voor een telefonisch vraaggesprek voor de Belgische radio was hij nauwe lijks te vermurwen) en mijdt eve nementen. Op enkele uitzonderingen na (on der wie Pierre Dubois, die hij hoog aanslaat) komen zijn vrien den niet uit literaire of artistieke kringen. Het zijn notabelen, art sen en advocaten, die zijn flat in Antwerpen bezoeken waar hij met zijn vrouw, Maria Elizabeth de Raeymaekers, woont (42 jaar getrouwd, geen kinderen). Zijn geliefde sigaren die hij eens non stop rookte, mag hij na een aantal hartaanvallen niet meer opste ken. Wat hij wèl doet. en goed, is causeren - niet converseren, niet praten, maar causeren. Van zijn eigen afkomst heeft hij ge zegd: „De Gilliamsen zijn men sen zonder geschiedenis". Het waren volgens hem wapenma kers, kleine ambachtslieden. „Al mijn rechtstreekse stamvaders stierven na een kortstondige ziekte. En daar zit ik op te wach ten...". Dat zei hij tien jaar gele den. Maar de wapenmakers en de kleine luiden uit zijn voorge slacht hadden gemeen dat ze na hun dood allen boeken en kleine schilderijtjes in huis bleken te hebben. Heeft deze achtergrond van voor tijdig gestorven voorouders iets te maken met de snelheid waar mee hij zich vroeger in zijn auto verplaatste? Met de titel „Vita Brevis" (kort leven) waaronder zijn verzameld werk verscheen? Met zijn abrupte beslissing om geen musicus-componist te wor den? Met de stijl die zijn werk ka rakteriseert: het indampen van feiten tot sfeer? Maurice Gilliams Gilliams leek voorbestemd voor de muziek („Ik ben van huis uit mu zikant", zei hij eens). Hij studeer de bij August de Coninck, een componist die zo weinig in zich zelf geloofde dat toen vrienden (onder wie Gilliams) het voor el kaar hadden gekregen dat hij in de Albert Hall in Londen zou op treden, hij het liet afweten. Ook andere overwegingen, zoals de moeite die het kost om nieuwe composities uitgevoerd te krij gen en vermoedelijk een conflict met zijn moeder, brachten Gil liams ertoe (volgens de overleve ring althans) om op een middag al zijn bladmuziek en eigen compo sities in een kachel te verbran den. Hetzelfde deed hij met exemplaren van zijn eerste dichtbundels waarvan hij kleine oplagen zelf had gedrukt op de pers van zijn vader. Hij stuurde er een paar Schepen Albert-V 1 300 no Mogadiscio nr Bom bay. Anna Verena 30 dw Arklow nr Land- Atlantic Progress 30 100 z Savannah nr Savannah. Atlantisch 30 80 zw Monrovia, Azolla 1 te Thessaloniki verw.. Breehees 30 50 o Belize nr New Orleans, Breezand 30 400 nno Puerto Rico. Brouwersgracht 30 rede Kawasaki. Carebeka-6 30 10 n Kp Sigli nr Derna. Carebeka-7 30 120 no Georgetown nr Engeland, Comtesse 30 40 n Noordhinder nr Lon den, Cornelis Broere 30 vn Rotterdam nr Imingham, Dutch Mate 30 vn Rotterdam nr Tees, Els Teekman p 1 Vilano nr Gunness. Emmely 30 160 n Benghezi. Engelina Broere 30 dw Ibiza nr Hulba. Flex Fortuna 1 70 o Gibraltar nr Alexandra, Gerda Smits 1 80 n Pasajes nr Pasajes, Gloria Siderum p 1 Kp Mattapan nr Sfax, Icelandis 30 150 no Matheira nr Savan- John-V 1 te Zeebrugge. Karin 1 vn Algiers nr Gibraltar. Klazina 30 vn Rotterdam nr Londen. Laura Christina 30 190 z Santos nr Maya- guez, Leena 1 20 zo Malaga nr Agadir, Limousine Express p 30 Finisterre nr Tripoli, Grote Vaart African Express 1 vn La Gueira nr Cuba, Alnati 4 te Santos verw.. Amersfoort 30 te Cadiz. Amstelmolen 1 te Gladstone, Antilla Bay 30 115 o Sicilië nr Cristobal, Atlantic Star 30 vn New York nr Ports mouth, Baam 30 vn Hamburg nr Rotterdam, Chevron Kentucky 30 600 w Ascention eiland nr Ras Tanura, Dallia 30 37 nno Sullomvoe, nr Sullomvoe, Dockexpress-10 30 90 zw Iabiza nf Mar- Duivendrecht 30 480 ozo Kaap Race nr Norfolk. European Express 30 vn Karachi, Felania 30 t.a. Margate Roads. Gooiland 1 te Belem, Hollandia 30 vn Le Havre nr Liverpool, Kylix 1 vn Hoek van Holland nrStanlow, •TOCHWA&Hpr eesj AY3ot& VIMCINJS VANAA0, Pl£ VgOJdU&lNKSS- PlU.HÜ AU/pgKJ vttzteeep i&fe3ei=fcs-7 pimpa! naar recensenten, gaf er enkele aan vrienden, kreeg er spijt van en verbrandde de rest. Sindsdien getroost hij zich veel moeite nog overlevende exemplaren op te kopen. Hoe streng hij selecteert blijkt uit het feit dat toen Gilliams in 1964 zijn verzamelde poëzie publiceerde n („Gedichten 1919-1958), hij over die periode van veertig jaar 63 gedichten daarvoor in aanmerking vond komen. Geen musicus dus, maar schrijver en behalve dat ook nog beeldend kunstenaar. Gilliams heeft een aantal van zijn schilderijen laten reproduceren voor zijn nieuw jaarskaarten en enkele reproduk- ties zijn te vinden in de volledige bibliografie van zijn werk, sa mengesteld door Firmijn van der Loo (Gottmer, Nijmegen, 1977). Wat nu over zijn literair werk? Daarvan is de roman „Elias of het gevecht met de Nachtegalen" het bekendst (bij Meulenhoff ver schijnt in oktober een herdruk, gevolgd door „Winter te Antwer pen"). „Elias" werd in 1936 voor het eerst gepubliceerd en wat meteen al na lezing van enkele bladzijden opvalt, is dat de stijl niet gedateerd, niet verouderd Gilliams schrijft niet mooi en als hij het consequent over „mijne moeder" heeft, is dat niet een Vlaamsigheidje, maar doelbe wust. In zijn dagboek van 1935 noteert hij: „Waarom ik steeds „mijne" moeder in plaats van „mijn" of kortweg „moeder" schrijf? Om goed te doen voelen, dat zij de mijne en enige is". „Elias", hoewel het de kleine bele venissen van een jongen vertelt, is in wezen geen verhaal, geen roman. Het is het oproepen van een sfeer waarin personen ver dwijnen als individuele noten in een sonate. De literatuur is voor hem „een middel om er geheel in te verdwijnen, zodat ik onzicht baar werd voor mijn ouders, voor mijn vrienden, voor allen die mij willen zien ep liefhebben". HENK LEFFELAAR SCKëhF BZIEVSA)' AlAAfZ. HUK gf? K AtTVP W£t VJE HEBT IETS TE Uc"J" L - l,W/( i, v. VtJL-/6-^1 PI B F«£D S CE HELE DAG &JMJ INDE KEUKEN GEWEEST- IK 0ENK DAT OAT T DOOR DE WIHp KCWT De belevenissen van Jommeke Verduivelddat is orn gek te worden!... daar.'...en daar: Maar wat krijgt gij toch Agenda Leidse bioscopen LUXOR: "American Gigolo", dag: 14.30, 16.30,19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.15,19.00 en 21.15 ur.. 16 jaar. Nachtvoorstelling: 'The new centu rions". Za: 23.30 uur. (3 oktober geen voorstelling), 16 jaar. CAMERA: "Dog day afternon". Do t/m zo: 19.00 en 21.15 uur 12 jaar. Ma, di en woe: "Bobby Deerfield". 19.00 en 21.15 Nachtvoorstelling: "Easy Rider". Za 23.30 uur, 16 jaar. (3 oktober geen voor stelling). LIDO 1: "Vrouwenstad". Dag: 14.30 en 20.00 uur, 16 jaar. (3 oktober geen voor stelling). LIDO 2: "In de gfeep van de zombies" Dag: 14.30 en 21.15 uur. Zo: 14.30, 16.45, 19.00 en 21 uur, 16 jaar. (3 oktober geen voorstelling). LIDO 3: "Een trap na". Ma. di. do en vrij: 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Woe, za en zo: 19.00 en 21.15 uur. 16 jaar Kindermatinee: "Superster Goofy". Woe en za 14.30 uur. Zo: 14.30 en 16.45. STUDIO: "The black hole". Do. vrij, ma en di: 14.30. Dag: 19.00 en 21.15 uur, al. (3 oktober geen voorstelling). TRIANON: "Het teken van het beest". Dag: 14.-30,19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.30, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jaar. REX: "Spel zonder remmen". Dag: WEERRAPPORTEN Nachtvoorstelling: "Josephine Mutzen- bacher". Za: 23.30 uur. 18jaar. (3 oktober geen voorstelling). Bioscopen AlDhen EURO 1 'The black hole". Dag: 13.45, 18.45 en 21.15. Zo: 13.45. 16.45, 18.45 en 21.15 uur. al. Nachtvoorstelling: "Borsalmo" Za: 00.15 uur. 16 jaar. EURO 2: "The big red one". Dag: 14.00, 19.00 en 21.30 uur. Zo: 16.30. 19.00 ën 21.30 uur. Zaenwoc: 19 en 21.30 uur, 12 Nachtvoorstelling: "The stone killer" Za: 00 15 uur, 16 jaar Kindermatinee: "Robin Hood junior" Za. 14 i EURO 3: "Zombie Holocaust". 13.30. 18.30 en 21 uur. Zo: 13.30,13.30 en 21 uur. 16 jaar. Nachtvoorstelling: "Zombie Holo caust". Za: 00.15 uur. 16 jaar EURO 4 "American Gogolo" Dag: 13.30,18.30 en 21,15 uur. Zo; 13.30, 16.00 18.30 en 21.15 uur. 16 jaar Nachtvoorstelling; "Emilia, heet en per vers". Za: 00.15 uur. 18 jaar. Bioscoop Voorschoten "Monty Pytons Life of Brian". Vrij en zi 21.15. zo: 18.15, di en woe: 20.30 uur. 1 Kindermatinee: "Superster Goofv' Vrij: 14.00,za en zo: 14.00, woe: 14.15uur MOSSELEN IN HET kg schoongeboende mosselen, met uitslui tend het aanhangende water. Laat de mosselen UjkmaUg gaar worden Neem ze na afkoeling uit de schelp. Stamp een afgestreken eetlepel peperkorrels en even veel mosterdzaadjes heel licht, zodat ze al leen maar even ge kneusd worden Voeg ze toe aan 1 dl azyn en 1 dl kruimeld laurierblaad je. 2 theelepels suiker. 1 theelepel zout en 2 eet lepels olie Breng het Vier dagen laten staan Ongevallendienst ziekenhuizen Leiden Ongevallendienst elke dag Academisch Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones- senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.) Bezoekuren ziekenhuizen Diaconessenhuis: Middagbezoekuur: 13.45-14.30 uur. Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur. Kraamafdeling: vaders extra van 18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage- Nedlloyd Barcelona 30 110 nw Yenbo nr Suez. Nedlloyd Delft 1 te Fos sur Mer. Nedlloyd Freetown 30 54 ozo Port Mo resby nr Cagayan. Nedlloyd Fremantle 29 vn Port Louis nr Durban. Nedlloyd Freso 30 300 z Diego Garcia rn Singapore, Nedlloyd Hoorn 1 te Singapore, Nedlloyd Kembla 1 te Port Elisabeth. Nedlloyd Kimberley 30 160 n Paramari bo nr La Guaira, Nedlloyd Leuve 30 300 w Azoren nr Cris tobal, Nedlloyd Madras 29 vn Port Hareourt nr Douala, Nedlloyd Marseille 1 te Keelung. Nedlloyd Rochester 30 vn New Orleans nr Charleston. Nedlloyd Rosario 30 pass Tunis nr Til bury, Nedlloyd Sinoutskerk 1 te Singapore, Nedlloyd Steenskerk 30 vn Hongkong Nedlloyd Streefkerk 30 1300 nq Hono lulu nr Manzanillo, Rotterdam 30 1400 no Puerto Rico nr Cristobal. Rijnborg 30 vn Zaandam nr Delfzijl. Thameshaven 30 120 wzw Las Palm as nr Rotterdam, 1 te Morehead C«ty, Westland 30 t van gisterav ond 20 uur 3 1 5 EÜ Ceo Amsterdam regen 19 0.4 De Bilt geheel bew. 17 0 Deelen zwaar bew. 17 0 Eelde motregen 17 0.1 Eindhoven 17 0 Den Helder motregen 17 Rotterdam motregen 17 0 1 Twente 16 0 Vlissingen zwaar bew. 18 Zd. Limburg zwaar bew. 17 0 Aberdeen 16 Athene 24 0 Barcelona onbew. 28 0 Berlijn zwaar bew. 16 0 Bordeaux zwaar bew 21 0 Brussel zwaar bew. 18 0 Frankfort half bew 18 0 Geneve onbew. 20 0 Helsinki regen 0.2 Innsbruck onbew. Klagenfurt onbew. 21 0 Kopenhagen regen 15 0.3 Lissabon lichtbew. 32 Locarno onbew. 23 0 Londen geheel bew. 18 Luxemburg Madrid onbew. 31 Malaga onbew. 27 Mallorca 29 Munchen onbew. 15 0 Nice half bew. 0 Oslo 12 0 1 Parijs zwaar bew. 21 o Rome licht bew. Split onbew. 0 Stockholm regen 12 0.1 Wenen or, bew. 17 0 i 14.00-14.45 i Kraamafdeling: dag van 11.15-12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en van 18 30-19.30 uur. Babyshow laatste kwar tier van avondbezoek. Kinderafdeling: dag. van 15.00-1830 Academisch Ziekenhuis Voor alle patiënten (behalve kinderen) zijn de bezoekuren als volat Elke dag: 14 15-15.00 uur 18 30-19.30 uur Voor de prematurenafdeling gelden de volgende bezoekuren (alleen voor ou ders) Maandag tlm vrijdag 1830-18 45 uur Zaterdag en zondag: Dagelijks: 15 00-15 45 uur 18.30-19 00 uur Bezoektijden kinderafdeling Elke dag: 14 15-15 00 uur 18.30-19 00 uur Alphen aan den Rijn Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30 13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas 13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf deling 13 30-14 45 alleen voor echtgeno ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou ders 18.-18.30 uur. Geluidshinder Schiphol Klachten over geluidshinder van vlieg verkeer van en naar Schiphol kunnen dag en nacht worden gemeld bij het in formatiecentrum Geluidshinder SchiD- lol (020-175000) ((Qudcl lieums 2 oktober 1980 Honderd jaar geleden stond in de krant: -Te Katwijk zijn vorige week 27 schuiten met een ruime vangst aangekomen, t.w. met 3454 kantjes pekel- en 475,500 stuks steurharing. Voor volle pekel haring werd besteed f 13(50 a f 11 per ton. voor volle steurha ring f 18,- a f 12,- per 1000 en voor ijle steurharing f 9 a f 6 per 1000 (steurharing is haring, die. bij overvloedige vangst, onge haakt ingezouten wordt, ijle haring is zonder hom of kuil. Red./ - Lord CAmpbell vertelt in de "Scotsman" een verhaal over een woedend gevecht tusschen een walvisch en een zuaard- visch, waarvan hij kortgeleden aan boord van een schip in den Atlantischen Oceaan, ooggetui ge is geweest. De zwaardvis'ch, meer dan zeven meter lang. bleef overwinnaar. De walvisch trachtte tevergeefs zijn vijand te verpletteren of te ontkomen, maar deze bleef hem met zijn zwaard geweldige wonden toe brengen. totdat de walvisch door uitputting en bloedverlies het leven liet. V ij ft ig jaar geleden Uit Italië wordt een steeds krachtiger werking van den Ve suvius gemeld. De lavastroom begint reeds langs de hellingen naar beneden te vloeien, maar richt zich vooreerst op onbe bouwde gebieden. De stroom heeft een breedte van zes meter en heeft een snelheid van vier meter per minuut. - (Adv.) Nederlandsche chauf- feursschoolDirectie G. Waage- tnans, Bronckhorststraat 4, LeidenF 30,- per geheelen cur sus F 30 Specialen Cursus voor Dames Deze Chauffeurschool is een afdeeling der groote Ne derlandsche Chauffeursschool le Amsterdam Het slagen voor Uw examen wordt U sclirifteltjk gegarandeerd en het aantal les sen is onbeperkt -(Adv.) F ran ken tha Iers. Ze zijn er weer die honingzoete druiven 28 ct. p. pond. Fijne sappige Handperen 2 pond voor 1 kwar tje. Goudrenetten voor moes 5 pond voor 40 cent. Fyfjës bana nen 45 cent per kilo. Bij W. Neu- teboom, St. Joris steeg 16, nabij de Hoogewoerd, Leiden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 27