Trijfel
Pjjgl
Verleden herleeft bij
oude Haagse Comedie
DE ZILVEREN GIRAF
'Hamlet': ongehoord mooi
I MAANDAG 22 SEPTEMBER 1980
Het was een mooi, heel bevredi
gend moment voor me toen
Henk de By van de VARA me
op de receptie in het Okura
Hotel ter gelegenheid van de
uitreiking van de Televizier-
ring 1980 aan Martine Bijl het
grote nieuws vertelde dat
Opnamevan Werktheater de
Prix Italia had gekregen. De
hoogste televisieprijs die de
wereld te vergeven heeft, de
eerste keer dat een Neder
lands programma deze Prix
Italia won! Was ik even blij
dat ik, na een jaar of drie ver
stek te hebben laten gaan,
weer een keer naar de jure
ring van de Zilveren Nipkow-
schijf was gegaan, want ik
mag, met alle valse beschei
denheid die in me is toch rus
tig stellen dat deze prijs van
de televisiecritici (nu schrap
ik toch maar even een paar
regels) deze tv-film, die ik als
de volmaakste, de ontroe
rendste schepping voor de
Nederlandse televisie be
schouw. Er was zelfs één tv-
criticus ik zal zijn naam niet
noemen), die mijn argument
dat deze film mij zowel tot
tranen van het lachen als van
het huilen had bewogen, ver
wierp met de mededeling dat
de film hem niks gedaan had,
en dat zoiets ook geen crite
rium was, omdat hij ook geen
film ging bekronen waarin
een hertje door een leeuw
werd opgegeten alleen omdat
hem dat zo aan het hart ging.
Juist zulke emoties diende je
uit te bannen bij het beoorde
len van een tv-programma,
het ging om de vormgeving
niet om wat zo'n programma
je eventueel deed...
Martine Bijl
En het aardige was dat ik het
winnen van de Prix Italia
hoorde tijdens de receptie van
Martine Bijl als winnares van
de Televizierringde televi
sieprijs die door het publiek,
althans de lezers van Televi-
zier, wordt toegekend. Ook
dat geeft hoop. Ik beschouw
haar schaarse televisiepro
gramma's als hoogtepunten
van het Nederlandse televi
sieamusement, en heb nooit
begrepen waarom zij in een
krant als de Volkskrant en een
tJ
BH
Doer
Nico
weekblad als Propria Cures
jarenlang moest fungeren als
Hollands grootste truttebol.
Toegegeven, ze is nooit een
Nina Hagen geweest, en haar
liedjes waren niet bedoeld om
door Freek de Jonge of Jaap
van de Merwe te worden ge
zongen. maar ze is altijd in
telligent geweest en heeft al
tijd haar eigen weg gevolgd.
Ik heb zelfs wel eens gedacht
dat haar symboolwaarde als
Hollands Truttebol te wijten
was aan het feit dat haar kri-
tikasters haar onbewust
kwalijk namen dat zij, met
haar kwaliteiten, niet als een
der hunnen wilde functione
ren. Liesbeth List heeft iets
dergelijks te verduren ge
had.
Kan kan
Er waren vier sprekers in hel
Okura Hotel. Karei Prior,
Rein van Rooy (hoofdredac
teur van Televizier), Willem
Duys, en Martine Bijl zelf.
Karei Prior legde uit waarom
deze veertiende Televizier
ring (mét diamantje!) weer in
het Okura Hotel werd uitge
reikt, nadat de dertiende vo
rig jaar aan Jos Brink werd
uitgereikt in het AVRO-ge-
bouw op de Keizersgracht in
Amsterdam. Toen reikte Wim
Kan de ring namelijk uit, en
die wilde dat onder geen be
ding doen in het Japanse
Okura Hotel, omdat hij, zoals
we weten, nog steeds gegronde
redenen heeft een hekel te heb
ben aan de Japanse keizer in
het .bijzonder, en de Japan
ners in het algemeen. Sinds
dien werd het AVRO-gebouw
'de kleine Keyser' genoemd,
zei een woordspeelse Prior,
die even later de AVRO-voor-
zitter Keizer 'de grote Keizer
noemde, en ook nog opmerkte
dat Wim Kan de enige was
geweest die had kunnen be
dingen dat de Televizierring
niet in het Okura Hotel werd
uitgereikt, zodat opnieuw de
Amsterdamse slagzin met be
trekking tot ringen werd
waargemaakt: „Wat Kan
kan, kan Kan alleen"...
Stijlvol
En toen kwam Willem Duys, die
begon met Karei Prior te cor
rigeren: Wim Kan had de Te
levizierring niet vorig jaar
gewonnen, maar in 1977! Had
weer even maar half geluis
terd. Prior begaf zich naar de
microfoon en zei zoiets, maar
Duys hield vol dat hij Prior
toch duidelijk had horen zeg
gen: „Wat Kan kan, kan Kan
alleen", kortom: pijnlijke
slonzigheid bij open doek.
Maar daarna sprak Duys nog
een kwartier lang voor de
vuist weg over Martientjes
verleden en heden, zodat je
toch dacht: die man kan
waarlijk lullen als de volks
redenaar en minderbroede
robservant Joannes Brugman
(1399-1473)! En het aardigste
van de bijeenkomst was nog,
dat de dankrede van Martine
Bijl, ironisch, stijlvol (dat
'stijlvol', dat is het wat haar
altijd kwalijk genomen is
door haar critici!), met gevoel
voor humor en timing uitge
sproken, de beste toespraak
van de vier was. Zo hoort het
ook. De bruid hoort de r,
japon te dragen, de i
de beste speech uit te spreken.
Haar mooiste liedje vind ik
dat over de boerin die op win-
tervakantie gaat en maar zit
te piekeren over de koeien.
Volmaakte tekst. De laatste
keer dat ik het, in de auto,
hoorde, heb ik de auto in het
hart van Amsterdam gepar
keerd om er geen woord van te
missen. Geen wonder dus dat
de afgelopen vrijdag, met de
Televizierring voor Martine
Biji en de Prix Italia voor
'Opname', een (ik kan ook
woordspelen) Goede Vrijdag
LEIDEN - Ongehoord
mooi, zo'n Hamlet zonder
woorden zoals slechts het
Poolse pantomimetheater
van Henryk Tomaszewski
die kan vertolken. Welke
theatermiddelen Tomas
zewski, die een wantrou
wen jegens elk gesproken
woord koestert, aangrijpt
om belangstelling te wek
ken voor een dergelijk
stuk heeft een stampvolle
Leidse Schouwburg za
terdagavond kunnen erva
ren.
Niet het woord maar uitsluitend de
beweging spreekt voor de Poolse
theatervernieuwer een taal. En
die taal, overduidelijk als zij met
behulp van het meest pure ex
pressiemiddel, namelijk die van
het menselijk lichaam, wordt
gemaakt, is bepaald niet onver
staanbaar. Integendeel, ze wordt
door iedereen begrepen.
Weet Tomaszewski elk woord op
het toneel uit te bannen, hij
schuwt elk ander middel ter on
dersteuning van zijn bewegings
taal, die een fascineren.de men
geling is van mime en aan de dans
verwante bewegingstechniek
niet.
Marek Olesky als Hamlet
De kostumering, de belichting en
de muzikale zetting maken elk
optreden van Tomaszewski's
theatergroep tot een indrukwek
kend spektakel. Met, alle gevaren
van dien, want wordt de lijn, die
Tomaszewski volgt, net even te
ver doorgetrokken dan wordt
dramatiek al gauw pathetiek en
sensiviteit sentimentaliteit. Het
juiste evenwicht te vinden tussen
het kleine en het brede gebaar,
dat is immers de kunst.
Hoewel de groep van Tomaszewski
soms op de rand van al deze uiter
sten lijkt te balanceren, beheerst
zij de kunst tot in de perfectie. De
spanning, die zij tijdens een uit
puttend lange voorstelling als de
ze Hamlet weet op te bouwen en
vooral ook weet vast te houden, is
zonder meer subliem. En de op
ijzeren zelfdiscipline gebaseerde
bewegingstechniek, die het ge
zelschap zich in de loop der jaren
eigen heeft weten te maken, kan
eveneens alleen maar worden
omschreven als weergaloos
knap.
De uit een groot aantal scènes op
gebouwde voorstelling lijkt bijna
uitsluitend uit hoogtepunten te
bestaan. Onverbiddelijk hoogte
punt zal echter voor menigeen de
begrafenis-scène zijn geweest
met het gevecht tussen Hamlet
en Laertes om het (levenloze) li
chaam van Ophelia.
De zeer zware rol van de door ver
driet en vertwijfeling gekwelde
Hamlet werd bijna ov^rdrama-
tisch, maar niettemin briljant
vertolkt door Marek Oleksy, die
van Hamiets moeder op "ko
ninklijk' ingetogen wijze door
Urszula Hasiej, die van Ophelia
wel gevoelig, maar in de waan
zinscène toch niet geheel over
tuigend, door Lucyna Stankie-
wicz en die van de koning, die al
het onheil aanricht, met overtui
ging door Jerzy Reterski.
Het Poolse gezelschap kreeg van
het publiek, dat de voorstelling
ademloos volgde, terecht een
langdurig, ovationeel applaus.
Terecht omdat men een voorstel
ling van een dergelijke klasse
maar zelden ziet tegenwoordig.
PIETER C. ROSIER
Dankzij Julian Mitchell's Midzomer
DEN HAAG - "Midzomer"
van Julian Mitchell is op
gezet als een ouderwets
conversatiestuk rond Sir
Noel Cunliffe, hoogleraar
in de archeologie, die zijn
laatste levensjaren door
brengt op een buiten dicht
in de buurt van de ruïne
van Stonehenge. De on
herroepelijke nadering
van de dood brengt hem er
toe een onderzoek in te
stellen naar zijn functione
ren als mens en daartoe
nodigt hij bij de nadering
van midzomer enkele gas
ten uit: een oude geliefde
die niet met hem maar wel
met vele anderen ge
trouwd is geweest, een
succesvolle lievelingsstu
dent uit vroeger jaren, zijn
opvolger in Oxford met
diens vrouw, en zijn hui
dige lievelingsstudent.
Het gezelschap wordt gecomple
teerd door de onvermijdelijke
bediende en een ongenode gaste:
een jonge "rooie" advocate die
met de hele gevestigde orde,
maar vooral met Sir Noel in on
min leeft en alles in het werk stelt
om diens oude dag te verstoren.
De gespreksonderwerpen die
uiteindelijk de waarheid aan het
licht moeten brengen zijn - in
willekeurige volgorde - de waar
de van het menselijk contact, de
waarde van wetenschappelijk
onderzoek en de al dan niet on
derdrukte homofiele geaardheid
van Sir Noel. Het verplichte dis
cussiemiddel is de gevatheid en
de nadruk die hierop wordt ge
legd roept de vraag op of het zui
ver toeval is dat de naam van de
hoofdpersoon zoveel lijkt op die
van sir Noel Coward. Het verlan
gen van Mitchell om in dit stuk
scherp en humoristisch te zijn
lijkt een obsessie, hij laat zijn fi
guren er zelfs over praten, maar
hij roept hierdoor wel het gevaar
van luistermoeheid op, en dat is
iets waar men Noel Coward nooit
van kon beschuldigen. Voor Mit
chell werd het echter bittere
noodzaak. Zijn dialogen blijven
uiteenzettingen, praten over het
verleden zonder dat het navrante
effect ontstaat dat een Anouilh
wist te bereiken in "Reiziger zon
der bagage". Op een aantal pun
ten is zijn plot daarbij akelig
voorspelbaar. Natuurlijk ontstaat
er een enorme breuk met het
verleden, natuurlijk blijkt dat Sir
Noel geleefd heeft achter een fa
cade van illusies maar dat achter
de meedogenloze sarcast toch
een hart van goud schuilgaat, en
natuurlijk blijken in het slottafe
reel juist de oude baas en zijn
jonge opponente elkaar te vin
den. Een dergelijk stuk, dat staat
of valt met een flitsende en sub
tiele behandeling van de dialo
gen, was een kolfje naar de hand
van het oude Haagse-Comedie-
ensemble en het zal de liefheb
bers van degelijk ouderwets to
neel genoegen doen dat onder re
gie van Jo Dua nu een voorstel
ling tot stand is gekomen die de
oude tijden doet herleven. Paul
Steenbergen, najaren weer terug
bij zijn oude gezelschap, is een
perfecte Sir Noel: cynisch, bik
kelhard en toch op een geloof
waardige manier tot in het diepst
van zijn ziel kwetsbaar. Niet
minder scherp waren de karakte
riseringen van Ellen Vogel (de
jeugdvriendin), Eric van Ingen
(de oude-leerling), Carl van der
Plas (een opportunistische le
vensgenieter) en Anne-Marie
Heyligers (diens bikkelharde
echtgenote). De jongere genera
tie kwam met ontwapenend con
trast tot leven dankzij Eddy
Brugman en Anne-Wil Blankers,
en Sacco van der Made wist de
gedienstige Jones op knappe wij
ze van de achtergrond naar het
centrum te schuiven. Het dekor
van Hans Christiaan was precies
wat het zijn moest: een stemmige
achtergrond voor een stuk
waarin de dialogen belangrijker
waren dan handeling en situe
ring.
PAUL KORENHOF
Agenda
CAMERA Once upon a time in the west,
da. 20.00 uur, 12 jaar.
Kindermatinee: Oom Ferdinand en de
toverdrank, za. zo. en wo. 14.30 uur.
Nachtvoorstelling: Easy rider, vr. en za.
23.30 uur. 16 jaar.
LIDO 1: The black hole, dag. 19.00 en
21.15 uur. za. en zo. 14.30 uur, zo. ook
16.45 uur. a.l.
LIDO 2: Caligula- dag. 14.30 en 20.00 uur.
LID0 3: Lastrada, da. 19.00 en 21.15 uur,
do, vr.. ma en di. ook 14.30 uur. 16 jaar.
Kindermatinee: Superster Goofy, za, zo
"1 di 14.30 i
Kindermatinee: Jungle book, za, zo en
wo. 14.30 uur zo. ook 16.45 uur.
TRIANON: Zombies, dag. 14.30,19.00 en
21.15 uur. zo. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15
WEERRAPPORTEN
van gisteravond 20 uur i:
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Aberdeen
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Locarno
Londen
Luxemburg
Mallorca
München
Oslo
Rome
Split
Stockhom
Wenen
Casa Blanca
Istanbul
Las Palmas
Tunis
half bew.
motregen
licht bew.
onbew.
licht bew.
licht bew.
licht bew.
onbew.
onbew.
half bew.
zwaar bew.
licht bew.
licht bew.
half bew.
half bew.
geheel bew.
half bew.
half bew.
onbew.
geheel bew.
licht bew.
REX: Onverzadigde driften, da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15, 16.30, 19.00
en 21.15 uur. 16 jaar.
Nachtvoorstelling: Exotische capriolen:
Alphense bioscopen:
EURO 1: Zombies, dag. 18.45 en 21.00
uur, do. vr., ma. en di. 13.45 uur. zo. 16.15,
18.45 en 21.00 uur. 16 jaar.
Kindermatinee: Pedro's wonderbaarlij
ke reis. za. zo. en wo. 13.45 uur
Nachtvoorstelling: Firepower, za. 00.15
EURO 2: The big red one, da. 13.30,18.30
en 21.15 uur, zo. 13.30, 16.00, 18.30 en
21.15 uur. 12 jaar.
Nachtvoorstelling: Een kooi met rare
vogels, za. 23.30 uur. 18 jaar.
Nachtvoorstelling: Caligula, za. 23.30
EURO 4: Bronco Billy, dag. 14.00, 19.00
en 21.30 uur, zo. 14.00, 16.30. 19.00 en
21.30 uur. a.l.
Nachtvoorstelling: Gulzige liefde, Gul
zige liefde, za. 00.15 uur.
Bioscoop Voorschoten:
The fog, vr. en za. 19.00 en 21.15 uur. zo
16.00 en 18.15 uur, wo. 20.15 uur. 16 jaar
Cul-de-sac, zo. en ma. 20.45 uur. di. 20.15
uur. 16 jaar.
Kindermatinee: Billy Turf, za. 14.00 en
16.00 uur, zo. 14.00 uur, wo. 14.15 uur.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
Sportmedisch Advies Centrum: blessu
respreekuur: Elisabethziekenhuis, Lei
derdorp, 's maandags Van 19.30-20.30
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) en van
18.30-19.30 uur. Babyshow laatste kwar
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag tlm vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14 15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13 30-14 15 en 18.30-19 30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
ÏOI(020-175000)
jQucf^l lieuius
22 september 1980
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- De Russische politie, nog altijd
op zoek naar den pleger van den
aanslag op de keizerlijke fami
lie in het winterpaleis te St.-Pe
tersburg, heeft een belangrijke
arrestatie verricht. Voor onge
veer vier weken verscheen aan
een der stations van genoemde
stad een schamel gekleed man,
die een handkoffer droeg. Deze
koffer gaf hij aj' aan het baga
gedepot, waarvoor hij den em
ployé een roebel drinkgeld gaf.
Dit viel den man ook, die het
vervolgens meldde aan een poli-
tie-agent in het stal ion, waarop
die den eigenaar van den koffer
in hechtenis nam. Dat bleek een
goede vangst, want de koffer
bevatte tal van ontplofbare stof
fen, verboden geschriften,
proclamaties enz. Tot voor veer
tien dagen weigerde de arres
tant elke verklaring. Toen bleek
hij opeens bereid tot een volledi
ge bekentenis hij noemde de
voornaamste aanvoerders der
nihilisten, onthulde de organi
satie der sa menzweerders, haar
aard en de geldmiddelen waar
over beschikt kon worden, als
mede zeer uitvoerige bijzonder
heden over den aanslag in het
winterpaleis en den leider van
de misdaad, die zich nu reeds
geruimen tijd in handen der
politie bevindt. Na deze beken
tenis hing hij zich m zijn cel op.
met achterlating van een brief,
waarin hij als reden voor den
zelfmoord het verraad zijner
partij opgaf.
VtjftiQ jaar geleden:
- Dezer dagen werd de kassier
van de Fransch-Oostaziatische
Handelmaatschappij te Parijs
gekneveld in zijn bureau voor
de geopende brandkast gevon
den. Er bleek een aanzienlijk
bedrag uit de kas te zijn ver
dwenen. Een onderzoek bracht
echter al spoedig aan het licht,
dat men met een truc van den
kassier zelf te doen had. De man
had door hem gepleegde ver
duisteringen willen verbergen.
Bij het wedden op de renbaan
had Inj ruim JOU OOÓfTOnCS >'rr-
speeld. welk bedrag nog ver
dubbelde toen hij zich naar
Monte Carlo begaf ineen poging
doorliet roulettespel zijn verlies
te dekken. De kassier legde <d
spoedig nadat de politie hem het
vuur ival nader aan de schee-
nen legde een volledige bekente
nis af.
MU PP RguR
Atft5gf>UM"gN I MOOI0
CO,UF»skjon u
u egt-rf Ngrzo
zon
ONZIN), PiNBA,
WIE UJIU gK NU Wgó
VAN' AU PgZg
igKgN.
W-wAf-
i&«r
iKSgN
6 gscgipi
ik zgi -toch au bat
AANHgT
(MATEfSW
AL rooo
dAAie
/AJ ACTIE-
FRED BASSET
365Ï
De belevenissen van Jommeke
Oef!... mijn voeten zijn omzeggens
afgesleten Ik ben zo dood
als een pier j
kom nou. ked waabom /oaidot hier dicht by de grond "N
zoveel interessante luchtjes
-n 7yn.
Ja... dat kan ik
aannemen! Gj hebt
heel de tijd op de
ezel gezeten
Waar gij van spreekt! Ik
voel me nog zo fris als
een vis
