~KüTO
Chrysler
krabbelt
overeind
'K-car komt er aan...
Hart Nibbrig
eri Greeve
bouwt voor
vijf miljoen
hoofdkantoor
in Warmond
samengesteld door Koos Post
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1980
EXTRA
PAGINA 23
Mitsubishi-importeur Hart
Nibbrig en Greeve gaat op de
grens van Warmond en Sas-
senheim een dikke vijf mil
joen gulden investeren in
een nieuw hoofdkantoor.
Het bedrijf moet wel. Om twee
redenen. In de eerste plaats
barst het door de snel oplo
pende verkopen uit het hui
dige jasje. Bovendien dave
ren aanstonds de treinen van
de Schiphollijn op enkele
meters langs het gebouw,
waardoor werken in de kan
toren van nu schier onmoge
lijk wordt.
Het is wonderlijk hard gegaan
met H.N.G. Nog maar vijf ge
leden zat het bedrijf van de
ene dag op de andere zonder
automerk toen Audi over
ging naar Pon in Amersfoort.
Een van de commissarissen
duikelde echter in Japan een
merk met een uiterst moei
lijke naam op.
Alle krachten werden gebun
deld en met uiterste voort
varendheid werd getracht
autorijdend Nederland met
Mitsubishi bekend te maken.
Het gelukte dankzij de kreet
"de gestaalde perfectie".
Bovendien bleken de Japan
ners uiterst willig om ge
wenste verbeteringen aan de
wagens aan te brengen. Wie
de modellen van vijfjaar ge
leden naast die van vandaag
de dag zet zal alleen nog de
naam herkennen. De oubol
lige karretjes van toen zijn
aantrekkelijke automobie
len geworden, leuk van
vormgeving, compleet van
uitrusting en kwalitatief
goed genoeg om met de Eu
ropese merken te kunnen
concurreren.
Bij de laatste notering stond
Mitsubishi ai op de tiende
plaats van de Nederlandse
ranglijst. Ondanks de in to
taal teruglopende autover
kopen had Hart Nibbrig en
Greeve in augustus al even
veel Mitsubishi's verkocht
als in het hele vorige jaar!
Men denkt 1980 te kunnen af
sluiten met een verkoop van
22.000 personenauto's en een
duizend bedrijfswagens. En
dan te bedenken dat men met
Audi nooit de 8.000 heeft ge
haald...
Het bedrijf heeft nogal moeten
boksen met de Spoorwegen.
Eerst zou de Schiphollijn om
het gebouw heen lopen. Ten
slotte werden de rails nog
net tussen HNG en de rijks
weg geperst. Dat zorgt na
tuurlijk wel voor geluids
overlast.
Bovendien heeft HNG het niet
gemakkelijk door zijn situe
ring. Voor een deel op Sas-
senheims, voor een deel op
Warmonds grondgebied. De
oude kantoren staan in Sas-
senheim, het nieuwe kan
toorgebouw zal verrijzen
aan de andere kant van de
sloot - die de grens tussen de
gemeenten vormt-en zal dus
onder Warmond vallen.
Het wordt een door "huisar
chitect" M.C.Clay ontwor
pen vier verdiepingen hoog
gebouw - nergens hoger dan
tien meter - met een lengte
van 64 meter en een breedte
van 27 meter. In totaal krijgt
het een nuttig vloeropper
vlak van 2100 vierkante me
ter.
Tegen het einde van dit jaar
moet de eerste paal de grond
in. Men rekent op een bouw
tijd van ongeveer vijftien
maanden, zodat begin 1982
de kantoren kunnen worden
betrokken.
In het gebouw zal ook het be
drijfsrestaurant komen.
Verder speciale ruimten
voor de computers, die in
steeds groter getale de werk
zaamheden van het groeien
de importeurschap begelei
den en voor de dealers. En
natuurlijk zal men de show
room in het nieuwe gebouw
onderbrengen. Een tunnel
verbindt het nieuwe gebouw
met het oude gedeelte van
het bedrijf. Bovenop de kan
toren komt een daktuin.
"De K-car komt er aan".
Dat kan men overal zien en horen in en rond
om de Amerikaanse stad Detroit.
Op affiches en enorme lichtreclames. Maar
ook op televisie, in kranten en op de radio.
Noem maar op.
Het is de Chrysler die Nederland als Dodge
Aries tijdens de RAI in februari kan leren
kennen. Dan wordt hij door CDP-Import
hier geïntroduceerd. Maar hij is in de eerste
plaats bestemd om in Amerika te gaan con
curreren met de zogenaamde "X-car" van
General Motors.
De wagens worden leverbaar in twee- en vier-
deurs uitvoeringen. Met de nieuw ontwik
kelde 22 liter motor uit eigen huis of met de
2,6 liter krachtbron van Mitsubishi.
Beide vier cilinders (met vermogens van res
pectievelijk 84 en 92 pk) zijn uitgerust met
een vier-versnellingsbalc of een automaat.
Verder heeft Chrysler als enige fabrikant in
Amerika een stationwagon die net als de
andere modellen op de voorwielen wordt
aangedreven.
De wagens zijn naar Europese begrippen nog
behoorlijk groot al zit je achterin niet erg
ruim. Uiterlijk zijn ze niet opvallend. Voor
al de tweedeurs biedt maar een matige aan
blik. De aardigste uitvoering is de vier-
deurs met een gebroken witte kleur.
Het interieur van de K-car ziet er verzorgd
uit. Op tal van plaatsen is er echter onlo
gisch beknibbeld op afmetingen. De hoe-
denplank is bijvoorbeeld niet breder dan
vijf centimeter. Achterin zitten twee
piepkleine asbakjes. En ook het handschoe
nenkastje is zeer bescheiden van afmeting.
Een korte testrit op Amerikaanse wegen liet
een gunstige indruk achter: een zeer be
trouwbare. gemakkelijk te bedienen en
prettig stille wagen. Goed zicht rondom me
de door de grote binnenspiegel en de twee
van binnen uit te verstellen buitenspiegels.
De wagen stuurt gemakkelijk (bekrachtiging
is wel extra) en de vering is typisch Ameri
kaans, derhalve te zacht voor Europese be
grippen. Voor onze markt wordt het veersys-
teem dan ook wat stugger gemaakt.
Bij 90 kilometer per uur constant (dat is de
maximum snelheid in de Verenigde Stalen)
is het benzineverbruik één op dertien. Dat
gunstige cijfer komt voor een groot deel door
de compactheid van de auto (4.47 lang en
1.74 breed) en het aanzienlijk lagere ge
wicht dan voorheen: slechts 1200 kilo.
De verschillende versies van de K-car komen
met hun prijs onder die van de X-car an
General Motors. Als gevolg daarvan moeten
de prijzen van de Dodge Omni en Plymouth
Horizon omlaag. Om genoeg prijsverschil
met de K-car te krijgen.
Die prijsverlaging is ook mogelijk omdat
Chrysler nu meer kan produceren door een
motorencontract met Talbot. Door die
scherpe prijzen komt de Dodge Omni nu
vrijwel zeker ook naar Nederland.
De nieuwe K-car heeft maar weinig onder
houd nodig. Gemiddeld drieënhalf uur ge
durende de eerste 80.000 kilometer. Maar
wel om de 10.000 kilometer olie verversen.
Om de motor goed te laten lopen is er de meest
geavanceerde computertechniek van de ja
ren tachtig ingestopt. Een hele trits sensors,
thermostaten, drukmeters, detectors en an
dere geraffineerde "speurneuzen" geven in
formaties aan een zogenaamde "black-
box". Het centrale zenuwstelsel als het ware.
En dat verwerkt dié gegevens en zendt
daarop orders uit om de benzine-lucht-ver-
houding volmaakt te houden, bougies en
Uitlaatgassen te controleren en nog meer
van dergelijke klusjes te laten verrichten.
Schijfremmen kunnen door doe-het-zelvers
simpel worden vervangen door twee pennen
weg te halen. Kortom: betrouwbaar en laag
in onderhoudskosten. Dat moet de Ameri
kaanse markt zeer aanspreken. Want daar
wordt veelal net zo lang doorgereden totdat
men een vreemd geluid hoort of tot het mo
ment dat de wagen eenvoudig dienst wei
gert.
Een onderzoek van Shell wees uit uit dat in
Amerika van de honderd chauffeurs de helft
met een kwart te weinig olie reed. Meer dan
de helft had de gebruiksaanwijzing niet of
nauwelijks gelezen. Eén op de tien had die
zelfs nooit aangeraakt...
Het succes van de K-car ijlt de officiële intro
ductiedatum van 2 oktober al vooruit. Eige
naars van wagenparken - de z.g. fleetow-
ners - konden in totaal niet meer dan 45.000
stuks bestellen. Anders waren er voor de
Amerikaanse dealers niet genoeg over.
Begin volgend jaar verschijnt de Dodge Aries
op de Nederlandse markt. De jongste impor
teur van Nederland maar tevens grootste
Chrysler-importev.r van Europa hoopt in de
daarop volgende maanden van 1981 er en
kele honderden te kunnen slijten.
Een maquette toont het kantoorgebouw van Hart Nibbrig en Greeve zoals het langs het viaduct in de
weg Warmond - Sassenheim zal verrijzen.
Lee A. Jacocca
het het beste om wereldv/ijd
samen te werken. Niemand is
groot genoeg om het allemaal
in zijn eentje af te kunnen. We
hebben van Japan gezien hoe
ver je het kan schoppen als je
samenwerkt. Dat moet hier in
Amerika ook. Net als in Eu
ropa".
Voorbeelden van die samen
werking: elektronika van de
fabrieken in Huntsville gaat
naar Peugeot. Die op zijn
beurt weer dieselmotoren le
vert aan Chrysler. Verder le
vert Mitsubishi voor de K-car
de 2.6 liter "fluistermotor"
met balansassen.
Dauch - die van de Amerikaan
se tak van het Volkswa
gen-concern komt - meent
dat de arbeidsmentaliteit in
Amerika langzaam aan het
veranderen is. "Je moet 's
avonds in de spiegel durven
kijken om te zeggen: ik heb
gewerkt. Dat is beter dan door
een slappe houding werkloos
te zijn. En een nieuwe presi
dent zal niet lang kunnen
blijven als hij niet aan drie
belangrijke woorden denkt
banen, banen, banen...".
Voor het gemak gaat Dauch er
aan voorbij dat ruim een
kwart miljoen werklozen in
de auto-industrie niet alle
maal door hun eigen schuld
de hand moeten ophouden!
Leuzen
Maar hoe dan ook, Chrysler
moet ten koste van veel gel
delijke steun een betrouwba
re automobiel zien te maken
die het in de "zuinigheidsra
ce" goed doet. Voor dat doel
wordt er nog een vijfde fa
briek in Mexico uit de grond
gestampt om eind volgend
jaar in totaal 1,3 miljoen wa
gens te kunnen produceren.
Dat moet door de 75.000 werk
nemers worden gedaan.
Overal in de fabrieken kan je
leuzen tegenkomen. "Be
dankt Amerika... nu is het on
ze beurt". Of: "We kunnen het
maken" en "Ik koop wat ik
bouw".
Als het enthousiasme er niet is
dan wordt het er door de jon
ge Dauch en zijn staf wel in
gepompt. Hij heeft in elk ge
val bereikt dat men nu voor
ligt op het produktieschema.
Voorheen lag Chrysler altijd
achter en dat is niet zo best als
men een goede concurrentie
positie wil heroveren.
Üiteraard is er fors geïnvesteerd
in automatische produktie.
Computers sturen vele robots
feilloos om een snelle pro
duktie te garanderen. De
techniek is daarvan zo uitge
kiend dat volgens presi
dent-directeur Lee A. Iacocca
zelfs Japanners komen kijken
hoe ze dat doen.
Dat geluid hoorden we echter
ook in Engeland waar ze een
hyper-moderne fabriek uit de
grond hebben gestampt. De
Japanners willen kennelijk
niet achterblijven.
Uit het rood
Terug naar Amerika, waar de
investeringen hun uitwer
king op de verliesrekening
van Chrysler niet hebben ge
mist. In het tweede kwartaal
van dit jaar was er nog een
verlies van 540 miljoen dollar
maar in het derde kwartaal
wordt dat tot de helft terug
gebracht. Daugh zegt tegen
het einde van het jaar uit de
rode cijfers te zijn en winst te
maken. Hoeveel? "Dat zal lig
gen tussen één en 250 miljoen
dollar...".
Dat het verlies drastisch kon
worden beperkt komt voor
namelijk door het niet zo
sterk dalen van de autover
kopen ten opzichte van vorig
jaar. In het eerste halfjaar
werden er zo'n 200.000 auto's
Door
Siem Leeuwenkamp
"Wat is er aan de hand?"
"Oh, ik ben een Neder
landsejournalist die de
nieuwe wagen wil
zien".
"Nou, ik kan je verzeke
ren dat het een ver
draaid goede is".
Dat soort korte dialoog
jes zeggen soms meer
dan een pittige pers
conferentie.
Lopend in een gigantisch
grote fabriek f van
Chrysler kwamen deze
uitspraken van een
nieuwsgierige man in
overall onvervalst en
thousiast ovei
Het boeltje is door de hoogste
baas Lee A. Iacocca aardig
opgezweept. En met de steun
van de Amerikaanse rege
ring wil Chrysler dit jaar nog
uit de rode cijfers raken.
Met die financiële steun van
twee miljard dollar en an
derhalf miljard dollar
garantielening moet deze
autogigant de problemen
van hoge rente, voorthollen
de inflatie, snel groeiende
Japanse export en andere
economische kwellingen te
boven zien te komen.
Ook bij dit bedrijf hangt - net
als bij British Leyland in En
geland - veel zo niet alles af
van het nieuwe produkt. Bij
Leyland de Mini Metro, bij
Chrysler de K-car die als
Plymouth Reliant en Dodge
Aries op de markt komt.
Een andere opvallende gelijke
nis die in Detroit naar voren
kwam was de noodzaak tot
samenwerking.
Wil de auto-industrie in Europa
het redden dan moeten ze on
derdelen en produktie meer
op elkaar afstemmen.
Voorrang
Chrysler-directeur Richard E.
Dauch (pas 37 jaar oud en vijf
maanden in dienst bij Chrys
ler) gaat zelfs nog verder. "De
export moet in Amerika voor
rang krijgen en economisch is
Een kijkje in de Chrysler-fabriek in Detroit (Jefferson). Tot nu toe liet men in de auto-industrie de
carrosserie om de motor "vallen Chrysler heeft dal omgedraaid. Motor en ixiorwielaandrijving worden
in de boven hangende carrosserie getild.
minder verkocht dan in 1979.
Verder is er flink gesnoeid in
het aantal staffunctionaris
sen, zijn produktieplannen
opgegeven die niet direct
noodzakelijk waren en ande
re projecten met hoge kosten
opgeschort of afgelast.
Voorbeeld
De reeds genoemde Lee A. Ia
cocca - de topman van
Chrysler - heeft een voor
beeld gesteld: zijn jaarsalaris
is teruggebracht tot zegge en
schrijve één dollar netto. De
afspraak was, toen hij Ford
kwaad was weggelopen, een
baan bij Chrysler op basis van
"no cure no pay" (geen succes
geen geld).
Medelijden is echter niet nodig.
Want bij zijn vertrek van Ford
kreeg hij meer dan een mil
joen dollar mee. En als het
hem inderdaad lukt Chrysler
uit het diepe dal te halen dan
wachten hem nog honderd
duizenden dollars. Hij be
hoeft zich derhalve niet te be
perken tot een eenvoudige
hamburger...
Diezelfde Iacocco (door zijn
ouders Lido genoemd) was
overigens 32 jaar in dienst van
Ford. Daar ging hij weg om
dat men zijn plannen niet ac
cepteerde. En wat bij Ford
niet mocht kon bij Chrysler
wel: sterke rationalisering,
minder personeel en het uit
brengen van een compacte
voorwielaangedreven mid
denklasser.
Vandaar dat hij best bij het be
gin van de K-car-produktie
kon zeggen: "Dit is K-dag
voor Chrysler, D-dag voor
Detroit en een nieuwe dag
voor Amerika". Want buiten
de zeer moderne en doelmati
ge manier van autoproduktie
is de K-car voor Amerikaanse
begrippen ongekend zuinig.
De toekomst van Chrysler
hangt voor een groot deel af
van het succes van deze zoge
naamde K-car. De eerste ces
ten van Amerikaanse auto
journalisten geven goede
hoop. Van "dit is wat Amerika
nodig heeft" tot "een wagen
die boven onze verwachtin
gen uitgaat".
Goed verkocht
De leiding van het concern is
bezield. En... er wordt in elk
geval goed verkocht. Dat
kunnen de grootste twee -
Ford en General Motors - net
niet zeggen. De eerste Ameri
kaanse kleine, zuinige en mo
derne auto Dodge Omni (Ho
rizon) sleepte het concern
door de eerste helft van 1980.
Een verdergaande samen
werking met anderen is voor
Chrysler de enige weg om
verder uit de perikelen te ko
men. Kennelijk ziet ook
Ford nu in dat dit nood
zakelijk is om te overle
ven. Eerst wilde Ford niets
weten van Toyota. Maar nu
wordt er gesproken over een
gezamenlijke produktie van
600.000 auto's in de Verenigde
Staten.
Dat is driemaal meer dan Toyo
ta in mei van dit jaar voorstel
de. Toen zei Ford hooghartig
neen: "Toyota heeft techno
logisch niets meer dan wij".
Dat kan waar zijn maar met
een verlies van rondom 2,3
miljard dollar dit jaar moetje
toch niet denken het alleen af
te kunnen.
Als men bij Chrysler zegt dat de
Amerikaanse automobielin
dustrie is begonnen met een
herindustrialisering, dan is
dat juist. Jammer alleen dat
het geld voor die broodnodige
investeringen niet veel eerder
is vrijgemaakt...
