Faillissement een sneeuwbal
met duizelingwekkende vaart
Na het
debacle
van tour
operator
Christoffel:
wie volgt?
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1980
De geschiedenis van de sneeuwbal, die al rollende steeds
groter en groter wordt en in zij n val alles dat hij tegenkomt
met zich meesleept. Zo kan het faillissement van tourope
rator Christoffel nog het beste worden omschreven. Na
een paar woelige weken kunnen de scherven aan elkaar
worden gepast, om nog maar een beeldspraak te gebrui
ken. Lijmen is er voorlopig nog niet bij. Daarvoor zijn de
gebeurtenissen van de afgelopen weken nog te onover
zichtelijk; bovendien, de sneeuwbal heeft nog een duize
lingwekkende vaart.
Toen een belangrijke agent de ver
koop van zijn produkt staakte,
diens handeling aarzeling bij an
deren teweeg bracht en Slaven-
burgs Bank de kredietverstrek
king stopzette was er geen weg
meer terug. Reisleiders gingen
morren dat ze samen nog een
slordige tien miljoen aan mini
mumloon tegoed hadden. En
daarmee kregen ze een beslis
sende stem in een eventueel fail
lissement van Christoffel. Zie
daar de scherven.
Ingewikkeld lijkt het op het eersté
gezicht niet. Je chartert een aan
tal vliegtuigstoelen, maakt con
tracten op met eigenaren van ho
tels en appartementen en verpakt
het geheel in een kleurige gids.
De geboorte van een reisorgani
satie is een feit. Het reisbureau
dat de verschillende produkten
van de heren touroperators ver
koopt en een ronde verder de
charmante hostessen doen de
rest.
De ingrediënten voor het maken
van pakketreizen werden Robert
en André Verlinden als het ware
in de schoot geworpen. Al vóór dq
tweede wereldoorlog ontpopte
Verlinden senior zich als een wa
re pionier op reisgebied. Zijn Sint
Christoffel was een degelijke, ka
tholieke onderneming. Speciali
satie in die tijd: bedevaart-trips
naar Lourdes. De naam Christof
fel had niet voor niets tot voor
kort nog een vertrouwde klank.
Drie zoons
Door vererving kwam zijn bedrijf
in handen van zijn drie zoons. En
uit die stam ontsproten drie lo
ten: Christoffel, Relax en Metro.
Laatstgenoemde organisatie
houdt zich alleen bezig met ITE-
vluchten (charter per lijndienst). MeGSlcpGIl
Zij heeft, even afkloppen, de pe-
rikelen van haar grote broers nog
kunnen omzeilen.
Milj oenenschuld
Lijkt de schade in eigen land be
perkt, lastiger is de miljoenen
schuld van Christoffel in het bui
tenland: Vervoermaatschappij
en, hoteliers en eigenaren van
appartementen-complexen.
De Algemene Nederlandse Vereni
ging van Reisbureaus (ANVR),
het overkoepelend orgaan voor
reisbureaus én hun cliënten, is
niet van plan om de buitenlan
ders te betalen. Gedupeerde
vakantiegangers gaan, middels
het Garantiefonds, vóór.
Het gigantische complex van Christoffel aan de Rotterdamse Lijnbaan: weer bruikbaar als de naam van de gevel is verwijderd?
Het reiswereldje is maar klein. Na
dat het de jongens jarenlang voor
de wind was gegaan werd er
maanden geleden al eens aarze
lend over Christoffel's bestaans
recht gesproken. In het kort: een
zwak 1979, een kwakkelend win
terseizoen én natuurlek de varia
bele vliegvakantie braken André
Verlinden tenslotte op. Zijn idee
was leuk. De consument mocht
van hem zelf gaan beslissen op
welke dag hij wenste te vertrek
ken naar zijn vakantieoord. Of hij
vier, negentien of vijfenveertig
dagen wegbleef: het moest alle
maal kunnen.
Het kon niet; de uitvoering van de
variabele-vliegvakantie bleek al
snel teveel organisatorische
rompslomp met zich mee te
brengen. CToestel op woensdag
half leeg, op donderdag bar
stensvol, een mens met wat fan
tasie kan het rijtje verder afma
ken).
De reisbureaus rekenden en cijfer
den zich suf. De reiskosten waren
uiteraard net zo variabel als de
reisduur. Kortom, het plan was
tot mislukken gedoemd.
Gesprekken over overname resul
teerden tenslotte in de afspraak
met de Belgische tourgigant
Sun-Air. Per 1 november zou
Christoffel in diens handen over
gaan - mits het zomerprogramma
zonder wijzigingen zou worden
uitgevoerd. Op de valreep, nu
zo'n vier weken geleden, ging het
mis. Sun-Air trok zich bij het zien
van de krantenberichten haastig
terug.
Geen vuiltje
André Verlinden zelf blijft beweren
dat er geen vuiltje aan de lucht
was geweest als de roddelcam
pagne tegen hem niet welig had
getierd. Directe aanleiding voor
het faillissement is en blijft de
opeenhoping van acties die der
den tegen hem ondernamen.
Want, zegt Verlinden, het bedrijf
was recentelijk nog gezond. Het
boekjaar 1978 werd afgesloten
met een winst van 2,8 miljoen.
Vriiwel meteen werd duidelijk dat
de failliete reisorganisatie Martin
air zou meeslepen in haar val..
Christoffel bezorgde de charter
luchtvaartmaatschappij een
miljoenenstrop. Voor de periode
van het faillissement tot het einde
van het zomerseizoen (eind okto
ber) had Christoffel zo'n achtdui
zend vliegtuigstoelen ingekocht
bij Martinair. Hoeveel er inmid
dels al zijn doorverkocht aan de
vakantiegangers is (nog) met be
kend. Bovendien zag Martinair
het contract voor het wintersei
zoen door de neus geboord. Van
het Christoffel-programma werd
maar liefst 95% door Martinair
uitgevoerd. Een aantal dat voor
het winterseizoen op 15.000
wordt geschat.
Inkrimpen is het parool voor Mar
tinair, ook al omdat de algemene
burgerluchtvaart terugloopt.
Vijftien personeelsleden plus een
aantal 'losse' vliegers moeten de
laan uit. De werving van nieuw
personeel is stopgezet.
Collega-concurrenten nemen het
werk van Christoffel wel over.
Echter touroperators als Holland
International, Neckermann, Ar-
ke en de Zuid-Europastichting
vliegen met KLM, Transavia of
Spantax. Pech voor Martinair.
Broertje
Een breed lachende André Verhnden: alweer volop bezig om het gat in de
reismarkt te vullen
Die berichten waren goed en wel
doorgesijpeld of het volgende
slachtoffer kwam aan bod: broer
tje Relax. Twee weken nadat
Christoffel op de fles was vroeg
Relax uitstel van betaling aan.
Alweer na heftige roddels. Vodr
ingewijden was de vervolgreeks
een kwestie van combineren:
Relax-directeur Verlinden is een
broer van die ander, ze proppen
samen charters vol, dus...
Goedbeschouwd hadden de heren
geen juridische en fiscale banden
met elkaar, maar ze kochten deels
gezamenlijk vliegtuigstoelen en
accommodatie in. De geschiede
nis herhaalde zich; Robert Ver-
linden had z'n naam ook tegen. Al
op 18 augustus verzocht Holland
International hem onmiddellijke
terugbetaling van het seizoen
deposito. Het eerste signaal dat
Relax zou worden geschaad. Op
diezelfde dag kondigde HINT
een boekingsstop voor Relax aan.
Robert Verhnden haastte "zich
uitleg te geven van de stand van
zaken aan de ANVR en de Garan
tiefonds-besturen. Tot maandag
1 september werd hem de tijd ge
geven de continuïteit van het be
drijf te waarborgen. Op die fatale
datum bleek volgens de ANVR
geen enkele verbetering te be
speuren. Relax werd vervolgens
op grond van de financiële positie
per 2 september als lid geroyeerd.
"In overleg" zegt de ANVR. Ro
bert Verlinden is over die hande
ling in toorn ontstoken: "Als ze
dat niet hadden gedaan was uit
stel van betaling niet nodig ge
weest" zegt hij kort.
Doodziek
Volgens Verlinden bracht de
ANVR zelfs eerder al de dood
steek aan Relax toe. De vereni
ging zou al op 27 augustus de
reisbureaus via jachtige telefoon
tjes hebben geïnstrueerd om niet
meer voor Relax te boeken en
geen betalingen meer te verrich
ten. Gevolg: het aantal boekingen
liep plotseling tot nul komma nul
terug. Het bedrijf werd voortijdig
lamgelegd. Nee, zegt de ANVR,
wij hebben slechts het persbe
richtvan Relax zelf doorgegeven.
Er was geen sprake van instrue
ren. ANVR-directeur G. Cou-
vreur terugkijkend: "Ik weet dat
hij zulke praatjes rondbazuint.
Maar ik wijs die beschuldiging
keihard van de hand. We konden
niet anders dan het lidmaatschap
beëindigen. Elke dag dat Relax
langer lid was gebleven zou het
financiële risico zijn toegeno
men. Risico voor de agenten, het
publiek én voor het Garantie
fonds. Er was immers geen dek
king meer. Omdat Verlinden met
overname-mogelijkheden op de
proppen kwam hebben we hem
echt zeer zorgvuldig tijd gege-
vei^"
Zoals inmiddels bekend heeft Ro
bert het er niet bij laten zitten.
Een verzoek om een onderzoek in
te stellen naar de wijze waarop de
ANVR jegens Relax heeft gehan
deld ligt al ten burelen van het
ministerie van economische za
ken. Couvreur ligt er niet wakker
van. Zegt tijdens een "open ge
sprek" dat hij deze week op het
ministerie had "niet de indruk te
hebben gekregen dat het minis
terie vindt dat wij op onzorgvul
dige wijze hebben gehandeld."
Kritiek
Niet alleen" beide touroperators,
maar ook de geruchtenstroom
die de gang van zaken begeleidde
is onderheving aan felle kritiek in
het vaderlandse reiswereldje. Het
vakblad van de reisbureaus, DIT,
heft deze week dan ook bestraf
fend het vingertje op naar de ver
eniging én naar de collega's.
"De situatie rond Christoffel, maar
met name rond Relax, maakt in
ieder geval duidelijk dat het op de
oude manier met de reiswereld
niet verder kan. Het Garantie
fonds moet ter discussie staan en
ook de ANVR zelf. Niet het be
staansrecht ervan, maar wel de
structuur en de voorwaarden
waarop agenten en touroperators
met elkaar moeten omgaan." al
dus de DIT. En de preek tegen de
collega's: "De reiswereld moet
zich maar eens bezinnen op het
begrip collegialiteit, want door de
Slachtoffer
Wat de schrijver van het -eis-
vakblad nog niet wist is dat er
inmiddels wéér een slachtoffer is
gevallen. Deze week werd be
kendgemaakt dat door de onwil
lige houding van crediteuren ook
BAS, Business Air Services, on
derdeel van de Christoffel-keten,
in financiële moeilijkheden is ge
raakt. Ook dit zakenluchtvaart-
bedrijf is de duimschroeven aan
gedraaid. Het verhaal wordt een
tonig, dus kort: doordat de credi
teuren snellere betaling eisten
kwam BAS in liquiditeits
problemen. Pogingen om een fi
nancieel draagkrachtiger partner
te vinden werden doorkruist. Jet
Star, een ander onderdeel op
Schiphol, is waarschijnlijk een
zelfde lot beschoren.
Slapeloze nachten
Tenslotte: niemand hoeft er slape
loze nachten van te hebben dat de
gebroeders Verlinden de WW in
gaan. Want zij hebben (overigens
afzonderlijk van elkaar) alweer
heel wat in petto. Zo liet Robert
vliegensvlug de zomerboekingen
bij collega-concurrent Bei-Air
onderbrengen. Onder de naam
Metropool bv (een negen jaar ou
de, grotendeels lege bv) wil hy
het Relax-winterprogramma aan
het publiek gaan verkopen. Voor
dit doel probeerde hij de afgelo
pen week de reisbureaus te char
teren. Een vergadering afgelopen
maandag in de Utrechtse Jaar
beurs die tot doel had aandeel
houders te werven (minimale
bijdrage tienduizend gulden) lok
te toch enkele tientallen belang
stellenden. Gevoelig geworden
door kreten als "de échte reisa
gent staat nu op" uit de stencils
waarmee zij de afgelopen weken
door Robert waren bestookt. Per
telegram, telex of desnoods per
brief (heel slim: telefoontjes tel
den niet) konden zij de directeur
hun adhesie betuigen. Of de ver
koop van de Relax-gidsen weer
ter hand nemen, óf mede-aan
deelhouder worden van Metro
pool bv.
Een niet ontevreden Verlinden
stelde na afloop van die vergade
ring dat hij de eerste honderd
duizend gulden" al bij elkaar had.
Dankzij een handjevol reisbu
reau-houders dat de vergadering
tot het bittere eind toe had bijge
woond.
Ogenschijnlijk uit het niets toverde
Robert later deze week twee
miljoen gulden tevoorschijn om
Metropool mee te grondvesten.
En daarover is de ANVR nu weer
boos. Het Garantiefonds aan
spreken, maar intussen het eigen
geld ergens anders insteken?
"Als hij inderdaad twee miljoen
heeft wat hij me per telex heeft
laten weten had 'ie dat beter kun
nen gebruiken om Relax te red
den", ANVR-directeur Couvreur
stelt het simpel.
Vreemd genoeg beweerde de Re
lax-Verlinden vorige week nog
een andere bestemming voor het
geld te hebben. "Het faillisse
ment van één der grootste Ne
derlandse reisorganisaties van
dichtbij meegemaakt hebbende"
schreef hij zyn agenten "heb ik
besloten onze aanwezige liquide
middelen onmiddellijk aan te
wenden voor betaling van myn
buitenlandse crediteuren."
Handelwijze
overdadige roddelpraat maakt
men het er voor anderen maar
ook voor zichzelf niet makkelij
ker op. De geruchtenmachine
werkt trouwens nog steeds op
voilé toeren. De vraag blijft dus of
men het ooit zal afleren".
(Couvreur betreurt het artikel m de
DIT. "Amateuristisch. DIT was
niet goed op de hoogte. Er staan
zat dingen in dat verhaal die niet
kloppen").
Zijn broer volgt ongeveer dezelfde
handelwijze. Ook hij liet privé-
briefjes ronddwarrelen bij de
reisbureaus. Dat hij in opdracht
van derden bezig was om te be
kijken of, en zo ja, hoe, hij in no
vember alweer met een pro
gramma op de markt zou kunnen
komen. Dat hij voor het komende
zomerseizoen alvast 50.000 char
terplaatsen, 10.000 autocar-, 2500
trein- en 20.000 autoreizen in z'n
hoofd heeft. Dat de omzet in 1982
maar met vijftig procent moet
stijgen. En of de reisagent maar
even wil voorspellen hoeveel hy
voor de opdrachtgever van mijn
heer A. Verlinden denkt te gaan
verkopen. Blijken de prognoses
van de betreffende agent achteraf
te optimistisch, dan dient hij een
"boete" te betalen. Vijfenzeven
tig gulden voor elke minder ge
boekte passagier. Een vreemd
gokspelletje.
De reisbureaus die weer met André
in zee gaan krijgen per nieuwe
passagier een extra bedrag uitge
keerd. Dat bedrag is bedoeld als
voorschot van het geld dat zij dit
jaar aan Verlinden-oude-stijl
overmaakten. Over de reisbu
reaus die, huiverig geworden,
niet meer bij hem boeken, maar
wel geld van Christoffel krijgen
wordt niet gerept.
Vorige maand zei André Verlinden
nog: "Ik kan alleen maar zeggen
dat iedereen kan rekenen op wat
ik altijd ben geweest: een man die
recht door zee gaat. Ik probeer al
het mogelijke te doen om de zaak
zo goed mogelijk tot een einde te
brengen. Ik sta met iedereen die
nog geld van mij krijgt in contact.
Ik ben voortdurend bezig om te
bezien wat ik nog zou kunen
doen."
Nu lijkt hij het te druk te hebben
met het profiteren van het gat in
de reismarkt. Een gat dat hij zelf
heeft geslagen.
Ropeas
Het personeel tenslotte, Christoffel
alleen al had 120 man in dienst, zit
ook niet stil. Onder de kop
"Christoffel reizen is niet meer,
helaas.." in de DIT biedt een deel
van hen zijn diensten, "know
how. motivatie, bereidheid tot
volledige inzet" etc. etc. aan. En
om het allemaal nog ingewikkel
der te maken duikt in die adver
tentie weer een nieuwe naam op.
Gemakshalve bundelen zij hun
aktiviteiten op touringcar-, trein
en autogebied maar onder de
naam "Ropeas".
Wie het weet, mag het zeggen.
