FNV-bonden in
haven: staking
was onze schuld
iSpta
Sowjet-Unie worstelt met economische crisis
h
Nederlandse trein minder veilig
dan in meeste omringende landen
Doodstraf of niet?
Arrestatie Palestijnen
geschenk" voor Begin
I
BAS (CHRISTOFFEL) NU OOK FAILLIET
Psycholoog
Jean Piaget
(84) overleden
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1980
UTRECHT (ANP) - De Vervoersbonden FNV hebben de
strubbelingen bij de wilde havenstakingen van vorig jaar
voor een groot deel aan zichzelf te wijten. Gemis aan aan-
srprekend vakbondsbeleid in de havens en onvrede met
de besluitvorming binnen de bondsorganisatie hebben de
voedingsbodem voor het invloedrijk optreden van poli
tieke groeperingen (zoals van CPN'er Flip Schults) in de
havens vergroot.
len van vorig jaar ind ehavens
waarbij niet alleen werknemers
maar ook vakbondsleden en
Tot die conclusie komen de Ver
voersbonden FNV zelf in een dik
evaluatierapport over de troebe-
JERUZALEM - Met de arrestatie van een Palestijnse commando-eenheid,
verantwoordelijk voor een aanslag in Hebron op 2 mei j.l., heeft de
Israëlische veiligheidsdienst een grote slag geslagen, die voor premier
Begin bovendien politiek zeer welkom is. Die aanslag, waarbij zes inwo
ners van een nederzetting op de Westoever werden gedood, werd be
schouwd als de meest perfect voorbereide aanslag die de Palestijnen
ooit in Israël en de bezette gebieden hebben uitgevoerd.
De kolonisten van de extreem-fechtse Goesh Emoeniem schreeuwden
dan ook destijds moord en brand over de onmacht van het Israëlische
leger. De Israëlische militairen probeerden hun kracht te tonen door
direct twee burgemeesters en een geestelijk leider het land uit te zetten.
De daders bleven echter onvindbaar, waardoor het militaire bestuur en
de regering het etiket van machteloosheid opgeplakt kregen. Aanvan
kelijk van de kant van de Israëlische kolonisten, een maand later toen
twee Palestijnse burgemeesters bij een aanslag zwaar gewond werden
ook van de kant van de bezette Palestijnen.
De regering en de militaire autoriteiten hopen nu dat de vangst van deze
Fatah-cel, die jaren actiefis geweest in de bezette gebieden, met name de
joodse kolonisten tot rust zal brengen en de kans zal doen afnemen dat
zij in de toekomst eigen rechter gaan spelen.
Het is de afgelopen twee maanden op de Westoever rustig geweest. Toch
hebben ook nu de militaire autoriteiten meteen krachtig gereageerd en
zeven huizen opgeblazen, die aan de gearresteerde commando's beho
ren. Het gaat om vier Palestijnen die verantwoordelijk worden gehou
den voor de aanslag in Hebron, die vorige week al gepakt zijn, en van
plan zouden zijn geweest tijdens het Joodse nieuwjaar afgelopen week
een grootscheepse gijzelingsactie in Israël uit te voeren.
De volgende vraag die nu in Israël aan de orde komt, is of de daders van de
aanslag in Hebron, indien schuldig bevonden, de doodstraf moeten
krijgen. Die wettelijke mogelijkheid is vorig jaar gecreëerd, maar tot
dusver niet toegepast. Met name door de Goesh Emoeniem-bewegiog en
sympathisanten wordt er sterk op aangedrongen de doodstraf nu toe te
passen, „Om", zoals een van de leiders van Kiriat Arba, de joodse wijk
van Hebron, toelichtte, „duidelijk te maken wie hier de baas is. Want die
wetenschap zal potentiële terroristen tot andere gedachten bren
gen".
vakbondsbestuurders herhaal
delijk als kemphanen tegenover
elkaar stonden.
In het rapport - waar het bondsbe-
stuur in grote lijnen achter staat,
wordt onder meer geconcluseerd
dat de vakbondsorganisatie ind e
havens drastisch op de helling
moet. Het bestuurdersteam in de
havens moet (grotendeels) wor
den vervangen omdat er met de
huidige club geen uitzicht be
staat op de gewenste doorbraak
naar een breed, vanaf de basis
opgebouwd vakbondsbeleid. Er
bestaan tussen debestuurders
onoverbrugbare tegenstellingen,
met name tussen die in de Roit-
terdamse havens en de Amster
damse havens.
De Amsterdammers proberen wel
in hun gebied centrale afspraken
uit te voeren maar bij de Rotter
dammers voert eigenzinnigheid
de boventoon waardoor de cen
trale coördinatie ernstig wordt
gefrustreerd. Ook zijn er steeds
diepgaande meningsverschillen
over het arbeidsvoorwaarden
beleid van de FNV en als gevolg
van dat laatste is er bij de haven
bestuurders geen sprake meer
van beleidsvoorbereiding op dat
punt. Daardoor opereert elke be
stuurder bij de besprekingen van
het arbeidsvoorwaardenbeleid
met de leden ook op eigen houtje.
Dat was al lang zo maar in 1979 ge
beurde dat des te meer, aldus het
rapport. De voorzitter van de be-
drijfsgrope havens (momenteel
Jan van Eldik en daarvoor Piet
van Keulen) en de secretaris faal
den er ook in de bestuurders-
groep in de havens tot een hecht
team te maken.
De moeilijkheden en conflicten zijn
voor voorzitter Jan van Eldik van
de bedrijfsgroep havens van de
vervoersbonden FNV aanleiding
om op te stappen.
Hongersnood
voor 150 miljoen
ROME (AP) - In Afrika zijn meer
dan 150 miljoen mensen die het
slachtoffer kunnen worden van
een hongersnood die heviger is
dan die van 1973 en 1974, als de
rijke landen niet voor het eind
van dit jaar voedsel sturen.
Dit is gisteren gezegd door de di
recteur-generaal van de FAO, de
voedsel- en landbouworganisa
tie van de V.N., de Libanees
Edouard Saouma.
In 25 Afrikaanse landen heerst een
tekort aan voedsel. "Als wij de
mensen daar niet helpen dan be
tekent dit voor ontelbaren een
langzame, onafwendbare dood,
zei Saouma tot verslaggevers.
De secretaris-generaal van de
FAO schat dat voor de honge
rende landen in Afrika in het
tijdperk 1980-81 2,4 miljoen ton
graan nodig is. Dit jaar is 1,3 mil
joen ton gestuurd of beloofd,
hetgeen belangrijk minder is
dan waarop de FAO had ge
hoopt.
■1
Een treinramp deed zich enkele jaren geleden voor bij Westervoort i
botsing kwam met een TEE-trein. Bij het ongeluk raakten zo'n 100 i
en dieseltrein in de buurt van de spoorbrug over de IJssel i
i gewond terwijl één persoon om het leven kwam.
DEN HAAG (GPD) - Het treinverkeer van de Neder
landse Spoorwegen is minder veilig dan dat van
Groot-Brittannië, Frankrijk en West-Duitsland. Per
10 miljoen reizigers-kilometers vallen in het Ne
derlandse treinverkeer weliswaar de minste doden,
maar is het aantal gewonden zoveel groter dat het
totaal voor de NS hetzelfde ongunstige beeld ople
vert als België. Aldus blijkt uit cijfers van de UIC in
Parijs, de unie van spoorwegmaatschappijen van
meer dan zeventig landen.
Per 10 miljoen reizigers-kilome
ters (aantal reizigers maal de
afstand die zij afleggen) ko
men bij de NS jaarlijks 0,002
passagiers om het leven. Dat
komt overeen met één dode
per 5 miljard reizigers-kilo-
meters. Op basis van dezelfde
maatstaf blijken in België
drie maal zoveel doden te
vallen, in Groot-Brittannië 4.5
maal zoveel en in Frankrijk 5
maal zoveel. Finland staat op
hetzelfde niveau als Frank
rijk. Uitschieters zijn West-
Duitsland en Italië, met 8
maal zoveel treindoden als
Nederland, en Zweden met 14
maal zoveel.
In de landen met de hogere do-
den-aantallen blijkt echter
het aantal gewonden over het
algemeen veel lager te liggen
dan in Nederland, met uit
zondering van Italië en Zwe
den. Per 10 miljoen passa
giers-kilometers leveren de
NS en de Belgische spoorwe
gen 0,054 doden en gewonden
op, tegenover slechts 0,029
voor Groot-Brittannië, 0,030
voor Frankrijk. 0,044 voor
Finland en 0,050 voor West-
Duitsland. Italië komt tot het
Meer kans
Ook in vergelijking met vroeger
jaren loopt de Nederlandse
treinpassagier tegenwoordig
meer kans op een ongeluk.^
Sinds 1951 komen treinon
gelukken in Nederland vrij
wel jaarlijks voor; met uit
zondering van 1959, 1963 en
1977 één tot driemaal per jaar.
In de 30 jaren sinds 1951 zijn
in Nederland 46 treinonge
lukken gebeurd. Daarbij zijn,
tot en met het ongeluk in
Vlaardingen, 190 mensen om
het leven gekomen en vielen
807 gewonden.
Deze cijfers steken schril af bij
de eveneens 30-jarige periode
van 1913 tot en met 1943, toen
in Nederland slechts 11
spoorwegongelukken zijn
gebeurd. Daarbij kwamen in
totaal 16 mensen om het leven
en vielen tenminste 87 ge
wonden (niet bekend is het
aantal gewonden van een on
geluk in Breukelen in 1920,
waarbij 3 doden vielen). Op
vallend is het bovendien dat
in de 8,5-jarige periode van
januari 1943 tot en met juli
1951 in Nederland niet één
spoorwegongeval plaatsvond
waarbij doden of gewonden
vielen.
De frequentie van (ruwweg) de
naoorlogse spoorwegonge
lukken in vergelijking met de
vooroorlogse is des te opval
lender, omdat het Nederland
se spoorwegnet voor de oor
log aanzienlijk omvangrijker
was dan nu. Weliswaar wordt
het tegenwoordig veel inten
siever bereden, maar daar
staat tegenover dat de bevei
liging ook aanzienlijk is ver
beterd. Jaarlijks worden
miljoenen guldens geïnves
teerd om de veiligheid van de
NS te verbeteren. Hetzelfde
gebeurd trouwens in de lan
den die ons omringen, terwijl
de ongevalsscore er deson
danks lager is dan hier.
Harmeien
Het tot dusver ernstigste
spoorwegongeluk in Neder
land, toen bij Harmeien op 8
januari 1962 een trein door
rood licht reed waardoor bij
de daaropvolgende botsing 93
doden, 43 ernstig en 108 licht
gewonden vielen, is de direc
te aanleiding geweest in Ne
derland het elders reeds lang
bestaande ATB-systeem in te
voeren. Treinen op baanvak
ken die beide hiervoor zijn
ingericht, komen automa
tisch tot stilstand indien de
machinist het rode sein ne
geert.
Geconfronteerd met de thans
zoveel hogere ongevalsfre
quentie dan vroeger, wijzen
NS-functionarissen in infor
mele gesprekken erop dat
hoeveel beveiliging een ver
beterd seinstelsel ook mag
geven, de zorgvuldigheid van
de machinist bijna'altijd de
doorslag geeft. Indien dat
waar is, moet worden vastge
steld dat de toewijding („mo
tivatie") van de hedendaagse
machinist een stuk geringer is
dan van zyn vooroorlogse
collega.
De miljoenen guldens die jaar
lijks zijn en worden geïnves
teerd om het spoorwegnet
verder te beveiligen, kunnen
dan ook bezwaarlijk als weg
gegooid geld worden be
schouwd. Integendeel, er zou
juist meer uitgetrokken moe
ten worden om meer baan
vakken sneller van ATB te
voorzien. Vooral omdat met
ATB beveiligde baanvakken
tot dusver geen ongelukken
zijn gebeurd die konden wor
den toegeschreven aan een
falend ATB-systeem.
De regelmaat waarmee in Ne
derland een spoorwegonge
luk gebeurde en het sinds
kort sterk stijgende aantal
treinpassagiers, nog wel op
een spoorwegnet dat steeds
meer knelpunten begint te
vertonen, zijn factoren die
daarom vragen. Weliswaar «s
het 10 jaar geleden dat (in
1970. maar ook in 1969, 1955
en 1953) Nederland in één jaar
drie keer werd opgeschrikt
door een ernstig spoorweg
ongeluk, het was in Vlaardin
gen dit jaar voor de tweede
keer dat er een trein is veron
gelukt. Daarmee hebben de
NS'ers dit jaar al 9 doden en
34 gewonden veroor
zaakt.
Oud-minister mr. Frans Andriessen, die begin dit jaar zijnfunktie op
het departement van financiën neerlegde, is terug op het Haagse Binnen
hof. Gistermiddag werd hij - deel uitmakend van een groep van nieuw-be-
noemde en van opnieuw benoemde senatoren - beëdigd tot lid van de Eerste
Kamer. Andriessen heeft in de senaat zitting voor het CDA.
Tot de (12) nieuw benoemde leden behoort ook mr. Glastra van Loon,
oud-voorzitter van D'66 en in het kabinet-Den Uyl staatssecretaris van
justitie, die na verschil van mening met destijds minister Van Agt tot
heengaan werd gedwongen.
ROTTERDAM (GPD) - Voor Busi
ness Air Services (BAS) in Rot
terdam, een bedrijf dat zich be
zighoudt met de zakenluchtvaart
en deel uitmaakt van de Christof-
fel-bedrijven die in financiële
moeilijkheden zijn geraakt, is
faillissement aangevraagd. De 16
personeelsleden zijn gistermor
gen naar huis gestuurd.
Volgens financieel directeur G.
Brouwers van de holding van de
Christoffel-bedrijven is de faillis
sementsaanvraag te wijten aan de
houding van de crediteuren van
de BAS. Na het bekend worden
van de grote financiële proble
men van het belangrijkste on
derdeel van de Christoffel-hol-
ding, de reisorganisatie Christof-
Doordat deze crediteuren snellere
betaling eisten, kwam BAS in
geldproblemen en werden po
gingen om een financieel draag
krachtige partner voor BAS te
vinden, doorkruist. Over een an
der onderdeel van Christoffel
Holding, Jet Star op Schiphol,
lopen volgens Brouwers nog wel
onderhandelingen.
BAS maakte met twee (tot voor
kort vier) propellervliegtuigen
zakenreizen binnen Europa. De
zestien personeelsleden die op
straat zijn komen te staan, be
staan uit administratief en tech
nisch personeel, alsmede pilo
ten.
(Van onze correspondent Koen Corver)
MOSKOU - Het Sowjet-partijdagblad
Prawda nam deze week partijfunctiona
rissen op de korrel die meningen en sug
gesties van arbeiders negeren. De strek
king van het commentaar op deze eerste
pagina van de meest gezaghebbende
spreekbuis van het Kremlin, was vrijwel
dezelfde als die in een gelijktijdig com
mentaar in het Poolse partijdagblad Tri-
buna Ludu, ofschoon in de Prawda met
geen woord werd gerept over de ar
beidsonrust bij de Poolse buren.
Sommige politieke waarnemers zagen in
het Prawda-commentaar onmiddellijk
een aanduiding van sluimerende ar
beidsonrust in de Sowjetindustrie. Dat
mag af en toe het geval zijn, maar het is
onder de huidige omstandigheden on
denkbaar dat ontevredenheid onder de
arbeiders ook maar in de verste verte zou
kunnen leiden tot toestanden, zoals in
Polen, waar de communistische leiders
verregaande concessies moesten doen.
Concessies die door het Kremlin nog
steeds argwanend worden bekeken.
Het is waarschijnlijker, dat het Prawda-
commentaar gezien moet worden tegen
de achtergrond van de pogingen van de
Sowjet-leiding om meer doelmatigheid
te bereiken in het Russische industriële
apparaat. Daarbij is het nuttig de menin
gen en suggesties te horen van de arbei
ders, die het dichtst bij het werk zijn be
trokken. Bovendien kan zo'n dialoog
ook een stimulerende werking hebben
op de arbeidsmoraal van de Russische
werkers.
De Sowjet-economie wordt de laatste ja
ren geconfronteerd met een gestaag da
lende groei, die zich de komende jaren
lijkt voort te zetten. Een verschijnsel, dat
al vele malen is voorspeld en waartegen
de oekazes van het Kremlin dan ook
weinig vermogen uit te richten.
Stalin
In de jaren '30 begon onder Stalin een gi
gantisch industrialisering gsprogram-
ma, waarbij op verschillende niveaus
absolute dwang werd uitgeoefend. Zo
werden bijvoorbeeld arbeiders vanuit de
gedwongen genationaliseerde land
bouw naar de fabrieken gestuurd. De ar
beidsmoraal was onder die dictatoriale
dwang hoog. Te laat op het werk ver
schijnen of helemaal niet, betekende
werkkamp met een grote kans om dat
niet te overleven. Door deze gedwongen
inzet van de factor arbeid in combinatie
met de factor kapitaal werd een enorme
industriële groei gerealiseerd.
Op minder rigoureuze wijze, maar toch
uitgaande van dezelfde uitgangspunten,
wist men op deze manier na de Tweede
Wereldoorlog het zwaar gehavende in
dustriële apparaat weer op te bouwen. In
de jaren '60 kwam de eerste na-oorlogse
geboortegolf de gelederen van de arbei
ders versterken. Gecombineerd met ge
richte investeringen maakte dat ook
weer een snelle groei mogelijk, ditmaal
zonder de dodelijke dwang van Stalin,
die inmiddels was overleden.
Gedurende het laatste vijfjarenplan (1976
tot en met 1980) is de toename van de
arbeidende bevolking gedaald van 2,5
tot 1,5 procent, een daling die zich de
komende jaren zal voortzetten. Daar
komt bij dat de meeste nieuwe arbeiders
voornamelijk uit de zuidelijke republie
ken komen, waar het peil van de scho
ling lager is dan in het Europese deel van
de Sowjet-Unie. waar zich 80 procent
van alle industrie bevindt.
Transportproblemen
Terwijl in het Europese deel dus de indus
trie is geconcentreerd, worden de mees
te grondstoffen en energie aangetroffen
in Siberië. Dat stelt Moskou voor grote
transportproblemen, die volgens wes
terse waarnemers niet op tijd opgelost
zullen worden. Dat betekent, dat de ge
wenste stijging van de produktie in het
volgende vijfjarenplan (1981 tot en met
1985) niet verwacht kan worden van een
grotere toelevering van grondstoffen (of
energie) en ook niet van een forse groei
van de arbeidende bevolking.
En dat betekent weer. dat stijging van de
produktie in de eerste plaats gereali
seerd moet worden door concentratie op
de groei van de arbeidsproduktiviteit.
die in de Sowjet-Unie zeer laag is. Dat
kan bereikt worden door een beter mo
raal van de arbeiders, door automatise
ring en door een doelmatige aanpak.
Daarop wil men zich dan ook voor de
periode van het volgende vijfjarenplan
concentreren.
Dat zal echter niet eenvoudig zijn, want de
produktie van automatiseringsappara
ten in de Sowjet-Unie lijdt aan dezelfde
kwalen als dq hele industrie. Daardoor
worden er te weinig apparaten gemaakt
die op brede schaal nodig zijn en boven
dien zijn die apparaten niet van vol
doende kwaliteit. Een sterke impuls van
westerse technieken en produktieme-
thoden zou hier op de lange duur posi
tieve resultaten kunnen hebben.
Het is ook onduidelijk wat het effect is van
het westerse embargo op de verkoop van
hogere technologie, dat na de Russische
inval in Afghanistan werd ingesteld. Het
beperkt in ieder geval de ruimte waar
binnen de Russische technici in de bui
tenlandse techniek naar oplossingen
kunnen zoeken, die ze zelf nog niet heb
ben gevonden of nog niet op brede
schaal kunnen produceren. Daarnaast
twijfelen sommige waarnemers in de
Sowjet-hoofdstad aan het nut van meer
rationalisering en automatisering, wan
neer in het Moskouse PlanbureSu niet
rationeler wordt gedacht.
Discipline
De Poolse leiders hebben de arbeiders een
minder strak gecentraliseerde planning
beloofd om de economische starheid te
doorbreken en daarmee een van de sleu
telproblemen van de economie te lijf te
gaan. Sowjet-partijleider Leonid
Breqnjev kritiseerde vorig jaar novem
ber tegenover het Centrale Comité van
de communistische partij de economi
sche prestaties en riep op tot een strak
kere planning en meer arbeidsdiscipli-
Wanneer de sterk vergrijsde Sowjet-lei
ding niet meer in staat is om deze princi
pes aan te passen aan de problemen van
een sterk gegroeid en daardoor veel ge
compliceerder geworden industrieel
apparaat, dan kan men verwachten dat
gok in de jaren '80 de industriële groei in
de Sowjet-Unie ver achter blijft bij de
gewenste doelstellingen, zoals dat ook al
in de tweede helft van de jaren '70 het
geval is geweest.
Door de buitenlandse handel en een toe
nemende behoefte aan energie en
grondstoffen van buitenaf, zijn ook ver
schijnselen als inflatie en economische
ups en downs niet meer beperkt tot die
buitenwereld. Wanneer men deze bui
tenlandse invloeden bekijkt en ziet dat
de Sowjet-economie binnenslands dan
nog wordt geplaagd door verstikkende
bureaucratie, slechte arbeidsmoraal en
een sterk verouderd industrieel appa
raat, dan zón de groeicófers (1979; 2.2
procent, eerste helft 1980: 4.2 procent,
plan 1980; 4.8 procent) vergeleken met
de westerse economieën nog opmerke-
lijk te noemen.
Jean Piaget
GENEVE (AFP) - De Zwitserse
psycholoog en pedagoog Jean
Piaget is gisteren op 84-jarige
leeftijd in Genëve overleden.
Piaget heeft boeken geschreven
over de ontwikkeling van ge
dachte en taal bó het kind.
Hy is vooral beroemd geworden
door zijn publikatie tussen 1920
en 1930 van vier fundamentele
werken, waaronder "de geboorte
van de intelligentie" en "de con
structie van het reele bij het
kind"
Jean Piaget was op 8 augustus in
Neuchatel geboren. Hó was
hoogleraar aan de universiteit
van Genève en aan de Sorbonne
in Parós.
