ONDERWIJSWERELD WOEDEND
Defecte wissel mede
oorzaak van treinramp
Kamer akkoord met
ambassadeverhuizing
herschi/drinks
Polak ontkent
ultimatum
ontruiming
kraakpanden
Groote Keyser
Surinaamse regering
boos over visumplicht
Over salarisplannen van minister Pais
ZiUia-Atrika kennis genomen van de plannen die minister
Pais heeft met de salarissen van de onderwijs
gevenden.
trekt visum
kamerlid in
PARLEMENT
BENOEMT
OMBUDSMAN
VRIJDAG 29 AUGUSTUS 1980
BINNENLAND
PAGINA 7
UTRECHT (GPD) - De frontale
treinbotsing die gisteren pre
cies een jaar geleden bij Nij
megen acht doden en dertig
gewonden tot gevolg heeft
gehad, is in de eerste plaats
veroorzaakt door een defect
wissel- en seinmechanisme,
en in de tweede plaats door
dat de machinist ten onrechte
het verkeerde spoor be
reed.
Bij een controle van soortgelij
ke mechanismen in het land,
is aan het licht gekomen dat
één op de duizend hetzelfde
defect vertoont, terwijl er op
het hele NS-net zo'n 15.000 in
gebruik zijn. Pas in 1986 .zul
len deze mechanismen zijn
vervangen.
Dit bleek gisteren op de hoorzit
ting van de Spoorweg Onge
vallenraad in het Utrechtse
gerechtsgebouw. Een deel
van de ochtend werd besteed
aan de verkeerde beslissing
van de machinist, de thans 31-
jarige B. D. M. B., door met
zijn lege trein van Wychen
naar Nijmegen het linker-
spoor te berijden zonder
daarvoor opdracht te hebben
gekregen. De rest van de dag
ging op aan uiteenzettingen
over het wissel- en seinme
chanisme en de verkeerd uit
gevoerde reparaties die daar
aan waren uitgevoerd in de
uren voorafgaand aan het on
geluk.
Uit de reconstructie bleek dat
de fatale trein eerst met pas
sagiers van Nijmegen naar
Wychen was gereden en ver
volgens leeg naar Nijmegen
terug moest. Daartoe diende
de trein juist buiten het sta
tion van spoor te verwisselen.
De treindienstleiding ver
richtte daarvoor de nodige
handelingen, die inhielden
dat eerst de twee wissels wer
den omgelegd en vervolgens
het sein op groen ging.
In elke soortgelijke situatie zijn
deze schakelingen aan elkaar
gekoppeld, zodat nimmer het
sec op groen kan gaan als
niet v erst het wissel is omge
legd. Die middag bleek het
sein evenwel op groen te gaan
zonder dat het wissel was
omgelegd.
Geen opdracht
De trein reed daarmee „ver
keerd spoor" in NS-jargon,
omdat het baanvak niet is be
veiligd voor het berijden van
beide sporen in twee richtin
gen, zoals elders wel voor
komt. Machinist B. besefte
wel dat hij „verkeerd spoor"
reed, maar blijkens zijn ver
klaring voor de Spoorweg
Ongevallenraad was hij ervan
overtuigd dat de treindienst
leiding in Wychen en Nijme
gen daarvan op de hoogte
Hij verloor pas zijn zelfver
trouwen toen onderweg de
meereizende conducteur de
cabine binnenstapte en zei,
weet je wel dat je verkeerd
spoor rijdt? De machinist
bracht zijn overtuiging onder
woorden, maar de conduc
teur raakte, zoals hij gisteren
verklaarde, „in totale verwar
ring". Hij ging op het eerste
balkon zitten om de dingen
die komen konden, af te
wachten. Intussen reed de
machinist door en keek uit
naar een telefoon, om zich
voor alle zekerheid in verbin
ding te stellen met de trein
dienstleiding.
Voor hij een telefoon bereikte,
kwam uit Nijmeegse richting
de passagierstrein met de
nietsvermoedende 48-jarige
G. Tak, die bij de onmiddel
lijk daarop volgende botsing
het leven verloor. B., die ver
klaarde na de vraag van de
conducteur te hebben beseft
dat hij „fataal zat", had zich in
veiligheid weten te stellen
door naar achteren te hol
len.
Machinist B. was tijdens de
hoorzitting nog hevig aange
daan. Met emotionele stem
vroeg hij de president, prof.
dr. V. J. A. van Dijk, waarom
deze zitting op de dag af een
jaar na het ongeluk moest
plaatsvinden. Dat is toeval,
verklaarde de president. B.
heeft inmiddels ontslag ge
nomen bij NS: „Ik kon er
daarna niet meer tegenop".
Na een omscholingscursus
heeft hij werk gevonden als
elektromonteur.
DEN HAAG (GPD) - Nederlan
ders die naar Suriname wil
len, hebben geen visum no
dig. De Surinaamse ambas
sade in Den Haag heeft dat
gisteren laten weten.
Staatssecretaris Haars (justitie)
maakte woensdag bekend dat
""Nederland van Surinamers
die naar ons land willen, van
af aanstaande maandag wel
een visum verlangt. Dat ge
beurt door het opschorten
van de tot dusver geldende
overeenkomst die een visum
onnodig maakt.
De Surinaamse regering is het
met deze maatregel niet eens.
Men wil zich aan de overeen
komst blijven houden,
daarom kunnen Nederlan
ders de komende maanden
nog steeds zonder visun
riname binnen komen. Vol
gens de Surinaamse vic
premier en minister van bi
tenlandse zaken Haakmat is
zijn land pas woensdag op de
hoogte gebracht van de vi
sumplicht. Nog dinsdag
avond heeft de Surinaamse
regering aan Nederland ge
vraagd een delegatie naar Pa
ramaribo te sturen, om daar
over deze zaak te praten. Ne
derland, aldus Haakmat, is
daarop niet ingegaan. "Wij
zijn zeer ongelukkig met de
eenzijdig door Nederland af
gekondigde maatregel".
"Suriname wil op deze maatre
gel niet reageren door nu zelf
het verkeer met Nederland te
vertroebelen", aldus Haak
mat. De Surinaamse vice-
premier verwacht veel narig
heid door de visumplicht
voor Surinamers die snel
willen afreizen naar Neder
land. Hij noemt de visum
plicht een "onverstandige
maatregel", die "geen van
beide landen goed doet".
Het Nederlandse consulaat in
Paramaribo is gisteren be
gonnen met het verstrekken
van visa aan Surinamers die
vanaf aanstaande maandag
naar ons land willen. Dege
nen die de eerste twee weken
van september moeten afrei
zen, kunnen direct een visum
krijgen.
Normaal duurt het ongeveer
twee weken voor zo'n visum
wordt verstrekt, zo zei staats
secretaris Haars (justitie)
woensdag. Maar omdat veel
mensen op een vaste datum
moeten vertrekken, is een
overgangsmaatregel vastge
steld.
Deze regeling is met name van
belang voor de Surinamers
die reizen op een goedkoop
zogenaamde APEX-tarief.
Wie zo'n kaartje koopt, moet
een maand van te voren boe
ken en betalen, en is gebon
den aan vaste vertrekdata.
Wie het kaartje niet gebruikt,
is zijn geld kwijt.
Volgens een woordvoerder van
het ministerie van buiten
landse zaken hoeft de nood
zaak om al met ingang van
maandag visa te verstrekken,
geen problemen op te leve
ren. Zoals elke Nederlandse
ambassade beschikt ook die
in Paramaribo over een voor
raad van de daartoe noodza
kelijke formulieren en stem
pels.
Over deze voorraad beschikt
het consulaat terwille van in
woners van buurlanden van
Suriname, waar geen Neder
landse ambassade is geves
tigd. Volgens de woordvoer
der is nog niet voorzien in uit
breiding van het personeels
bestand. Als dat nodig zou
zijn, zal men waarschijnlijk
locale krachten inschakelen,
zo veronderstelde hij.
Het consulaat in Paramaribo zit
toch al vrij ruim in zijn perso
neel. Weliswaar hoefden Su
rinamers die naar ons land
willen, zich tot nu toe niet aan
te melden, maar volgens de
woordvoerder van buiten
landse zaken is het niettemin
toch altijd al druk," omdat zo
veel mensen toeristische in
formatie willen".
DEN HAAG (GPD) - Het onderwijsveld heeft
rj 1 A p *i zonder uitzondering met grote verbijstering
DEN HAAG (ANP) - De Zuidafri-
kaanse regering heeft het CDA-
Tweede-Kamerlid Jan Nico
Scholten aanvankelijk een visum
verleend maar dat twee dagen la
ter weer ingetrokken met de me
dedeling dat Scholten een "on
gewenst persoon" is.
Scholten bezoekt momenteel de
Verenigde Staten. Aansluitend
daarop had hij van 5 tot 8 sep
tember Zuid-Afrika willen be
zoeken. Door bemiddeling van de
Nederlandse ambassade had hij
het visum gekregen. Nu het weer
is ingetrokken zal hij direct naar
Zimbabwe reizen, dat na Zuid-
Afrika op zijn programma stond,
zo heeft zijn vaste medewerker
gemeld.
Scholten is één van de "dissiden
ten" in het CDA die voor een
olieboycot van Zuid-Afrika
stemden.
Scholten twijfelt er niet aan dat zijn
opstelling in het debat over de
olieboycot van Zuid-Afrika, vlak
voor het zomerreces, de Zuid-
afrikaanse autoriteiten overstag
heeft doen gaan. "De Zuidafri-
kaanse ambassade in Washing
ton heeft mij het visum waar
schijnlijk routinematig verleend.
Toen de papieren echter in Preto
ria bekeken werden, dacht er in
eens iemand aan het boycot-de
bat", aldus Schollen gisteren
vanuit zijn verblijfplaats in
Phoenix (Arizona).
Volgens hem is er blijkbaar geen
sprake van een gewijzigd beleid
in Zuid-Afrika. "Pretoria wil niet
dat critici van het Zuidafrikaanse
beleid in discussie gaan met voor-
of tegenstanders in het land".
Volgens Scholten bestond er de
laatste tijd in Nederland een
stroming die meende dat het be
leid van Zuid-Afrika was bijge
steld, nadat in de jaren zestig en
zeventig onder meer visa werden
geweigerd aan de top van de Ne
derlands Hervormde Kerk, me
vrouw Marga Klompe en dr.
Bruins Slot.
Het CDA-kamerlid had in Zuid-
Afrika onder anderen willen pra
ten met Nederlandse diploma-
Reuzenschildpad
in Noordzee
GRONINGEN (GPD) - Een groep
Groninger sportvissers heeft
woensdag op de Noordzee, tien
zeemijlen ten noorden van
Schiermonnikoog, geruime tijd
een reuzenschildpad gezien
waarvan de lengte op twee meter
en de breedte op anderhalve me
ter worden geschat.
Een poging het reusachtige dier te
vangen liep spaak bij gebrek aan
een net. Eerder, op 4 augustus
1968, is een dode reuzenschild
pad aangespoeld op het strand
van Ameland.
De vele miljoenen (de geruchten
variëren van vierhonderd tot
achthonderd miljoen gulden) die
het departement van onderwijs
en wetenschappen volgens de
minister moet inleveren om de
begroting rond te krijgen, zouden
volgens die plannen voor het
grootste deel door een forse sala
risvermindering opgebracht
moeten worden. De onderwijs
begroting die dit jaar ongeveer 23
miljard gulden zal bedragen (on
geveer een vijfde van de hele be
groting), gaat voor bijna 85 pro
cent op aan salarislasten.
J. G. M. van Wegberg, de voorzitter
van de KOV (Katholieke Onder
wijs Vakorganisatie), met 53.000
leden de grootste onderwijsvak
organisatie in ons land, heeft het
over een „overval" van de minis
ter. „We wisten van niets. Dezelf
de dag dat hij zijn plannen venti
leerde bij de pers, hadden wij nog
het maandelijks overleg met
hem. Met geen woord heeft hij
erover gerept."
Dat minister Pais deze maandelijk
se ontmoeting met de vakbonden
niet heeft aangegrepen om zijn
plannen alvast even toe te lich
ten, is bij een aantal deelnemers
aan dat overleg duidelijk in het
verkeerde keelgat geschoten.
Onbreekbare
ruiten in
school na
vandalisme
UTRECHT (ANP) - De Da Costa-
school op het Brederoplein
Utrecht heeft het breekbare
in de ramen vervangen door
breekbare ruiten. Reden voor de
ze, volgens het schoolhoofd zeer
kostbare, investering is, dat het
schoolgebouw in de eerste helft
van dit jaar vrijwel dagelijks te
maken kreeg met vandalisme.
Daarbij moesten vooral de ruiten
het ontgelden: in totaal sneuvel
den er bijna 200.
Volgens de Utrechtse politie wer
den er op "topdagen" soms meer
dan 30 ramen ingegooid door
jongelui in de leeftijd van 10 tot 17
jaar. In verband met deze en an
dere vernielingen zijn de afgelo
pen weken bijna 40 jongens en
meisjes aangehouden en ver
hoord. De kinderen lieten de poli
tie weten, dat het ontbreken van
voorzieningen als een clubhuis
en een voetbalveldje, de voor
naamste reden was voor hun bal
dadigheid.
Niet alleen de ruiten van de school
vielen ten prooi aan het vanda
lisme van de jeugd, maar ook in
terieur en inventaris. Zo bleek
volgens de Utrechtse politie een
groep van 14 jongens in de leef
tijd van 12 tot 17 jaar grote hoe
veelheden verfspuiten gestolen
te hebben om het interieur van de
school een andere kleur te geven.
De vernielingen aan de ramen van
de school zijn vooral gepleegd
door een "bende" van 18 jongens
en meisjes.
„Maar wat ik hem nog meer kwa
lijk neem, is het feit dat hij de ge
volgen van zijn politieke neder
laag in het kabinet op onze bor
den schuift." En Van Wegberg
vervolgt resoluut: „Als Pais een
vent was geweest, had hij moeten
opstappen."
Van Wegberg komt na een snelle
berekening op een achteruitgang
in salaris voor de onderwijsge
venden van gemiddeld 2 procent
als de plannen van de minister
werkelijkheid worden. „Wij wor
den als onderwijsgevenden op
deze manier drie keer gepakt.
Eerst als Nederlander in het ka
der van een landelijke loonmaat
regel, dan als onderwijsgevenden
samen met de ambtenaren via de
extra kortingen op de trend en
dan nu als onderwijsgevenden.
Dat is natuurlijk onaanvaard
baar. Het komt erop neer dat wij
het behoud van de kwaliteit van
het onderwijs zelf moeten gaan
betalen."
Of de plannen van minister Pais ju
ridisch haalbaar zijn, staat niet
vast; Onderwijsgevenden en
ambtenaren zijn zogenaamde
trendvolgers. In hun salaris vol
gen zij de bewegingen in het be
drijfsleven. Wezenlijk in het ne
men van salarismaatregelen voor
trendvolgers is dat ze „gelijktij
dig en evenredig (voor ieder
een!)" genomen worden. In het
onderwijs wordt gewerkt met ei
gen salarisschalen en daar is al
leen in te veranderen na overleg
met de vakbonden. Ook een be
slissing om een jaar lang geen pe
riodieken uit te keren kan pas ge
nomen worden nadat daarover
overeenstemming is bereikt met
de bonden. De ABOP is ervan
overtuigd dat een eenzijdige sala
rismaatregel van de minister
zonder meer met succes voor de
rechter bestreden kan worden.
Minister Van der Klaauw van
tijdens het debat over de verplaatsing
gia" 'Voorkom actie
bij kerncentrale'
ARNHEM (ANP) - Het personeel
van de gemeenschappelijke
kernenergie centrale Nederland
(GKN) in Dodewaard heeft de re
gering in een open brief gevraagd
de door actiegroepen aangekon
digde bezetting of blokkade van
het centraleterrein dit najaar te
voorkomen, of, als dat mogelijk
is, een snelle ontruiming te be
werkstelligen. Het GKN-perso-
neel vindt, dat "met alle wettelij
ke middelen" tegen genoemde
acties moet worden opgetreden,
omdat "in onze rechtsstaat be
dreigingen en gijzeling absoluut
niet tolerabel zijn".
DEN HAAG (GPD) - De Tweede
Kamer is gisteren morrend ak
koord gegaan met het besluit van
de regering om de Nederlandse
ambassade in Jeruzalem naar Tel
Aviv te verplaatsen. Tijdens het
spoeddebat over de Jeruzalem-
kwestie dat gisteren in de Twee
de Kamer werd gevoerd, kwam
niet alleen van oppositiezijde,
maar ook van de regeringspartij
en CDA en VVD kritiek op minis
ter Van der Klaauw (buitenland
se zaken). Hem werd in af en toe
scherpe bewoordingen het ont
breken van een eigen beleid ver
weten.
Vooral Van der Klaauws voorgan
ger op buitenlandse zaken, de
PvdA'er Van der Stoel, bezorgde,
met fikse steun van oud-staatsse
cretaris Brinkhorst (D'66), de
bewindsman enkele moeilijke
uren. D'66 en PvdA hadden zich
vastgebeten in de door de rege
ring genoemde „relevante poli
tieke factoren" die, naast de re
solutie van de Veiligheidsraad,
aan het besluit tot verhuizing van
maak je dml mm limclci!
Herschi Cassis met zuiver
mineraal water, zuivere
vruchtensappen en uitslui
tend natuurlijke suikers
zonder toevoeging van onnatuurlijke
smaak- of kleurstoffen!
Herschi/Drinks Hoensbroek, tel. (045) 21 17 77
de ambassade ten grondslag
hadden gelegen. Van der Klaauw
had dinsdag al toegegeven dat
één van die factoren de Arabische
politieke en economische pressie
op Nederland was.
Van der Stoel en Brinkhorst be
toogden dat het openlijk noemen
van Arabische dreigementen als
reden voor verplaatsing van de
ambassade, Nederland ook in de
toekomst blootstelt aan chanta
ge, vooral als het om de relaties
met Israël gaat. In hun visie had
de regering eerder op aanwijzin
gen uit de Arabische wereld moe
ten reageren. Met Mommersteeg
(CDA) waren zij van mening dat
de definitieve beslissing tot ver
huizing had moeten worden ge
nomen alleen op grond van de
Veiligheidsraad resolutie van 20
augustus. Daarin werd intrek
king geëist van de Israëlische wet
die Oost-Jeruzalem tot Israëlisch
gebied verklaart en een beroep
gedaan op alle staten hun diplo
matieke missies uit Jeruzalem te
verwijderen.
Van der Klaauw verweerde zich
met de stelling dat in de diploma
tiek „eerlijkheid" een belangrijk
goed is. „De Arabische pressie
was reëel, en het zou ook tegen
over Israël niet eerlijk zijn ge
weest om niet alle elementen te
noemen die aanleiding waren tot
ons besluit", aldus Van der
Klaauw. Van der Stoel en Brink
horst ging die eerlijkheid duide
lijk te ver en zij dienden een mo
tie in, waarin wordt betreurd dat
„pressie een wezenlijke factor bij
de besluitvorming is ge
weest".
Die motie zal het volgende week
dinsdag tijdens de stemming in
de Tweede Kamer niet halen.
CDA en WD lieten blijken er
niet achter te staan. Dat gold
evenzeer voor een motie van
SGP, GPV en DS '70, waarin de
regering wordt gevraagd uitvoe
ring van het besluit tot verhui
zing op te schorten om zo alsnog
duidelijk te maken dat Neder
land zich niets gelegen laat liggen
aan op 7 november aflopende
Arabische ultimatums.
DEN HAAG (GPD) - De Nationale
Ombudsman, die op 1 januari
1982 aan de slag gaat, zal toch
door het parlement worden be
noemd. Minister Wiegel (bin
nenlandse zaken) zei gisteren dat
hij zich niet langer zal verzetten
tegen de wil van de overgrote
meerderheid in de Tweede Ka
mer. Tot gisteren vond de rege
ring dat zij zelf de Ombudsman
zou moeten benoemen.
Wiegel en zijn collega De Ruiter
(justitie) besloten niet te wachten
tot de Tweede Kamer volgende
week op eigen houtje het wets
ontwerp op dit punt zou wijzigen.
Zij namen een door WD-kamer-
lid Nijpels ingediend wijzigings
voorstel over.
AMSTERDAM (ANP) - Burge
meester Polak van Amsterdam is
niets bekend over een eis van
projectontwikkelaar Beerents
dat de gekraakte panden De
Groote Keyser aan de Keizers
gracht voor 7 september moeten
worden ontruimd of dat de ge
meente de panden maar moet
overnemen. Polak zei gisteren op
een persbijeenkomst dat hij pas
door een vraaggesprek met Bee
rents in een krant over dit ultima
tum hoorde.
Hij sprak van een "rare manier van
doen", omdat van de kant van de
eigenaar eerst was gezegd, dat
men een ontruiming niet nodig
vond. Juridisch eigenaar Trom
mel Vastgoed, dochter van de
OGEM, en economisch eigenaar
Beerents hebben, aldus Polak, bij
de rechtbank in Amsterdam een
eis van 3,5 miljoen gulden tegen
de gemeente ingediend als ver
goeding van de schade die wordt
geleden doordat de panden 1 ja
nuari niet werden ontruimd. Po
lak zag toen van ontruiming van
De Groote Keyser af, omdat hij de
risico's voor de openbare orde te
groot vond. "Maar ik heb steeds
gezegd: uitstel kan geen afstel be
tekenen, omdat er een uitspraak
van de rechter ligt", aldus de bur
gemeester.
Polak verklaarde dat de ontrui
ming van de panden pas weer kan
gaan spelen, als de eigenaar via
de deurwaarder een nieuwe aan
vraag om bijstand van de politie
indient. "Ik kan dus niet op eigen
initiatief besluiten tot ontrui
ming", zo zei hij. De in januari
afgewezen aanvraag is volgens de
burgemeester niet meer van
kracht. Op 18 januari had de
deurwaarder de aanvraag afge
sloten met een proces-verbaal
waardoor deze aanvraagtermijn
eindigde. De eigenaar Trommel/
OGEM heeft mijn negatieve be
slissing destijds voor kennisge
ving aangenomen", aldus Polak.
Nadat de ontruiming begin dit jaar
van de baan was, hadden burge
meester Polak en wethouder
Schaefer van volkshuisvesting
een gesprek met Beerents op het
stadhuis. Volgens Polak ver
klaarde de projectontwikkelaar
toen, dat wat hem betrof er de
eerste maanden niet ontruimd
behoefde te worden. Uiteindelijk
moest het wel tot een ontruiming
komen, maar hij wilde eerst
plannen ontwikkelen om de pan
den geschikt te maken voor huis
vesting voor jongeren. "Maar hij
is nooit met plannen gekomen.
Het was ook de enige keer dat ik
Beerents heb ontmoet", zei Po
lak.
Volgens projectontwikkelaar Bee
rents hebben de onderhandelin
gen met de gemeente over aan
koop van De Groote Keijzer tot
nu toe weinig resultaat gehad. "Ik
heb in maart van dit jaar welge
teld één keer met wethouder
Schaefer een gesprek over dit
onderwerp gehad", aldus rea
geerde Beerents. Sinds die tijd
heb ik zelfs nooit een concreet
bod van de gemeente ontvan
gen".
Beerents stelt dat hij 15 augustus
aan een deurwaarder opdracht
heeft gegeven om de ontruiming
van het complex voor te berei
den. Dat zou gebeurd zijn op aan
drang van burgemeester Polak,
die op die manier de weg vrij wil
de maken om tegelijk met het
complex aan de PH-kade, ook De
Groote Keijser op 19 augustus
van krakers te ontdoen.
"Wij hadden de burgemeester laten
weten dat wij de gemeente aan
sprakelijk zouden stellen voor
schade die de ontruiming met
zich mee zou brengen", aldus
Beerents. "Polak wenste die
voorwaarde niet te accepteren, en
weigerde onder die omstandig
heden "de sterke arm" ter be
schikking te stellen".
De projectontwikkelaar zegt het
beu te zijn om nog langer aan het
lijntje te worden gehouden: "Op 7
september loopt de verzekering
op het complex af, en vanzelf
sprekend is er geen enkele maat
schappij meer te vinden die de
assurantie nu nog op zich wil ne
men", aldus Beerents. "Vorige
week donderdag heb ik in een
brief aan Schaefer gevraagd om
G6R laatste spoedoverleg. Ik wil
niet dat er (wellicht catastrofale)
dingen gebeuren die achteraf
voorkomen hadden kunnen
worden door een snelle beslis
sing van de gemeente over aan
koop.
"Maar als de zaak niet voor 7 sep
tember beklonken is wordt er
terstond ontruimd, daar sta ik op.
De burgemeester kan mij de hulp
van de sterke arm in deze niet
weigeren".
