Televisie is thans de
vlegeljaren ontgroeid
Voor het eerst
Firatopubliek kan kennismaken met satelliet-tv
Kijkje in de keuken van
de (radio- en tv-)omroep
Stereo, hifi, kleur, tijdklokken, afstandsbediening
wtmmmmm
DONDERDAG 28 AUGUSTUS 1980
AMSTERDAM (GPD)
Weet u nog hoe het ging
op maandag 3 maart?
Rijen mensen voor de
loketten van de post
kantoren, want bijna
iedereen wilde zijn
zendvergunning
MARC (Machtigingsre
geling Algemene Radio
Communicatie) zo snel
mogelijk in het bezit
hebben. Babbelen met
elkaar via de ether,
zonder vooraf examen
te hebben gedaan.
In het zich snel ontwikkelende
MARC-taaltje heet dat tok
kelenvolgens mensen die het
weten kunnenafgeleid van
het Engelse „to talk". Het ge
bruik van jargon is misschien
wel een van de aantrekkelijke
kanten in dit soort radio
communicatie. Klinkt „kap
pa" niet heel anders dan ,/iat
is begrepen"?
Iedere Nederlander ouder dan
13 jaar mag via een „bakkie"
(dat is een radio-zender-ont
vanger) in verbinding treden
met anderen. Een stoet van
150.000 praatlustigen heeft
zich al in de ether gestort. Een
groei die maar weinigen had
den durven voorspellen.
De MARC-zenders-ontvangers
werken in de 27 MegaHerz-
band op 22 kanalen met een
vermogen van 500 milliWatt,
voldoende om onder gunstige
omstandigheden zo'n 20 ki
lometer te overbruggen. De
zendwijze is frequentiemo
dulatie (FM), gekozen om
hinderlijke storingen zoveel
mogelijk te vermijden.
Goedkeuring
De PTT heeft een aantal MARC-
apparaten goedgekeurd. De
ze toestellen zijn voorzien van
het MARC-keurmerk. Ge
bruik van andere „bakkies" is
beslist niet toegestaan. Het
werken met versterkers om
het zendvermogen wat op te
vijzelen, is ook uit den boze.
Het gebruik van een goede,
rondstralende antenne is
noodzaak voor verstaand-
baarheid op de 27 MC.
Machtigingen voor de MARC
zijn te krij?en j de postkan
toren tegm baling van 35
gulden ei omlegging van
een idenltei.'bewijs. Er is
een specalefolder van de
PTT-radicotroledienst
voor menerdie willen gaan
zenden ei otvangen op de
"burgerbmd Op de beurs is
ook de Raócontroledienst
aanwezig oneventuele vra
gen persooijk te beant
woorden.
Het aanbod vagoedgekeurde
apparatuur ide laatste tijd
aanzienlijk pter geworden.
En waarschilijk zal er in de
nabije toeknst nog meer
keus zijn, al de handel - nu
met ongeve 150.000 deel
nemers aan (MARC - aardig
ingezakt. Somige „bakjes"
kosten nognaar f149 tot
f199, al zijnat meestal niet
de allerbest'
Reden voor uireiding van het
assortiment; het feit dat er
binnen enke jaren op het
gebied vanle 27 MC een
harmoniserg in Europa zal
plaatsvinde Duitsland zal
zo goed als ker „ons" 22-ka-
naals FM-steem overne
men en o: België heeft
zoiets aanjkondigd. Voor
fabrikanten en importeurs
wordt dan een grotere, een
vormige markt opengelegd.
Dat maakt het aantrekkelijk
om nieuwe, gedurfde toe
stellen te ontwikkelen. Een
voorbeeld daarvan is een
„scannende" zender-ontvan
ger, waarvan het ontvangge-
deelte zelf een vrij of juist een
druk gebruikt kanaal kan uit
zoeken.
"Toonsloten"
Ander voorbeeld is een appa
raat met zogenaamde
„toonsloten", waarmee alleen
een verbinding die vooraf
wordt gegaan door een serie
speciale (taxi)toontjes, kan
worden gelegd. Uitluisteren
naar het soms eindeloze „ge
tokkel" is dan niet meer no
dig. Alleen boodschappen-
met-code doen ertoe, terwijl
de code zelf uit te zoeken en te
veranderen is. Wel is de bood
schap voor iedereen gewoon
op te vangen. Want zeggen de
27 MC'ers van het eerste uur
het niet zelf: „De burgerband
Vrachtwagenchauffeurs hebben de 27 - MC als een nuttig gebruiksvoorwerp in de auto.
Waar is de tijd gebleven dat de televisie nog een
blauw oplichtend oog was in een forse noten
houten kast? Sinds Dappere Dodo en professor
Plano zijn vervangen door The Muppets en The
Hulk wordt het medium volwassen ge
noemd.
Nou ja, iedereen mag erover
denken zoals hij wil, tech
nisch is de televisie de vle
geljaren ontgroeid. Kleur
op de buis is doodgewoon,
hifi-geluid en zelfs stereo
behoort tot de mogelijk
heden. Maar het gebruik
van chips zorgde voor nog
meer kijkgenot. Niet de
aardappelschijfjes in
cellofaanzakjes, maar een
recordaantal schakelingen
op een oppervlak van lut
tele vierkante millimeters.
Schakelingen die vroeger
hele kasten met elektroni
ca vergden, kan men nu op
de top van zijn vinger laten
balanceren. Daardoor
meer „intelligentie" in een
kleinere kast.
Zo zijn er fabrikanten die de televi
sie zichzelf en het licht laten aan
schakelen. Soms om een pro
gramma te zien, soms om de in
druk te vestigen dat een huis (in
de vakantie) bewoond is. Even
goed kan de tv in een handom
draai het koffieapparaat aanzet
ten, zodat het warme vocht ultra
vers in de pauze van een tv-to-
neelstuk kan worden geconsu
meerd.
Andere fabrikanten pasten de
chips onder andere toe in video
recorders, zodat het thuis opne
men van tv-programma's ge
meengoed werd.
In de video-recorderwereld heerst
trouwens een chaos die met geen
pen te beschrijven valt. Zeker, de
apparatuur van de jongste gene
ratie kan veel: dagen, nee weken
is het vooruit programmeerbaar.
Kijken naar het ene net terwijl de
recorder het andere opneemt.
Speelduur van zes, zeven en nu al
acht uur. Stilstaand beeld, ver
snelde projectie, afstandsbedie
ning.
Maar van enige standaardisering is
geen sprake. Drie hoofdsystemen
vechten op leven en dood om het
predikaat „het meest aanvaarde
systeem": Sony met Betamax,
Philips met Video-2000 en een
aantal Japanse merken, aange
vuld met wat Westeuropese
kruimels, met VHS.
Hartelijk dank, heren fabrikanten.
Programma's die mevrouw X
heeft opgenomen op haar Beta-
max-recorder, kan ze niet afspe
len bij haar oudoom IJ te Lutje-
gast, want die heeft helaas een
VHS-apparaat. Wat met de musi-
cassette wel lukte, is met video-
recording deerlijk de mist in ge
gaan. Geen onderlinge uitwissel
baarheid en of die ooit zal komen,
lijkt uiterst twijfelachtig.
Videograferen
Twee jaar geleden bleek op de Fira-
to dat het zelf opnemen van pro
gramma's op draagbare videoap
paratuur met kleine kleurenca-
mera's alleen voor miljonairs
binnen de financiële mogelijk
heden lag. Bovendien was de
kleurkwaliteit ronduit stui
tend.
Dat is nu anders. De prijs zakt bijna
met de dag, de grote merken ko
men met een draagbare kleuren-
camera die alleszins aanvaardba
re prestaties levert. Maar dat „vi
deograferen" het smalfilmen zal
gaan verdringen, zoals je sommi
ge elektronica fanatici in hun
baard kunt horen mompelen, is
nauwelijks denkbaar.
De vloedgolf van spelletjes die de
tv-maniak met zijn beeldbuis kan
spelen, is bijna onafzienbaar ge
worden. Van pingpong via mas
termind en zeeslag tot complete
schaakpartijen.
Dan is er in de elektronische indus
trie nog een video-veldslag aan de
gang. De kruitdampen beginnen
langzamerhand wat op te trek
ken. Het voorwerp waarom zo
waar wordt geknokt heet beeld
plaat. Dat is in principe niets an
ders dan een lp met beeld. Kant
en klaar te koop in de winkel, af
speelbaar op een speciale draaita
fel.
Ook hier gaat het gevecht weer om
de vraag: wie levert Het Sys
teem? Philips heeft de technolo-
Kenwood. Maar RCA in de Ver
enigde Staten heeft op eigen
houtje het beeldplaat-idee uitge
werkt. Grofweg gezegd werkt het
Philips-systeem optisch. Een la
serstraal bekijkt de beelden- en
(stereo)geluidsinformatie, die
onder een platinahuidje liggen
opgeslagen. Stof en krassen heb
ben dus geen invloed op de kwa
liteit tijdens het afspelen.
RCA heeft een beeldplaat ontwik
keld met de naald-in-groef-me-
thode. Het geluid is maar via één
kanaal te horen en slijtage is te
zien en te beluisteren.
De reden dat de introductie van de
beeldplaat zo aarzelend verloopt,
is simpel. De technische kant van
de zaak is al enkele jaren rond,
maar het publiek gaat pas kopen
als er een aantrekkelijke collectie
beeldplaten in de winkels zal lig
gen.
Een kleurentelevisie met recorder
zwart-wit-monitor met afstandsbediening
Van dichtbij kun je z
Op de Firato heeft iedereen uitgelreid de
mogelijkheid te bewonderen hoeeen ra
dio- of tv-prögramma wordt gemakt. Na
tuurlijk, dat kan ook tijdens eerrondlei-
ding door een Hilversumse stud). Maar
nu staat alles vlak bij elkaar, o verachtelijk
en de hele dag lang.
Tot nu toe presenteerden radio en televisi zich in de
Westhal van het RAI-complex, maar hewas steeds
moeilijker eikaars geluiden af te scherren. Boven
dien werd de ruimte wel wat krapjes. Vor 1980 is er
dan ook drastisch veranderd in de aanak: het hele
omroepcircus is verhuisd naar het Conrescentrum,
dat voor het eerst ook „tentoonstelligsruimte" is
geworden.
Onder de veelbelovende noemer Omroe{Wonderland
is er meer uit het Gooise wereldje te zifl dan ooit op
een Firato. Wie de patioachtige verbinchgsgang tus
sen hallen en Congrescentrum doorwadelt, staat op
een groot omroepplein met bijbehoreri terras. Daar
verschaffen alle zuilen, de NOS, de Weïldomroep en
de PTT informatie.
Teletekst
De Teletekst-redactie is er aan de arbeicfen er staat een
maquette van Sesamstraat. Het putiek mag zijn
krachten beproeven op de belichting van het bouw
werk.
Verderop in het „Wonderland" studio's voor de Hilver
sum Ill-radioprogramma's. Gedurende de hele Fira
to zijn discjockeys er in de weer en de nieuwslezer
van de Radionieuwsdienst ANP is actief aanwezig op
de hele uren.
Televisieprogramma's worden overdag gerepeteerd en
's avonds met publiek opgenomen in de grote zaal
van het Congrescentrum. Op de eerste verdieping is
een aantal technische mirakels uit de omroep te be
kijken. Chroma-Key, het tv-systeem om beelden te
„dubbelen", staat er naast de apparatuur om mist en
regen te suggereren.
In een nagebouwde regiekamer laat een tv-regisseur
zien hoe hij een keuze maakt uit een groot aantal
camerabeelden. Kap- en grime-werk worden gede
monstreerd, de geheimen van de jinglemachine van
de radio onthuld.
Hobbyprogramma
Een speciaal plekje is vrijgemaakt voor de redactie van
het NOS-programma Hobbyscoop, die elke week
een programma samenstelt over zenden en ontvan
gen, lucht- en ruimtevaart en computertechnologie.
De Hobbyscoop-mensen voelen zich op de Firato
natuurlijk thuis als vissen in het water en kunnen
door de bezoekers aan de tand worden gevoeld. Van
af de Firato verzorgen ze ook speciale a
hun programma.
AMSTERDAM (GPD) - Ter
gelegenheid van de Firato
hebben een heleboel sa
menwerkende instanties
een stuntje uitgehaald.
Onder het motto: wat je
van ver haalt is lekker,
zullen zij de overtreffende
trap van kabeltelevisie to
nen, namelijk satelliet-te
levisie.
Op de Firato kan men daardoor de
programma's van de RAI (Ita
liaanse omroep), France 2 (Frans
cultureel), de IBA (overkoepe
lende organisatie van Britse
commerciële tv) en van de VARA
ontvangen, die met de anderen
zal samenwerken.
Dezelfde programma's zullen ook
in Amsterdam te zien zijn voor
zover dat bekabeld is. De Am
sterdamse Kabel-TV geeft het
materiaal van de Firato namelijk
gewoon door ^ïaar de abon-
A1 die programma's zijn afkomstig
van OTS 2 (Orbital Test Satellite)
die in mei 1978 werd gelanceerd.
Zijn geplande levensduur is drie
jaar en de satelliet werkt nog uit
stekend.
De kunstmaan staat boven de
evenaar in een zogenaamde geo
stationaire positie. Dat betekent
dat hij ten opzichte van de ont
vangst- en zendstations op aarde
precies op dezelfde plaats in de
ruimte blijft staan. De grote scho
telantennes, die voor tv-ont-
vangst via satelliet nodig zijn,
moeten nauwkeurig op de satel-
let gericht worden.
Europees project
De testkunstmaan is van Europese
makelij. Fokker, Philips en onder
andere AEG-Telefunken hebben
eraan meegewerkt. Daarom wor
den er ook Europese program
ma's doorgegeven. In principe
zou het mogelijk zijn via zo'n
communicatiekunstmaan ook
permanent televisieprogramma's
van bijvoorbeeld de Verenigde
Staten over te stralen. Dat ge
beurt nu alleen maar wanneer er
nieuws is via de (dure) satelliet
verbindingen van de omroep.
Nu worden via de OTS 2 wel al
permanent de Franse program
ma's 'verzonden', namelijk be
stemd voor Noord-Afrika, waar
veel Frans wordt gesproken. Ze
worden in Frankrijk omhoog ge
straald en via een brede baan over
een flink deel van voornamelijk
Zuid-Europa en Noord-Afrika
verspreid.
In Amsterdam heeft het signaal nog
voldoende sterkte om via een 3
meter grote schotel op de RAI
een bruikbaar televisiebeeld te
krijgen. Ook het beeld van de Ita
liaanse omroep komt zo tot ons,
met als opstralend grondstation
Fucino. De IBA gebruikt een
grondstation in Winchester.
Ook Den Haag
De mogelijkheid bestaat dat alle
programma's, zoals die in Am
sterdam worden ontvangen, naar
het kabelnet van Den Haag wor
den getransporteerd, zodat ook
abonnees van dit net mee kunnen
kijken. In Amsterdam zal dat zijn
op kanaal 26 in Den Haag op ka
naal 4. Deze kanalen zijn gekozen
door de beide kabel-tv-instanties
zelf. Zij zetten de buitengewone
hoge frequenties waarop de sa
telliet naar beneden straalt
(11.640 Gigahertz) om iri signalen
en frequenties die door de gewo
ne televisie is te ontvangen.
Daarvoor is minstens een 3 meter
grote schotel nodig in de Am
sterdamse situatie en dan is zeer
nauwkeurig richten en afregelen
toch nog nodig. Zo'n groot oor
dient om zoveel mogelijk signaal
van de satelliet op te vangen. De
zender aan boord heeft maar een
vermogen van 20 Watt. En dat
terwijl de satelliet op een hoogte
van ruim 36.000 kilometer boven
de aarde staat. Om die reden heb
ben de satelliet-grondstations
spiegels, die rond de 15 meter
groot zijn.
Dure grap
Particulieren moeten het voorlopig
maar vergeten om zelf televisie
beelden op te vangen. Hoewel er
schotels in de handel zijn, is de
apparatuur zo duur, dat hij alleen
collectief is aan te schaffen door
bijvoorbeeld een kabelnetinstan
tie. Wanneer men in de toekomst
de OTS gaat vervangen door een
satelliet met sterkere zenders aan
boord, kan de diameter van de
spiegel kleiner worden, rond de
meter. Eigenaar van de testsatel
liet is ESA, de Europese ruimte
vaartorganisatie. Deze heeft vijf
communicatiesatellieten ge
pland staan die - als de proeven
met de OTS zijn afgerond - zullen
worden gelanceerd.
Aftappen
De experimenten op de Firato to
nen wel aan dat het steeds mak
kelijker wordt om meer pro
gramma's op de kabel te krijgen
als er nog meer kunstmanen bij
komen. Omdat juridisch op dit
gebied niet veel is geregeld, kan
de uitbreiding van het aantal
programma's in de komende ja
ren door dit soort 'aftappen' aar
dig toenemen.
De directeur van de Amsterdamse
Kabel-TV, H. Jacobs, heeft al ge
zegd dat hij het als een plicht be
schouwt zoveel mogelijk pro
gramma's aan de kijker door te
geven W achten er te ve°l komen
voor het bestaande net, daji zal hij
een soort programmaraad in het
leven roepen, samengesteld uit
abonnees van de Kabel, die zul
len uitmaken welke nieten welke
programma's wel.zullen.worden
doorgegeven.
Of de omroepen in Nederland dit
alles waarderen is intussen nog
maar de vraag...
